Nur təFSİRİ SƏKKİZİNCİ Cİld müƏLLİF: MÖHSÜn qəRAƏTİ TƏRCÜMƏ edəN: haci arzu

Bildirişlər

1. Sitəmkarlardan uzaqlıq, onların hakimiyyətindən qurtuluş ilahi nemətlərdən biridir.

2. Hər bir nemət üçün şükür etmək lazımdır.

3. Ən üstün şükür deyilişi mübarək “əlhəmdulillah” kəlməsidir.

4. Başqalarının məhvi üçün yox, öz qurtuluşunuz üçün Allaha şükür edin.

5. Gəmi sadəcə bir vasitədir, qurtuluş isə Allahın əlindədir.

Ayə 29:

﴿وَقُل رَّبِّ أَنزِلْنِي مُنزَلًا مُّبَارَكًا وَأَنتَ خَيْرُ الْمُنزِلِينَ﴾

“De ki, Pərvərdigara, məni bərəkətli bir mənzilə endir, Sən nazil edənlərin ən üstünüsən.”

Ayə 30:

﴿إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ وَإِن كُنَّا لَمُبْتَلِينَ﴾

“Əlbəttə, bu dastanda nişanələr var, həqiqətən, Biz sınağa çəkənlərik. (Nuh qövmünü və başqa qövmləri təkamül məqsədi ilə dəfələrlə sınağa çəkdik.)”

Nöqtələr

●Hədisdə oxuyuruq: Həzrət Peyğəmbər (s) Əliyə (ə) buyurdu: “Mənzilə daxil olduğun vaxt “və qul Rəbbi ənzilni...”ayəsini oxu. Belə etsən, Allah həmin yerin xeyrindən səni faydalandırar, şərindən amanda saxlayar.”¹

Bütün hallarda Allah zikri

Qurani-Kərimin ayələrində müxtəlif hallarda Allah zikrinin nümunələri verilir: tövhidə dəvətdə¹; Allahın ilhamı ilə gəminin düzəlişində²; gəmiyə minən zaman³; hərəkət zamanı⁴; dayanan zaman.⁵

Bildirişlər

1. Öncə Allaha keçmişdə verdiyi nemətlərə görə şükür edək, sonra Ondan yeni nemətlər istəyək.

2. Dua və münacatda Allahı ehtiyaclarımıza uyğun gələn adları ilə çağıraq.

3. Quranın tarixi mövzuları hidayət dəlili, təkamül səbəbidir.

4. İstənilən bir halda xalqı sınağa çəkmək Allahın sünnəsidir. Nuhun başına gələnlər də ilahi sınaq nümunələrindəndir.

Ayə 31, 32:

﴿ثُمَّ أَنشَأْنَا مِن بَعْدِهِمْ قَرْنًا آخَرِينَ فَأَرْسَلْنَا فِيهِمْ رَسُولًا مِنْهُمْ أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ مَا لَكُم مِّنْ إِلَهٍ غَيْرُهُ أَفَلَا تَتَّقُونَ﴾

“Nuh qövmündən sonra digər bir nəsil yaratdıq; onların arasına özlərindən olan bir peyğəmbər göndərdik ki, (onlara dedi:) «Allaha pərəstiş edin, sizin üçün Ondan savay məbud yoxdur. Yoxsa qorxmursunuz?»”

Bildirişlər

1. Allah hər bir ümmət üçün peyğəmbər göndərmişdir.

2. Peyğəmbər xalqın özündən olmalıdır. (Yalnız xalqın özündən olan kəs nümunə götürülə, dəlil ola bilər.)

3. Allaha ibadət şirkin inkarı ilə müşayiət olunduqda dəyərlidir.

4. Tövhidə doğru hərəkət üçün təqvaya ehtiyac var.

Ayə 33:

﴿وَقَالَ الْمَلَأُ مِن قَوْمِهِ الَّذِينَ كَفَرُوا وَكَذَّبُوا بِلِقَاء الْآخِرَةِ وَأَتْرَفْنَاهُمْ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا مَا هَذَا إِلَّا بَشَرٌ مِّثْلُكُمْ يَأْكُلُ مِمَّا تَأْكُلُونَ مِنْهُ وَيَشْرَبُ مِمَّا تَشْرَبُونَ﴾

“Peyğəmbərin qövmündən olan, küfrə uğramış, Qiyamət gününü təkzib edən, dünyada naz-nemət içində qərar verdiyimiz başçılar (peyğəmbərin cavabında xalqa) dedilər: “Bu yalnız sizin kimi bir insandır. Yediklərinizdən yeyir, içdiklərinizdən içir.”

Bildirişlər

1. Peyğəmbərlərin dəvəti xalqı ağaların və sitəmkarların zülmündən azad etmək qayəsi üzərində qurulub. Bu səbəbdən də peyğəmbərlərə daha çox əyan-əşrəf müxalif olmuşdur.

2. Müxaliflər peyğəmbər islahatlarının məntiq və əsasını inkar edə bilmədiklərindən deyirlər: “Peyğəmbərlər uyğun islahatlara layiq deyildirlər.”

3. Peyğəmbərlərin həyatı adi bir həyatdır.

4. Əyan-əşrəf mənəvi və elmi məsələlərdən xəbərsizdir. (Əmirəl-möminin (ə) buyurur: “Onları bu sözlərə sövq edən qəlblərindəki həsəddir.”¹

Ayə 34:

﴿وَلَئِنْ أَطَعْتُم بَشَرًا مِثْلَكُمْ إِنَّكُمْ إِذًا لَّخَاسِرُونَ﴾

“(Müxaliflər dedilər: «Əgər özünüz kimi bir bəşərə itaət etsəniz, şübhəsiz, ziyankarsınız.»”

Ayə 35:

﴿أَيَعِدُكُمْ أَنَّكُمْ إِذَا مِتُّمْ وَكُنتُمْ تُرَابًا وَعِظَامًا أَنَّكُم مُّخْرَجُونَ﴾

“(Peyğəmbər) sizə vəd edirmi ki, ölüb torpaq və çürümüş sümük olduğunuz vaxt (qəbirdən) çıxarılacaqsınız?!”

Ayə 36:

﴿هَيْهَاتَ هَيْهَاتَ لِمَا تُوعَدُونَ﴾

“Sizə vəd olunan şey uzaqdır, uzaq!”

Nöqtələr

●Quranda “həyhatə” sözü yalnız bu ayədə, həm də iki dəfə işlədil-mişdir. Küfr başçıları Qiyamət hadisəsini çox uzaq görürdülər.

Kafirlərin şüarları

Kafirlərin bir sıra şüarları vardı: Peyğəmbər adi bir insandır; onun başqalarından üstünlüyü yoxdur; peyğəmbərlərin ardınca getmək zərərdir; Qiyamət və ikinci dəfə həyata gəliş uzaqdır.

Bu şüarlar kafirlərin inadkar və aldadıcı şüarlarından idi. Onlar geniş təbliğat apararaq peyğəmbərlərə ardıcıllığı ziyan kimi tanıtdırırdılar. Onların məqsədi bu idi ki, xalqı özlərinə tabe etsinlər. Azadlıq şüarı altında millətləri qula çevirsinlər.

Ayə 37:

﴿إِنْ هِيَ إِلَّا حَيَاتُنَا الدُّنْيَا نَمُوتُ وَنَحْيَا وَمَا نَحْنُ بِمَبْعُوثِينَ﴾

“(Müxaliflər deyirdilər:) «Bu dünya həyatından savay bir şey yoxdur–ölürük, yaşayırıq və (heç vaxt) dirilməyəcəyik.»”

Ayə 38:

﴿إِنْ هُوَ إِلَّا رَجُلٌ افْتَرَى عَلَى اللَّهِ كَذِبًا وَمَا نَحْنُ لَهُ بِمُؤْمِنِينَ﴾

“(Deyirdilər) O yalnız Allaha iftira yaxan bir şəxsdir və biz ona heç vaxt iman gətirməyəcəyik.”

Bildirişlər

1. Təkəbbürlü insanlar tutduqları yoldan savay bir yol təsəvvür etmirlər.

2. Gözü axırda (axur) olan axırı görməz (Dünyapərəstlər cəmiyyətin dar baxışlı fərdləridir.)

3. Kafirlər Allahı qəbul etsələr də, məad və nübüvvəti inkar edirdilər.

4. Küfr əhli ilahi müqəddəsliyi qorumaq adı altında övliya və ilahi vədləri rədd edirlər.

5. Cəmiyyət bəzən o qədər süqut edir ki, həqiqi din hamiləri yalançı, təkəbbürlü kafirlər isə din hamisi kimi tanınır.

Ayə 39:

﴿قَالَ رَبِّ انصُرْنِي بِمَا كَذَّبُونِ﴾

“(Onların peyğəmbəri) dedi: «Pərvərdigara! Mənə onların təkzibləri qarşısında yardım buyur.»”

Ayə 40, 41:

﴿قَالَ عَمَّا قَلِيلٍ لَيُصْبِحُنَّ نَادِمِينَ فَأَخَذَتْهُمُ الصَّيْحَةُ بِالْحَقِّ فَجَعَلْنَاهُمْ غُثَاء فَبُعْدًا لِّلْقَوْمِ الظَّالِمِينَ﴾

“(Allah) buyurdu: “Şübhəsiz, tezliklə peşman olacaqlar. Layiq olduqları öldürücü haray onları bürüdü. Onları su üzərindəki saman çöpü vəziyyətinə gətirdik. Sitəmkar qövm (Allahın rəhmətindən) uzaq olsun!”

Ayə 42:

﴿ثُمَّ أَنشَأْنَا مِن بَعْدِهِمْ قُرُونًا آخَرِينَ﴾

“Onlardan sonra digər nəsillər yaratdıq.”