Societatis iesv, segoviensis
Yüklə 14,73 Mb.
|
|
obstitit translationi dominii: & in matrimonio est certum, quando contra sponsalia cum aliâ contracta celebratur, aut ob rationes alias quæ ex juris dispositione proueniunt, & in communi Doctorum sensu inconcussum habent funda- mentum; sic ergo pars hæc vtcumque probabi- lis, vt sic facientem non penitus damnemus, licèt opposita plus auctoritatis habeat, & solidis sit ra- tionibus roborata. Et hæc occasione Notario- rum de Camera disseruisse placuit; quia scio ca- sum in specie dictâ ante annos aliquod accidisse; & bonâ quidem fide, ac sine dolo, quo euentu crimen falsi non incurritur. L. Neque exemplum. C. de accusationibus, vide P. Fragosum suprà §. Idem dicendum, qui, & videri potest Lib. 5. Disput. 13. §. 11. Vbi plura de Tabellionum obligationibus. Pro quibus variæ sententiæ Doctorum sint circa ea, quæ die- bus festis scribere Tabellionibus sunt prohibita, cùm de Indis agitur, omnem debere scrupulum remoueri, quia cùm miserabiles personæ sint, quidquid ad eorum commodum spectat, pietatis negotium est, & ita potest diebus, quantumlibet<-P> @@0@ @@1@ dubitari specialiter potest, an quando Indorum aliquis contra alium litigat, doctrina præfata cur- rat; quia priuilegiatus contra pariter priuilegia- tum non potest priuilegio vti. L. verùm. §. vltimo,
liter. P. Suarez Lib. 8. de Legib. Cap. 23. sed dicen- dum doctrinam currere; quia absolutè Indus pri- uilegiatus est, & ex eo, quòd negotium breuiter expediatur, collitigatori nullum grauamen im- ponitur, quod à grauamine distinctum sit in ipsâ sententiâ contento: ergo potest diebus festis sine violatione ipsorum, & sine pietatis etiam viola- tione, concludi. extremo contrario grauiter posse delinquere, & id frequentius, si videlicet Indorum executoria- les litteras remorentur; quia pauperes sunt, ne- que clamant valenter vt alii, sed asperiori quoli- bet verbo recedunt. Ex quo præter moras sem- per noxias alia specialis cernitur, Indos scilicet in locis sibi insalubribus in graues morbos inci- dere, & multoties lethales. Quæ quidem damna in humanis deterioribus imputanda. Pro quo vi- denda, quæ ex probatis Auctoribus adducit P. Fragosus suprà pag. 724. num. 275. Quod & Iu- dices & Relatores, ac Protectores, aliiq́ue, vt cum Diuo Ambrosio loquar Lib. 5. in Lucam, acerbi Indorum funeris portitores, animaduertant opor- tet, quod & animaduertere plurimos compertum est: sed non omnes capiunt verbum istud de ca- piendis aliis soliciti. Sed væ illis; cùm diuinum proclamet edictum. Virum iniustum mala capient in interitu. Psalm. 139. v. 12. Capientur à malis, & malis quidem malorum maximis, in interitu, qui multorum interitum inhumanè illos tractantes induxerunt. De Janitoribus. nistratione peccare. Primò. Si pretium accipiant, vt cùm aliquis coram Auditoribus pro tribunali sedentibus ju- stitiam suam allegat, eum perturbent, dum tacere, aut breuiter concludere monent elatâ voce, quâ solent sic allegantes commoueri. Satis enim com- pertum est neminem posse à postulatione sui ju- ris impediri, & vt aliquis justitiam assequatur multa juuare, quæ si supprimantur, à causa cade- re sæpè continget: vnde expertus dicebat Audi- tor, cùm aliquem ad jus petendum videbat acce- dere: Nihil taceas, nam inde aliquando judices deci-
& potest obligatio ad restitutionem ex vocibus inconsultè prolatis oriri: sed quia valdè id du- bium erit, quòd scilicet voces tales causa damni fuerint, cùm & aliàs Aduocati soleant quod de- fuit in partis allegatione supplere: ideò vix acci- det ad onus prædictum obligandos juxta dicta
sacerdotem coram judicibus vt suprà peroran-<-P>@@
cingat in dicendo: Loquentur enim isti sine ho- noris titulo, qui solet inter ciues communiter ad- hiberi; sicut & alii adstantes, ob repræsentatio- nis Regiæ reuerentiam. Sed certè inferioris con- ditionis hominem sic alioqui sacerdotem, & mo- do ipso dicendi risui illum adstantium exponere, intolerabilis abusus debet meritò reputari. Et quidem cùm sacerdotes non soleant ita frequen- ter in tribunalibus apparere; quando id accidit, credendum est causam momenti non leuis im- pellere: vnde non sunt more aliorum arctandi, vt quod ad causam suam spectat laconismo de- beant coërcere. Sacerdotem non decet protendere im- probam litem. Sic Theodoricus verbis Cassiodori Lib. 4. variar. 44. Debet ergo cùm loquitur in causa sua, aut aliena, quam pietas vt propriam coëgit defendere, vt justitiæ patrocinator haberi, & sic libera elocutio permitti. Labia enim sacer- dotis custodiunt scientiam, & legem requirunt de ore eius: quia Angelus domini exercituum est. Malachiæ 2. vers. 7. Labiis ergo, in quibus scientiæ custo- dia est, & à quibus lex est requirenda: Dei An- geli, seu Legati, cuius est loqui supremæ nomine Maiestatis, singularis reuerentia exhibenda est, & non tumultuariè, & petulanter silentium im- perandum. Ne autem illi indecoram huiusmodi tractationem patiantur, à tribunalibus procul co- nentur absistere, & quod Iura cauent attentiùs exequantur, vt vix per se ipsos litigent, sed per Procuratores, quos Apocrisiarios antiqui com- pellarunt. Pro quo videnda Fornerii eruditio circa citatum locum Cassiodori. qui & salarium habet suum, datum fuerit ab ali- quo litigante pro re aliquâ ab ipso præstandâ, id potest accipere; quia non est ex eorum numero, quos leges acceptiones munerum prohibentes comprehendunt; & quæ dantur, ad salarii au- gmentum non spectant: si tamen pro functioni- bus aliquibus speciale habet stipendium assigna- tum, plus nequit exigere, & exactum debet re- stituere. Gratis tamen oblatum retinere potest, quia nullâ id lege prohibetur, & dantes inuolun- tarii non sunt, cùm nullum appareat caput, vnde possit violentiæ aliquid coniectari. considerationis sint; quia tamen ea- rum non videntur ministri, cùm eorum officium latiùs pateat, & ad omnia se extendat tribunalia; non est hoc loco de illis ex professo agendum; cùm præsertim circa Indicos vix aliquid speciale occurrat, quod debeamus adnotare. De illis a- gunt Doctores passim, & præsertim, qui de obli- gationibus justitiæ scribunt, ac prætereà Bona- cina Tomo 2. disput. 10. circa octauum Decalogi præce- ptum, quæst. 3. Puncto 4. P. Thomas Sancius Tomo 2. Consiliorum, Lib. 6. Cap. 7. per totum, & Tom. 1. Dub. 42. & 44. & P. Fragosus Tomo 1. Libr. 5. Disputat. 13. §. 10. qui multa de illis com- plectuntur, ex quibus hîc nonnulla subiiciam,<-P> @@0@ @@1@ ergo
Primum. An si Aduocatus pactum ineat cum litigante, si vincat in lite, de quotâ illius, aut præ- mio alio speciali; eo accepto ad restitutionem teneatur. Pro quo est Lex 8. Titul. 16. Lib. 2. nouæ Compilat. in qua id prohibetur verbis illis: Man- damos que ningun Aboqado pueda hacer partido, ni iguala con la parte, que le de cierta cantidad, ni otra alguna, por razon de la vitoria del pleyto. Sic lex: in qua Iguala idem est, quod pactio, seu conuentio, & non solùm eam vetat, sed potentiam tollit; vnde & dominii videtur translationem impedire, & est conformis L. Si quis. C. de postulat. & L. 14.
pactione positâ, Aduocati per jus & nefas victo- riam procurabunt; quod non ita contingit in salario, quod siue vincant siue vincantur, sunt similiter accepturi. Videtur ergo hoc prorsus il- licitum, & ita censent Auctores, quos adducunt, & sequuntur P. Sancius Dub. 49. citato & P. Fra- gosus num. 257. & cap. 7. etiam citato Dub. 9. vbi plures alios Auctores adducit. Sed certè cùm lex in adductâ præsumptione fundetur, eâ cessante non videtur obligare, juxta communem doctri- nam de legibus in præsumptione fundatis. nullam habeat iniquitatem, vnde seclusâ lege stare illa posset, sicut quæuis alia, ratione cuius pars aliqua adiuuanti in negotio designatur. Et ita tenet Cardinalis Toletus Lib. 5. Cap. 60. in fine. P. Hurtadus Disput. 5. de judicio forensi, Difficult. 4. Si quis certè Factorem, quem vocant, constitue- ret, vt rem ita curaret, promissâ parte, id esset omnino licitum, & passim ita euenit: ergo & pa- riter facere posset Aduocatus. Accedit doctrina Baldi, & Angeli apud P. Fragosum dicentium, Aduocatum posse pacisci de aliâ re sibi dandâ, super quâ non litigatur, nec sit ex petitis; quod & ipse Pater videtur complecti. Et Bonacina num. 10. quando non est lege interdictum. Quis autem non videat vtriusque eamdem esse ratio- nem? Quod benè admonet P. Sancius citato
stante autem rigore prædictæ prohibitionis, & quòd pactio iniqua sit, acceptâque re promissâ, non esse obligationem restitutionis benè cum Couarruuia, Nauarro, & P. Henriquez ostendit P. Sancius, quia lex pactionem irritat, non ac- ceptionem; & dominii translationem non tol- lit, quod cùm valde odiosum sit, exprimi de- buisset. informationes surripere, vt Aduocato illis vti. P. Sancius Lib. 3. citatâ Dub. 44. benè ostendit pri- mum esse prorsus illicitum nisi par pari reddatur, & ei qui informationes collitigantis subripuit, quæ illius sunt, ab alio surripiantur. Quem se- quitur Diana Parte 11. Tractat. 7. Resolut. 20. vbi & adducit Cardinalem Lugo, & addit idem esse de Aduocato quoad vsum: quod scilicet, quando litigans non potest prædictas informationes ca- pere, neque Aduocatus potest illas recipere, ne- que Amanuensis illas scribere; quia licèt studium Aduocati, & actio scribendi sint res indifferen- tes; at litigans vult illis abuti contra justitiam. Immò neque in dubio an litigans peccauerit ca-<-P>@@ <-P>piendo illas, poterunt Aduocatus & Amanuensis prædicta facere, quia rarissimè contingit id non fieri contra justitiam: quòd si aliud constaret, secùs dicendum. Sed hæc ita videntur intelligen- da, si informationes subreptæ non sint colliti- ganti reddendæ; si enim reddendæ sint, in eo quòd ab Aduocato videantur, & ab Amanuensi scribantur, non apparet graue peccatum: ex tali enim visione, & scriptione tantùm habetur anti- cipata quædam earum notitia; quidquid enim in eis continetur, ab Aduocato collitigantis est tan- dem allegandum, & ita etiam ab Aduocato scien- dum partis aduersæ; in anticipatione autem sup- positâ subreptione, grauis esse iniuria nequit. Si dicas ex hoc sequi surripi illas posse, cùm ex eo tantùm habeatur anticipata notitia, neganda est sequela; quia informationes illæ sunt aliquid col- litigatoris, & prætio æstimabile. Vnde eo inuito nequeunt contrectari. Suppositâ autem ablatio- ne, non est proptereà omnis vsus lethaliter ini- quus, juxta dicta num. 208. Et si surripiat quis speculum, & post subreptum illud se in eo se- mel iterumque intuitus fuerit, grauiter non de- linquit; aut si etiam legat in libro per iniuriam ablato, & sic in aliis; quia in illis non est con- siderabilis iniustitia suppositâ subreptione. quo citatus Auctor; non est certa illius resolu- tio, licèt sit probabilis, tum quia non debet adeò sinistrè de suo cliente judicare, vt furem arbitre- tur, qui & fortè bonâ agere fide potuit: tum quia ægrè fert informationes non videri, & nimis scrupulosus reputabitur: ex quo fieri poterit, vt in officio aduocationis à paucis conquiratur. Cum talibus autem incommodis actioni ex se in- differenti cooperari potest, juxta receptam mul- torum opinionem, de quâ Titul. 1. Cap. 14. §. 4. & quam firmat ipse P. Sancius Tomo 1. operis mo- ralis, lib. 1. cap. 7. & specialiter de dubio agens num. 17. sufficere ait aliqualem caussam; minorem autem, quàm cùm abusus est certus: & hic est ca- sus, in quo sumus, vnde absolutè nobis tanti Do- ctoris auctoritas suffragatur. trocinari. Communis resolutio est teneri, pro quâ videri potest P. Sancius citato Cap. 7. Dub. 1. Pater Gaspar Hurtadus Disput. 5. de judicio forensi, Difficul. 5. & Bonacina num. 2. Quod quidem pro Indis specialiter obseruandum, si grauiter indi- geant, quamuis illi specialem habeant Protecto- rem. Aduertit autem Pater Sancius ex commu- ni doctrinâ de obligante subuenire pauperi gra- uiter indigenti, quando non est superfluum sta- tûs; quòd ad subueniendum grauiter indigen- ti non teneatur Aduocatus ab illis negotiis se ex- pedire, vel illud tempus consumere, quibus ad alendum se & familiam eget, quia illud non vi- detur superfluum. Quod & tradunt Syluester, & Sotus apud eumdem, & alii citati: quod quidem respectu Indorum contingere nequit, quia eo- rum negotia facilè expediri possunt. Adden- dumque non vtcumque patrocinari debere, & moras trahendo sibi de obligationis impletione blandiri, sed eodem modo, ac si salarium esset reddendum, quando id negotium exigit, obli- gante charitate ad omne id quod justitia Aduo- catum obligaret. Si tamen ex incuriâ lis periret,<-P> @@0@ @@1@ munem doctrinam, nisi volente alio patrocinari ipse ad se patrocinium aduocasset; tunc enim esset caussa damni ex iustitiæ violatione. Quem- admodùm si volente aliquo eleëmosynam dare, alius illum prohiberet dicendo se maiorem da- turum, & posteà non daret, ad restitutionem teneretur compensato valore eleëmosynæ, quam per promissionem à se faciendam impediuit. Casus etiam ille à citatis Doctoribus adductus, videtur Metaphysicus, numquam enim tempus deerit ad subueniendum pauperi, si Aduocatus velit. Cuius euidens argumentum erit, nam si alius litigaturus accedat, aduocationis laborem pretio exhibito compensaturus, pro eo tempus commodum conquiretur, & tamen ibi obligatio nulla est, sed cupiditatis impulsus: ergo dum ad charitatis opus deesse dicitur, charitatis ipsius de- fectus est, cuius debent spatia dilatari. Omitto alia quia communia omnibus, & pro opinioni- bus quas sequi debent, ac salario, quod iustè re- tinere possunt videatur P. Fragosus. rum ministros, eadem est, quæ de Ad- uocatis, ratio, de quibus pauca, quæ ad Indi- cos spectant, discutienda occurrunt, aut simpli- citer proponenda. In primis munera largiri Auditoribus, sicut Relatores, & Aduocati, indirectè tamen, quate- nus Auditoribus, interdicitur acceptio. Pro quo vide num. 200. Deinde grauiter delinquunt in salarij pactio- ne; cùm enim duplum Aduocatis, quàm ipsis tribuatur, & ipfi soleant de tali quantitate pacis- ci, in eâ excedere solent, vnde grauentur im- modicè litigantes, & inuiti annuunt, & ita est inuoluntaria contributio, & cum onere restitu- tionis; venduntur equidem ista vltramarinarum mercium ritu, quibus vnusquilque pro libito pretium assignat, iuxta Doctorum quorumdam opinionem. Quis autem non videat iniquum esse talem modum venditionis? Pretium rerum, quod neque ex lege neque ex communi æstima- tione taxatum est, iuxta intelligentium arbi- trium omnibus consideratis debet designari, & non venditoris relinqui voluntati, vt benè ex Nauarro, & aliis explicat P. Lessius lib. 2. Cap. 15. num. 16. ergo & Procuratoris industria: & ita non eius immoderatæ cupidini relinquen- dum: & sic in terminis tenet Bonacina cum aliis quos adducit. num. 9. & ante eum Cardinalis To- letus lib. 5. Cap. 60. num. 4. & Cap. 62. num. 2. ac post vtrumque Pater Hurtadus disputat 5. de
quoad quotam litis, aut aliud quid; similiter est de Procuratoribus dicendum. Constat, quia le- ges pariter de illis loquuntur. Videndus P. San- cius Tomo 2. Conciliorum lib. 6. Cap. 7. num. 4. & seqq. Id tamen addendum, in Procuratoribus minus videri periculi, & ita minùs obligari: quia cùm ipsi peritiam legum non habeant, nec sciant varios modos eludendi textus, qui pro parte<-P>@@ <-P>contrariâ allegari possunt, non est periculum, vt per fas, & nefas victoriam prætendant, sed occasio tantùm solicitudinis peculiaris. Certè si caussa esset in fauorem Indorum, pro quibus pau- ci ex Ministris soliciti comperiuntur, non vide- retur penitus improbandum; si pactio de re esset moderata, & Indi non essent adeò pauperes, vt adiuuare eos Procurator, sicut de Aduocato est dictum, teneretur. Quo euentu, obtentâ pro Indo victoriâ, non esset ad aliquid reddendum obligatus; quia Procurator debuit auxiliari, & pactio voluntaria omnino non fuit, sed redemp- tio vexationis. Yüklə 14,73 Mb. Dostları ilə paylaş:
|