O`zbekiston respublikasi oliy va o'rta

Birinchi tibbiy yordam. Gipertonik kriz yuz berganda darhol xakim chaqirish, 
xakim kelguncha bemorni o'ringa yotqizib, oyoqlariga grelka qo’yish yoki issiq 
vannalar qilish lozim. Korvalol, valokardin dori moddalaridan 30-35 tomchi 
ichirish, shuningdek muntazam ishlatib yurgan dorisidan navbatdan tashqari bir 
doza qabul qilish zarur. To’sh osti, yurak sohasida og'riq bo’lsa, darhol 
nitrogliserin tabletkasi til tagiga tashlanadi. Dori moddalardan dibazol, magneziy 
sulfat, papaverin, gipotiazid qo'llaniladi. Gipertonik krizda kompleks davo 
choralari arterial qon bosimining bemorga monand tutib turish, uning ko’tarilib 
ketishiga ham, juda pasayib ketishiga ham yo’l qo’ymaslikdan iborat bo'lishi zarur. 
Qon bosimining birdan pasayib ketishi bosh miya, yurak va buyraklarning qon 
bilan yaxshi ta'minlanmay, bemorni ahvoli og'irlashishi mumkin. 
 
 

---

Mavzu: Оvqat hazm qilish, endokrin va moddalar almashinuvi hamda siydik 
tanosil sistemalari kasalliklari
R E J A: 
 
1.Ovqat hazm qilish organlar tizimi kasalliklari haqida umumiy ma'lumot, kelib 
chiqish sabablari, klinik manzarasi. birinchi tibbiy yordam ko’rsatish va 
profilaktikasi. 
2. Diffuz toksik buqoq va qandli diabet kasalligi, kelib chiqish sabablari. klinik 
manzarasi, giperglikemik va gipoglikemik koma holatlarida birinchi tibbiy yordam 
ko’rsatish, oldini olish choralari. 
3.Siydik tanosil organlari tizimi kasalliklari haqida umumiy ma'lumot, kelib 
chiqish sabablari, klinik manzarasi, birinchi vrachgacha yordam berish, 
profilaktikasi. 
4.Buyrak tosh kasalligi, kelib chiqish sabablari, klinik manzarasi, buyrak sanchig’i 
xuruji va o'tkir siydik tutilihida birinchi vrachgacha yordam ko’rsatish.
 
Ovqat hazm qilish tizimi kasalliklariga gastrit, oshqozon va o’n ikki barmoqli 
ichakning yara kasalligi, enterit, kоlit, pankreatit, xolesistit kabi kasalliklar 
kiradi.Gastrit - oshqozon shilliq qavatining yallig'lanishi kasalligidir. 
Etiologiyasida alimentar - ovqat omili katta ahamiyatga ega. Sifatsiz ovqat ist'emol 
qilish, haddan tashqari issiq, sovuq, achchiq ovqatlar yeyish, buzilgan ovqatlarni 
yeyish, ovqatni yetarli chaynamaslik gastrit kelib chiqishiga sabab bo'ladi. Ayrim 
hollarda gastrit qator boshqa ichki kasalliklardan keyin kkilamchi
rivojlanadi. Masalan: yurak yetishmovchiligida (dimlanish hisobiga), yuqumli 
kasalliklarda (angina.gripp.sil), kasb kasalliklarida (kislotalar, ishqorlar, simob, 
qo’rg'oshin, fosfor va hokazo bilan ishlash), ta'sirlovchi dori moddalar qabul 
qilganda (asetilsalisilat kislota, gormonlar, kaliy yodit, rezerpin) va boshqalarda. 
Shunday qilib gastritning kelib chiqishida ham ekzogen (tashqi), ham endogen 
(ichki) omillar ahamiyatga ega. Kechishiga qarab o'tkir va surunkali gastritlar 
farqlanadi. O'tkir gastrit odatda ovqatlanish tartibi buzilganda ovqatdan 3-5 soat 
o’tgach rivojlanadi, ba'zan u shiddatli kechishi ham mumkin. 
Klinik manzarasi. Bemor ishtashasi yo’qligidan, ko’ngil aynishi, kekirish, ovqat,