Nevevi Kırk Hadis Şerhi

Müsned ve Ebu Davud’un sünende (6) Peygamber (sav7’in şöyle buyurduğu rivayet edildi: Mü’mine bir hastalık isabet etse, sonra Allah o hastalıktanona afiyet verse (şiaf verse) geçmiş günaalrına keffaret olurve gelecek ömrü için bir öğütolur, münafık hastalanıpta şifa verilince,sahibinin bağladığı,sonra çözdüğü yük devesi gibi olur, niçin bağladıklarını ve niçin çözdüklerini bilmez” Selmanı Farisi dedi ki:Mü’mine belagelir, geçmiş için keffaretkalan için kınama olur, kaafirede bela gelir onun misali serbest bırakılmış yük devesigibidir, niçin bağladığınıve niçin çözüldüğünü bilmez.Eğer murad kim ahirette hayır bulursa manası ise, bu durumda ahirette hayır bulan kişinin Allah’a hamd edeceğini ve hayırdan başka bir şey bulanın da nefsi kınamanınfaydavermediği günde nefsinikınayacağınıhaberveremk olur, ve bu durumda kelamın lafzı emir,manası ise haber olmuş olur, rasulullah (sav)’inşu hadisi gibi: Kim bana kasten yalan uydurursa, cehenemdeki otutaracağı yeri hazırlasın” manası: Peygamber (sav)’e yalan uyduranın cehenemdeki oturacağı yeri hazırlanyor, demektir.

(S: 454) Allah teala verdiği rızıklardan dolayı cennet ehlinin Allah’a hamdettiklerini haber verdi,buyurduki: (Cennette) onların altlarından ırmaklar akarken, kalplerindekinden ne varsa hepsini çıkarıp atarız. Ve onlar derler ki: Hidayetiyle bizi bu nimete kavuşturan Allah’a hamdolsun. Alllah bizi bu yola iletmeseydi, kendiliğimizden doğru yolu bulacak değildik (7) Ve buyurduki: onlar bize verdiği sözde sadıkolan vebizi dilediğimizyerinde oturacağımız bu cennet yurduna varis kılan Allah’a hamdolsun) (8) Ve: Cennette şöyle derler. Bizden tasayı gideren Allah’a hamdolsu. Doğrusu rabbımız çokbağışlayan, çok

(1) Nisa: 133(2) Zümer: 10 (3) Nisa: 79 (4) Nahl: 97 (5) Secde: 21 (6) Ebu Davud sünenide tahric etti. fakat senedinde Ebu Manzur var. O mechuldür. (7) A’raf: 43 (8) Zümer: 74

nimet verendir. O rab’ki lütfuyla bizi asıl oturulacakyurda cennete yerleştirdi. Artık orada bize ne bir yorğunluk, ne de orada bize bir usanç gelecektir) (1) Cehennem ehlinin nefislerini kınayacağını venefislerine şiddetli buğzedeceklerin haber verdi ve buyurduki0 Hesapları görülüp iş bitirilince, şeytan diyecek ki: Şüphesiz Allah size gerçek olanı vadetti, ben de size vadettim ama size yalancı çıktım. Zaten benim size karşı bir gücüm yoktu. Ben, sadece siziinkara çağırım, siz de benim davetime hemen koştunuz. o halde beni kınamayın, kendinizi kınayın) (2) Ve buyurduki: İkar edenere şöyle seslenilir: Allah’ın gazabı sizin kendiize olan kötülüğünüzden elbetedaha büyüktürZira siz imana davet ediliyorsunuz, fakat ikarediyorsunuz) (3) Selefi salih kusurdan ve amellerin kesilesinden dolayı nefsin kınasından sakınarak, salih amelleriçin çok gayret ediyorlardı.

Tirmizi4de (4) Ebu Hureyre’den merfu olara rivayet edildiki: Her birölü pişman olur, eğeriyiik sahibi biriyse çok yapmadığı için pişman olur, kötülüksahibi, ise, kendi nefsini ayıplamadığından dolayı pişman olur” Mesruk’a denildik: Yaptığın gayretlerin bazısında kusur işlesen? dedi ki: Vallahi eğer bana biri gelse,bana beni cezalandırmayacağınıhaber verse mutlaka ibardette gayret sarfederdim bu nasıldır?, deildi. Ta ceheneme girince nefsim beni mazur görüp, beni kınamayıncaya kadar, alah tealaın şu kavli sana ulaşmadı mı? Kendini kınayan pişmanık duyan nefse yemin ederim diriltikip hesaba çekileceksiniz) (5)

(S: 455) Onlar cehenneme girdikleri zaman zebaniler boyunlarına sarılınca, iştah duydukları şeyler engellenince ve temennileri kesilince ancak nefislerini kınıyorlar,Onlardan rahmet kaldırılmıştır, onlardan herbiri nefsinikıamaya yönelmiştir. Amir binKaysdiyordu ki: Vallahiçalışacağım, sonra vallahiçalışacağım, kurtuluursam, Allah’ın rahmeti sayesindedir, yoksa efsimi kınımam (6) İbni Ayya=’ın kölesi Ziyad İbnil Münkedir ve Safvanbin Süleym’e diyorduki: cjiddiyetli olun, sakının sakını eğer iş umduğunugibi olursa, çokiş yapmış olmazsınız, yoksanefislerinizi kınamazsınız

Mutarrif bin Abdullah diyorduki: Amelde gayret ediniz, eğer iş ümit ettiğimiz gibiolursa, Allah’ın rahmetinden ve affındandır, bizim için dereceler olur, korktuğumuz ve sakındığmız gibi iş şiddetli olursa. (Rabbimiz! Bizi çıkar, önce yaptığımızın yerine iyi işler yapalım(7) demeyiz, amel yaptık, fakat bize fayda vermedi deriz.

YİRMİ BEŞİNCİ HADİS

SADAKALARIN ÇEŞİTLERİ

Ebu Zer (r.a)’den rivayet edildiki: Rasulullah (sav)’in ashabından bazı insanlar peygamber (sav)’e dediler ki: Zenginler sevapları götürdü, bizimnamaz kıldığımız gibi namaz kılıyorlar, oruç tuttuğumuz gibi oruç tutuyorar, mallarının fazlasıdansadaka veriyorlar, buyurduki: Alllah sizin içi de sadaka da bulunacağınız bir şey kılmadı mı? Herbir tesbih ile bir sadaka, her bir tekbir ilebir sadaka herbir hamd ilebir sadaka herbir tahlil ile sadaka vardır, iyiliği emretmek sadakadır, kötülükten nehyetmek sadakadır, helanizle temasınız sadakadır, dediler ki: Ya rasullullah, bizden biri şehvetini giderirse, bundan dolayı onun için ecirvar mıdır? Buyurudki: Görüşünüz nedirşayet fercini haramda kullansaydı, kendisine günah olmaz mıydı? Aynı şekilde helalde kullaırsa da onun içinecir vardır? Bunu Müslim rivayet etti.

Bu hadisi Müslim Yahya bin Ma’mer rivayetiyle tahric etti, O’da Ebul Esved ed Diyli’den, O’da Ebu Zer (r.a)’den rivayet eti, bunu manası Ebu Zer’den bir çok vecihle eksik ve fazla ile rivayet edildi. Bazısını daha sonra inşa Allah zikredeceğiz (S: 457) Hadis sahabein salih amellere hırslarından, hayırlara rağbetlerinden dolayı başkalarının gücünün yetişip kendileri için imkansız olan hayırlardan dolayı üzüldüklerine delildir, fakirler zengilerin güç yetirebildiği sadakayı kaçırdıklarına üzülüyor, savaş aleti almaya güaçleri yetmediğ için cihadan geri kalmalarınaüzülüyorlardı. Allah teala bu şekilde kitabından onlardan haber verdi ve buyurduki: Kendilerine binek sağlaman için sana geldiklerinde: Sizi bindirecek bir binek bulamıyorum deyince, harcayacak bir şey bulamadıklarından dolayı üzüntüden gözleri yaş dökerek dönen kimselere de sorumluluk yoktur) (1)

Hadiste fakirlerin sadaka veren zengilere gıptalarıvardır, peygmber (sav) fakirlere güçleri yetecek sadakalara işaret buyurdu.Sahayande Ebu Salih4ten, O’da EbuHureyre’den rivayet edildiki: Muhacirlerin fakirleri peygamber (sav)’e geldiler vedediler ki:Sadaka verenmal sahipleri, yüksek dereceleri ve devamlı nimetleri götürdüler, buyurduki: O nedir? Dediler ki:Namaz kıldığımızgibi namaz kılıyorlar, oruç tuttuğumuz gibi oruç tutuyrolar, biz sadaka vermiyoruz,onlar veriyorlar,. olar köle azad ediyorlar biz etmiyoruz, rasullah (sav) buyurduki: Sizi geçenelreyetişeceğiniz ve sizde sorakileri geçeceğiniz, ancaksizin yaptığınızgibi yapmaları müstesna sizden daha faziletli kimsein olamayacağıı birşeysize öğretmeyeyim mi? Dediler ki: Evet öğret ey Allah’ı rasülü buyurduki: her amazın arkasında otuzüç defa tesbih mahmid ve tekbir çekersiniz. Ebu Salih dedi ki:Muhacirlerin fakirlei rasululahh adöndüve dediler ki:mal sahibi kardeşlerimiz bizimyaptığımız ıduydu, ve ayısını yaptılar, Rasulullah (sav) buyurduki: Bu Allah’ın fazladır,dilediğine veri) (2) Buna benzer hadis sahabede bir topluluktan da rivayet edildi, Ali Ebu Zer, (S:458), Ebudderdaibni Ömer veİbni Abbas onlardandır. Buun manası fakirler malla sadakadan başka sadaka yoktur zanettikler, ve olarda bundan acizdirler, peygamber (sav) onlara bütün iyilik çeşitleriin sardaka olduğunu haber verdi.Sahihi Müslimde Huzeyfe, Peygamber (sav)’den şöyle buyurduğunu rivayet etti: her maruf islamdaiyi olarak bilinen sadakadır”

Buhari Cabir’den tahric etti,O’da peygamber (sav)’den rivayet eti.Her iyiliğe sadakaismi kullanılır, hatta Allah’tan kullarınagelen ihsanbile sadakadır Selefinbazısı bunaitiraz ediyor ve diyorki:mükafatını veecrini talepeden kimseden sadaka olur, sahih ola bunun aksidir. Peygamber (sav) yolculukta namazın kısaltılması hakkıda buyurduki: Allah’ın size verdiği sadakadır.Allah’ın sadakasını kabul edin” Bunu Müslim tahric etti, ve buyurdu ki: Kimin gece namazı varsa, uyku ağır bastı ve namazı kılamadan uyuduysa Alah ona namazının sevabınıyazar, uykusu da Allah’tan kendisinebir sadaka olur” Nesai ve başkası bunu Ayşe (r.a)’den tahric etti, İbni Mace Ebudderda’dan tahric etti.Takiyye bin Mahled ve Bezzar müsnedlerinde Ebu Zer’den merfu olarak tahric etti: (S: 459) Her bir

(1) Tevbe: 92 (2) Maide0 54, Cuma:4 gece, gündüz ve saatta Alllah için sadaka vardır, Allah kullarından onunla dilediğine ihsan eder, Allah kuluna zikrini ilham ettiği gibi ihsanda bulunmamıştır (1) Halid binMa’dan dedi ki: Allah hergünbir sadaka verir, Allah kullarından birine zikriyle yaptığı sadakadan dahahayırlı bir sadaka vermemiştir.

Mal dışıda sadaka iki çeşittir. İyiliğinyaratıklara geçtiği sadaka, bu onlara sadaka olur, belki malla yapılan sadakadan daha hayılı olur,bu iyiliği emretmek kötülükten nehyetmek gibidir, çünkü bu Allah’a çağrıdır,O’naasi olmayı engellemektir ve bu mal ile fayda vermektendaha hayırlıdı, faydalı ilim öğretmekte böyledir, kuran okutmak ta yoldaneziyet verici şeyleri kaldırmakta insanlar için menfaat sağlamak ve onlardan zararı defetmek için çalışmakta böyledir. Müslümanara dua ve onlariçin bağışalama dileek te böyledir.

İbni Mirdeveyh zayıf bir isnadla İbni Ömer’den merfu olarak tahric ettiki:kiminmalı varsa malıyla sadaka versin, kimin kuvveti varsa kuvvetiylesadaka versin kimi de ilmivarsa ilmiyle sadaka versin bu herhalde mevkuftur. Taberani zayıf bir isnadla Semure’den peygamber (sav)’in şöyle buurduğunu tahric etti: Sadakanın en üstünü dildir,denildiki: Ya rasulululah, dilin sadakası nedir? Buyurduki: Şefaat ile esirikurtarır, kanı(dökülmekten) korursun, iyiliği getirir, ve kardeşine iyilik eder, ondan hoş olmayanşeyi defersin(2) Amrbin Dinar dedik:Rasululllah (sav)’in şöyle buyurduğu bize ulaştı: Hiçbir sadaka Allah’a iyi sözden daha sevimli değildir, Allah tealanın şu kavlii işitmedinmi? Güzel söz ve bağşama arkasında incitme gelensadakadan daha hayılıdı) (37 Bunu İbni Ebi Hatim tahricetti.

Hasan’ın mürselleride peygamber (sav)’den şöyle buurduğu rivayet edildi:İnsanlara güler yüzlü bir şekilde selam vermen sadakakadındır. Bunu İbniEbiddünya tahric etti.

(S: 460) Muaz dedi ki: Bilmeyene ilimöğretmek sadakadır (4) Ve bu merfu olarakta rivayet edildi.

İnsanların eziyeti kaldırmakta sadakadandır, sahihaynde Ebu Zer (r.a)’den şöyle dediği rivayet edildi: Ey Allah’ın rasülü amellerin hangisi dahafaziletlidir?, dedim. Buyurduki: İman ve Allah yolunda cihaddır, dedim ki: Kölelerin hangisi daha üstündür?Buyurduki: Ehlinin yanıdaen nefis olanı ve kıymetçe en çok olanıdır, dedim ki: Eğer yapmazsam, buyurduki: Yapana yardım edersin,dedim ki: Ya rasulullah amelin bazısından zayıflamam hakkında görüşünüz nedir? Buyurdik0 İnsanlardan şerrini engellersin, ve o sadakadır.” (5)

İbni Hibban sahihinde Ebu Zer’den peygamber (sav)’in şöyle buyurduğunu tahric etti: Kardeşininş yüzüne gülümsemen seni için sadakadır, iyiliği emretmen, kötülükten, nehyetmen sadakadır,yolunu şaşırmış adama yol göstermen seniniçin sadakadır, yoldan taş diken vekemiği kaldırman seniniçi sadakadır,kovadın kardeşinin kovasına boşaltman senin için sadakadır.

Güneşin doğduğu her günde her Adem oğlunun üzerinde sadaka vardır, denildiki: Ya rasulullah bizim vereceğimiz sadaka nerede? Buyurduki: Cennetin kapıları muhakkak ki çoktur. Tesbih tekbir tahmid iyiliği emretmek,kötülükten nehyetmek, yoldan zarar verici şeyikaldırman,sağıra işittirmen,köre yol göstermen, ihtiyacı için senden görüş isteyene görüş beyan etmen,imdat dileyen mazluma koşman,kol gücünle zayıfla birlikte taşıman yüküne yardım etmen sütünbunlarsendenkendi nefsine sadakadır”

(S: 461) İmam Ahmed ebu Zere’den şöyle dediğini tahric etti: Dedimki: Ya rasullullah zenginler sevabı götürdüler, sadakaveriyolar biz vermiyoruz, buyurduki: Sen senin hakkında sadakasın: Yoldan kemiği kaldırman sadakadır, yol göstermen sadakadır, fazla

(1) Takiy bin Mahled ve Bezzar İbni Ömer ‘den tahric etti. Heysemi0Senedinde Hüseyin binAta var, İbni ebi Hatim ve başkası onu zayıf gördü dedi. İbni Hibban güveniirlerden zikretti ve Hatta ediyor, ve tedlis yapıyor dedi. (2) Kudai Müsneddüş Şihab’ta Taberani Kebir”’de tahric etti, Heysemi dedi ki: Senedinde Ebu Bekir el Hüzeli var, zayıftır. (3) Bakara: 263 (4) İbni Mace Hasan yolula Ebu Hureyre’den şu lafızla tahric etti:

Sadakanın en faziletlesi kişinin ilim öğrenmesi sonra da oun müslüman kardeşine öğretmesidi” Hasan Ebu Hureyre’den duymamıştır. (5) Hadis sahihtir, Ahmed, Buhari ve Müslim tahric etti.

kuvvetinele zayıfa yardım etmen sadkadır, dilsizin yerine bir şeyi izah etmen sadakadır, karınla ilişkiye girmen sadakadır,dedimki:Ya rasululuh şehvetimizi yerine getiyoruzve sevap mı alıyoruz? Buyurduki: Görüşün nedir,eğerbunu haramda yapsaydın,günahkar olmazmıydın? dedi ki: Evet, dedim, buyurduki: şerri hesab ediyorsunuz da hayrı hesab etmiyor musunuz? İmam Ahmed’inbaşka bir rivayetide de peygamber (sav) buyurduki: Tekbir,Sübhanellahi velhamdu lillahi,ve lai ilahe illalahu ve estağfirullah iyiliği emredişin kötülküten nehyedişin, yoldandiker,kemikve taşı kaldırışın, köreyol gösterişin, anlayıncaya kadar dilsiz ve sağıra işittirişin,yerini bildiğinbir hacetii sana daşına kılavuz olman,imdat dileyiin imdadına koşman,zayıfla beraberkol kuvvetinde yükünü kaldışıın, bütün bunlarınhepsi senden senin nefsine sadakadır, senin içi eşinle cimanda ecir vardır, dedidim: Şehvetim hususunda benim için nasıl ecir (sevap) olur? Rasulullah (sav) buyurduki:Senin bir çocuğun olsa,ve yetişse ve sen onun hayrınıümit etsen, ve ölse onun ölümüne sabretmenin ecrini beklemezmiydin? Evet, dedim, bmuyurdiki: Onusen mi yarattın? Dedimki:Bilakis onu Alllah yarattı, buyurduki: onusenmi hidayet ettin? Dedim ki: Bilakis onu allah hidayet etti,buyurdik: onu sen mi rızıklandıryordun? Dedim ki Bilakis onu allah rızıklandıryordu, buyurduki: Bu şekilde onu helaline koy, ve haramından sakındır, Allah dilerse onahayat verir, dilerse öldürür ve senin için ecir olur” Bu siyakın zahiri, hayatından terbiyesi üzerine ecir terettüp eden ve ölümünde (sabırla karşılandığı zaman)ecri Allah”tan beklene, çocukeldeetme niyetiyle ailesiyle yaptığı cimadan da ecir almasını gerektiyor, fakat şehvetini gidermekle bir şey niyet etmezse, bunun da buhadise dahil oluşu hususunda insanlar çekiştiler (ihtilaf ettiler)

Adamın ehline nafakasının sadaka olduğuna dair sahih hadis vardır. Sahihaynde Ebu Mesud el Ensari peygamber (sav)’in şöye buyurduğunu rivayet etti: Adamın ehline nafakası sadakadır” (S: 462) Müslimin bir rivaetindede Ecrini Alah’tanbekleyerek ibaresi vardır, Buhari’ninlafzışudur: Adam ecrini hesab ederek ehline harcama da bulunsa, o kendisiiçin sadakadır” Bu, Allah katındaki ecri bekleyerek yaptığı zamansevap alacağına işaret etti, Sa’d’ bin Ebi Vakkas peygamber (sav)’den şöyle buyurduğunurivayet eti:Sen Allah’ı rızasınıisteyerek verdiğin her nafakadan dolayı ecirleirse (sevaplanırsın), hatta karının ağzına koyduğun lokmadan bile sevap alırsı” Bunu Buhari ve Müslim tahrice etti. Sahihi Müslimde Sevban’dan peygamber (sav7’in şöyle buyurduğu tahric edildi:

Dinarların enfaziletlisi,adamın ailesine harcadığı dinardır, Allah yolunda savaşmak için beslediği atına harcadıı dinardır, adamın Allah yolundaki arkadaşlarına harcadığı dinardır”

Bu hadisin rivayeti sırasında Ebu Gılabe dedi ki: aileyle başladı, hangi adam küçük çocuklu ailesine harcama yapan adamdan daha büük sevap alır, Alah o adamın ailisene yaptığı harcama dolasıyla aileyi iffetli kılıyorve başkasıdan isteme zilletini ortadan kaldırıyor) ve onları zenginkılıyor.

Yine Müslim’de Sa’d’dan peygamber (sav)’in şöyle buyurdu rivayet edildi:Ailene verdiğin nafakan sadakadır, karının seninmalından yediği sadakadır”Bu başka bir rivayette allah’ın rızasını istemekle kayıtlandırılmıştır. Sahihi Müslimde Ebu Hureyre Peygamber (sav)’den şöyle buurduğunu rivayetetti: Allah yoluda harcadığın diar, köleazad etmek için harcadığın dinar, miskine fakiresadaka verdiğidinar, ailene harcadığın dinardan enfaziletlesi ailee harcadığın dinardır.”

İmam ahmedveibni Hibban Ebu Hureyre’den şöyle buyurduğunu rivayet etti. Rasulullah (sav) buyurduki: Sadaka veriniz,bir adam dedik:Benim yanımda bir dinar var, buyurduki: Onunla nefsinesadakaver, dedk: Yanımda başka bir dinar daha var, buyurduki: nu da eşie sadaka ver, dedi ki:Yanımda başka birdinar daha var,buyurduki: Onuda çocuğuna sadaka ver, dedik:Yanımda başkabirdinar daha var, buyurduki: Sen daha iyi görürsün istediğin yere ver (1)

(1) Sahihtir, Ahmed ve İbni Hibban tahric etti.

(S:463) İmam Ahmed Mikdam bin Madikrerip’ten peygamber (sav)’den şöyle buurduğunu rivayet ettiğini tahric etti.efsine yedirdiğin şey senni için sadakadır, çocuğuna yedirdiğin şeysenin için sadakadır, karına yedirdiğinşey senin için sadakadır, hizmetçine yedirdiğin şey sein için sadakadır.”Bu manada hadisler çoktu, zikri uzundur.

Sahihaynde Enes (r.a)’den peygamber (sav)’in şöyle buyurduğunu rivayet edildi: Hangi bir müslüman bir ağaç diker veya bir ekinekerondan bir insan kuş veya hayva yere, onun için sadaka olur”Sahihi Müslimde Cabir (r.a) peygamber (sav)’den şöyle buyurduğunurivayetetti:Hangi bir müslütman birağa diker, odan yeilirse, onuniçin sadaka sevabı vardır, ondan çalıaniçin de oa sadaka vardır,yırtıcıların yediğinden de ona sadaka vardır, kuşun yediğiden de ona sadaka vardır” Yine birrivayette: Kıyametekadar odaninsan, dört ayaklıhayvan kuş yese onun için sadaka olur”

Müsnedde zayıf bir isnadla Muaz bin enes elCüheni’den peygamber (sav)’in şöyle buyurduğunu rivayet edildi: Kim zulümsüzve haddi aşmaksızın bir bina diker veya zulümsüz ve taşkınlıksız olarak birağaç dikerse, onun için Rahman’ın yaratıklarıdan biri faydalandıkça onun için ecirvardır.”

Buhari tarihide merfu olarak Cabir’den zikrettik0kimbir su kuyusu kazar, ondan insandan cinden yırtıcı hayvadan ve kuştanbir canlı içerse Allah kıyamet günüona ecir verir” Bütün bu hadislerin zahiriağaç diken, tohum ekenve benzeri işleryapan kimsenin niyetvekasd etmese dahi sevaplanacağına vesadakak sayılacağına delildir. Aynı şekilde peygamber (sav)’in şu sözü de öyledir”Görüşün edir, eğer onu harama koysaydı,ona günah olmazmı? aynışeklide helala koyunca da onun içi ecir olur” zahiri ailesine niyetsiz olarak gele (cima da bulunan) ecir, alırçünkü ehliyle ilişkide bulunan toprağı eken gibidir, bu görüşü alimlerdenbir grup benimsedi, (S: 4647 Ebu Muhammedbin Kuteybe de yeme, içme ve cima dabu görüşe meyletti, peygamber (sav)’in şu hadisii delil getirdi. Mü’min her şeyde ecirlenir, hatta ağzına kaldırdığı lokmada bile” Delil olarak getirdiğibulafız bilinmiyor,bilinen peygamber (sav)’in Sa’d’a buyurduğu şu hadistir. Sen Allahın rızasınıisteyeerek verdiğin nafakadan dolayı ecirlenirsin, hatta haımınınağzına koyduğun lokmaya bileecir verilir” Buniyetin Allah için yapılması ile kayıtladırılmıtır, mutlak hadisler de manaya hamledilir,Allah en iyisini bilir.

Yine Allah tealanın şu kavli delildir. Onların fısıldaşmalarının birçoğunda hayır yoktur. Ancak bir sadaka yahutbir iyilik yahut insanların arasını düzeltmeyi isteyen (in fısıldaşması) müstesna.Kim Alah’ın rızasınıelde etmek için bunu yaparsa,biz ona yakında büyükbir mükafat vereceğiz) (1), Bunuhayırkıldı, vebunaancak niyetin ihlasıyla birlikte ecir tertib etti. Fakat gösteriş olsu diye yaparsa cezalandırılır, tereddüt mahalliacak salih veyabozuk niyetle yapmayışıdır. Ebu Süleymanı Darani dedik: Kim niyetsiz bir hayıramelişlese başka dinlerden başka islamı tercih ediş niyeti ona kafidir(2),bunun zahirine göre tamamen niyetsiz olarak ta sevaplanır, çükü o islama girmekle kısaca hayır amelleriniseçmiştir, bu niyetle yaptığı bütün amelinden dolayı sevaplanır, Allah en iyisini bilir.

Görüşün nedir, eğer onu fercini harama koysaydı,onunüzerine günah olmaz mıydı? Buungibionu helal koyunca daonu ecir vardır”Bu usulcülerinyanıdaKıyasül aks diye isimlendirilir. İbniMesud’un sözüde bundandır,dedi ki: Peygamber (sav) bir kelime buyurdu, ben debakabirkelme söyledim, buyurduki: Kim Allah’a şirk koşarak ölürse ceheneneme girer (3) Dedim ki:Kim Allah’a şirk koşmadan ölürse cennete gerer. Mali olmayansadakınn ikinci çeşidiise:Faydası sadece yapana olandır, tekbir tesbih tahmid, tahlilistiğfar vb zikir çeşidleri gibi,yinemescidlere yürümeksadakadır, hadislerde namaz, oruç, cihad vehaccınsadaka olduğu zikredilmedi.(S: 465) Bu amellerinçoğu mali sadakalardan üstündü, çünkümallarıyla nafile ibardetlerde bulunan zengielri yaptıkları

(1) Nisa: 114 (2) Ebu Nuaym Hilye’de tahric etti: 9 /271 (3)Bahari, Müslim ve Ahmed tahric etti. sahihtir.

amellere karşılık ne yapmaları gerektiğini soran fakirlere cevap olarak zikredildi. Farzlarise ondahepsi müşterektir (zengin fakir herkes yapıyor).

Zikrin mali sadaka ve başka amellerden üstün tutulduğu hakkında çoknaslar vardır, Ebudderda Peygamber (sav)’in şöyle buyurduğunu rivayet etti0 Amellerinizin en hayırlısını ve melikinizin (padişahınızın (Allah’ın) yanındaen temiz olanın,dereceniz husuunda enyüksek olaın vesiziniçin altın ve gümüş sadaka vermenizde daha hayırlı olanını ve düşmanla karşılaşmanızdan ve onlarınboyunlarını vurmanızdanonların da sizin boynunuzu vurmasından sizin için daha hayırlı olanını ve düşmanlı karşılaşmanızdan ve onlarınboyunlarını vurmanızdan, onların da sizin boynunuzu vurmasıdan siziniçin daha hayırlı olanınısizehabervermeyelim mi?dediler ki: Evet (cer) ya rasulullah. Buyurduki: Allahazze ve cellein zikridir” Bunu İmamahmedve Tirmizi tahric etti, bunuMalik Muvatta’da Ebudderda’ya mevkuf olarak zikretti (1).

Sahihaynde Ebu Hureyre’den peygamber (sav)’den şöyle buyurduğunu rivayete ettiği tahric edildi.: Kim günde yüz kere:La ilahe illallahu vahdehu la şerike,leh, lehül mülkü velehül hamd,yuhyi ve yümit ve hüve ala külli şeyin kadir,derse, onuniçin on köle azad etemeye denk sevkap verilir, ona yüz iyilik yazılırk,ondanyüzkötülük silinir,, o gününde akşamlayıncayakadar kendisi içinşeytan koruma olur, ondan dahafazla yapan müstesna o günüdeondandaha faziletli bir amel yapmamış olur, ondan daha fazla yapan müstesna o gününde ondan daha faziletli bir amel yapmamış olur”Yine Buhari ve Müslim’de Ebu Eyyub4un peygamber (sav)’den şöylebuyurduğunu rivayet ettiği tahric edildi. Kim onu on kere söylerse, İsmail (Peygamber) çocuklarından dört kişiye azad eden kimse gibiolur” İmam Ahmed ve Tirmizi Ebu Said’den tahric ettiki: Peygamber (sav)’e Kıyamet günü Allah katıda derece bakımınadn kullların en üstüne hangisi olduğu soruldu, buyurdu: Allah’ı çok zikredenler. Dedim ki:Ya rasulullah Allah yoluda savaşandan da mı?Buyurduki: Eğer kılıcıyla kırılana v kana boyanana kadar kafir ve müşriklerin boynunu vursa, Allah’ı zikdenenler ondan derece bakımından daha yüksek olur” (2)(S:466) Bunabenzer merfu olara Muazve Cabir’de de rivayet edildi, doğrusu Muaz’a mevkuftur, kedi sözündendir. Taberani Ebul Vazi’den tahric etti, o’da Ebu Bürde’den , o5’da EbuMusa4dan, O’da Peygamber (sav)’in şöyle buyurduğunurivayetetti:Eğer bir adamı kucağında dirhemler olsaonu dağıtsa, diğeri de Alllah’ı zikretse, zikreden daha üstün olur” (3) Dedim ki: Doğrusu Ebul Vazi’den rivayet edildi, O’da Ebu Berze el Eslemi4nin kendi sözünden rivayetetti,bunu Cafer elFiryabi tahric etti ki: O’na deildiki: Bir adam yüz kişiye azad etti (Ebu Zer) dedi ki:Yüz kişi bir adamınmalındançoktur, ondan daha faziletlisi isegece vegündüz beraber bulunan iman ve sizden birinizin dilinin Allah’ın zikrinden dolayısılak kalmasıdır (Allah’ı çok zikretmesidir”

Yineubudderda’dan şöyle dediği edildi: Yüz kere Allahu ekberdemem, yüz dinar sadaka vermemden bana daha sevimlidir (6). Yinesahabeden selman vebaşkası ve tabiinden bazılarızikrinmal ile sadakadan dahaüstün olduğuu söyledi.

İmam Ahmed veNesai ümmü Hani’den tahric ettiki: Peygamber (sav) O’na buyurduki: Yüz kere Allah’ı tesbih et, O İsmail evladından yüzköleye (ıazad etmeye) denktir, yüzkere Allah’a hamdet (S: 467), o seniniçin Alllah yoluna sevkedeceğin yüz yularlı, eğerli ata denktir, yüz kere Alllah’a tekbir getir,senin için kabul eilmiş bağlı yüz deveye denktir, yüz kere tehlil yüz kere Allah’a tekbir getir,seniniçin kabul edilmiş bağlı yüz deveye denkti, yüzkere tahlil getir, zanediyorum şöyle mbuyurdu: Gök ve yer arasını doldurur, o gün sein amelin gbiiamel yükseltilmez,ancaksei yaptığıngbi yapan kimse müstesna” (7) Yine Ahmed ve İbni Mace tahric etti, o ikisinin yanındaki lafız şöyledir” Yüzkere La ilahe illalah ,de,ohiçbir günah

(1) Hadis sahihtir, Ahmed güzelbir isnadla tahric etti, ibniebiddünya Tirmizi ve İbni Mace’de tahric eti, Hakim deiki:İsnadı sahihtir.(2) Ahmed ve tirmizi tahric etti,ve dedi ki:Hadis garibtir. (3) Taberani Evsat’ta tahric etti.Heysemi deiki: Adamları güvenilir kabuledildi: (4) EbuNuaym Hilye’de Ebu Berze el Eslemi4den tahric etti. (5) Musannifin doğruladığı gibi Firyabi tahric etti. (6) Ebu Nuyam hilye-’de iki yolla tahric etti. (7) Bu hadis hasendir, Ahmed, Nesai, abdurrazzak,Hakim,ibniebi Şeybeve Taberani Kebir’de tahric etti.