Türkiye'deki Önemli Ticari Limanlara Genel Bakış
Türkiye üç ayrı liman bölgesinden oluşmaktadır: Karadeniz ve Marmara Denizi Bölgesi, Ege Denizi Bölgesi ve Akdeniz Bölgesi. Türkiye'nin konteyner hacminin büyük bir kısmı Akdeniz, Ege ve Marmara Denizi bölgelerinde elleçlenmektedir. Aşağıdaki grafik Türkiye'deki önemli konteyner limanlarını göstermektedir:
Kaynak: Türk Liman İşletmeleri Birliği, Liman açıklamaları, T.C. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı
Aşağıdaki grafikler Türkiye'nin 2013 yılındaki uluslararası navlun ticareti hacmini ve Türkiye'nin öncelikli dünya çapındaki ticaret ortaklarını göstermektedir:
Türkiye ticaret hacminin taşıma yöntemlerine göre dağılımı, 2013
|
Değer bakımından Türkiye'nin en büyük 10 ticaret ortağı (%), 2014
|
|
|
Kaynak: TÜİK Dış Ticaret İstatistikleri Yıllığı, 2013
Türkiye Deniz Taşımacılığı Sektörünün Güçlü Yanları
Türkiye'deki Gayri Safi Yurtiçi Hasıla ve Deniz Ticaretindeki Büyüme
Türkiye'nin gayri safi yurtiçi hasılasındaki artış oranının, önümüzdeki on yıl içerisinde, gelişmekte olan diğer ekonomilere paralellik göstereceği beklenmektedir. Türkiye’nin GSYH'si 28 ülkeli AB bölgesinden daha hızlı bir büyüme sergilemektedir ve deniz ticaretinin artması ile birlikte Türkiye, ticari limanlar için destekleyici bir ortam sunmaktadır.
GSYH büyümesi (%)
Kaynak: Economist Intelligence Unit (“EIU”), 2014
Ayrıca, Türkiye'nin ulusal politikaları, ikili ve çok taraflı ticari büyüme programını desteklemektedir. 2011 yılında Asya Kalkınma Bankası (AKB), beş banka ile Türkiye'nin gelişmekte olan Asya ülkelerine ihracatını desteklemek amacıyla Ticaret Finansman Programı (TFP) sözleşmeleri imzalamıştır. Ayrıca 2012 yılında, Türkiye ve Çin hâlihazırda 24 milyar ABD Doları miktarında olan ikili ticareti önümüzdeki sekiz yıl içerisinde 100 milyar ABD Doları’na artırmaya ilişkin hedeflerini açıklamışlardır. 17 Şubat 2015 tarihinde Türkiye ve Pakistan yeni ticaret serbestisi girişimlerini ilan etmiş olup, iki yıl içerisinde ikili ticareti 3 milyar ABD Doları’na, daha sonraki yıllarda ise daha da artırarak 5-10 milyar ABD Doları’na ulaştırmak için bir Serbest Ticaret Sözleşmesi üzerinde çalışmak konusunda anlaşmışlardır.
Aşağıdaki grafikte Türkiye'nin GSYH'si ile AB'nin 27 ülkesinin GSYH'si arasındaki ve Türkiye'nin ticareti ile dünya ticareti arasındaki büyüme ve tahmini büyüme karşılaştırılmalarını göstermektedir.
Türkiye'nin büyüme profili (AB'nin 27 ülkesi ve dünya ticareti ile karşılaştırmalı)
Kaynak: Dünya Bankası, Dünya Gelişim Göstergeleri
Türkiye'de deniz taşımacılığı sektörünün en kuvvetli yönlerinden birisi, Akdeniz ve Karadeniz arasında, Avrupa, Asya ve Ortadoğu ticaretinin merkezinde ve küresel deniz yolu ticaretinde büyük avantaj sağlayan 8.333 kilometre uzunluğundaki kıyı çizgisi sayesinde sahip olduğu stratejik coğrafi konumudur.
Türk limanlarında elleçlenen yük, aşağıdaki grafikte de belirtildiği üzere, 2004-2014 arasında yıllık ortalama %6,0 oranında artış göstermiştir.
Türk Limanlarında Elleçlenen Yük (milyon ton)
Kaynak: T.C. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı (https://atlantis.udhb.gov.tr/istatistik/istatistik_yuk.aspx, Erişim tarihi: 10 Nisan 2015)
Türkiye'de Konteyner ile Yük Taşımacılığı Eğilimi
Son zamanlarda yapılan araştırmalar, konteyner ile yük taşımacılığı ticaretinin küreselleşmede önemli bir yeri olduğunu göstermektedir. Aşağıdaki tabloda gösterildiği üzere, Türkiye'de 2000 yılından itibaren, yıllık olarak %12,6 oranında önemli bir konteyner büyümesi gerçekleşmiştir. Küresel ekonomik kriz sırasında, 2008 yılından bu yana Türkiye'nin konteyner trafiği, diğer ülkelere kıyasla daha başarılı bir tablo sergilemiştir. Bu da Türkiye’nin yeni ithalat ve ihracat pazarları bulmasındaki başarısını desteklemektedir.
Türkiye Tahmini Konteyner Pazarı (yıllık milyon TEU)
|
Konteyner Hacim Artışı (Türkiye ile Dünya karşılaştırılması)
|
Kaynak: 2014 Drewry Yıllık Konteyner Pazarı Tahminleri ve Değerlendirmesi Raporu, Arup
GSYH'deki artış ile genel yük ve konteyner trafiğinde yakın bir ilişki olduğu kabul edilmektedir. Türkiye’de son on yılda, konteyner elleçleme hacmi reel GSYH'den 4,4 kat daha hızlı büyüme göstermiştir. EIU'nun GSYH tahminlerine dayalı olarak ve ülkenin mevcut çarpanının değerlendirilmesiyle, Türkiye'deki konteyner trafiğinin 2015 ve 2020 yılları arasında %10 artış göstererek, 2020 yılında16 milyon TEU'luk toplam hacme ulaşacağı beklenmektedir. (Kaynak: Arup)
Konteyner Elleçleme – Dünya Genelinde Türkiye’nin Yeri (milyon TEU)
Kaynak: EIU ve Dünya Bankası Göstergeleri, 2013
AB ülkeleri ile karşılaştırıldığında, Türkiye'nin konteyner ile yük taşıma seviyesi görece olarak daha düşük olsa da, penetrasyon oranları arttıkça gelecekteki konteyner büyümesini desteklemesi beklenmektedir. Türkiye'nin gelişmiş limanlarındaki mevcut konteyner ile yük taşıma seviyesi %40-%50 aralığındadır. Daha küçük limanlarda bu oran daha düşüktür. AB'deki yaklaşık %78'lik ortalama konteyner ile yük taşıma seviyesi ile kıyaslandığında, bu durum potansiyel bir artış imkânı sunmaktadır.
Aşağıdaki örnek, seçilmiş ticaret ortakları ve Türkiye'de kişi başına düşen TEU'yu kıyaslamaktadır. Türkiye’nin İspanya, Almanya, Birleşik Krallık ve Amerika Birleşik Devletleri gibi diğer gelişmiş pazarlar ile karşılaştırıldığında önemli bir büyüme potansiyelinin bulunduğu görülmektedir.
Kişi Başı Konteyner (TEU/kişi)
|
2012
|
İspanya
|
0,31
|
Almanya
|
0,20
|
Birleşik Krallık
|
0,15
|
Birleşik Devletler
|
0,14
|
Fransa
|
0,09
|
Türkiye
|
0,08
|
Rusya Federasyonu
|
0,03
|
Kaynak: Dünya Bankası Göstergeleri, 2013
Dünya Bankası çalışmaları, bir ülkenin layner taşımacılığı kullanan konteyner yoluyla yürüttüğü dış ticareti ile ölçülen layner taşımacılığı bağlantısının ticaret masraflarına katkısının, "lojistik performans", "hava bağlantısı", "iş kurma masrafları" ve "düşük tarife" göstergelerinin tamamından daha fazla olduğunu göstermektedir. Geçtiğimiz on yılda, UNCTAD Layner Taşımacılık Bağlantı Endeksi her kıyı ülkesinin küresel layner taşımacılığı ağına erişimini göstermektedir. Aşağıdaki tablo Türkiye'de son on yılda gerçekleşen layner taşımacılığı bağlantısındaki büyümeyi göstermektedir.
Layner Taşımacılık Bağlantı Endeksi (2004 yılındaki maksimum değer = 100)
|
2004
|
2005
|
2006
|
2007
|
2008
|
2009
|
2010
|
2011
|
2012
|
2013
|
2014
|
Türkiye
|
25,6
|
27,1
|
27,1
|
32,6
|
35,6
|
32,0
|
36,1
|
39,4
|
53,2
|
52,1
|
52,4
|
Kaynak: Dünya Bankası Göstergeleri ve UNCTAD, Deniz Ticareti Değerlendirmesi Raporu, 2014.
Türkiye'de Deniz Taşımacılığını Kullanan Başlıca Sektörler
Türkiye, dış ticarette önemli yer tutan endüstriyel hammadde kaynaklarına sahiptir. Nitelikli işçi gücü ve güçlü kaynaklar, Türkiye'nin yüksek miktarda çimento üretmesine imkân sağlamaktadır. Türkiye, çimento üretim ve ihracatında uluslararası anlamda da önemli bir yere sahiptir. Türkiye, 2012 yılındaki 63.900 metrik ton ve 2013 yılında 71.300 metrik tonluk toplam üretimiyle, Çin, Hindistan ve Amerika Birleşik Devletleri'nden sonra dördüncü sırada yer almaktadır. (Kaynak: Birleşik Devletler'in Jeolojik Araştırması, Mineral Emtiası Özeti, Şubat 2014, Türkiye Çimento Müstahsilleri Birliği).
İşbu İzahname tarihine kadar, Türkiye'nin iç çimento talebindeki ve tüketimindeki dalgalanmalar, güçlü ihracat büyümesiyle dengelenmiştir. Aşağıdaki tablo, 2014 yıl sonuna kadar Türkiye'nin on bir yıllık çimento yurtiçi satış ve ihracatını göstermektedir.
Çimentonun Türkiye'deki Tarihsel Gelişimi
|
Yurtiçi Satışlar
(ton)
|
İhracat
(ton)
|
2004
|
30.670.610
|
8.206.317
|
2005
|
35.083.198
|
7.737.666
|
2006
|
41.609.584
|
5.638.351
|
2007
|
42.456.000
|
6.619.842
|
2008
|
40.574.007
|
10.584.662
|
2009
|
39.986.237
|
14.027.538
|
2010
|
47.720.000
|
15.063.000
|
2011
|
52.250.880
|
11.061.092
|
2012
|
53.930.192
|
9.702.083
|
2013
|
60.940.404
|
9.627.438
|
2014
|
63.175.930
|
7.652.557
|
Kaynak: Türkiye Çimento Müstahsilleri Birliği (TÇMB), 2014
Türkiye'de Çimento ve Klinker Yurtiçi Satışlar ve İhracat Gelişimi (2014)
|
Çimento (ton)
|
Klinker (ton)
|
|
Yurtiçi Satışlar
|
İhracat
|
Yurtiçi Satışlar
|
İhracat
|
Ocak 2014
|
4.572.112
|
572.128
|
234.749
|
265.351
|
Şubat 2014
|
4.635.286
|
444.037
|
236.999
|
185.999
|
Mart 2014
|
5.387.854
|
625.483
|
293.105
|
308.468
|
Nisan 2014
|
5.916.136
|
862.158
|
285.180
|
299.673
|
Mayıs 2014
|
6.237.223
|
772.154
|
341.095
|
251.777
|
Haziran 2014
|
5.719.399
|
777.139
|
249.252
|
246.482
|
Temmuz 2014
|
4.537.858
|
626.280
|
207.321
|
277.100
|
Ağustos 2014
|
5.437.944
|
590.652
|
118.930
|
209.662
|
Eylül 2014
|
6.139.098
|
543.372
|
212.478
|
253.582
|
Ekim 2014
|
4.673.076
|
584.139
|
157.701
|
184.135
|
Kasım 2014
|
5.333.739
|
721.607
|
161.925
|
238.041
|
Aralık 2014
|
4.586.205
|
533.408
|
192.315
|
137.570
|
Kaynak: Türkiye Çimento Müstahsilleri Birliği (TÇMB), 2014
Türkiye’nin çimento ve klinker ihracat pazarları arasında, Orta Doğu ve Kuzey Afrika, Batı Akdeniz (Fransa, İspanya, İtalya), Karadeniz (Rusya, Gürcistan, Bulgaristan) ve Çin gibi ülkeler bulunmaktadır.
Ağırlıklı olarak Türkiye'deki deniz taşımacılığı yoluna dayanan çimento sektörüne ek olarak, Türkiye büyük ve gelişmekte olan ve GSYH'nin %7'sine ve istihdam düzeyinin %21'ine tekabül eden bir gıda ve tarım endüstrisine sahiptir. Gıda ve tarıma yapılan yatırımlardaki artışlar sebebiyle büyüyen pazarda, Türkiye koyduğu hedeflerle 2023 yılında küresel olarak en büyük 5 üreticiden birisi olmayı hedeflemektedir. Bu pazardaki ihracatçılar açısından, klasik nakliyat yolu olan kamyondan soğutuculu konteyner nakliyatına doğru kayma söz konusudur.
Antalya seracılık alanında Türkiye'deki önemli yerlerden birisidir ve taze meyve ve sebze ihracatında büyük paya sahiptir. Antalya 2013 yılında ihraç edilen meyve ve sebze konusunda rekor kırarken, 2014 yılındaki mali kriz yüzünden Rusya'dan gelen talebin azalmasıyla meyve sebze ihracatı tutar ve pay olarak gerilemiştir.
Antalya'dan Yapılan Meyve ve Sebze İhracatının Tutarı ve Antalya’dan Yapılan Toplam İhracatı İçerisindeki Payı
|
Antalya’dan Yapılan Meyve ve Sebze İhracatı Tutarı (ABD Doları)
|
Antalya’dan Yapılan Toplam İhracat İçerisindeki Pay (%)
|
2010
|
412.257.218
|
%47,7
|
2011
|
411.122.931
|
%42,8
|
2012
|
398.364.876
|
%40,7
|
2013
|
431.222.894
|
%41,2
|
2014
|
410.487.257
|
%39,9
|
Kaynak: TÜİK
Not: Meyve ve sebzeler altındaki ürün kategorileri yenilen sebzeler ve bazı kök ve yumrular; yenilen meyveler ve yenilen sert kabuklu meyveler; sebzeler, meyveler, sert kabuklu meyveler ve bitkilerin diğer kısımlarından elde edilen müstahzarları içermektedir.
Karadağ'da Deniz Taşımacılığı Sektörü
2013 yılında devam eden Avrupa bölgesindeki iktisadi gerilemeye rağmen, Karadağ'daki ekonomik faaliyetler beklentileri aşmış ve 2013 yılında reel GSYH %3,5 oranında artmıştır. İhracatın Avrupa bölgesi pazarındaki büyümelerden 2015-2016 yıllarında fayda sağlaması beklenmektedir.
Adria-Bar Limanı Karadağ'ın ana ticaret limanıdır. Tarihsel olarak, Yugoslavya'nın ana limanı olmuş ve hâlen eski Yugoslav komşularla yapılan ticarette önemli bir düğüm noktası olarak hizmet vermektedir. Özellikle, Belgrad'ın ana limanı olarak faaliyet göstermektedir.
Layner taşımacılığı bağlantı endeksi (2004 yılındaki maksimum değer = 100)
|
2004
|
2005
|
2006
|
2007
|
2008
|
2009
|
2010
|
2011
|
2012
|
2013
|
2014
|
Karadağ
|
-
|
-
|
-
|
-
|
3,2
|
0,0
|
4,5
|
4,0
|
1,4
|
2,4
|
2,9
|
Kaynak: Dünya Bankası Göstergeleri ve UNCTAD, Deniz Ticareti İncelemesi, 2014
Uluslararası Kruvaziyer Sektörü’ne Genel Bakış
Kruvaziyer sektörünün uluslararası ekonomiye büyük bir katkısı bulunmaktadır. 2013 yılında kruvaziyer sektörünün küresel ekonomik hasılası 117 milyar ABD Doları'nın üzerindeyken; sektör yaklaşık 900.000'den fazla iş imkânı sağlamış ve maaş ve ücretlere 38 milyar ABD Doları tutarında katkı sağlamıştır. Modern kruvaziyer gemileri artık sadece ulaşım amaçlı kullanılmayıp, kendi başlarına farklı bir seyahat tecrübesi olarak görülmektedir. Bu gemiler daha büyük ve lüks kamaralara sahip olup, değişik restoranlar, bar, alışveriş mağazaları, eğlence merkezi, spor alanları gibi birçok aktiviteyi bünyesinde barındırmaktadır. Dünya Seyahat Pazarı 2013 Endüstri Raporu verilerine göre, kruvaziyer sektörü dünyadaki seyahat endüstrisinin en hızlı büyüyen segmentidir.
Aşağıdaki grafikler, 2014 yılındaki küresel kruvaziyer gemi kapasitesi değerlendirmesini ve bölgesel olarak yolcu kapasitesi dağılımını göstermektedir:
Kruvaziyer sektörü değerlendirmesi
|
Bölgesel olarak yolcu kapasitesi dağılımı
|
|
|
Kaynak: Yolcu Limanı Sektörü Haberleri (Cruise Industry News) Yıllık Raporu 2014 - 2015
Dostları ilə paylaş: |