Societatis iesv, segoviensis
Yüklə 14,73 Mb.
|
|
iunctam, condemnatus. Licèt enim ad restitu- tionem famæ teneatur, non tamen ad quidquam aliud; sic ergo cùm infamatus apud collatorem justè possit bono conferendo priuari, ex iniustâ infamiâ obligatio restitutionis alia non consur- git, quàm ea, quæ ad famam spectat: quæ pote- rit stare respectu aliorum, cùm tamen respectu collatoris obligatio nulla sit, ob rationem di- ctam, qui etiam stante restitutione dictâ, poterit in suâ negatione procedere; sciens alium non re- stituere, eò quòd verum eius dictum non sit, sed quia occultum respectu illorum. licet. Nam sciens syndicati delicta, potest ea Re- gi reddere manifesta, ne homines tales officiis tan- tæ confidentiæ honoret, Reipublicæ perniciosos: & consequenter iis, qui eius nomine ad ea sunt corripienda destinati. Quòd autem modo con- uenienti non vtantur, peccatum quidem est, sed ex quo obligatio restitutionis non oriatur; quia pœna non infertur propter aliquid in manifesta- tione contentum, sed propter delicta. Expensæ autem se non justè defendenti sunt imputandæ. Si enim delictum verè commissum est, illius ne- quit esse iusta defensio. Fateatur ergo, & nullis erit opus expensis. Quod autem ad Togatum Capitulantem attinet, nihil est, quod specialiùs vr- geat: licèt enim ex officio ad vitanda iniqua damna teneatur, hoc tamen damnum iniquum non est quoad substantiam: ex modo autem non resultat, vt diximus, aliquid specialem obligatio- nem restitutionis inducens. tem, videtur maior esse difficultas, si ipse non sit oculatus delictorum testis, ficut etiam de testibus. Sed etiam pro illis ab obligatione liberandis fun- damenta non leuia occurrunt: nam ipsi non sciunt testimonium suum reuerà falsum fuisse, & dubi- tare possunt, quandoquidem à viris grauibus ve- rum esse affirmatur: in dubio autem tali melior est conditio possidentis. Sic consulens furtum, & dubitans an ex eo furtum secutum sit, non tene- tur restituere. Sic colligitur ex D. Thoma 2. 2.
res, quos adducit & sequitur Mag. Barnabas Gallego in Resolutionibus Moralibus de conscientia
riquez, Rebellum, Filliucium, & Castrum Pa- laum. Cùm ergo dubitans an testimonium suum falsum fuerit, consequenter dubitet an causa in- iusta damni quoad substantiam fuerit; prædicta doctrina currit, & ita potest probabiliter ab one- re restitutionis liberari. Pro quo est, & alia etiam probabilis, quam tenet Diana Parte 4. Tractat. 3. Resol. 63. vbi cum Patribus Gordono, & Rebello tenet, eum, qui dubitat an suum suffragium rem iniustam concluserit, vt dum per secreta suffragia agitur, & per priora damnum concluditur, ita vt posteriora nullius effectus sint, non teneri ad re-<-P>@@
liore in dubio possidentis conditione. Quod po- test pariter applicari. Et hoc stat quando merum dubium est; cùm tamen esse valdè probabilis persuasio possit ex auctoritate dicentis: licèt enim; quia inimicus, videatur suspectus; nihilo- minùs potest aliàs talis de eo existimatio haberi, vt absurdum adeò facinus, & vilissimorum ho- minum proprium, non possit quisquam ritè sen- tiens suspicari. Per quæ potest non ægrè ad ad- ducta in contrarium responderi: negamus enim esse iniustitiam quoad substantiam, & secretum non obstare, quod reuerà tale non est in casibus de quibus loquimur, sed cùm probabilia delicta sint, testes, qui adhiberi possunt, ob humanos re- spectus tacent: neque obstat Togatorum offi- cium, de quo dictum; præterquàm quòd illi non habent legem aliquam, quâ ad non deferendam vllo modo accusationem ad judices syndicatûs, aut Visitatores teneantur, cùm excitare possint, & instruere eos, qui licitè accusare possunt: auer- tere autem eos, qui juridicè non procedunt, ad eorum officium specialiter non spectat, qui ad syndicatum subeundum tantùm adiguntur. Pro aliis autem responsio est satis perspecta. Vnde ad alia transeundum. Nonnulla alia notatu digna circa mate- riam eamdem. Iudices Regios, etiamsi Ecclesiastici sint, posse syndicari & visitari: vt videri potest apud Dom. Solorzanum Lib. 4. Cap. 8. num. 16. & in Politicâ Lib. 5. Cap. 10. Pag. 840. §. Y loque-
quâ & alios adducit Diana Parte 1. Tractat. 2. Re- solut. 19. inter quos sunt P. Suarez & P. Layman, & P. Sancius Tomo 1. Consiliorum, Dub. 20. num. 10. alios refert, sicut & P. Fragosus Tomo 1. pag. 172.
tem defendunt plurimi, quos adducunt, & se- quuntur Diana, & P. Sancius numer. 11. Ratio est; quia exemptio est certa, & hic casus non ex- ceptus, vt excipi apertè debuit, si ad illum potest se laica potestas extendere. Quia verò tot Au- ctoribus pro contraria sententia stantibus, eam Visitatores dubio procul practicabunt, non est circa hoc contentiosiùs digladiandum, si tantùm admoneam indecorum valdè esse si quando con- tingat, visitatum in sublimi jam esse dignitate Ecclesiasticâ constitutum, eius propalare defe- ctus, & pœnis additis castigare. Et simile quid vi- dimus circa Archiepiscopum, & magni quidem nominis, actum, quod non potuit illi non valdè molestum accidisse. Negātes generaliter id licere, non solùm Theologi sunt, sed Iurisperiti insignes, & in judicialibus subselliis versatissimi. His acce- dit dignitatis Ecclesiasticæ reuerentia. Ergo ju- stissimè illi facient, si quid prædictos concernere potest, neutiquam attentarint. Sed sunt quidam ita affecti, vt ex huiusmodi minimè laudabilibus assumptis laudem rectitudinis studeant sibi con- ciliare. Qui forsitan erga laicos judices, ad quos<-P> @@0@ @@1@ Quod notatum scio; & si ita est, satis ex eo li- quet, quo spiritu illi in tali inquisitione ducan- tur. Quoniam non Deus volens iniquitatem tu es. Psalm. 5. vers. 5. iniquitatem inquam, contrariam scilicet æquitati. Vbi & credo graue peccatum esse posse, si eius, qui in Ecclesiasticâ est positus dignitate, vulgatorum defectuum causa bonum nomen non leuiter denigretur. Indiis id frequenter accidere, vt Visitatores, & judices Residentiæ extraiudicialiter plura sciant, quæ tamen testes negant se scire, cùm satis sciant apertè; quod & ipsis est judicibus manifestum. Hac ergo de causa multoties Capitulantes in pro- batione deficiunt, vt non possit illa talis esse, quæ ad pœnam ordinariam sufficiat, vel ad grauamen proportionatum delictis imponendum. Quid er- go faciat? Existimo non peccaturum, si graua- men proportionatum iniungat: nam licèt pro- batio non ita plena sit, adest extraiudicialis noti- tiæ adminiculum: quòd licèt se solo non suffi- ciat juxta communem sententiam, de quâ P. Lessius Lib. 2. Cap. 29. num. 84. quando tamen adest, aliquem potest effectum bonum habere. Quod probo: nam judex in eo casu probationis defectum supplere potest per talem notitiam, & testis vicem habere; quandoquidem testes ip- sos audiuit aliter, quàm jurauerint, sentientes; aut aliàs scit eos ita sentire: estque valdè in- commodum bono publico, vt delicta ob talem testium corruptelam remaneant impunita, præ- sertim judicum, de quibus tanta est Regum fidu- cia, vt eos suo nomine velint justitiam inter sub- ditos exhibere. Quia decretali pœnâ plectendi sunt,
rari potest ex probabili doctrinâ, praxi ipsâ bo- norum judicum comprobatâ, de quâ P. Lessius
lictum est Iudici ipsi notum, & publicè notorium, & expedit illud statim puniri, non sit necessaria vlterior probatio; sic enim aliquando latrones in flagranti furto publico reperti puniuntur, etiāsi Iudice inferiore absque alia solemnitate. Pro quo & videndus P. Fragosus Tomo 1. Pag. 529. n. 116. vbi cum multis probat quòd facti euidentia tan- tam habeat vim in omnibus criminibus, vt sup- pleat vices accusatoris, testis, & totius processus juridici, quando ipsi judici delinquens est noto- rius cum hac facti euidentia. Ex Caietano præ- sertim 2. 2. quæst. 67. artic. 3. & P. Lessio suprà. Ergo notitia specialis judicis in ordine ad con- demnationem aliquid conferre potest, & ita si- militer in casu nostro, vbi probatio aliqua est, licèt non prorsus plena, quod non negabunt Auctores propter adductam rationem, licèt non ita id expressè; quia casus non est obuius, fatean- tur. Quia verò merita causæ in supremo sunt Indiarum Consilio discutienda; ne illi imputetur excessus, poterit, & debuit plenam de omnibus informationem remittere, propter quam Domi- ni, non aliter vt credo, judicabunt. Deinde, non peccabit Visitator aut Residen- tiæ judex, si accusatorem in probatione deficien-<-P>@@ <-P>tem non condemnet, eò scilicet quòd non plenè probauerit; quia testes vocati dicere verum no- luerunt in judicio; qui tamen extra judicium rem fatentur, de quo sufficienter Visitatori con- stat: id ex eo probo; quia ad condemnandum in casu nuper dicto est sufficiens facultas ex præ- sumptâ Principis voluntate, vt videri apud cita- tum P. Hurtadum potest; multò autem veriùs est ad absoluendum dari illam in casu adeò vr- genti, vbi sine aliquâ suâ culpâ accusator in pro- batione defectum sustinet ob malitiam aliorum; cùm certum sit, voluntatem Principum prom- ptiorem esse ad soluendum, quàm ad condem- nandum, Dei adinstar, qui ad benefaciendum sponte procedit, cùm tamen ad plectendum quo- dammodò tendat inuitus; vt probaret vtique no- bis Deus, quòd ipse eos noluerit perdere, sed ipsi extorse- rint, vt perirent. vt Saluianus loquitur, Lib. 1. de Gubernatione Dei. Et quidem si Rex ipse adesset, incredibile est eum velle damnare, quem in causæ progressu videret inculpabiliter impe- ditum.
posse, dum mortuorum in caussis seueriùs immo- rantur. Quod in Indiis debeat fieri cautum Regio rescripto, quod habet Dom. Solorzanus Cap. 7. citato num. 63. Quia enim mortui defendere se nequeunt, judicium vehementer vrgere, inhuma- num videbitur, nisi pars sit, quæ de proprio agat interesse, quo etiam in casu, de rigore juris ali- quid remittendum: sed præcipuè cùm de pœnâ agitur Fisco applicandâ, ita enim de Regiâ est pietate præsumendum, quæ colligitur ex prædi- cti rescripti verbis. Paraque esto cesse, y los de litos se an castigados. Neque enim vult rigorem pœna- rum, sed punitionem, quæ etiamsi moderata sit erga mortuum, qui defendere se non potest, satis videtur exacta. Ratione ætatis, valetudinis, se- xus, paupertatis, pœnarum moderationem leges admittunt: ergo & ratione mortis, malo- rum maximi, quando jam reus ad tribunal ste- tit Christi, rationem pro commissis omnibus red- diturus. rum delictis debeat syndicatio procedere, ac mul- tis aliis ad eam spectantibus, præter Auctores à Dom. Solorzano citatis agit P. Fragosus Tomo 1.
est doctus ac sani judicii. rum, & quomodo negotium conscien- tiæ debeant pertractare. Cancellarii, Tabelliones, Janitores, vt omittam alios: de præfatis autem hîc quod opportunum visum fuerit, inserendum. @@0@ @@1@ reatu. Primò carceris curialis curam a- gere, quam ei sui officii edicta præscribunt; quia res est momenti magni, & emolumenta ex hoc illi satis considerabilia proueniunt: & licèt non teneatur incarceratos suis sumptibus alere, tene- tur tamen curam circa id sedulam habere, vt pau- peribus alimenta non desint Gubernatorum prouidentiam requirendo. Secundo. A pauperibus nequit jura sibi debita cum rigore exigere, quia cùm necessaria ad su- stentationem non habeant, iniquum est suâ illos tenuitate priuare. In quo non solùm peccant contra charitatem, sed etiam contra justitiā, quia priuant eos pecuniis, quas non debent, cùm sibi priùs debeant prouidere. tos in custodia detinere; quia jura non soluunt, si pauperes sint: quia nemo debet quod soluere nequit; vel si debeat, dum non habet, nequit pro eo in corpore luere, nisi ad id cogatur per sen- tentiam judicis: Alguacellus autem judex non est, & carceris clausura inter mala ingentia com- putatur.
guacellus ex eo, quòd non per se ipsum hæc agat, sed per alium, quem carceris custodiæ præficit, sub pacto, vt singulis mẽsibus certam illi pecuniæ summā largiatur, commissâ eidem iurium omniũ collectione. Nā certa juris regula est. Qui facit per aliũ, est perinde ac si faciat per se ipsum. L. Quod jussu al- terius, de Regulis juris, & in sexto 92. Quòd si dicat se nescire, quia non tenetur esse præsens, id locum non habet, cùm carcerem frequenter debeat visi- tare, & sic querelas miserorum audire. buendo cum obligatione exorbitantis summæ soluendæ, quando ea non potest nisi per iniquas violentias extorqueri, vnde in vno peccato plura & satis grauia continentur, sed quæ (heu) laxo guttere deuorantur. Sextò. Nequit aut suo nomine, aut per alium, in carcere res ad sustentationem pertinentes ven- dere excessiuo pretio, sed currenti; quia licèt ob laborem eò comportandi illas, aliquid videatur posse ampliùs exigi; cùm tamen laborem alii li- benter subibunt, si illis permittatur esculenta, & poculenta incarceratis vendere, eodem pretio vendituris. Quòd si hoc non semper contin- gat, & labor sit æstimandus, non plus certè, quàm labor ipse æstimabilis sit, nec vt rebus sin- gulis pretium augeatur; sic enim laboris pre- tium intolerandum habebit excessum. Quod vrgetur ex eo, quod lege cautum est ne Algua- celli ab incarceratis quidquam recipiant, scilicet L. 9. Titul. 23. Lib. 4. Recopil. nouæ, & specia- liter vt incarceratos non cogant ad emendum à se victui necessaria. De quo P. Fragosus Tom. 1.
ceratum, de cuius securâ custodia curare debet ob<-P>@@
dens ante lucem, siue gratuitò respectu siue ob datum aliquod, & si fugiat, tenetur ad damna inde secuta, si pecuniâ æstimabilia sint. Resolu- tio est certa ex iis, quæ Doctores tradunt in ma- teriâ restitutionis, & de obligatione depositarii. Alguacellus enim publicus depositarius est, & hîc lata culpa interuenit, cùm maiorem sufficere communiter Auctores sentiant. Vnde in hoc casu, ac quocumque alio, cùm ex eorum conni- uentiâ debitor fugit, ad restitutionem obli- gatur. Vide P. Fragosum suprà pag. 748. num. 865. Octauò. Non videtur esse peccatum graue ali- quem pro breui spatio è carcere exire permitti, si certum moraliter sit rediturum; quia nec judices multùm de eo curant. Quòd si quidquam acci- piatur ab Alguacello, ad restitutionem non tene- tur; quia pro illis non extat rigor legum, qui pro judicibus, cùm ipsi judices non sint. Vnde L. 11. Titul. 13. Lib. 4. Recopilat. sic dicitur: Algua-
cùm simplex tantùm prohibitio habeatur, neque dicatur vt non possint recipere, non videtur re- ceptio inualidari, quidquid de peccato sit. Et ita tenent plures Doctores, quos adducit, & sequi- tur P. Sancius Tom. 1. Conciliorum lib. 3. Dub. 3. num. 28. & 29. qui num. 25. peccare illos mortaliter ait; dum id de judicibus, scribis, & aliis iustitiæ ministris generaliter statuit; quod à fortiori te- nent quamplures Doctores ab eodem adducti num. 27. qui eos ad restitutionem obligatos ar- bitrantur. Pro quo & est lex citata nuper §. sexto. Verùm in casu, de quo loquimur, non vi- detur esse graue peccatum: si quidquam acci- piant, quia illud non est propriè munus, sed solu- tio pro eo, ad quod minister talis non est obliga- tus, & ratione cuius se periculo incurrendi pœ- nam exponit. Quando autem minister, vel etiam judex aliquid præstat, ad quod obligatus non est, licitè potest aliquid vltra stipendium accipere, juxta ea, quæ cum aliis docet idem Pater num. 22. & nos alibi diximus. Pro quo est & P. Lessius Lib. 2. cap. 14. num. 64. & P. Fragosus Tom. 1. pag. 420. num. 54. & juxta hæc juramentum expo- nendum est, quod non extendit obligationem sed maiorem reddit, juxta dicta numer. 146. & 174. carcerandi plures personas ob idem delictum, vnicum tantùm stipendium potest Alguacellus accipere: sic statuitur Titul. 10. Rubrica, En cau-
Yüklə 14,73 Mb. Dostları ilə paylaş:
|