Şahlar həSƏNOĞLU

 
 
******                    *******                 ****** 
 
O
rxan  gecə  keçənə  kimi  yata  bilmədi,  yuxu  getmədi 
gözünə.  Gecə  yarısı  yatmış  yoldaşlarının  pufultusundan  bezib 
bayıra  çıxdı.  Bərk  külək  əsirdi,  soyumuşdu  hava.  İri-iri 
damcılar  düşməkdəydi.  Elə  bil  sinirlərinə  əsirdi  əsən  külək, 
əsəblərinə  yağırdı yağan yağış. Ürəyini sarsıdıcı bir kədər aldı.  
Yağış  olsa  pambıq  olmayacaq  sabah,  pambıq  olmasa  Sürəyya 
gəlməyəcək tarlaya. Onda gərək bir gün də iki fün də gözləyə 
hələ. İntizar içində, üzüntü içində hələ iki-üç gün də çabalaya-
çabalaya qala! Həyətə çıxıb  bilmək istədi görsün nə yağışdı bu 
yağış. Bir az həyətdə gəzdikdə bütün paltarı islaq oldu. Yağış 
seyrək  düşürdü,  ancaq  damalar  çox  iri-iri tökülürdü. Ara-sıra 
göylər xırdalayıb guruldayırdı, tez-tez şimşəklər çaxırdı. Birdən 
şıdırğılamağa keçdi yağış. Qaçıb özünü binanın artırması altına 
saldı.  Yağışın  şıdırğılığı  taxtapuşun  səsindən  ap-aydın 
duyulmaqdaydı, günügündən şıdırğılayırdı yağış. Bir azdan lap 
leysan  tökülməyə  başladı.  Bir  ildırım  çaxmasından  həyətin 
işıqları söndü. Yəqin hardasa şalbana çaxmışdı ildırım. İndi hər 
şey  şimşək  işığına  görünürdü.  İki  şimşək  oynaşması  arası 
zülmət  bir  gecəyə  dönürdü  gecə.  Küləklə,  qasırğayla 

---

 
136 
tökülməkdəydi yağış. Həm də getdikcə həm qasırğa güclənirdi, 
həm  onun  gətirdiyi  yağış  artıb  sellənirdi.  Axırda  gerçəkcə  bir 
fırtınaya çevrildi yağış: dalğa-dalğa, şalğam-şalğam tökülməyə 
başladı.  Onca  dəqiqə  belə  davam  etsə  pambıq  olmayacaqdı 
sabah,  yarımca  saat  belə  davam  etsə  bu  ilki  yığımın  sonu 
olacaqdı.  Yağış  nə  on  dəqiqə,  nə  yarım  saat  düz  bir  saat  bu 
qayda ilə töküldü. Yer-yurd selə-suya döndü. Uşaq bağçasının 
həyəti dönüb böyük bir göl oldu. Nərilti-gurultu ötüb sonra da 
belə aram-aram, sakit-sakit tökməyə başladı. O qədər həzin, o 
qədər  dalğın  tökülürdü  yağış,  taxtapuşa  dəyən  həzinliyindən 
artırma  altında  quruyub  qalmış  Orxanın  sinirlərinə  yuxu  seli 
axıb  tökülməyə  başladı.  Axırda  ayaq  üstə  dayana  bilməyib 
gəlib elə pallı-paltarlı yerinə yıxıldı... 
Səhər yuxusundan onu Adilin dürtməsi ayıltdı: 
- 
Dur  bir  bax  ey,  gör  Tanrı  neyləyib!  Keçdi  ta  bu  ilki 
pambıq yığımından. Bu yağışdan sonra qayıdıb gedərik yəqin! 
Orxan  bir  cavab  verməyib  çil-çil  kepkasını  başına 
qoyaraq eşiyə çıxdı. Yağış narınca-narınca tökülməkdəydi hələ. 
Yüyürüb  həyətdən  çıxdı,  asfalta  çıxan  daş  yola  düşüb  saatına 
baxdı: saat 9-a işləyirdi. O yatmağa gələndə saat 5 idi, demək 
üç saat yatıbdı, iki gecədə üç saat.  
Arxadan bir yük maşını gəlib onu da götürdü.  
- 
Hara belə qardaş? 
- "Sosializm" kolxozuna. 
- 
Baxtın kəsib, elə mən də ora gedirəm. 
Şofer  nəsə  bir  hekayət  başladı,  ancaq  eşitmirdi  onun 
danışıqlarını,  öz  içinə  qapılmışdı.  Olduqca  bezdirici bir 
narahatlıq qurdalayırdı içini. Gecikibdi, yatıb saat 9-a  işləmişə 
qalıbdı.  Bəlkə  Sürəyya  gəlib  gözləyir  onu  bu  yağışın  altında? 
Görən  heç  gələcəkmi  Sürəyya?  Pambıq  yoxdu  bu  gün, 
olmayacaq. Ondan ötrü bir belə yol keçib kəndlərindən bu yerə 
bu  palçıq  içində,  bu  yağış  altında  gələcəkmi  Sürəyya?  Heç 
inam  yoxdu  ürəyində.  Asfalta  çıxıb  bir  az  getmiş  maşın 
"Sosializm" kolxozuna dönəcəyə çatanda saxladıb düşdü. 

---

 
137 
- 
Ay qağa demirdin kolxoza gedirsən? 
- 
Yox, fikrimi dəyişdim tay, çox sağ ol! 
Şofer sürüb getdi. 
Orxan ürəyi titrəyə-titrəyə,  gözləri tarla içlərini araşdıra-
araşdıra sahəyə girib topuğuna çatan palçıq içində, dizlərindən 
yuxarı  aşmış  pambıq  kollarının  suya  batırdığı  yaşlıq  içində  o 
yerə doğru irəlilədi. Gəlib dünənki yerlərinə çıxdı. Sürəyyanın 
uçunub  yıxıldığı  nöqtəni  tapıb  ayaqlarından  o  nöqtəyə  sancılı 
qaldı. 
Bir  kimsə  yoxdu  ətrafda.  Pambıq  pəmbələri  islanıb 
ağırlaşmış, görkəmlərini itirərək uzanıyıb qəmgin-qəmgin aşağı 
sallanmışdılar.  Tarlanın  ortasına  qoyulmuş  cansızca  bir oyuq 
kimi dim-
dik,  tərpənməzcə  dayanmışdı  Orxan,  qol-budağı 
quruca bir ağac gövdəsi kimi hərəkətsizcə dayanmışdı. 
Bir ucdan da yağış tökürdü elə. Narınca-narınca, həzincə-
həzincə  tökülürdü  yağış.  Sakit-sakit, zulum-zulum,  səssiz-
səmirsiz  ağlayırdı  Orxanın  əsəbləri,  duyğuları  kimi.  Gəlmirdi 
Sürəyya, gəlməmişdi, gəlməyəcəkdi! Bir saat, iki saat, üç saat 
gözlədi.  Yağış  yenidən  bərkitməyə  başladı.  İndi  alt  paltarları, 
köynəyi,  maykası  su  içindəydi.  Bədənindən  tüstü  kimi  buğ 
qalxırdı. Ayaqlarını topuqlarınadək içinə sormuş bu yer elə bil 
bir qır bataqlığına dönmüşdü, buraxmırdı onu, boşlamırdı çıxıb 
bir  yerə  getsin,  qalıb  yağış  altında,  külək  altında  titrəməsin, 
əsməsin  belə.  Nə  də  bir  ürəyi  yanan  bəni  insan  yoxdu  gəlib 
deyə  "a  qardaş,  dörd-beş  saatdı  nə  durmusan burda dim-dik, 
kimi  gözləyirsən,  nəyi  gözləyirsən?  Ta  gəlmədi,  gəlməyəcək, 
özünü əsir eləmə burda!" - deyib də bu qır bataqlığındam çəkib 
çıxara  onu.  Bəs  niyə  gəlməsin  Sürəyya?  Nə  iş  var  görən 
başında? Nə olacaq, sənə sözmü veib gələcək? Görüş təyin edib 
yoxsa?  Nəyə  gəlsin  Sürəyya  bu  battaqda-zığda?  Nə  bilir  sən 
gələcəksən, gözləyəcəksən onu burda? Bəc noolacaq gəlməsə? 
B
əlkə tələbələr qayıdıb getdilər elə. Hardan tapacaq Sürəyyanı, 
itirəcəkmi  birdəfəlik?  Bu  ki,  faciədi!  Faciə  hələ  yaxşı  şeydi, 
təbii  fəlakətdi  bu,  qəfil  bir  ildırım  çaxmasıdı,  ilan  çalıb 

---

 
138 
öldürməsidi,  avtomobil  qəzasına  düşüb  qəfil  bir  ölməkdi  bu! 
Mənasız,  axmaq  bir  fəlakətdi  bütün  faciələrin  ən  pisi,  ən 
iyrəncidi  bu!  Yox,  gəlib  çıxacaq  Sürəyya,  harda  olsa  gəlib 
çıxacaqdı! Gəlməz, o gedib axtarar, adınımı bilmir? Kəndinimi 
bilmir? Demədimi bu kənddəndir? Kimdən soruşsa, formasını, 
boy-
buxununu  desə  tanıyacaqlar,  deyəcəklər.  Neçə  Sürəyya 
olacaq bir kənddə? Lap neçəsi olsa gedib hamısına baxar, tapar 
axırda  öz  Sürəyyasını!  Bəlkə  elə  sınayacaq  onu  Sürəyya, 
yoxlayacaq  bu  yolla?  Deyəcək  əgər  sevirsə,  ürəkdəndisə 
məhəbbəti, özü gəlib tapacaq o oğlan məni. Yox, sevgi deyilsə 
qəlbindəki, gəlməyəcək, axtarmayacaq, unudacaqdı... 
Birdən  asfaltın  daş  yola  dönən  yerində  bir  avtobus 
dayandı,  avtobusdan  bir  dəstə  kişi-qadın-qız  tökülüşdü.  Ürəyi 
şiddətlə döyünməyə başladı: bəlkə Sürəyya da onların içindədi 
indicə  ayaq  saxlayıb  onlardan  ayrılacaq,  gözləyib  onlar 
gedəndən  sonra  tarlaya-onun  yanına  qaçıb  gələcək?  Gözlərin-
dən  yavaş-yavaş  yeriyib  yolla  kəndə  doğru  gələn  kolxoz-
çulardan yapışıqlı qaldı.