Qida mikrobiologiyasi

MÜHAZİRƏ 13
13.QİDA MƏHSULLARINA MİKROORGANİZMLƏRİN DAXİLOLMA MƏNBƏLƏRİ (İNFEKSİYASININ MƏNBƏLƏRİ)

Qidanın mikroorqanizmlərlə çirklənməsinin bir çox mənbəyi var. Əsas olan xarici mühitdir: torpaq, hava, su. Məhsullarla təmasda olan bütün obyektlər təhlükə yaradır: avadanlıqlar, qablar, qablaşdırma materialları, işçilərin əlləri və kombinezonları və s.

Ətraf mühitin mikroflorası əsasən antropogen amillərdən asılıdır.
Antropogen amillər və təbii mühit
Antropogen amillər təbiətdəki dəyişikliklərdir, yəni. insanın iqtisadi fəaliyyəti nəticəsində ətraf mühit.
Ətraf mühitin çirklənməsi, hər hansı bir bərk, qazlı və ya maye maddələrin, mikroorqanizmlərin və ya termal, elektromaqnit, radiasiya, səs enerjisinin daxil olması kimi başa düşülür.
Çirklənmənin bir çox növü var. Əsas olanlar bunlardır:

• 
  atmosferə çirkləndirici maddələrin atılması;
  
• 
  hər cür sənaye və məişət tullantılarının su mühitinə daxil olması;
  
• 
  neft məhsulları, mineral duzlar;
  
• 
  mənzərələrin zibil və bərk tullantılarla zibillənməsi;
  
• 
  pestisidlərin geniş yayılması;
  
• 
  ionlaşdırıcı şüalanma səviyyəsinin artması;
  
• 
  atmosferdə və hidrosferdə istilik yığılması.
  

Son vaxtlara qədər sənaye və kənd təsərrüfatı istehsalının intensivləşməsi ətraf mühitin nəticələrini nəzərə almadan geniş bir yol boyunca getdi.
Kimyəvi çirklənmə mikroorqanizmlər də daxil olmaqla ətraf mühitə və onun sakinlərinə mənfi antropogen təsir göstərən əsas amildir. Qeyri -təbii birləşmələr də daxil olmaqla çoxlu müxtəlif kimyəvi maddələr ətraf mühitə buraxılır.
Hər il on milyonlarla ton müxtəlif istehsal olunur. və naməlum sintetik materiallar. Kənd təsərrüfatı torpaqlarının torpağına çox miqdarda mineral gübrələr və pestisidlər (bitkiləri zərərvericilərdən, xəstəliklərdən və alaq otlarından qorumaq üçün kimyəvi maddələr) tətbiq olunur.
Bu birləşmələrdən bəziləri təbii və ya qismən parçalanmır, digərləri çox yavaş (stronsiumun radioaktiv izotopu təxminən 200 il çürümə müddətinə malikdir). Radioaktiv və üzvi birləşmələrin parçalanmamış qalıqları ətraf mühitin müxtəlif obyektlərində toplanır. Qida məhsullarına və onlarla birlikdə insan bədəninə girmək təhlükəsi var (Yu.I. Skurlatov və başqaları).
İndi hər il atmosferə yüz milyonlarla ton azot və kükürd oksidi, karbon qazı, bərk və maye asılı hissəciklər (aerozollar), milyonlarla ton qazlı üzvi maddələr atılır. Hava çirklənməsi qlobal hala gəlir ki, bu da mümkün iqlim dəyişikliyinə, yer səthində sərt UV radiasiyasının axınının artmasına və insanlar arasında xəstəliklərin sayının artmasına səbəb olacaqdır.
Torpağın antropogen çirklənməsi sənaye, tikinti, bələdiyyə xidmətləri və kənd təsərrüfatı məhsullarının bərk və maye tullantıları ilə əlaqədardır.
İnsanlıq, ərazinin təxminən 55% -ni və illik meşə artımının 50% -ni fəal şəkildə istifadə edir. Tikinti və mədənçıxarma nəticəsində hər il 4 min km3 -dən çox qaya daşınır, 7 milyard ton yanacaq yandırılır.
Bütün yaşayış yerlərindən (atmosfer, torpaq, su) su ən çox insanlardan təsirlənir. Atmosferə atılan və ya torpağa çevrilmiş və ya dəyişməmiş şəkildə daxil olan çirkləndiricilər su obyektlərinə daxil olur.
Yağışlar və yaz daşqınları zamanı çirkləndiricilər suya səthi axıntı ilə birlikdə daxil olur. Təbii suların çirklənməsi, su nəqliyyatının inkişafı, meliorasiya və s. İstifadədən sonra su kimyəvi tərkibində, temperaturunda, bioloji çirklənməsində (patogenlər də daxil olmaqla bir çox mikroorqanizm) təsir izləri daşıyaraq təbii su obyektlərinə qayıdır.
Suvarma, sənaye istehsalı, məişət təchizatı üçün çay axınının 13% -dən çoxu götürülür və hər il yüz milyardlarla kubmetr sənaye və məişət çirkab suları su obyektlərinə axıdılır. Onların zərərsizləşdirilməsi üçün təbii təmiz su ilə 5-10 qat, bəzi hallarda isə daha çox seyreltmə tələb olunur.