Societatis iesv, segoviensis



Yüklə 14,73 Mb.
səhifə31/143
tarix14.08.2018
ölçüsü14,73 Mb.
#70987
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   143

se diuisa destruetur. Sic ille. Nec prætereunda alia

eiusdem sententia citatis Causâ & Quæst. adducta,

in Cap. Institutionis, & sic habet post alia: Ni-

mis est asperum, & præcipuè bonis Sacerdotum moribus

inimicum: nisi quempiam, quantacumque rationis ex-

cusatione, quæ benè sunt ordinata, rescindere, & ex-

emplo docere cæteros, sua quandoque posse instituta<-P>@@

<-P>dissoluere. Hæc ille: qui dum præcipuè Sacerdo-

tum moribus inimicam pronuntiat mutationem,

ad alios etiam significat mutationem talium in-

commoda pertinere: vt & Proreges caueant,

nec leuitate, aut præsumptione, siue æmulationis

imperio, ad euertenda, quæ benè sunt instituta,

procedant.

  52 Dico secundò. Proreges Indici ad præ-Assertio 2.|Proreges|Indicos spe-|cialius ob-|ligari.

fata specialiùs obligantur. Id ostenditur: nam

in conuersione huius noui mundi adhuc sumus,

ad quam omnia alia, quæ in illo aguntur, debent

sicut ad finem præcipuum destinari: Atqui ad

hoc satis incommoda est variatio dicta: ergo

nequit sine peccati labe perpetrari. Maior est

certissima, & Minor ostenditur: nam ædificando

passim, & destruendo, nihil firmum relinquitur,

supra quod spirituale possit ædificium assurgere;

& qui gubernationi spirituali juxta curam ab A-

postolicâ Sede commissam, inprimis debent at-

tendere, huiusmodi mutationibus superuacuis

distinentur. Pro quo est Diui Pauli doctrina, 1.

Cor. 3. vers 3. sic scribentis. Cùm enim sit inter vos1. Cor. 3.|v. 3.

zelus & contentio, nónne carnales estis, & secundùm

hominem ambulatis? Vbi ergo ob zelum & con-

tentionem benè disposita reiiciuntur, & sic agen-

tes carnales sunt, spirituale nequit negotium pro-

moueri. Et de eo quidem loquebatur Aposto-

lus, Corinthios admonens eo pacto negotium

fidei nimiùm quantùm impediri. Vnde & v. 1.v. 1. Ibid.

sic præmiserat. Et ego fratres, non potui vobis loqui

quasi spiritualibus, sed quasi carnalibus; subdit posteà

vers. 9. Dei enim sumus adiutores: Dei agriculturav. 9.

estis, Dei ædificatio estis. Vbi terra crebris mutatio-

nibus quatitur, nequeunt semina cum spe fru-

ctûs aliquali committi. Cùm in ædificio factis

infecta succedunt, id accidit, quod à Siracide di-

ctum, Eccli. 34. vers. 28. Vnus ædificans, & vnusEccli. 34.|v. 28.

destruens, quid prodest illis nisi labor? Fatendum ergo

est mutationes dictas nimis incommodare causæ

conuersionis: & zelum carnalem, de quo Apo-

stolus, zelo fidei & Religionis valde esse con-Zelus car-|nalis zelo|fidei con-|trarius.

trarium: ille durus, sicut infernus damnationis

& perditionis regioni infelicissimæ destinatus:

hic sicut cœlum, Dei gloriæ propagandæ semper

intentum, vt Dauid Clamat: Cæli enarrant glo-



riam Dei, & opera manuum eius annuntiat firmamen-

tum, Psalm. 18. Circa hoc autem nequit ad parti-

cularia descendi, in quibus est juxta occurrentes

circumstantias judicandum; eas prouidi Con-

fessarii dispiciant, & pœnitẽtes suos ne vereantur

seriò & intelligibiliter admonere.


CAPVT VII.

Vt debeant Jndici Proreges Regio-

rum Auditorum consilium

adhibere.


53 DIco primò. Debere quoties res exi-Assertio 1.|consulendos|Auditores,|cùm res|exigit.

git, eò quòd momenti magni sit,

nec sine consilio possit conuenien-

ter expediri. Et de consilio adhibendo res est

clara: quòd autem Auditorum, ex eo ostenditur,

quia tales à Rege sunt eidem Consiliarii designa-

ti, vnde & de Consilio Regis esse dicuntur: pro

quo & extant Regia mandata in eorum instru-<-P>

@@0@

@@1@Proreges vt debeant Auditorum consilium adhibere. 79



<-P>ctionibus, de quibus Dom. Solorzanus Tomo 2.

Lib. 4. Cap. 3. num. 38. & Cap. 9. num. 37. & in

Politicâ pag. 767. & 866. Vnde & ipse Lib. 2.



Cap. 7. num. 50. & in Politicâ pag. 302. Col. 2.

cum Matienzo in l. 5. Recopilat. Titulo 10. Leg. 5.



Glossa 1. præceptum circa hoc agnoscit, de quo

non videtur esse posse dubitatio.

  54 Dicò secundò. Peccatum in casu dictoAssertio. 2.|omissio|mortalis ex|genere suo.

mortale est ex genere suo. Probatur, quia se

exponere errandi periculo in negotio graui ad

bonum commune spectante, aut etiam priuati

alicuius, ad curam eius, qui deliberat, pertinen-

tis, graue peccatum est: periculi enim & damni,

cuius est periculum, eadem ratio est; vnde com-

muniter Theologi eum peccare mortaliter affir-

mant, qui aliquid agit, aut omittit, dubitans an

mortale peccatum sit, eò quòd se periculo ex-

ponat mortaliter peccandi. Pro quo videri po-

test Diuus Thomas Quodlibeto 8. Artic. 13. P.

Thomas Sancius in Opere morali Lib. 1. Cap. 10.

num. 6. Sayrus Libr. 1. Cap. 13. num. 3. & alij

passim, qui rationem dictam reddunt, quòd sci-

licet se quis periculo exponat faciendi id, quod est

mortale peccatum. Præterquam quod peccatumDubiũ de|mortali|vnde pec-|care mor-|taliter cō-|stat.

ipsum mortale reipsa vult, qui operatur dubius:

nam sic velle operari, idem est ac velle tale quid

facere, etiamsi mortale peccatum sit; quod non

potest non esse grauis Dei offensa. Quemadmo-

dum si quis dubitans aliquem esse regem, iniu-

riam inferret ipsi, absque dubio Regis esset iniu-

ria: vult enim iniuriam irrogare illi, etiamsi rex

sit: quod quidem si rex sciret, meritò grauis in-

flictione supplicij vindicaret. Pariter ergo in

casu nostro, se periculo errandi exponere in re

momenti magni, grauis damni voluntas est, dum

amatur periculum: perinde enim est ac si dicat,

qui consilium adhibere detrectat: Sic volo et-

tiamsi graue damnum ex consilij repulsione se-

quatur; vnde & damni ipsius voluntas interce-

dit.


  55 Quòd si dicat se sibi ad deliberandum suf-Se sibi suf-|ficere præ-|sumptuosa|responsio,|contra|quam alia.

ficere; id profectò magna præsumptio est. Et

prætereà contra suppositionem, sub quâ proce-

dit Assertio; quòd scilicet res sine consilio ne-

queat conuenienter expediri. Et quidem eo ip-

so quòd magni momenti sit, ita debet iudicari,

nisi quis temerè agere ac pręcipitanter velit: quod

sine graui stare peccato nequit, nisi ignorantia

excuset, quæ in Gubernatore supremo, & post

experientiam sufficientiæ ad tale munus electo,

nequit accidere, & ita nullatenus admittenda.

Alios autem præter Regios Auditores, iis reie-

ctis, consulere, nequit sine graui stare eorum-

dem iniuriâ, qui in re maximè propriâ officij,

quòd à Rege est ipsis attributum, parui pendun-

tur, & minùs idonei ad illud iudicantur. Immò

& Rex ipse videtur paruipendi, qui illos ad tale

munus cooptauit. Ex quo etiam fiet, vt illi in

contemptum populi veniant: quod præter ipso-

rum dedecus, grauia alia adducit incommoda,

præsertim in Indiis, vbi valde expediteos in ve-

neratione haberi: circa quæ est facilè discur-

sisse.

  56 Dico tertiò. Prorex in negotiis iustitiæAssertio 3.|In negotiis|iustitiæ ad|plura tene-|ri suffra-|gia.



tenetur maiorem suffragiorum partem amplecti,

quando ad illum etiam cognitio caussæ spectat,

& non sunt tantùm suffragia consultiua. Id con-<-P>@@

<-P>stat: quia est iuxta stylum lege firmatum in Re-

giis Cancellariis, vt iuxta maiorem suffragiorum

partem iudicetur, non attentâ suffragantium qua-

litate: quamuis contingere possit, vt minor pars

præferenda aliàs videatur, eò quòd in illa viri sint

prudentiâ & doctrinâ præstantes, atque explo-

ratissimæ probitatis.

  57 Dico quartò. In negotiis statûs non te-Assertio 4.|Non ita in|negotiis|statûs.

netur Prorex cum maiore suffragiorum nume-

ro consentire. Probatur. Quia in eo non vide-

tur ita stylus præualuisse. Et prætereà negotia

ista non tam ex iurisprudentiæ peritiâ, & forensi

praxi, quàm ex prudentiâ, experientiâ, & boni

publici zelo dependent: ergo cùm in minori suf-

fragantium parte possit hoc cum excessu ad ma-

iorem reperiri; meritò poterit Prorex eidem

suum assensum applicare.

  58 Dico quintò. Idem dicendum est in ne-Assertio 5.|Neque|belli.

gotiis belli, ob similem rationem.

  Sed obiicies Regium Rescriptum Anni 1593.

in quo Proregi mandatur, vt si negotium nonFit satis|obiectioni|ex Regio|rescripto|desumptæ.

patiatur dilationem, teneatur Maiestati Regis

reddere rationem, cur non expediat maiori suf-

fragiorum parti conformari, quam regulariter

sequi debet in negotiis statûs, belli, & iustitiæ.

Ad quod respondeo, quoad iustitiam ita esse in

casibus dictis: quoad alia item ceteris pari bus;

si videlicet Auditores tantæ sufficientiæ sint, vt

inter eos vix possit excessus deprehendi; quod

regulariter debet contingere, si tales eligantur à

Rege, quales pro huiusmodi muneribus exigun-

tur; & ita regulariter, etiam ad plura suffragia

decerni; quod quando secùs acciderit, ea est ra-

tio reddenda, quæ non potest non Regi, & Re-

giis Consiliariis satis conueniens, immò & vr-

gens iudicari.




CAPVT VIII.

Proreges Indici quomodò debeant Re-

gios Ministros honorare.




59 QVòd debeant, & ad id obligationeHonorādos|à Prorege|Senatores|iuxta con-|scientiæ|obligatio-|nem.

conscientiæ teneantur, nequit in

dubium reuocari. Primarium enim

& honorabilius eorum gremium est, in quo &

Proreges ipsi præsident, & sic honoris consortio

potiuntur. Vnde Athelaricus rex Romano Se-

natui ita scribit Cassiodori manu & verbis Lib. 8.

11. Retinetis, me Senatûs semper fouisse cœtum sedCassiodo-|rus.



nunc maximè, cùm vestrum videor intrare Collegium.

Sic ille: qui tandem ita rescriptum claudit. Inter-



est nostræ gloriæ, vt quorum numerum auximus, eos

propitiâ diuinitate tueamur. Hæc ille. Pro quo &

extat Regium rescriptum, de quo Dom. Solor-

zanus Lib. 4. Cap. 9. num. 42. & in Politicâ pag.

867. §. Y tambien. Circa gradum autem obli-

gationis esse quæstio potest, pro quo

  60 Dico primò. Proreges sic debent Re-Assertio 1.|In defectu|posse mor-|taliter|peccare.

gios Ministros, & Togatos præ aliis honorare,

vt ex honoris defectu possint lethalibus piaculis

innodari. Indubitata est doctrina ex obligatione

iustitiæ, quæ se ad honoris materiam extendit,

vt omnes Theologi contestantur. Pro quo præ-

sertim Societatis Scriptores, plurimi sanè, qui

rem exactè discutiunt, & ex iis videri possunt, qui<-P>

@@0@

@@1@80 Thesauri Indici Titulus III. Cap. VIII. & IX.

<-P>præcesserunt præclari duces P. Molina Tomo 5.

Disput. 1. & sequenti. & Disput. 19. vbi specialiter

lethalem culpam in hoc genere occurrentem

exponit: sicut & Disput. 26. vbi contumeliam,

quæ generaliter actionem significat honori con-

trariam, grauius peccatum esse ait detractione à

tergo factâ. Et præterea P. Lessius Libr. 2. Cap.

11. Dubit. 27. Quibus accensendus, inter prima-

rios quidem numerandus Cardinalis Lugo Disp.

1. de Iustitia num. 25. Disput. 14. Sect. 11. Ex qui-

bus & aliis constat Superiores etiam inhono-

rantes eos qui inferiores sunt, grauiter peccare

posse: vnde & de modo restitutionis inquirunt,

& varios pro eôdem assignant.

  61 Dico secundò. Circa hoc ea esse regula

potest, vt tunc graue peccatum reputari debeat,Assertio 2.|Regula ad|grauitatẽ|peccati di-|gnoscendā.

quando attentis circumstantiis contemptus est

notabilis, & qui potest in dehonorato grauem

dolorem excitare, ad amicitiæ dissolutionem

sufficientem. Et potest vlteriùs declarari ex do-

ctrina P. Molinæ Disput. 19. citatâ numer. 1. vbi

obseruat contumeliam grauius peccatum esse

furto, quia damnum infert in bonis maioris apud

homines æstimationis. Sicut ergo in materia furti

grauiter peccatur ablatione eius quantitatis, quā

Doctores diuersimodè assignant, vt non sit ne-

cessarium esse excessiuam, sed quæ damnum non

leue, dum aufertur, inducat: ita cum proportio-

ne de inhonoratione philosophandum; in quo

tamen nequit determinatum aliquid designari;

vnde ad prudentium est arbitrium in casibus par-

ticularibus reuocandum. Illud addendo, ex qua-

litate personarum inhonorationem augeri, &

minui; vnde cùm Ministri Regij, Togati præser-

tim, viri primores sint, eorum inhonoratio gra-

uis esse poterit ex actione, quæ erga alios leuis

posset iudicari.

  62 Iuxta quæ id potest in quæstionem ve-Cassus spe-|cialis, cir-|ca quem|inquiritur.

nire, quod in hac Regum Ciuitate ante annos

non multos accidit. In publicâ enim supplica-

tione procedens Prorex Regij Senatûs comitatu,

cùm vidisset duos ex Auditoribus, quorum alter

ex equestri erat Diui Iacobi Ordine, communi

galero vtentes, & non honorario, serico inquam,

plicis, & circumligamine curiosiùs concinnato,

eos in ipso maiori foro, spectante multitudine,

recedere iussit, & comminatione coëgit, cùm ru-

bore pariter & dolore: In quo, quidquid de fa-

cto fuerit, & agentis intentione, sed reipsa secun-

dùm se spectatâ, non videtur de grauitate iniu-

riæ posse dubitari, circumstantiis euentûs pon-

deratis: cùm præsertim illi reuerenter abnue-

rent, & occultationem galeri proponerent, aper-

to capite processuri. Sic enim id, quod minoris

reuerentiæ videbatur, vitari poterat: quando &

addi etiam posset, vsu non esse legem illam de

singulari capitis operimento penitus confirma-

tam. Sed confirmatam demus, non debuit certè

defectus ille tali inhonoratione mulctari, quam

neque attendebant circumstantes, & ex cuius to-

lerantiâ non poterant scandalum incurrisse. Sic

illud Cassiodori accipio Lib. 10. 13. Non debet Se-Cassiodo-|rus.

natus corrigi, qui debet alios paternâ exhortatione mo-

derari. Non inquam debet corrigi publicè, &

cum dedecoris adiectione: de quo specialiterVt corri-|gendi Se-|natores.

loquitur rescriptum Regium citatum numer. 59.

Moneri cautiùs poterant, & id satis vt in poste-<-P>@@



<-P>rùm se viri præstantes emendarent. Vnde & a-

pud eumdem Scriptorem sequitur: Sufficiunt hæc



nobilibus, sufficiunt ista verecundis. Verba suntIdem.

Theodahadi regis: vt inde Proreges nouerint,

quâ debeant honoris significatione Regios pro-

sequi Senatores. Quod & de aliis dictum sit con-

similis dignitatis.


CAPVT IX.

Pro iustitia quomodo teneantur Prore-

ges Indici militare.

§. I.

De obligationibus circa commutatiuam.


QVæ ad illam spectant, ab Auditoribus Re-

giis expedienda frequentiùs sunt, ad quos

lites circa ciuilia spectant. Pro quo tamen
Assertio 1.|Proreges|ex commu-|tatiua te-|neri, vt ea-|dem ab|Auditori-|bus stabi-|liatur.

  63 Dicoprimò: Proreges Indici (sicut &

alij) ex obligatione iustitiæ commutatiuæ tenen-

tur curare solicitè vt ab Auditoribus Regiis com-

mutatiuæ item iustitiæ stabiliatur integritas, par-

tium iuribus obseruatis. Id constat: quia ex of-

ficio ad huiusmodi curam adstringuntur, & pro-

ptereà salarium recipiunt, omnium, quæ Rex in

toto Coronæ ambitu Ministris soluit, pinguissi-

mum, vt instar operariorum laborem pretio acci-

piendo studeant exæquare. Pro quo est com-

munis doctrina, vt hærere hîc debeat nullus. Ne-

que enim dici potest ad curam hoc Auditorum

spectare, quorum est conscientiæ relinquendum.

Nam licèt verum sit ad eorum curam præcipuè

pertinere, pro hac tamen curâ acuendâ, in eorum

Præside cura debet superior excubare. Tum tem-In quibus|adhibenda,|cura.

pestiuum eorum aduentum ad tribunal vrgendo,

ne de horis ad ius dicendum destinatis id desit

spatij, quod expeditioni possit negotiorum ob-

stare. Tum faciendo vt lites iam pridem inchoa-

tæ, & cum incommodo litigantium interruptæ,

ante alias terminentur. Tum secretiori Audito-

rum consessui frequenter assistendo, aut etiam

in publicis tribunalibus modum agendi eorum

obseruando; vt nullus neque in substantiâ, neque

in modo, obligationi desit suæ: aliquos enim in

huiusmodi functionibus committi defectus, fre-

quentes solent litigantium querimoniæ compro-

bare. Neque est cur Iurium ignorantiam obten-

dant, cùm obligationis suæ nequeant ignoran-

tiam allegare. Præterquam quod id verum, quod

à Cassiodoro dictum Lib. 7. 26. verbis illis: La-Cassiodo-|rus.

boriosum quidem, sed non est impoßibile iustitiam sua-

dere mortalibus: quam ita cunctorum sensibus benefi-

cium Diuinitatis attribuit, vt & qui nesciunt Iura,

rationem tamen veritatis agnoscant. Sic ille. Quod

in Proregibus specialiùs, viris magni frequenter

ingenij, & rerum experientiâ, atque vsu sapien-

tium illustrati..

  64 Dico secundò. Violatio iustitiæ in casi-Assertio 2.|Graue|peccatum|in defectu|esse posse, &|obligatio-|nem resti-|tutionis

bus prædictis graue peccatum esse potest, quan-

do scilicet damnum est non exiguum & potest

etiam contingere, si, dum Auditoribus suffragia

proferentibus, libertatem suffragandi impediant,

voluntatis suæ signum verbis aut nutibus exhi-

bentes: pro quo Dom. Solorzanus Lib. 4. Cap. 10.<-P>

@@0@

@@1@Proreges Indici circa iustitiam distributiuam &c. 81

<-P>num. 25. & in Politicâ Libr. 5. Cap. 8. pag. 817.

§. La Sexta, & seqq. id fortè cauens, quod in In-

diis expertus, in quibus Proreges liberiùs domi-

nantur. Vnde obligatio restitutionis oritur, iux-

ta Doctores omnes, quod attentis circumstantiis

iudicio prudentium liquidandum. Et quod ad

salarium attinet, ex quo id deducendum, quod

ob laboris defectum non debetur, facilè potest

donatiuo aliquo, vt de more est, Regi facto, sine

honoris iacturâ componi. Quoad partes verò

læsas ob multiplicatas impensas, & damna ex

priuatione possessionis rei adiudicandæ proue-

nientia, Auditorum conscientiæ plus grauatæ:

& intricatum nimis negotium erit quid singulis

respondeat vestigare. Scire tamen debent hac

difficultate non esse penitus ab onere prædicto

liberatos; sed, vt dixi, docti Confessarij iudicioQuomodo|illa facien-|da.

ab eo se poterunt, circumstantiis perpensis, ex-

pedire. Quòd si nimia difficultas rem reddat mo-

raliter impossibilem, aut in opera pia conferant,

aut Bullis Compositionis vtantur, vel etiam do-

natiuum Regi faciant in ordine ad bellorum ex-

pensas quas cum hæreticis & infidelibus gerit: Sic

enim pium dici potest; cùm videamus hac de

caussa Bullam Cruciatæ concedi. Pro obligatio-

ne autem prædictâ videri possunt Auctores, quos

adducit Bassæus V. Restitutio 3. num. 16. In quo

& Nauarra non esse immorandum ait Lib. 3. Ca-



pite 3. num. 476.

  65 Poterit autem in prædicta caussa illudExcusat|non mor-|talis aper-|tè in eo|culpa.

esse leuamini, si Proregis peccatum non sit aper-

tè mortale: sic enim iuuari eorum sententia po-

test, qui dicunt solùm ex culpa lata, quæ Theo-

logicè talis est, mortalis scilicet, obligation em

restituendi consurgere: quam vt probabilem am-

plectitur Cardinalis Lugo cum aliis Disput. 8. de



Iustitia num. 93. & plures apud Bassæum V. Resti-

tutio 1. quos & ille sequitur, probabiliorem af-

firmans. Quam & amplectitur P. Amicus Disp.

20. de Iustitia num. 93. Poterit autem hoc frequen-

ter accidere: quia Principes isti non ita rigidè ad

actiones huiusmodi se adstrictos arbitrantur, &

ingenitâ animi latitudine procedunt: vel non ad-

uertunt, aut certè non recordantur se plenâ cum

aduertentiâ processisse: vnde licet grauiter reipsa

peccauerint, quia tamen non exacta est talis

peccatis recordatio, non debent ad restitutionis

durissimum tormentum condemnari. Et proQuid pro|extorto ab|Auditori-|bus suffra-|gio.

casu extorti ab Auditoribus suffragij, addi potest,


Yüklə 14,73 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   143




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin