Societatis iesv, segoviensis
Yüklə 14,73 Mb.
|
|
delictum est, videtur contrarium insinuare, quan- do delicta sunt diuersa, licèt in vno scripto, & quasi per modum vnius contineantur. Vbi qui- dem difficilis est ratio discriminis: nam cùm sti- pendium pro labore reddatur, & labor sit idem siue delictum sit vnum, siue diuersa, idem videtur stipendium statui debuisse. Immò contingere potest, vt maiore labore opus sit, ad comprehen-<-P>
@@0@ @@1@ qui diuersorum. Si ergo aliquid in hoc exceda- tur, non videtur graue peccatum: lex enim vi- detur præsumere minorem in priori casu futu- rum laborem. In ciuilibus autem si ad instantiam alicuius creditoris sit petita executio contra plu- res debitores, vel contra vnum debitorem diuer- sarum summarum, pro qualibet personâ & pro quolibet debito, deberi integrum salarium sig- natum executori, licet sub vno mandato, & sub- scriptione contineantur; tenet P. Sancius supra
sentur plures executiones, & tot sunt contra- ctus, & obligationes, quot sunt res, vel summæ deductæ, & comprehensæ in ipso contractu, li- cèt sub vnâ verborum conceptione exprimatur. In quo dicendi modo est difficultas; nam lex eo- dem modo ac de criminalibus loquitur, vt patet, ex Rubrica subiectâ; En las causas ciuiles vbi sic di- citur: Que de mandamiento para emplaçar, aunque Vnde miror prædictum textum ad oppositi pro- bationem adduci. Videtur ergo idem dicendum, quod de criminalibus, vt cùm caussæ inter se con- nexionem non habent, plura sint stipendia assig- nanda, licèt sub vna subscriptione contineantur; quia vnitas, aut pluralitas scriptionis nihil refert ad laborem in mandati executione collocan- dum. Si autem caussa vna sit, quia multi pari- ter obligati sunt, idem quod suprà dicendum, quando delictum est vnum. qui decimam executionis præripit ante factam solutionem debiti creditori, & expensarum eius- dem executionis. Id constat: quia sic lege cau- tum: pro quo P. Sancius suprà dub. 22. num. 1. si tamen in eo ita procedatur, vt nullum ex anti- cipatâ perceptione damnum creditori proueniat, non videtur in eo graue peccatum esse; & qui- dem cùm decima, & iura alia, si diuersa sunt à decimâ, non percipienda dicantur, nisi post so- lutionem & expensas; atque inter expensas ipsas iura Alguacelli computanda veniant, non vide- tur à legis mente penitus alienum, vt ante solu- tionem creditori factam percipiantur: si liquidè cognosci possit quantùm decima sit. De stipen- dio autem pro labore minor est difficultas, cùm debeatur, non attentâ liquidâ debiti quantitate. Quia verò solutio variis modis differri potest et- iam factâ executione; vel executio ipsa cessare, vt cùm pars requisita statim vult soluere, vel o- stendit Chirographum solutionis factæ: etiam post exhibitum mandatum pro executione, iux- ta legum dispositiones, quæ satis notæ; illis est standum, & pro eisdem videndus. P. Sancius
P. Fragosus. Tom. 1. lib. 5. disp. 13. per totam. Il- lud tamen hîc addendum. ad faciendas plures executiones in diuersa loca, non posse à quolibet debitore iura integrè ac- cipere, quasi plura fecisset itinera; sed pro vno tantùm, pro rata executionum ab omnibus sol- uendâ. Sic legibus cautum: propter quod id te- nent Azebedus, Auiles, & Emmanuel Roderi- cus, quos adducit, & sequitur P. Sancius suprà dub.<-P>@@
& Auiles ait, quòd acceptum contra legum dis- positionem debet restitui: idque est planum; quia illud non est munus, de quo fauorabilis est opinio, de quâ dictum. num. 196. sed est iniqua extorsio salarij non assignati à lege. Pro quo vi- deatur etiam P. Fragosus Tom. 1. pag. 707. num. 200. Addit tamen P. Emmanuel 2. Tomo summæ Cap. 48. num. 2. recipere posse quod amplius suo labore meretur. Quod intelligendum est quando labor est extraordinarius, sed non ex industriâ assumptus ad maius salarium exigendum, de quo ipse P. Sancius, Dubio eodem num. 2. Quòd si iter vno fecerit die ob suam diligentiam, quod duo- bus solet fieri, duplicatum stipendium potest, & debet accipere, vt ex Auiles, referente alios, ibi- dem ponit ipse Pater, & P. Fragosus pag. 420,
tem legis dispositione videtur antimonia con- surgere inter illas, de quibus dictum. num. 197. assignatur enim per illas integrum ius executio- nis, si mandato vno ad plures executio dirigatur: vnde videbatur consequenter idem de itineris la- bore dicendum; cùm tamen oppositum statua- tur. Sed certè antimonia non est: nam aliud est ius executionis, aliud extraordinarius circa exe- cutionem labor. In priori stabile aliquid statu- tum, quia sic visum conueniens in pœnam eo- rum, qui debitis fraudant creditores, contra fi- dem datam quarentigiis instrumentis: in poste- riori autem tantùm est habita ratio laboris, quia præter stipendium respondens eidem sua Algua- cello integra iura reseruantur. Et hæc quidem de Alguacellis curialibus Indiarum dicta sunt; quia licet communia aliis sint, non tamen omnia di- cta aliis omnibus solent conuenire. Oportuit ea persequi, quia in Indicis maior quædam licen- tia est & peculiaris solet regnare cupido, vnde oportuit eorum conscientias præfatis canoni- bus excitare. De armis autem prohibitis noctu vagantibus tollendis dicemus inferiùs. Vbi de Alcaldiis Ordinariis.
rit, eos non posse munera accipere, sed eodem modo hoc illis esse illicitum, quo & Au- ditoribus; sic enim decisum est. L. 5. Tit. 5. lib. 2. nouæ Recopilat: vnde circa hoc videnda quæ di- ximus. Tit. præcedenti. Cap. 4. Secundò. In eadem lege cauetur ne Iudices superiores & Togati munera à Relatoribus acci- piant; vbi tamen diuersus est loquendi modus: respectu enim aliorum dicitur vt non possint; quod tamen non dicitur de Relatoribus, sed sim- plici tantùm prohibitione præcipitur verbis illis: Que los suso dictios Iuezes no reciban præsentes, ni co- sas de comer de las Abogados, ni Procuradores, ni Re- latores de las Audiencias. Minorem ergo impone- re obligationem voluit; & videtur sane sub mor- tali, secundùm communem intelligentiam, de quo citato illo Cap. 4. & §. præcedenti octauo. Pro quo est satis vrgens ratio: Nam contra Relato- res graues esse querimoniæ possunt, & si mune-<-P> @@0@ @@1@ in officio reddat peruigiles, egredietur. Cùm ergo accipientes grauiter peccent, etiam & lar- gientes eodem modo peccabunt, grauiter in- quam: licet illi directè contra iuramentum, non tamen isti, sed indirectè: quia iuramentum de accipiendo est, sicut & lex, quæ directè non pro- hibet donationem: possunt tamen tituli amicitiæ & alij concurrere, qui largitionem iustificare possunt iuxta dicta citato Capite. possunt dum erga faciendam relationem negli- genter se habent, & eorum caussa negotiorum expeditio notabiliter retardatur. Constat enim ex eo damna non leuia litigantibus accrescere, vnde & obligatio restitutionis oritur iuxta dicta sæpiùs. Quartò. Peccant item lethaliter, dum siue per negligentiam siue scienter aliquid in rela- tione addunt aut omittunt, ex quo sequitur caus- sam aliter, quàm si relatio fuisset fidelis, iudicari; quod etiam restitutionis obligationem inducit potiori ratione, quàm dudum exposita negli- gentia. Hoc autem aliquando accidere notissi- mum est, vnde & clamare litigantes solent caus- sam à Relatoribus non esse fideliter enarratam. foliis stipendij est pars per leges assignata, eam accipere Relatores nequeunt iuxta numerum fo- liorum, si aliqua ex illis non perlegerunt, vel quia prorsus inutiles aut parùm vtiles iudicarunt. Id constat, quia stipendium est laboris pretium, & vbi labor nullus, nihil debet stipendij respondere. Sextò. (vt hæc etiam dicamus) Relatores in die festo possunt processum in compendium re- digere, etiam vtendo ministro, quem ad id ha- bent pretio conductum vt scribat. Sic P. Sancius
ratio est, quia hoc est pars studij, & ordinatur ad loquelam, & ad referendum coram Auditoribus, & ipsos instruendum, & minister adiuuat ad il- lud. In studio autem & instructione nihil ser- uile est, & ita neque in festo prohibitum. Non est prætereà actus iudicialis, sed quædam præpa- ratio ad illum, quæ & ipsis Iudicibus licet in die festo, & vtinam omnes iis studerent diebus, vt sic iudicia iustitiæ omnino conformia diebus congruis proferrentur. pretij, in Indiis non multæ æstimationis est, licet magni Indiarum Cancellarij titulus in Hispaniâ Primario fuerit Magnati non pridem attributus. Ad eum spectat prouisiones, quæ Regis loquun- tur nomine, Regio signo insignire, cuius illi fit copia; cùm tamen loco Senatûs decentissimo, & cultus illi specialis habeatur. Poterit ergo pecca- re ille si circa custodiam signi non eam curam adhibeat, quæ illi per leges præscribitur. Item si adesse renuat, cùm Prouisionum expeditio vrget: si præter Octi-regalem pro qualibet signi im- pressione destinatum, plus accipiat, quod erit obnoxium restitutioni iuxta dicta num. 199. Si Prouisioni, cui aliquid ad solemnitatem defecit, signum adhibeat, & consequenter si scire non curet quid ad substantialem solemnitatem Proui- sionum necessarium sit. Si aliquem substituat, et- iam filium, sine Proregis aut Præsidis licentiâ,<-P>@@ <-P>& alia fortassè erunt, in quibus peccare contin- get. An autem liceat in die festo talis signi im- pressio; si caussa pia sit, aut vrgens necessitas, vel grauis caussa necessitati æquiualens licet qui- dem; iuxta Caput Conquestus de Feriis. & ita tenent omnes. Item si pro bono Indorum sint, quia sunt miserabiles personæ, pro quibus actus iudiciales liciti habentur: vt cum aliis docet P. Sancius su- prà dub. 27. n. 15. & hoc etiamsi in toto rigore dicamus esse actum iudicialem. At non esse actũ iudicialem ex eo ostenditur, quia neque est cita- tio partis, neque formatio processûs, neque co- gnitio caussæ, neque sententia, quæ solùm nomi- ne stripitûs iudicialis à iure canonico prohiberi communiter affirmant Doctores, ex quorum mente id trahit, citatis aliquibus, P. Palaus. Tom. 2. pag. 96. numer. 6. si tamen Prouisio pœnam mortis, aut grauem pœnam contineret, non vi- detur licere: quia id specialiter in iure prohibi- tum: & signi impressio est robur sententiæ dare, & illam complere. Ex quo fundamento argui potest, vt non liceat absolutè: quia scilicet pars sententiæ est: sed cùm strepitum non præsefe- rat, & aliunde grauamen directè non contineat, non videtur cum lethalis culpæ onere prohiberi.
quod de Relatoribus est dictum. num. 200. ad scribas dictos pariter pertinere, quia in eadem lege pariter eisdem acceptio munerum prohibetur: & quod sponte oblatum non tene- antur restituere, tenet P. Gaspar Hurtadus infra. & P. Fragosus Tom. 1. pag. 726. num. 285. &
Secundò. Quia pretia rerum his annis nimis excreuerunt, communis doctrina suffragatur prædictis, vt non teneantur in conscientiâ iu- rium suorum taxam obseruare. Pro quo videri potest P. Molina disput 83. P. Gaspar Hurta- dus Disp. 5. de iudicio forensi difficult. 6. & P. Fra- gosus Tom. 1. pag. 707. num. 201. qui addit id non esse faciendum propriâ auctoritate, sed de consilio timorati, prudentis, ac religiosi Con- fessarij. Quod est quidem optimum consilium; consilium tamen, & non præceptum: quia cùm notitia rei ab ipso habeatur Notario, iuxta il- lam potest pretium æstimare. Addit autem P. Molina notandum aliud, scilicet iustum pretium æstimandum non esse ex indigentiâ ministri pu- blici ad alendam familiam, vel ad subueniendum suæ paupertati, sed ex opere, & obsequio, quod præstat, vt prudentis arbitrio tantum recipiat, quantum ratio dictat; vt attentâ conditione, seu qualitate, & quantitate operis, muneretur. Quod est quidem sapienter animaduersum; verùm ad scrupulos submouendos, cùm taxa iurium ma- nifesta sit, ea debet iusta iudicari: cumq́ue aliàs rerum mutatio notabilis facta sit, id erit satis, vt pretium augeatur, siue familiam Notarius ha- beat siue non, indigeat aut abundet, & certè<-P> @@0@ @@1@ uere, & communiter vxorati sint, & familiam habeant, in juribus taxandis aliqua ratio haberi debet eorum statûs, vt viuere commodè ex eo possint, & per fraudes, ac turpes venalitates vitæ necessaria non pergant comparare. Si autem de pretii proportione sit dubium, standum taxæ, vt cum aliis Pharaonius statuit Tractat. 2. Seßione 2. Casu 24. officium legaliter obituros, & taxam jurium ser- uaturos, augendo ea, vrgente rerum mutatione, non videntur periuri. Cuius tamen oppositum affirmat P. Gaspar Hurtadus suprà, sed potest in- telligi, si jurauit expressè taxam se seruaturum, et- iamsi ad augendam illam nouus titulus habe- retur; nullus autem sic jurat, sed juxta com- modiorem sibi rationem: & ita juramentum in fauorem jurantis interpretandum est juxta dicta
uisionibus in gratiam partium, vt aliquando acci- dit, peccant grauiter. Id est clarum & licèt obli- gatio circa hoc omnibus scribis incumbat, in iis de quibus loquimur, id juuat adnotasse ob ra- tiones peculiares. Sed demus id, quod additum, ad gratiam pertinere, & præiudicium tertii non præseferre, sed quod aliàs parti competebat; oportebat autem Prouisione Regiâ roborari, vt vsus priuilegii ad quædam extensus, cui obstabant aliqui, non tamen debentes obstare. In hoc qui- dem casu licebit tali vti Prouisione? In primis non videtur cur vsus sit illicitus respectu aliorum, quæ ex mente judicum exprimi debuerunt, & expressa sunt; quia vtile, per inutile non vitiatur, juxta notissimam juris regulam. Hinc etiam in- strumentum leuem aliquam continens falsitatem, vt ex mente plurium probat P. Fragosus Tom. 1.
tur, vnde & vsus eius licitus videtur. Quoad aliud autem secùs dicendum communis sensus scripto- rum firmat. Sicut enim si Prouisio illud tantùm contineret, eâ vti non liceret, quia falso instru- mento vti, valdè contra fidem publicam est, non minùs, quàm auro aut argento falsis, aut rebus aliis vti: quod confirmo ex falso juramento; quod graue semper peccatum est, quia Dei aucto- ritas in falsitatis confirmationem adducitur. Ad quem modũ Regio tribunali grauis irrogatur in- iuria, dum eius auctoritas in confirmationem falsæ concessionis adducitur, pro quo & publi- cum instrumentum intimatur. Sicut ergo instru- mentum dictum non posset ad vsum applicari, ita neque hoc, de quo loquimur; quia pro eo ea- dem fundamenta vrgent, & est valdè per accidens, quòd falsitas dicta aliis veritatibus misceatur: sicut juramento falso, quod sit etiam veris ad- mixtum, quæ vno spiritu proferuntur; & quidem confectio talis instrumenti illicita prorsus est, vt negabit nullus: ergo & vsus. Consequentia pro- batur: quia confectio propter vsum est; vnde si vsus futurus fuisset nullus, non videtur damnan- da confectio de crimine falsi; quia tantùm res quædam ludicra videretur. tem verò quamsimillimam ostendunt, contraria autem potest aliquomodo fundari ex opinione<-P>@@ <-P>P. Sà V. Falsarius, v. 2. vbi sic ait. Falsare non est, nec peccatum mortale, amissæscripturæ de hæreditate, aut nobilitate aliam similem facere, nulli enim fit in- iuria. Sic ille, cuius sententiam licèt Magister sa- cri Palatii immutauerit, est tamen aliorum, ad quos, eius litura non peruenit, vt videri potest apud Dianam Part. 5. Tractat. 14. Resolut. 40. vbi pro eâ adducit Iulium Clarum, Grammaticum, Grauetam, Corneum, Alciatum, Menochium, Gyptium, & sequi probabiliter ex sententiâ Bel- lochii, & Chapeauillæ apud eumdem satis ipse insinuat. Licèt contrarium cum aliis ibidem te- neat, & Parte 3. Tractat. 6. Resolut. 56. & Bassæus v. Falsarius, num. 4. Cùm ergo ex vsu Prouisionis dictæ nemini fiat iniuria, non videtur in eo pec- catum lethale committi. Accedit ratio alia, quam aliqui ex citatis Auctoribus afferunt: quòd sci- licet talis Prouisio quoad prædictam additionem juuatur primordio veritatis; per quod responderi potest ad id, quod de auctoritate Regiâ in confir- mationem falsitatis adductâ dicebatur: non enim ita absolutè se res habet, sed in confirmationem potiùs adducitur primordialis veritatis, concessio- nis scilicet Pontificiæ, aut etiam Regiæ contra eorum mentem retardatæ. 700. num. 3. vbi sic ait: Vt crimen falsi incurratur, neceßè est vt falsitas fiat circa id, quod præiudicium ali- quod proximo afferre poßit; vnde si quis deprauet scri- pturam, ex cuius deprauatione nullum, aut leue admo- dùm præiudicium obuenire potest, &c. non incurritur crimen falsi. Hæc ille: quibus concinunt, quæ tradit P. Fragosus Tom. 1. pag. 243. num. 282. sic dicens: quin addunt communiter doctores, falsum,
de pœnâ ordinariâ cum Menochio; alii autem intelligentiam dictam non adiiciunt. Quæ om- nia pro casu præsenti suffragantur: neque vrget, quod de confectione illicitâ dicebatur, ex quâ videtur vsus illicitus comprobari: nam doctrina illa generaliter non admittitur; multoties enim traditio rei alicuius illicita est, cùm tamen liceat vsus, quia defectus culpabilis in traditione non Yüklə 14,73 Mb. Dostları ilə paylaş:
|