Müəllim: Rəhimov Kamal Fənn: Vaqonların elektrik avadanlıqlar və cihazları

Mövzu : Sərnişin vaqonlardan elektrik avadanlıqların idarə etmə panelləri haqqında məlumat.

Sərnişin vaqonların elektrik avadanlıqlarını idarə etmək üçün bələdçinin işçi kupesində idarə etmə panelər quraşdırılmışdır. Həmin panellər üstündə qoşucular, qoruyucular, vaqonun hər hansı elektrik hissəsində nasazlıq yaranarsa paneldə quraşdırılmış lampanın işığı yanaraq həmin hissənin nasaz olduğunu bildirir. Bundan başqa, vaqonun buks qızması ehtimalı varsa həmin panelin üstündə quraşdırılmış zəng səs edərək bələdçiyə xəbərdarlıq edir. İdarə etmə panein şəklini (şəkil 1) göndərəcəyəm. Bu idarə etmə panelin üstündə vaqonun xüsusi işıqlandırıcı sistemin qoşucuları quraşdırılmışdır. Şəkildə onları B1(3), B3(4), B5(5), B2(3A), B4(4A), B6(5A) hərf və rəqəmlərlə qeyd edilmişdir. Bunlardan başqa 1A ümumi avtomat qoşucu quraşdırılmışdır. Bu qoşucu vasitəsi ilə vaqonun elektrik qəbul edici cihazları, vaqon altı elektrik qəbul edicilərdən ayırır. Bu idarə etmə panelin aşağısından (şəkildə görünür) xüsusi şöbəsinin işıqları üçün A10, lyumisensiya işlarını yandırıb söndürmək üçün A8 və A9, su üçün nəzərdə tutulmuş boruların qızdırılması üçün A11,elektrokipyatilnik üçün A12 qoşucular quraşdırılmışdır. Vaqonda nəzərdə tutulmuş temperatur rejim sabit saxamaq üçün (ПТD) termo datçik yerləşdirilmişdir. ПП4 sərnişinləri vaqona oturdarkən işıqlandırıcı lampaların qoşulması üçün qoşucusudur. ПП3 isə vaqonu termodatçiksiz qızdırılması üçün qoşucudur. KK-2 qoşucu isə vaqonun magistral elektrik xəttinin təhlükəsizliyini tənzimləyir. İdarə etmə panelin yuxarı hissəsində 3B1 zəng quraşdırılmışdır. Bu zəng, hava kondensə qurğuların xəttində hər hansı nasazlıq yaranmış olarsa zəng çalaraq bələdçiyə bu barədə xəbərdarlıq edir. TB qoşucu (vıklyuçatel) və CЛ siqnal lampası vaqonun buksun qızması barəsində xəbərdar edir. Şəklin üstündəki iarələri mühazirədə göstərdiyi üçün, şəklin üzərində yazıların nə olduğunu yazmıram.

Mövzu : Mərkəzləşdirilmiş sistemli ilə təmin olunan vaqonlarında quraşdırılmış elektrik avadanlıqları haqqında məlumat. Egorov adına vaqon istehsal zavodda quraşdırılan elektrik avadanlıqları.

Vaqonların elektrik qurğuları, elektriklə təmin edici sistemi metalgövdəli vaqonlarda 1966 – cı ildən tətbiq etməyə başlamışdır. Bu illərdə vaqonların sorucu ventelyasiya sistemində 1,2 kilo vat gücə malik olan 300 – 1200 dövr – dəqiqəyə qədər fırlanma sürətdə işləyən elektrik mühərriklərdən istifadə olunurdu. Vaqonun su ilə qızdırma sistemində suyun sirkulyasiya edilməsi üçün 0,5 kilovat gücə, fırlanma sürəti isə 1400 dövr dəqiqəyə bərabər olan nasosdan istifadə edilir. Vaqonun işıqlandırıcı xəttində olan lyumnesent lampaları işıqlandırmaq üçün qazanxana olmayan dəhlizdə damda 50 bolt gərginliyində elektrik enerjini istehsal etmək üçün çevizici quraşdırılmışdır. Bu xətt bir fazalı dəyişən cərəyana malik olaraq tezliyi 400 hersə gərginliyi 220 volta bərabər çeviricinin gücü isə 2 kilovata bərabərdir. Bu vaqonları istehsal edən zavod lyuminesensiya işıq xəttin qoşulu halda qaldığı zaman çeviricinin xəttə qoşulmasına məsləhət vermir. Çünki akumlyator batareyaların gərginliyi 45 boltdan aşağı olarsa onda dövrədə olan müqavimətlər qızır və sıradan çıxma ehtimalı vardır. Vaqonda 4 ədəd 220 bolt gərginlik gücə malik rezetka quraşdırılmışdır. Bunlardan elektrik üz qırxanları qoşmaq üçün istifadə edilir. 2ədəd tualetlərdə, 2 ədəd isə dəhlizdə quraşdırılmışdır. Bələdçinin xüsusi kupesində (işçi) şitdə siqnal səsi quraşdırılmışdır. Bu siqnalızasiyadan sərnişənlərin bir vaqondan digər vaqona keçərkən, ara qapıların bağlı olduqda, açdırmaq üçün istifadə edilir. Vaqon radio xətti ilə təchiz edilmişdir.

38 – ТЖН – 250 tipli akkumlyator batareyalardan istifadə edilir. 38 – elementlərin sayı, T – dartı (tyagovy) ЖН (jeleza – nikkel lövhələrdən, 250 – rəqəm isə akkumlyatorların tutumunu amper – saatla göstərir). Bu vaqonlarda istifadə olunan generatorlar 2 ГВ – 003 tiplidir, kəmər vasitəsi ilə hərəkətə gəlir.

Egorov adına vaqon istehsal edən zavodda kupe vaqonlarda elektrik avadanlıqların quraşdırılması.

Vaqonda quraşdırılmış bölüşdürücü şitdə 2 aşağıda qeyd olunan cihazlar quraşdırılmışdır.

Şit ДШР – 8 tiplidir. Şitdə A – ampermetr, V – voltmetr bu cihazlarla generatorun və akkumlyator batareyaların cərəyanı və gərginliyi ölçülər 3 voltmetrin qoşucusu ПВ, gərginlik tənzimləyicisi ЕРН – 7С-2 və əks təsir tipi P – 15P-2 olan cihazlar üçü də birlikdə qapaqla əhatə edilmişdir. İşıqlandırıcı xətt 60a – lik C, akkumlyator batareyasının 80aБ, qurğuların 100aM ilə işarə edilmişdir və qapaığın altında, xətlərin qorunması üçün qoruyucular quraşdırılmışdır. İşıqlandırıcı qoşucu P 1qapağın altında quraşdırılmışdır. Qrup şit adlandırılan 13 şitdə aşağıdakılar quraşdırılmışdır: üç paket halında (onlardan 7 ventelyatorların elektrik mühərriklərini quraşdırmaq üçün, 14 – qoşucu) (böyük dəhlizi gecə və axşam işıqlarını qoşmaq üçün) 16 – qoşucu (vaqonaltı işıqlandırıcı sistemi qoşmaq üçün). Hər bir altı qrup lampalar (I - VI) paket qoşucu quraşdırılmışdır 6 tipi ПК -2-10, xəttdə olan müqavimətlər 10 a şiddətə hesablanmışdır. 35 ampera hesablanmış (tipi ПР -2-15-60 cərəyan şiddətə amper və 220 v gərginliyə hesablanmı.) qoruyucular vaqon altında 8 ventelyatorun və 12 vaqonaltı işıqlandırıcı xəttini qorumaq üçün nəzərdə tutulur. ПН tipli 1 amer cərəyan şiddətinə hesablanmış quruyucular 9 siqnalizasiya xəttinin qurunması üçün nəzərdə tutulmuşdur. Qrup şitində 10 M – 4-4 tipli ventelyatorun və siqnal 15 lampaların (СЛ) gücünü ölçmək üçün ampermetr quraşdırılmışdır. Vaqon altı xətt gərginlik altında olduğu zaman bu ampermetrlə ölçülür. Vaqon altı işıqlandırma xətt qoşulu olduğu zaman magitral xəttin 24 amperdən çox cərəyan şiddəti olmamalıdır. Bu cür halda digər işıqlandırıcı xətlər söndürülməlidir. Qrup şitdə 11 şitin üstüdəki cihazların işıqlandırılması üçün işıqlandırıcı quraşdırılmışdır. Əgər bələdçini kupeyə 4 çağırmaq lazım gələrsə zəng səsli siqnalizasiya quraşdırılmışdır. İşəsalma – tənzimləyici 5 reostatdan istifadə olunur, vaqonun altında 40 – ТЖН – 250 tipli akkumlyator batareyalar quraşdırılmışdır

(şəkil 1)