Mühazirələr konspekti Fənn: avtoserviSDƏ XİDMƏTİn texnologiyasi və TƏŞKİLİ-1

MÜHAZİRƏ

Nəqliyyat vasitələrinin servisi sistemi və altsistemləri

Təbiətdə istənilən həyat prosesi doğuluşu, istehlakı, inkişafı və təkrar istehsalı özünə daxil edir. İnsan, yaşayaraq və inkişaf edərək, maddi növdə (mallar) və qeyri-maddi növdə (fəaliyyət, xidmətlər) xeyirlər sərf edir və edir (istehsal edir).

Cəmiyyətin maddi artması təbii resurslara əlavə edilmiş dəyərə vasitəsi ilə əldə edilir. Bir istehsallar yeraltılardan xammalı çıxardır, ona verilmə yolu ilə dəyəri onun yenidən işləyəninə əlavə edərək, başqaları onu hazır məmulatlara dəyişdirəcəklər. Amma təşkilatlar var, hansılar ki, malların satışıyla məşğul olurlar və ya öz fəaliyyətiylə qeyri-maddi hərəkətlərə (təsirlərə) vasitəsi ilə bizim şəxsi həyatımızın dəyərini yüksəldirlər (artırırlar), hansılar ki, onlar verirlər. Belə təşkilatların və müəssisələrin məhsulu xidmətlərlə və ya xidmətlə adlanır (ad verilir), və (amma) hamısı bir anlayışla birləşir – xidmət sferası.

Xidmətlər iqtisadi fəaliyyətin növü kimi təyin edilir. Xidmətlər – bu hərəkətlərdir (təsirdir), işlərdir və ya işin icrasıdır (ifasıdır). Onlar maldan fərqli olaraq duyulmayandır.

Toxunmaqla hiss olunan (gözə çarpan) obyekt kimi mal yaradılmış, saxlanmış və satılmış ola bilər. Xidmət eyni zamanda (və ya təxminən elə eyni zamanda) yaradılır və işlənir. Ancaq xidmətdən malın fərqi həmişə görünür deyil. Məsələn, avtomobilin alması – nəql etmə üzrə (görə) malın və ya xidmətin əldə edilməsidir?

Adətən demək olar ki həmişə malların əldə edilməsi müşayiət xidmətlərlə müşayiət olunur, və (amma) xidmətlərin əldə edilməsi – müşayiət mallarla. Beləliklə, mallar və xidmətlər, bir-biri qarşılıqlı əlavə edərək, eyni mühitin (çərşənbənin) sahəsidir (ərazisidir). Belə, qənaətli hədəflər üçün əldə edilmiş (alınmış) benzin maldır, və (amma) AZS-da avtomobil çəninə doldurulmuş

(salınmış) xidmətin hissəsi təşkil edir. Salonda və ya bazarda alınmış avtomobil – maldır, və (amma) kirayə götürülmüş – xidmətin elementi.

Amma istehlakçıların sifarişi üzrə (görə) icraçıların (ifaçıların) hərəkətləri (təsirləri) var, hansılar ki, təmiz halda (təmiz vəziyyətdə) xidmətləri təşkil edirlər. Bu informasiya təminatı, mühafizə, maliyyə fəaliyyətinin auditi, təhsil (yaranma), mədəni və idman mənzərələrinin təşkilatı və s.

İqtisadiyyat iki sektora əhalinin ehtiyaclarının təmin olunmasını (məmnunluğunu) bölür: malların istehsalı və xidmətlərin göstərilməsi. Həm də malların istehsalı iki təşkil edən daxil edir (qoşur): qısa müddətli istifadənin malları və uzun müddətli istifadənin malları, və (amma) xidmətlər fəaliyyətin növlərinin növbəti dəsti (yığımı) təqdim edilir (təsəvvür edilir):

• 
  nəqliyyat, əlaqə, kommunal xidmətlər,
  
• 
  pərakəndə satış,
  
• 
  maliyyələr və sığorta,
  
• 
  müxtəlif xidmətlər (təmir-tikintilər, avtoservis, sağlamlaşdırmalar və s.), - dövlət inzibatçılıq etməsi və idarə (idarə etmə).
  

Makroskopik nöqteyi-nəzərdən iqtisadiyyat üç müxtəlif sektora bölünmüş ola bilər: əldə edən, hara dağ-mədən və kənd təsərrüfatı sənayesi, sektor istehsalı və tikintini daxil edən (qoşan) malların istehsalları və xidmətlərin sektoru daxil olur. Həm də xidmətlərin sektoru bütünü ən böyüyü göstərir və iqtisadiyyata böyük təsir, xüsusilə inkişaf etmiş və müvəffəqiyyətli ölkələr iqtisadidir. İqtisadiyyata bu təsir növbəti istiqamətlərdə müşahidə olunur: əmək məşğulluğuna, ümumi məhsul, beynəlxalq ticarətə və kömək istehsala.

Göstərilən məlumatlardan göründüyü kimi avtomobilin istismarı böyük trudozatrat-ı əhəmiyyətli dərəcədə tələb edir, nə qədər onun istehsalı, və (amma) istismar həyata keçirilir, əsasən, xidmət sahəsində. Eyni şəkil müşahidə olunur və xidmət sahəsinin başqa sahələrində: əlaqələr, maliyyələr, sığorta, asudə vaxtın təminatı və s.

Onların köməyi malların istehsalına ölkələrin iqtisadiyyatına xidmət sahəsinin təsirinin əhəmiyyətli amilidir. Praktik olaraq malların istehsalı xidmətlərin istehsalı olmadan və əksinə keçinə bilmir. Bəzi (bir qədər) xidmətlər malların istehsalı olmadan mövcud ola bilməzdi, məsələn, təmir xidmətləri. Və (amma) malların istehsalı maliyyə xidmətlərisiz mövcud ola bilmir, nəqliyyat, əlaqələr və s.