Societatis iesv, segoviensis
Yüklə 14,73 Mb.
|
|
quo est tributum impositum, imperfectum est, quia non obstante contributione, & conuenienti diligentiâ adhibita, perfici non potuit; idem prorsus videtur admittendum, nam voluntas Re- gis debet talis æstimari. Licèt enim sine expres- sâ illius facultate nequeat onus exactionis impo- ni, juxta dicta Assertione præced. hoc tamen diuer- sum valdè est, vbi facultas supponitur, & de per- fectione operis rationabiliter præsumitur; fuit enim ad illud petita facultas, ad inchoandum scilicet & perficiendum, pro quo & concessa: & quia tanti temporis contributio sufficiens visa est;<-P> @@0@ @@1@ si illud sufficiens non fuit, omne, quod necessa- rium fuerit, videtur concessisse. opus, aut satisfactum obligationi, quia Prorex collectam pecuniam in alia conuertit opera, di- uersa prorsus ratio est. Si illa sint vtilia Reipu- blicæ: licèt enim talia sint, supra facultatem illius est, Regibus quidem id conceditur, quia pro ta- libus possent exactionem imponere, & ita parùm interest, quod iam impositâ vtantur, pro suæ am- plitudine potestatis. Prorex autem non ita est potens; quia etiam pro vtilibus nequit præstatio- nes imponere: vnde cùm vnius concessionem ad aliud transfert, & legis & justitiæ præuaricator existit. Et multò id potiùs quando opera talia sunt, vt Respublica non possit ad ea efficienda compelli, quia inutilia, vel etiam aliquo modo v- tilia, quia ad aliquem splendorem conferunt, fine eo tamen viui conuenienter & decenter posset: neque enim pulchra omnia ornamenta, quæ alibi magnificentiâ Principum elaborata visuntur, cui- libet sunt Reipublicæ conquirenda: pro quo est quamplurimum scriptorum doctrina apud P. Sancium suprà Cap. 55. num. 15. Exemplo sit Li- mani fori quæstuosissimus fons, qualem nec Re- gis Curia, nec vlla habet Hispaniæ ciuitas, vel si vmquàm habitura, Assisii onere pro obligatione aliâ iustitiæ concesso, perfectus: de quo tamen dici cum Poëta possit: Sed nunc non erat his opus, & sic de aliis. Quo euentu cum satisfactum obli- gationi justitiæ non sit, videtur posse dicta exa- ctio continuari, ob rationem dictam: quod ta- men ægrè peragitur, ad varios effectus exactionis huius superabundante copiâ pro gubernantium arbitrio distractâ. Sed si peccati grauitas (quæ vtinam non talis in contingentia facti) eos non reddit in re tantâ peruigiles, quod sequitur au- diatur. stitutionem eorum, quæ ex actionibus aut sine licentiâ impositis, aut non seruato licentiæ tenore iuxta superiorem explicationem, insumpserint. Id constat. Primò ex communi doctrinâ Theolo- gorum, qui Reges, ex quibus ad Proreges est il- latio irrefragabilis, ad restitutionem teneri asse- runt in casibus num. 103. declaratis. Sunt autem omnes citati, quibus addendi P. Turrianus de Iu- stitia Disput. 46. Dub. 4. & Bonacina suprà num. 9. & licèt aliqui apud P. Hurtadum tantùm obli- gent ad restitutionem damnorum, eorum hîc lo- cum sententia non habet: tum quia sine funda- mento loquuntur, vt citati aduertunt, & ratio est manifesta, quia pro auertendis damnis pretium illud acceperunt: ergo sicut ad damna tenentur, quia non impleuerunt pactum, ita & ad pretium restituendum: consequentia patet; quia auersio damnorum est vnicus titulus acceptionis, qui cessat, & ita iniqua est retentio. Tum etiā quia de exactionibus agunt pro damnis auertendis impo- sitis: in nostro autem casu damna alia non sunt, quàm illa, quæ ex ipsa iniquâ pecuniæ extorsione proueniunt; cùm detur ad opera, ex quorum de- fectu nullum considerabile damnum Respublica pateretur. Præterquàm quòd in casu dicto aut damna sunt, aut non. Si primum: ergo saltem ex eo titulo restituenda pecunia, quia illâ æqui-<-P>@@
ipsa auersa non sunt. Si secundum: ergo nullus est titulus ad illam retinendam, & ita absque du- bio redhibenda. cialiter; quia omni iure ad exactiones carent: ergo sine licentiâ exigentes contra dominorum rei acceptæ voluntatem extorquent, qui inuiti præstant, & meritò inuiti. Ex quo sequitur resti- tuendi obligatio; quia est furtum; contrectatio scilicet rei alienæ inuito domino. Vel si ex eo quòd domino non sit occulta surreptio, velis esse rapinam, id certè peius, quia rapina maius pecca- tum est, vt docet Diuus Thomas 2. 2. quæst. 66. artic. 9. pro quo & videri potest P. Lessius Lib. 2. Cap. 12. num. 8. Si autem licentiæ limites fuerint violati, eadem est ratio; quia pro eo, quod sine li- centiâ fit, valdè per accidens se habet, quòd pro alio illa præcesserit, aut fuerit comitata. Quem- admodùm si quis licentiam tribunt alicui vt ex arcâ eius decem sibi regales extrahat; si viginti extraxerit, quoad illum excessum licentia pro decem data nihil iuuat, vnde est obligatio restitu- tionis penitus innegabilis. est conuersa, pro quo imponi iustè exactio pos- set, non videri obligationem restitutionis vrgere, sicut de Regibus dictum, num. 103. Sed certè ne- que in hoc casu videtur obligatio cessare ob ra- tionem præcedentem: quia pecunia illa etiam per rapinam extorta, inuitis inquam dominis, ad quos de opere tali notitia nulla peruenit, & de quo forsitan neque ipse imponens tunc temporis cogitabat, si autem posteà & cogitauit, & alios cogitare fecit; adhuc etiam iustè illi habentur in- uiti; quia nullus vult se contra id, quod leges præ- cipiunt, onerari. Nihilominùs probabiliter dici potest teneri quidem ad restitutionem, quod vi- detur certum: sed restitutionem ipso opere sub- rogato fieri posse: valdè enim esset difficilè sin- gulis restitutionem fieri, & ita opere illo in com- munem vtilitatem exhibito conuenienter illam fieri. Sic enim censent multi obligatum ad resti- tuendum communitati, si restitutio commodè fieri nequeat singularibus, debere in vsus eiusdem fieri ad Rectoris arbitrium. Pro quo Nauarra
nos inferiùs Titulo 6. num. 18. Quando ergo Re- ctor ipse est qui debet, suo potest id arbitrio fa- cere, ratione & consilio regulato. Et talis est Prorex in nostro casu, in quo præter rationem dictam est alia adducta ex eo quòd exactio ea- dem pro opere subrogato præsumi poterat fa- cienda.
actione cauendum. Vbi de speciali qua- dam penitus reprobandâ. hendantur: aliàs contra immunitatem peccabitur, & in excommunicationem Bullæ Cœnæ, & quidem duplicem, incurretur: in 15. scilicet, & 18. In illa enim prohibet Pontifex<-P> @@0@ @@1@ contra libertatem Ecclesiasticam: in istâ magis in speciali de gabellarum impositione disponit. Pro quo & multa alia Pontificia decreta in Iure extant, & extra illud, vt hac nihil testatius esse possit veritate. Quâ suppositâ, semper in regnis Indiarum, vtpotè Catholico Regi subiectis sicut vero Domino, id caueri curæ fuit, ne quidquam prædictæ immunitati aduersum statueretur. Sed non equidem sic feliciter semper cautela proces- sit, vt ex consulentium minore aut pietate, aut peritiâ, lapsus aliquis non fuerit deprehensus. Et talis fuit ille, cùm pro muro Cullaico extruendo, qui magni esse ad securitatem totius Peruuiani regni momenti videbatur, (licet in hoc contra- riæ non defuerint opiniones) supra sacharum est Sisa constituta: cuius prouentus ad Ecclesiasti- cos præsertim pertinebat. Et ne illi viderentur grauari, res ita disposita est, vt supra ordinarium pretium arrobæ viginti quinque libras habentis taxa quatuor regalium adderetur. Cùmque ex- actor non posset omnibus emptoribus adesse, statutum est, vt apud Ecclesiasticos auctarium illud pretij seruaretur, & ipsi collectam quanti- tatem tunc redderent, cùm à ministris ad hoc deputatis peteretur: vel certè si ipsi vellent labo- rem minutioris istius numerationis euitare, ad certam summam soluendam partibus benè visam tenerentur. missus in Christianâ Republicâ minimè toleran- dus. Nam in primis venditio talis non esset Ec- clesiasticis libera sicut anteà, cùm onus illi satis fastidiosum adderetur; recipiendi scilicet pretij auctarium, seruandi, rationem reddendi dati & accepti, cum bonæ existimationis periculo, ob non seruatæ fidelitatis suspicionem: nume- randi deinde, quod soluendum erat, exactore petente, cum testimonijs receptionis. Est autem regula receptissima in hac materiâ, tunc lædi li- bertatem, quando Ecclesiasticæ personæ non li- cet id, quod anteà licebat, vel naturæ jure, vel ex prærogatiuâ immunitatis. Quod benè inter a- lios obseruant Riccius in Praxi Tomo 3. Resol. 207. num. 8. Laderehius Consilio 103. à num. 8 vs- que ad 15. Mandellus Lib. 1. Consilio 8. num. 3. & P. Filliucius Tomo 1. Tract. 16. num. 271. Ex quo multæ decidi solent quæstiones. derentur Ecclesiastici: aucto enim pretio pau- ciores essent, qui ad emendum accederent; cùm constet homines ab emendo retrahi aucto rerum pretio: & vel ab emptione abstinere, aut minori multò esse cōtentos. Item, austeriores paterentur emptores, auaros illos, & crudeles existimantes, qui, cùm videant Rempublicam tali onere gra- uari, nihil tamen de ordinario pretio remittunt. Prætereà. Grauamen hoc Ecclesiasticos præser- tim attingeret, cùm illi, vt dixi, eo prouentûs genere alijs antecellant. Quæ omnia satis indi- cant ex impositione prædictâ Ecclesiasticam læ- di libertatem. Neque enim priuilegium hoc tan- tùm est, vt non impediantur Ecclesiastici tale a- liquid facere, quòd aliàs erat jure licitum, sed etiam ne impediantur quoad faciendi modum: si enim circa modum impediuntur, non plena jam & totalis libertas est. Quælibet ergo molestia il-<-P>@@ <-P>lis illata priuilegio est immunitatis contraria. Et quemadmodum qui alterius jurisdictionis est in ciuili foro, nullam potest molestiam per judi- cem aut dominum diuersum pati: ita, & multò magis in Ecclesiasticis, qui per superius jus à laicali sunt penitus exempti potestate. Hinc est doctrina communis, de quâ P. Filliucius suprà
bertatem Ecclesiasticam est id, per quod Eccle- siastici redduntur timidiores, & sæculares auda- ciores: vt quòd percutientes Clericos puniantur in decem aureis; qui verò laicos, in viginti. Nul- la enim illis actio tali statuto præcipitur, nulla prohibetur: quia tamen grauis irrogatur mole- lestia, eo quòd majori curâ se tueri debeant, ex eo libertatis est violatio manifesta. Eo enim se- cluso statuto, ea illis sufficiebat cura, quæ reli- quis. Et tamen poterat statuti talis prætextus a- liquis inueniri; quòd scilicet Ecclesiastici arma habeant spiritualia potentiora, quibus se defen- dant; Censuras inquam: & quòd ex eorum per- cussione non possint damna timeri, quæ ex alio- rum; quia maiorem debent habere patientiam. Et sic alia cumulari possent: quibus tamen sibi iniquitas mentiretur. Videndus etiam Decius in Cap. Ecclesia sanctæ MARIÆ. nium afferri potest quorumdam sententia, qui apud Dianam Parte 1. Tract. 2. Resolut. 49. affir- mant talem gabellæ modum esse licitum: quod ex Societatis Auctoribus etiam tenent apud eũ- dem P. Molina Disputat. 663. num. 5. in fine. P. Henriquez Lib. 10. Cap. 25. num. 6. in Glossa. Et probabile censet Cardinalis Lugo Disput. 36. de
quia in primis P. Molina tantùm ait juxta leges Hispaniæ ex iis, quæ Clericis venduntur, deberi alcabolam: quod est alterius quæstionis. P. Hen- riquez nihil habet loco citato & quamuis n. 5. de Sisâ loquatur, casum præsentem, vt cōmuniter à Doctoribus tractatur, non tangit. Probabilitas autem quam Cardinalis Lugo sic generaliter ag- noscit, non videtur eius consonare doctrinæ: cum ipse num. 140. vt certum statuat contra li- bertatem Ecclesiasticam esse, quando aucto re- rum pretio, tale augmentum non manet apud venditorem, sed per modum gabellæ soluitur. Dicere enim augmentum tale in ipsà venditione solutum non esse partem pretij, sed aliquid pre- tio superadditum, fallacia est manifesta, & ver- ba legis amplectendo, contra legis niti voluntatẽ. Si enim Clerici eodem grauantur modo, sic aut aliter tribuendo, quod interest nominum discri- men, in re præsertim adeò scrupulis obnoxiâ, & pro qua diligentissimè Ecclesiæ auctoritas excu- bat, sciens in Dei populum ex eius violatione in- fandam malorum colluuiem irrupisse? Pretium quidem currens talis rei venialis sisæ suppositæ, vt quatuor argenteorum est: & eadem est rerum copia, ac ementium frequentia. Non potest equi- dem rebus sic se habentibus augeri pretium: quod si augeatur vsque ad sex, & duo additi ab Ecclesiastico venditore petantur, libertas dicitur Ecclesiastica violari, quia iniustè exigitur, quod manere apud venditorem debet. Quod tamen non sic videtur: quia cùm augmentum illud su- pra pretij iustitiam sit, non habet Ecclesiasticus<-P>
@@0@ @@1@ illud contributioni designet, vtpotè supra iustum pretium acquisitum. Si ergo eo non obstante libertas Ecclesiastica violatur, ex alio id capite proueniet, quia scilicet Ecclesiastici ad modum specialem vendendi adiguntur iuxta dicta num. præced. Atqui eadem est ratio, cùm augmentum pretij non manet apud venditorem, vt constat, quia etiam ad modum specialem vendendi ad- stringitur: ergo similiter Ecclesiastica libertas minuetur. generaliter propositam esse probabilem, in ca- sum nostrum non cadit, qui est valde specialis. Nam, vt diximus, grauantur præcipuè Ecclesia- stici: quo euentu Doctores manifestam violatio- nem libertatis agnoscunt. Tunc enim grauamen aliquod tolerabile iudicant, quando contributio laicis imposita, dum extenditur ad Clericos, parùm & paucis noceret per accidens, vt ex illorum mente loquitur P. Henriquez suprà num. 5. vel, vt lo- quitur iuxta eosdem P. Sancius Lib. 2. Consiliorum
loquuntur in casu, quo grauamina aliqua spe- cialia venditoribus imponuntur, qualia iam vi- dimus in casu nostro reperta. Et quidem sine illis & solùm ob generales rationes, affirmat Dia- na suprà, in fine, rem visam esse difficilem ac pe- riculosam Senatui Panormitano, & ita prædi- ctam gabellam non impotuisse. Quid ergo fa- cerent, si eam viderent tot oneribus prægrauan- dam? Ea certè non diu perstitit, sed re meliùs trutinatâ, ipse qui & imposuerat, & conatus exe- qui, pius aliàs & iustus Gubernator, abrogauit. Non tamen hoc loco omitti illius commemora- tio potuit, vt in posterùm dispositiones similes caueantur.
potest iuxta opinionem probabilem su- stineri eorum, quos sequitur Cardinalis Lugo
licitè exigi gabellas ab Ecclesiasticis cum animo restituendi eas in fine anni: quod ita fit ad vitan- dam confusionem. Cùm enim Ecclesiastici non per se, sed per famulos emant, nec scire possint vendentes an verè tales famuli eorum sint, vel fi- deliter se gerant, idem pretium accipiunt, & in fine anni redditur iurantibus sibi deberi. Sic fa- ctum apud nos exemplo Panormitanæ vrbis, vbi idem in vsu, Dianâ teste; & ex singulis arietibus in macello venditis sine pelle, extremitatibus, & extis duo argentei siue regales exiguntur. Quod quidem, non factâ etiam Ecclesiasticis re- stitutione modo dicto posse sine Ecclesiasticæ libertatis violatione fieri affirmat P. Henriquez
ca in necessitate habeat ius imponendi collectam siue Sisam in vini designatis tabernis: nec fieri posset expedita collectio, nisi omnes sine discri-<-P>@@ <-P>mine etiam no biles ac Clerici sponte contribuāt, qui eius tabernæ vino sponte vti volunt. Addit autem in Glossa, vt Prætor curet quòd sit alia taberna vini, in quam absque tributo confluere possint Clerici, vel vt à vicinis oppidis sibi af- ferre possint in vrbem: sic enim planius fit non cogi ad hanc tabernam tributis oneratam. Pro quo plures adducit Lit. O. & Q. addens sic et- iam Doctores Salmanticæ consultos censuisse. Pro quo & Diana Parte 1. Tract. 2. Resolut. 83. alios adducit. Quibus non obstantibus, aliter apud nos dispositum, vt securiùs & pacatiùs apud Deũ & homines procedatur. tutâ, sunt qui iniustam censeant exactionem, vt videri potest apud Dianam suprà, quia totum hoc agitur ex concordatis factis cum Episcopis, consentientibus & volentibus ipsis Clericis: non autem renuntiantibus priuilegio, sed sustinenti- bus eius effectum differri in tempus quod proxi- mè sit magis opportunum sine vllo onere aut interesse. Ex quibus manifestè sequitur quòd si concordata huiusmodi non fuerint, exactio sit illicita vel si Clerici effectum illum priuilegij ita differri inuiti sustineant. Et quidem negari nequit quin molestum nimis sit singulis diebus, aut ferè singulis, in pugillari quantitatem vini, aut carnis, ab eisdem emptam adnotare, sicut in simili num. 109. dicebamus. Est etiam valde difficile quòd Clerici, etiamsi non renuntient priuilegio, in modum illum, illicitum aliàs, con- sentiant: quia licet non renuntient priuilegio quoad habitum, seu ius radicale; quoad illius executionem renuntiant: quod tamen facere li- citè nequeunt, sicut in priuilegio Canonis & Fo- ri. Et ita Leo X. in Concilio Lateranensi Ses- sione 9. sub finem §. & cùm à iure, pariter prohi- bet exactionem & contributionem, etiam cùm sponte videtur fieri Ne imponant exigantque; neúe
Quæ sunt illius verba. Licet autem in casu, de Yüklə 14,73 Mb. Dostları ilə paylaş:
|