Qida mikrobiologiyasi

Patogen mikroorqanizmlərin xüsusiyyətləri:

1. 
   Ciddi spesifiklik - hər növ mikrob xarakterik simptomları ilə yalnız müəyyən bir xəstəliyə səbəb ola bilir.
   
2. 
   Patogenlik - müəyyən bir mikrob növünün bir makroorqanizmdə kök salma, çoxalma və müəyyən bir xəstəliyə səbəb olma potensialı.
   
3. 
   Virulentlik - mikrobun patogen təsir dərəcəsi deməkdir.
   

Toksinlər əmələ gətirmək qabiliyyəti - patogen mikroorqanizmlərin zəhərli maddələr - toksinlər istehsal etmək qabiliyyətidir. Qana və ya limfa daxil olaraq daxili orqanlara təsir göstərir və bədəndə müxtəlif dərəcədə zəhərlənməyə səbəb olur.
Bunlar iki növ ola bilər:

• 
  ekzo-
  
• 
  endotoksinlər.
  

Ekzotoksinlər həyatı boyu mikroblar tərəfindən ətraf mühitə buraxılır; canlı orqanizmlə əlaqədar olduqca zəhərlidirlər. İstilik və işığın təsiri altında asanlıqla məhv olurlar və müəyyən kimyəvi maddələrin təsiri altında toksikliklərini itirirlər.
Endotoksinlər mikrob hüceyrəsinin bədəninə möhkəm bağlanır və öldükdən və məhv edildikdən sonra sərbəst buraxılır. Daha az zəhərlidirlər, yüksək temperatura yüksək müqavimət göstərirlər və qaynadılanda da toksikliklərini itirmirlər.
İnkubasiya dövrü, patogen mikrobun daxil olduğu andan xəstəliyin ilk əlamətləri görünənə qədər müəyyən bir müddətdir.
Bakteriyaların daşıyıcısı fenomeni, müalicə tam bərpa olunmazdan əvvəl dayandırıldıqda baş verir; yanlış müalicə ilə; bəzən asanlıqla gedən bir xəstəliyin özünü görməməzlikdən keçməsi ilə.
Xəstədən sağlam insana yoluxma yolu:
- nəcis-ağızdan (su, hava, torpaq, qida, çirklənmiş əllər, məişət əşyaları və s. vasitəsilə);
- havadan (mikrobların aerozol şəklində olduğu hava vasitəsilə - asqırarkən, öskürərkən);
- hava tozu (toz ilə);
- ötürülmə - infeksiya daşıyıcıları bəzi böcəklər (gənələr, pire, bitlər, ağcaqanadlar, milçəklər) və gəmiricilərdir.
Patogen mikroorqanizmlərin xüsusiyyətləri bədənin infeksiyalarla mübarizədə müdafiə edir
Toxunulmazlıq termini (Latınca immunitas - bir şeydən qurtulmaq) bədənin yoluxucu və yoluxucu olmayan agentlərə qarşı toxunulmazlığı deməkdir. Heyvanların və insanların orqanizmləri "öz" və "yadplanetliləri" çox aydın şəkildə fərqləndirirlər ki, bu da yalnız patogen mikroorqanizmlərin daxil olmasından deyil, həm də xarici zülallardan, polisakkaridlərdən, lipopolisakkaridlərdən və digər maddələrdən də qorunma təmin edir.
Bədənin yoluxucu agentlərə və digər xarici maddələrə qarşı qoruyucu amilləri aşağıdakılara bölünür.
Qeyri -spesifik müqavimət - daxili mühitin sabitliyini qorumağa və makroorqanizmin pozulmuş funksiyalarını bərpa etməyə yönəlmiş
- mexaniki,
- fiziki -kimyəvi,
- hüceyrə,
- humoral,
- fizioloji qoruyucu reaksiyalar.
Xüsusi toxunulmazlıq - bədəndə artıq hazır anticisimlər olduqda və ya gömülü xarici agentə qarşı istehsal olunmağa başlayanda.
Xüsusi toxunulmazlıq ola bilər:
- anadangəlmə toxunulmazlıq - bədənin irsi və müəyyən bir növə xas olan müəyyən patogen agentlərə müqaviməti;
- əldə edilmiş toxunulmazlıq - orqanizmin immun sistemi tərəfindən antikor şəklində həyata keçirilən genetik yad maddələrdən (antigenlərdən) xüsusi qorunma.
Orqanizmin qeyri -spesifik müqaviməti xüsusi restrukturizasiyaya ehtiyacı olmayan, lakin əsasən mexaniki və ya fiziki -kimyəvi təsirlər səbəbiylə yad cisimləri və maddələri zərərsizləşdirən belə qoruyucu amillərdən qaynaqlanır. Bunlara daxildir:
Dəri - mikroorqanizmlərə fiziki maneə olmaqla yanaşı, mədə -bağırsaq və digər xəstəliklərin törədicilərinə qarşı də bakterisid xüsusiyyətə malikdir. Dərinin bakterisid təsiri onun təmizliyindən asılıdır. Mikroblar çirklənmiş dəridə təmiz dəriyə nisbətən daha uzun müddət qalır.
Gözlərin, burun, ağız, mədə və digər orqanların selikli qişaları, məsələn, dəri maneələri kimi, müxtəlif mikroblara sızdırmazlığı və ifrazatın bakterisid təsiri nəticəsində antimikrobiyal funksiyanı yerinə yetirir. Lakrimal mayedə, balgamda, tüpürcədə bir çox mikrobun "lizisinə" (əriməsinə) səbəb olan xüsusi zülal lizozim vardır.