Sh. N. Zaynutdinov, R. I. Nurimbetov
Yüklə 8,38 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Muxolif haqida yangi axborot olish Xodim lam ing bo‘shatilishi, jamoada intizom ning boshashib ketishi, ijtimoiy-psixologik vaziyatning
- Nizo tugagandan keyin xodim lam ing bir qismi ortasida hamkorlik darajasining kamayishi Muxoliflar imkoniyatlarini chamalab korish
| 212
11.24- jadval. Nizolarning vazifalari Ijobiy Salbiy Nizochi tomonlar o'rtasidagi keskinlikning yum shatilishi Nizoda ishtirok etish uchun katta hissiy, moddiy xarajatlar Muxolif haqida yangi axborot olish Xodim lam ing bo‘shatilishi, jamoada intizom ning bo'shashib ketishi, ijtimoiy-psixologik vaziyatning yomonlashuvi Tashqi dushmanga qarshi ku- rash olib borishda tashkilot ja- moasining jinslashuvi Yengil guruhlar, dushman guruhlar degan tasvvurning paydo bo‘lishi 0 ‘zgarishlar va rivojlanishni rag‘batlantirish Ishga zarar yetkazgan holda nizoli o‘zaro harakat jarayoni bilan haddan tashqari mahliyo bo‘lish Xodimlarga bo'ysunuvchanlik fikrining barham topishi Nizo tugagandan keyin xodim lam ing bir qismi o'rtasida hamkorlik darajasining kamayishi Muxoliflar imkoniyatlarini chamalab ko'rish Amaliy munosabatlarni tiklashning murakkabligi "nizoning oqibati" Shu bilan birga obyektiv sabablar shaxs yoki guruhning o ‘z ehtiyojlarini amalga oshirishiga xalaqit bergan, shaxsiy yoki guruhiy manfaatlarga daxl qilgan taqdirdagina nizoning sabablari bo‘lishi mumkin. Individning javobi ko‘p jihatdan shaxsning ijtimoiy yetukligi bilan belgilanadi, uning uchun yo‘l qo‘yiladigan xulq-atvoming shakllari bilan, jamoada qabul qilingan ijtimoiy normalar va qoidalar bilan belgilanadi. Bun dan tashqari, individning nizoda ishtirok etishi qo‘yilgan maq- sadlaming o ‘zi uchun ahamiyatli ekanligi bilan, paydo bo‘lgan to‘siq ulami amalga oshirishga qanchalik xalaqit berishi bilan belgilanadi. Subyekt oldida qanchalik muhimroq maqsad tursa, u ana shu maqsadga erishish uchun shunchalik ko‘proq kuch-g‘ayrat sarflaydi, bunga xalaqit beruvchi shaxsning nizoli o ‘zaro harakati shunchalik qattiq va qarshilik ko‘rsatishi kuchli boladi. 213 To‘siqlami engish usulini tanlash o‘z navbatida shaxsning hissiy barqarorligiga, o ‘z manfaatlarini himoya qilishi uning salbiy psixologik ta’sirlardan muhofaza etilishi sifatida ongsiz ravishda sodir bo‘ladi. Nizo natijasida mazkur tizim insonning irodasi va istagiga bog‘liq bo‘lmagan hodda beixtiyor ravishda harakat qiladi. Buvday himoyaga bo‘lgan zaruriyat individning o‘z-o‘zini hur mat qilish qaror topgan "men — obrazi'm, individning o ‘z- o ‘ziga boMgan bahosini pasaytiruvchi qadriyatli yo‘nalishlar tizimiga xavf tug‘diradigan fikrlar va his-tuyg‘ular paydo bo‘lganda vujudga keladi. Ayrim hollarda individning vaziyatni idrok etishi haqiqiy ahvoldan yiroq bo‘lishi mumkin, lekin insonning vaziyatga bo‘lgan javobi uning idrok etishidan kelib chiqib hosil bo‘ladi, bu holat nizoni hal etishni jiddiy ravishda qiyinlashtiradi. Nizo natijasida kelib chiqqan salbiy his-tuyg‘ular muammodan muxolif shaxsiga tezlik bilan o ‘tishi mumkin, bu esa nizoni shaxsiy qarshi turish bilan toldiradi. Nizo qanchalik kuchayib borsa, muxolifning obrazi shu qadar yoqimsiz koTinadi, bu hoi nizoning hal etilishini qo‘shimcha ravishda murakkablashtiradi. Shunday yaroqsiz bir doira hosil bo‘ladiki, uni yorib chiqish juda qiyin kechadi. Buni voqeaning boshlang‘ich avj olish bosqichida amalga oshirish maqsadga muvofiqdir, bunda vaziyat hali nazorat chegarasidan chiqib ketmagan bo‘ladi. Nizoli xulq-atvoming sabablarini aniqlashning bir necha usullari mavjud. Misol tariqasida ulardan biri — nizoning kartografiya usulini qarab chiqamiz. Bu usulning mohiyati nizoni tashkil etuvchi tarkibiy qismlarni chizma tarzida aks etti- rishdan, so‘ngra esa o‘zaro nizoli harakat qatnashchilarining xulq-atvorini izchillik bilan tahlil qilishdan, asosiy muammoni, qatnashchilaming ehtiyojlari va xavfsirashlarini, nizoga olib kelgan sabablami barham toptirish usullarini shakllantirishdan iboratdir. Bu ish bir necha bosqichdan iboratdir. Yüklə 8,38 Mb. Dostları ilə paylaş:
|