Summa caietana de pctis Et noui testamẽti iẽtacula



Yüklə 5,7 Mb.
səhifə66/100
tarix14.08.2018
ölçüsü5,7 Mb.
#70988
1   ...   62   63   64   65   66   67   68   69   ...   100
GVle Peccatum consistit non in hoc / ꝙ cibus de=

lectabilis delectabiliter sumitur. quoniā hoc

nullum peccatum est: nisi quis sit adeo insipiens vt<-P>

@@0@

@@1@Habitus omissio vel occultatio. 128

<-P>putet omnem voluntariam delectationem sensibilem esse pecca

tum. Sed consistit in hoc ꝙ inordinate delectatio cibi appetitur

aut habetur: puta quia plus aut prius &c. ꝗ̈ deceat/delectatione

cibi afficitur homo.

Et tunc solum est mortale quando delectationem cibi habet



quis pro vltimo fine: iuxta illud. quorum deus venter est. Hoc

autem cognoscitur ex hoc ꝙ homo ob delectationem in come=

dendo non curat transgredi preceptum dei aut ecclesie: vt si

propter hoc furetur aut contemnat ieiunare &c.Frequenter

autem est veniale/& quando valde graue: vt quum delecta=

tio cibi allicit ad comedendum vs ad vomitum / aut alia in/

conuenientia. Et similiter quum inducit ad alia peccata: puta ad

nimium sumptum / vel ad nocendum proprie sanitati / & ad

quecun alia peccata: que secundum se sunt iudicanda quanta

sint.

HAbitus Debiti omissio vel occultatio/

nisi rationabilis causa excuset,

peccatum est: quia contra aut preter rectam est

rationem.

Quin autem habitus differentias debitas in



communi conuersatione humana inuenimus.

Prima est circa dr̃iam maris & femine. Et constat pctm̃ esse



marẽ in habitu femineo aut ecōtrario cōuersari. & in deutero.

ca. xxij. prohibetur vt abhominabile domino. & in decretis

di. xxx. anathema sit mulier induens vestem virilem. Verũ hec

intelliguntur quando pro superstitione aut luxuria fiunt. vnde

si in laruis aut comedijs hec fiant/transire pñt. Sed in continua

cōuersatione nō est ꝑmittendũ: quia cōtra bonos mores & custo

diam castitatis cōis est. Et nisi ab ep̃o moniti sub pena excōis de

sistant, excōicandi sunt/& eijciendi de conuersatione humana.

Secunda est circa differentiam clericorum & laicorum. De



qua vide supra in verbo clericus.

@@0@

@@1@Hastiludium.

Tertia est circa differentiam religiosorum & aliorum. Et



quantum ad religiosorum dimittentium habitum / peccatum,

vide in fra in verbo religiosus. Quantum ad aliorum peccatũ

qui religioso habitu in laruis vtuntur, distinguendum est an

fiat laudabilis representationis gratia: quia tunc non est peccatũ.

aut in religionis vel religiosi ludibrium: & tunc ratione iniurie

notabilis est peccatum mortale. aut sola vanitate: & tunc inter

vana transire potest/si secundum veritatem non irrogatur iniu

ria alicui notabilis.

Quarta est circa differentiam christiane fidei ab alijs sectis:



puta iudeis/mauris &c. Nam si differentia certa distinctiua

christianorum & aliorum est/ita vt quilibet vtens tali habitu

fateatur suam fidem, mortale esset peccatum christiano/deferre

habitum iudei aut mauri. Nec sic erat tempore quo beatus seba

stianus sub militari habitu degebat: ita ꝙ ex eius exemplo non

licet ex causa quacun in casu posito contrauenire. puta chri/

stianum deferre super vestes characterem O ex aliquo timore/

vbi hoc est proprium signum iudeorum: quoniam hoc nihil

aliud est ꝗ̈ ex timore fateri se iudeũ. Nec est simile de clerico

qui ob timorem iter agit in habitu laicali: quoniam etiam expli

cite tunc negare se clericum/non nisi officiosum mẽdaciũ est.

Quinta est circa differentias statuum personarum/nobilium



vel ignobilium &c. Et huius violatio ad immodestiam ꝑtinet.

De qua in fra in verbo/ornatus.

HAstiludium (quo pro exercitatione

bellica aut pro solenni

tate festiue alicuius iucunditatis regie / armati

equites duo contra seinuicem currunt cum

lanceis) ex suo genere peccatum mortale non

est: quia in eo non interuenit vt in pluribus mors aut mutilatio/

aut quodcũ notabile persone nocumentum: huiusmodi enim<-P>

@@0@

@@1@Heresis. 129

<-P>ludi ex hac sola causa perniciosi sunt, scilicet ex nocumento per

sonali. Et propterea si verum est quod supponimus (scilicet ꝙ

vt in pluribus non accidat huiusmodi nocumenti periculum)

hastiludium & quicun alius ludus militaris habẽs talem con

ditionem/damnandus non est: quoniam actus humani ex eo

quod vt in pluribus inuenitur/iudicantur. In cuius signum tor

neamentum damnatur / quia sepe inde mortes proueniunt: vt

patet extra de torneamentis. ca. felicis.

HEresis Crimen est infidelitatis/ ex tribus

constans: scilicet errore in his que

sunt christiane fidei pertinaciter.

Et aduerte primo diligenter / ꝙ tertia conditio



requisita ad heresim (scilicet obstinatio) non

sic requiritur / tanꝗ̈ non sit hereticus nisi qui sit inflexibilis &

immutabilis: sed sic exigitur ꝙ homo vult in his que sunt fidei

sic credere/non obstante ꝙ ecclesia oppositum decreuerit quan

tum ad manifesta/aut decerneret quantum ad ambigua. Verbi

gratia quantum ad manifesta / siquis vult deliberate credere ꝙ

spiritussanctus non procedit a patre & filio / aut ꝙ non erit re=

surrectio mortuorũ/aut ꝙ mortuo corpore moritur etiā anima,

non eget alia obstinatione: quia iam est hereticus ex hoc ꝙ non

dubitat hec esse contra fidem sancte matris ecclesie / & tamen

ipse voluntate deliberata credit hec: est. n. satis pertinax qui eli=

git non captiuare intellectum suum sacre scripture / sancte

matri ecclesie. Quantum vero ad ambigua / siquis ignẽ inferni

aut aquas que super celos sunt / credat esse vel non esse similes

istis igni & aque existentibus apud nos, non propterea est here

ticus: quia neutra pars clarificata esta scriptura vel ecclesia.

Sed si sic adhereat vni parti / vt etiam si sancta mater ecclesia

decerneret alteram esse necessario affirmādam ipse nihilominus

vellet deliberate credere suam partem, hereticus esset propter

hanc pertinacem animi preparationem adiunctam.

@@0@

@@1@Hystrionũ pctā. Homicidiũ per se.

Aduerte secundo/ꝙ licet hereticus pure mentalis sit vere &



perfecte hereticus, non est tamen excommunicatus: sed ad hoc

ꝙ sit excommunicatus/exigitur aliquis actus exterior: quia eccle

sia non iudicat actum interiorem nudum secundum seipsum.

Vnde talis posset absolui a peccato libere. Sed si etiam sibijpsi

dixit exteriori loquela, iam est excommunicatus in cena do=

mini &c.

HJstrionum Peccatum non consistit

in exercitio histrionatus.

nam licite potest officium suum exercere: hoc est

vacare, vt gestibus/verbis/nouis adinuẽtionibus

delectationem alijs prebeat/ seruatis debitis circũ

stantijs. Sed p̃cipue consistit in materia. vel inhonesta, vtendo

scilicet actibus aut verbis inhonestis. Vel diuina/ ponendo res

fidei aut ecclesie in iocum. Vel iniuriosa/ despiciendo alios. aut

adulatoria &c. Peccant quo secundum locum/tempus/nego=

cia & personas: dum horum aliquid non considerant aut parui

faciunt. Peccāt & tertio ex fine, nimis placere cupientes hoĩbus.

Quando aũt in hmōi pctm̃ mortale interueniat / non facile



dixerim: quia iocose hec dicuntur & fiunt. Verũtamen in his

que ex suo gñe sunt mortalia (vt iniurie diuinorũ & hoĩum/

& similia) nisi ꝑuitas offense excuset/ quia modicũ pro nihilo

reputatur, pctm̃ mortale incurri{t$}: quia licet iocositas excuset a

tanto/nō tñ a toto. Propter hmōi autem annexa histrionatui/ab

aug. tantopere damnantur histriones & dantes eis: vt habes in

decretis di. lxxxvi. ca. donare/& qui venatoribus. el primo.

HOmicidium (hoc est illicita ho=

minis occisio) pctm̃

mortale est/contra iustitiam & charitatem.

Et quia occidere hominem dupliciter cōtingit

(vel ꝑ se, hoc est ex intẽtione occidendi: vel



per accñs, hoc est p̃ter intentionem) si est ex<-P>

@@0@

@@1@Homicidium per se. 130

<-P>intẽtione/est illicita ex triplici capite.Vel ex ꝑte hoĩs occidẽdi/

quia nō mere{t$} mortẽ. Et hinc semper occidere innocentem est

illicitum. nisi ꝑ accñs iudex excuse{t$} in casu in quo oportet ip̃m

secundũ allegata & probata damnare innocentẽ ad mortẽ. Et

similiter per accñs excusatur carnisex exequẽs snĩam iniustam/

nō cōtinentẽ errorẽ manifestũ. Et similiter excusan{t$} milites sub

diti in bello occidẽtes, ex obediẽtia ad bellũ reputatũ iustũ/ ꝗ̈uis

secundũ secretā veritatẽ sit iniustũ/accedentes: iuxta illud aug.

cōtra manicheos. Vir iustus si forte etiā sub rege & homine sa

crilego militet, recte pōt illo iubente bellare, si quod sibi iube{t$}/

vel nō esse cōtra dei preceptũ certũ est vel vtrũ sit certũ nō est:

ita vt fortasse reũ saciat regẽ iniquitas imperandi, innocentem

autem militem ostendat ordo seruiendi. xxiij. q. i. quid culpatur.

Vel ex ꝑte occidẽtis: quia. s. publicam authoritatem non habet



supra illius occidendi vitam. Et hinc semper est mortale occi=

dere ex intentione hominem abs publica authoritate. Nec vllā

noui exceptionem. Hinc. n. homicidij rei sunt non solum ex

vindicta/rixa &c. occidentes, sed etiam qui seipsos defendendo/

alios occidunt: hoc est ideo se defendunt vt occidant, vel non

sunt defensione contenti nisi occidant: quum solũmodo in foro

con scientie liceat eis occidere per accidens, hoc est ideo occi=

dere quia se defendunt: quia non possunt aliter se defendere nisi

occidant. Iuxta hoc caput (scilicet ex parte occidentis) pctm̃

accidentaliter interuenit/si mala sit occidentis intentio: vt ꝗ̈uis

iusta sit occisio, occisor tñ ex odio/vindicte liuore mandat aut

exequi{t$}. Hoc. n. accidẽtale omnino est: quia ex mala intentione

ẽt opera misericordie polluuntur, & non solũ hec iustitie opera.

Vel ex ꝑte modi occidẽdi: ꝗa. s. nō seruato iuris ordine. scriptũ



est. n. iuste quod iustũ ẽ exequeris. deute. xvi. Et hinc homicidij

sunt rei occidentes veneno vel alias secreto de mandato dñorũ

nō citatos/ñ auditos/nō dānatos/ẽt si lese maiestatis diceren{t$} rei.

Nec excusat authoritas principis/ẽt si cōstaret principi vt ꝑsone<-P>

@@0@

@@1@Homicidium per se.

<-P>priuate ꝙ meretur quis mille mortes: quoniam scientia & ptās

currũt pari passu: hoc est ꝙ oportet ptātẽ publicā moueri a scien

tia publica & {secundum} illā regulari. Nec hoc est de iure positiuo/vt

possit princeps legibus solutus nō seruare, sed est iuris naturalis.

exigit nan natura actus publici (qualis est iusta occisio hoĩs

ex publica potestate) vt sit ex publica voluntate & publica

scientia: alioquin nec cause sunt sibijnuicẽ cōmensurate (dum

ptās est publica & scĩa est priuata) nec adhiben{t$} cāe cōmen=

surate effectui, dum actio ptātis publice ponitur exire a scientia

priuata. Sunt igitur homicide & princeps & consulentes &

exequẽtes occisiones hominũ indemnato℟ ex publica scientia.

Nec excusat quā allegaret princeps rō scandali vitandi. aiunt



enim persuadere necem conantes ꝙ illũ mortẽ mereri constat

clarissime, sed vt honor illius & familie & dignitatis seruetur/

& vt scandalum vite{t$} / oportet ip̃m sine iudicio occidere cum

dexteritate: sunt. n. diabolice artes ad excusandas excusationes

in pctĩs. Nec ꝑꝑea damnamus iudices qui reꝑtos in fragranti

crĩe notorio (vt latrones in vijs & hmōi) statim suspendi iu=

bent. interuenit siquidẽ ibi notorium facti loco accusatoris &

testiũ/ faciens publicā scĩam/ & excitans publicā volũtatem &

ptātem ad publicũ iustitie actũ.Et hinc videre potes nō excu

sari officiales & subdños quibus a regibus iube{t$} vt aliquẽ in=

auditũ sine vllo crimine notorio capiāt ac decapitent/si iussa per

ficiunt. Debent siquidẽ obedire quantũ ad capturā & custodiā

(quia hoc ex rationabili pōt rex cā iubere) sed nō quo ad occi



dendũ, quia hoc nō potest rex abs scientia publica iubere: scien

tia aũt publica non est nisi tripliciter, scilicet vel ex propria con

fessione iudiciali/vel ex ꝓbatione iudiciali/vel ex notorio facto.

Vnde vbi nullus interuenit actus iudicialis/ nullũ extat noto=

rium crimen, non est exequendum principis mandatum ad

necem proximi. Nec excusat obedientia tanꝗ̈ in dubijs/ quia nō

est subditi discernere suꝑioris iudicium: qm̃ hoc hẽt locũ in his<-P>

@@0@



@@1@Homicidium per accidens. 131

<-P>in quibus princeps potest bene & male iubere: non autẽ in his

in quibus certum est eos esse homicidas, quale est mandatum

propositum.Hinc quo mortaliter peccant iudices qui non

seruato iuris ordine damnant ad mortem aliquos etiā si morte

sunt digni / si tamen aliquid de substantialibus omittitur, puta

sufficientia testium: est. n. tunc iudex ipse homicidij reus: quo=

niam occidit hominem non vt ius seruans & dicens.Ex his

demum clare habes/ꝙ occidere scipsum / semper est illicitum:

quoniam occiditur homo contra naturalem charitatẽ suijpsius

& contra iustitiam: quum nullus sit suijpsius iudex/nec ꝓprie

vite dominus, & quilibet sit pars ciuitatis, & solus deus sit qui

occidit & viuere facit.

Occisio Aũt hominis ꝑ accñs (hoc est p̃ter intentionẽ)

illicita ex duplici capite inueni{t$}. vel ex immo=

derata actione/vel ex negligentia.Et ex primo ꝗdẽ capite infi=

niti sunt modi iuxta plurima immoderata opera ex quibus pōt

occisio hominis preter intentionem operantis euenire. Nam &

immoderata sui aut proximorum aut rerum defensio/ illicitam

reddit inuasoris occisionem: que si moderata esset, non ei ad pec

catum imputaretur mors inuasoris. nam nō solum seipsum sed

proximum (vt ambro. in primo de officijs testa{t$}: & hr̃. xxiij.

q. iij. in ca. fortitudo. & ca. non inferẽda) tuendo licet occidere

iniuriam irrogantem. & pari ratione tuendo libertatem mem=

brorum suorum, ne scilicet turpiter patiatur. & similiter inte=

gritatem ne mutiletur aut vulneretur. & similiter necessaria ad

vitā & virtutẽ, ne perdatres suas aut suorũ. Que si vis / vide

diffuse ĩ cōmẽtarijs nr̃is suꝑ secũda scđe. q. lxiiij. ar. vij ad scđm.

Et notabis verba ambrosii/q̃ vłr de iniuria loquũ{t$}.Immode

rata quo venatio seusagitte emissio/eꝗtatioseu relaxatio equo℟

calcitrātiũ aut aĩaliũ malignātiũ & quorũcũ ledere valentiũ/

culpabilẽ reddit mortẽ inde sequentẽ. Immoderata demũ medi

cina tanto magis homicidā medicũ reddit/quāto minus est p̃ter<-P>

@@0@

@@1@Homicidium per accidens.

<-P>intentionem: quia non debet tentare medicinarum vim cum pe

riculo vite aliene. nec vbi certa notitia morbi deest/ potest exhi=

bere periculosam de vita medicinā: de cuius medicine viribus

non potest se excusare qui professionem facit medicine.Com=

prehenditur sub hoc quo genere oppressio tenellorum paruulo

rum in lecto ex hoc ꝙ tenentur simul ad dormiendum: quum

hinc facile possit talis oppressio sequi. Hoc autem intellige com=

muniter: posset. n. in particulari casu hoc licere, in quo scilicet

secundum sensatorum iudiciũ non exponitur infans oppressio=

nis periculo. Propter frigus autem non video licere: quia non

sunt facienda mala vt euitetur aliud malum. sed potest aliter

prouideri: puta ponendo tabulam aliquā intermediam ne possit

infans opprimi & huiusmodi: & tanto plus quanto etas illa pa

tiens est frigoris.

Ex secũdo vero capite (scilicet ex negligentia) infiniti sunt



modi/iuxta infinitos casus in quibus huiusmodi negligentia in=

teruenire potest. Colligendo tamen ad genera / distinguitur ne=

gligentia eorum qui possunt & debent ex officio prouidere/a

negligentia eorum qui possunt & debent ex articulo occurrẽtis

necessitatis prouidere. nullus. n. negligit/qui licet possit non tamẽ

debet. Exigit. n. negligentia tria: scilicet posse debere/ & non fa=

cere. Imputatur igitur homicidij peccatum dominis & officia=

libus si ex eorũ negligentia occiditur homo. Et hoc siue in casu

inuasionis particularis occurrat. siue in casu quo publicis vijs

non prouidetur. siue in casu quo ciuitas sine iustitia aut quasi

sine iustitia regitur: & quasi cuilibet licet impune occidere/mu

tilare/ob fauores aut pecuniam aut ignauiam &c. omnium n.

malorum huiusmodi rei sunt: quia tenentur custodire iustum

publicum.Sub hoc quo genere comprehẽditur negligentia

medicorum/qui curam egri alicuius susceperunt, quum ob eo=

rum negligentiam in studendo/visitando &c. perit: quoniam

ex suscepta cura tenentur.



@@0@

@@1@Qui tenentur ad horas cano. 132


Imputatur deni homicidij crimen his/qui possunt & ex ar



ticulo necessitatis occurrente tenentur occurrere, si non occur=

runt. Primo si non pascit quis fame morientem: iuxta illud

ambro. si non pauisti occidisti. Secundo si non occurrit ad tuen

dum proximum inuasum/si potest cum moderamine inculpate

tutele: iuxta illud ambro. qui non repellit a proximo iniuriam si

potest, tā est in vitio ꝗ̈ ille qui facit. Vter. n. casus est extreme

necessitatis. Tertio si non reuelando aut retrahendo aut &c.

prouident/ne aliquis ex sibi noto tractatu aut proposito &c. in=

terficiatur: quia tenentur adiuuare & eruere quantum in se est

a morte proximos. Ad hec. n. tria videntur omnes negligentie

casuum necessitantium ad occurrendum nequis pereat reduci.

in primo. n. mors naturalis/in secundo mors violẽta manifeste/

in tertio mors violenta occulte imminens cogit proximum vt

occurrat si potest.

HOrarum Canonicarum omissio exigit

ad sui discretionem peccati/vt

tractentur quin: scilicet qui / quid / qualiter/

quando/vbi.

Et quantum ad primum (qui scilicet tenean{t$}



ad horas canonicas) ꝗ̈uis ex precepto in iure contento soli pbr̃i

expressi inueniantur, communiter tamen tenetur/ꝙ quicun in

sacro ordine constitutus abs rationabili causa (que semꝑ sub

intelligitur) omittit/peccat mortaliter. Et similiter beneficiati/

siue sint in sacris siue non obligati dicuntur. In his tamen exce

ptio rationabili videtur/vt scilicet excipiantur nihil percipientes

de fructibus beneficij, ita tamen ꝙ ex parte sua non desit perci

pere fructus: quia cessat ratio obligationis: tenetur enim benefi/

ciatus ad officium diuinum quia stipendium habet ecclesiasti=

cum. Et secundum hoc beneficiatus non appellatur quis quā

ad vinculum diuini officij si non potest habere possessionem ac

fructus beneficij. nisi fructus ei postmodum dandi sint: quia<-P>

@@0@

@@1@Quid dicendum pro horis cano.

<-P>tunc constat beneficium ei fructificare, ꝗ̈uis actualis perceptio

fructuum pro tunc sit impedita.Dicuntur & tertio obligati

religiosi professi. Et certe nisi consuetudo illos obliget (de qua

nihil scio) non tenentur ex professione: vt patet ex hoc ꝙ mona

chorum ordo contra regulares clericos distinguitur/ ex eo ꝙ isti

diuinis ministerijs horarum canonicarum & missarum manci

pati sunt, illi ad contemplationem abstrahendo ad hmōi diuinis

ministerijs. Hinc. n. patet esse professos monachos in dei ecclesia

abs horis canonicis. Vide si vis sanctum tho. in vlti. q. secũde

secũde ar. vij. ad scđm. & hiero. xvi. q. i. ca. alia. & ca. sic viue.

& ca. si clericatus. Vnde nec conuersi qui ad seruitia clericorũ

in religionibus recipiuntur/nec professi in habitu clericali donec

in sacris sint constituti, tenentur ex iure aut ratione ad horas ca

nonicas. Victus nā religiosis debe{t$} ex eo ꝙ totaliter deo dicati

in illa religionis obediẽtia sunt: non minus ꝗ̈ debetur a tꝑalibus

dñis & hospitalibus victus illis ꝗ eis ꝑ totā vitā in ministerium

ascripti sunt. Et de ꝓfessis clericis vt dixi/sta cōsuetudini: de con

uersis nō dubites. Tertianos vero & similes lōge ab hoc vinculo

esse scito: ꝗa modus tm̃ quidā viuẽdi est eo℟ vocata religiositas.

Nec propterea de conuersis & tertianis fluctues/quia in eorũ



regula seu statutis decernuntur illis quedam orationes pro horis

canonicis: quoniam hinc fit quidem vt teneātur ad illas or̃ones

sicut ad alia mandata regule, nō autem vt teneantur ex ecclesie

precepto ad horas canonicas. Hec de primo.

Quo ad Secundum (scilicet quid dicere tenentur) ex

iure quidem solum inueniuntur septem hore

canonice p̃cepte: ex cōsuetudine aũt ꝗlibet debet iuxta sue eccłie

seu religionis cōsuetudinẽ id dicere pro horis quod ibi cōsueuit

pro horis dici. Et idẽ reputa{t$} iudiciũ de adiũctis/ siue suffragijs

siue psalmis siue horis btẽ virginis &c.Discernẽdo tñ consue

tudinẽ hñtem vim p̃cepti a cōsuetudine simplici (ita ꝙ cōsueta

{secundum} vim p̃cepti soluan{t$} vt p̃cepta/& cōsueta vt cōsueta) nō est<-P>

@@0@



@@1@Qualiter dicende hore cano. 133

<-P>ꝑꝑea reus mortalis peccati/cōmutans qualitatẽ hora℟: puta sol=

uens de sanctis quas deberet soluere de feria: & similiter soluẽs

ĩuxta ritũ romane ecclesie qui deberet soluere iuxta monachalẽ

ritũ. & similiter cōmutans ordinẽ hora℟: puta dicẽs sextā prius

& postea tertiam. Et horum & similiũ rō est: quia substantia

precepti consistit in hoc ꝙ canonice hore dicantur, & non in

qualitate aut ordine. Grauiter tamen peccant qui abs rōnabili

causa huiusmodi mutationes ad libitũ faciunt. Hec de secũdo.

Quo ad Tertiũ (scilicet qualiter hore dicẽdesunt) ꝗ̈uis

diuersi diuersa sentire videan{t$}, planus tñ sen=

sus textus in ca. dolentes. de cele. mis. manifestat sub precepto ca

dere modum dicendi: qm̃ & verba hoc significāt clare / dũ dr̃.

districte precipientes in virtute obedientie/vt diuinum officium

nocturnum pariter & diurnum, quantum eis deus dederit/

studiose celebrent pariter & deuote. Et ratio textus confirmat:

quia iam tunc erat officium diuinũ p̃ceptũ, & in mō exoluendi

illud errabatur. & cōstitutio illa ad corrigendũ defectum qui in

modo exoluendi cōmittebatur facta est: vt ipsa de seip̃a testa{t$}.

Non ergo ad iterandũ preceptũ de dicendo officio diuino, sed

ad precipiendum modum dicẽdi/nouum preceptũ factũ est: vt

scilicet studiose & deuote quantũ deus dederit exoluatur.Nec

propterea quia ecclesia nō iudicat de actibus interioribus/studio

sitas & deuotio referuntur ad exteriora tm̃: qm̃ verũ quidẽ est/

ad ecclesie iudiciũ non spectare actus interiores {secundum} se, hoc est

nudos: sed nō est ve℟/eccłie iudiciũ subterfugere actus internos

vt sunt rōnes actuũ exterio℟. excōicat nan eccłia eos qui odio

vel amore inꝗrunt aut omittũt inꝗrere hr̃ticos: vt patet ca. mul

to℟. de here. in cle. Sic aũt est in ꝓposito/ꝙ licet internā studio=

sitatẽ & deuotionẽ nudā eccłia nō p̃cipiat, precipit tñ vtrā in=

ternā vt rōnem exterioris cultus. Nec ꝑꝑea laqueus iniectus est

animabus: quoniam facillimũ est huic precepto obedire. nam

nihil aliud exigit/nisi ꝙ ꝗs aĩo vacandi deo horas inchoet/et in<-P>

@@0@

@@1@Qualiter dicende hore cano.

<-P>contrarium animus iste nō mutetur dum exoluit diuinum offi

cium. Mutari autem in contrarium est impossibile ex inaduer

tentia: quoniam non voluntarie ab officio vagatur qui inaduer

tenter vaga{t$}. Et ideo siquis aduertit se cogitare hec vel illa que

debent esse extranea tunc a meditatione sua/ sed non aduertit ꝙ

ab officio diuino distrahitur, ꝗ̈uis voluntarie illa meditetur/non

tamen voluntarie animus ab officio diuino distrahitur. ac per

hoc animus vacandi deo a principio officij habitus non est mu

tatus in contrarium: quia nunꝗ̈ iste habuit animum recedendi

a vacando deo in illo officio. oportet enim recessum humanum

a termino a quo/fieri per se, hoc est ex intentione. Tanto autẽ

facilius hoc monstratur/quanto non vna sed quattuor vijs pōt

quis officio diuino attendere. Vel quantum ad verba: ne scilicet

dicat vnum verbum pro alio, ne confundat aut collidat verba,

vt distincte ac reuerenter dicat. Vel quantum ad sensum verbo

rum, vt percipiat mente/& applicet affectum ad id quod ver=

bis significat. Vel quantum ad gratiam petitam: puta castitatẽ/

humilitatem/fidem/spem/diuinam amicitiam/celestem patriā/

& alia huiusmodi: que sola (vt patet intuenti) petuntur com

muniter in diuino officio. Vel quantum ad ipsum deum / seu

iesum christum crucifixum &c.Et he omnes secunda exce=

pta/communes sunt doctis & indoctis/maribus & mulieribus.

Nisi ꝙ in prima ignorantes possunt materialiter errare: sed non

refert ad propositum: sat. n. est ꝙ quis attendit ne erret. Et quia

vna istarum attentionũ sufficit, ideo inexcusabilis est quisquis

officium diuinum dicit non cum animo quantum ex se est va

candi deo. Qui enim cum hoc animo inchoat/ & non mutatur

in contrarium (hoc est in voluntatem non attendendi diuino

officio) celebrat diuinum officium ex parte sua studiose & de

uote: expectans quantum deus det in prosequendo tam attentio=

nis/que spectat ad studiositatem applicatiuam intellectus & sen

sus ad attendendum, ꝗ̈ cuius sancte affectionis/que spectat ad<-P>

@@0@

@@1@Qñ ⁊ vbidicende hore cano. 134

<-P>deuotionem oblatiuam prompte voluntatis ad ea que dei sunt.

Sicut igitur contra ecclesie preceptum agit/ex occultissimo inte=

riori odio omittens inquirere &c. ita contra ecclesie preceptum

agit/ex occulto interiori proposito instudioso & indeuoto dicens

officium diuinum.

Qui vero saluo animo vacandi deo inuoluntarie vagatur,



non peccat. Qui vero negligenter se habet circa exequutionem

attentionis & deuotionis/venialiter peccat. nunꝗ̈. n. interuenit

transgressio precepti/ꝗ̈diu immutatum manet primum proposi

tum vacandi deo. Hec de tertio.

Quo ad Quartum de tempore/ distinguẽdum est: quia

priuatim dicendo officium / tempus est totus

dies inchoans a vespera precedentis diei vs ad mediam noctẽ

sequentis diei. ita tamen vt solas matutinas liceat in vespere pre

cedenti dicere. Graue tamen est peccatũ/ sine rationabili causa

retardare multum horas: vt dicere primā hora nona vel vespe=

rarum. Preuenire tamen vt quietius aut deuotius dicatur/consu

litur a iure in ca. presbyter. vt scilicet mane dicantur hore vs

ad vesperas inclusiue.

Tempus autem publice celebrationis horarum/est iuxta lau



dabilem cuiuslibet ecclesie ac patrie consuetudinem. Et licet san

citum sit in iure / vt horis debitis in ecclesiis cathedralibus &

collegialibus hore dicantur, nullum tamen ego cognosco pecca

tum mortale in huiusmodi/etiam si quando negligentia ma=

gna interueniat/dummodo communiter seruetur consuetudo:

quia in huiusmodi circunstantijs non puto incurri mortale pec=

catum sine contemptu: quoniam non spectant ad substantialia

materie precepte. Hec de quarto.

Quo ad Quintum de loco/nullus est locus in quo nō

liceat priuate diuinum exoluere officiũ. Publi

ce aũt in ecclesia celebrādũ esse iura iubẽt a deputatis ad illud.<-P>

@@0@

@@1@Ubi dicende hore cano.

<-P>ita ꝙ deponendi a cleri consortio sunt qui castigati nolunt in=

teresse: vt in decretis di. xcij. cap. vlti. decernitur.Vbi tamen

contemptus deest/& propter meam absentiam non notabiliter

leditur diuini cultus officij/& prelati dissimulāt parum de his

que dei sunt curantes, non incurro mortale peccatum ex hoc ꝙ

desum horis canonicis in ecclesia mea: quia contra preceptum

iuris positiui proprie non venio / nec notabile damnum in fero

diuino cultui. Grauiter tamẽ pecco si sine rationabili causa me

debitis horis subtraho: quia grauis est ratio diuini debiti.

De totalitate autem diuini officij nocturni pariter & diurni



in ecclesiis cathedralibus & collegialibus tam secularibus ꝗ̈ re=

gularibus/debita scđm iura & minime soluta in tot huiusmo=

di ecclesiis, dicendum est ꝙ vbi tenuitas census in causa est &

fuit semper quātum est in memoria hominum/excusantur col

legiales seruantes consuetudinem: puta dicendo missam maiorẽ

& vesperas in ecclesia/vel aliquam horam prout ibi moris est

antiqui. quoniam derogatum ibi videtur iuri cōmuni ex ratio=

nabili prelatorum tolerantia. Vbi autem sufficientes habent pro

uentus/& extant templa ac deputati ad huiusmodi cultũ perci=

pientes suas portiones / & parum aut nihil exoluunt diuini cul

tus in ipsis ecclesiis ex introducto abusu, ipsi viderint si vinculo

iuris derogatum est.

De illo aũt qui in choro versus sui chorisubmisse sibi tātum



dicit/alterius autem chori versus audiendo tantum exoluit, ra=

tio dictat ꝙ nō satisfacit: quia cōmunis exolutio/ cōmunicantiũ

est: iste autem per se loquendo non cōmunicat alteri choro. Et

ita alibi scripsimus.Si tamẽ intelligerem ꝙ viri timorati con=

sueuerunt sic facere, dicerem ꝙ consuetudo bonorum optima

est legum interpres: & charitas que omnia cōmunia reddit/effi

cit vt versus auditus sit cōmunis omnibus audientibus, tanto

magis quanto maiores in choro non debent cantare/ sed medi=

tari que ab in ferioribus cantantur. Hec de quinto.

@@0@

@@1@Hypocrisis. 135


HYpocrisis (qua homo simu

lat personam iusti

vel iustioris) peccatum est: quia men

dacij vim habet.

Incurritur autem dupliciter. Vel



formaliter, hoc est ex intentione. vel

materialiter. Sed hypocrisis formali=

ter non est vna, sed diuersificatur

iuxta diuersa intentionis obiecta. Inueniuntur enim in hypo=

crisis peccato duo mala: scilicet defectus bonitatis/& simulatio

illius. Et propterea hypocrisis altera est que intendit vtrun

malum: vt quum hō intendit esse malus/ & simulare se bonũ.

Et hec est perfecta hypocrisis excludẽs a regno celorũ.Altera

intendens vnum malum tantum: scilicet simulare se bonũ vel

meliorẽ ꝗ̈ sit: vt quum homo scit quidem se non esse bonũ aut

esse malum, non tamen hoc intendit aut contemnit / sed solum

modo intendit simulare se bonum seu meliorem ꝗ̈ sit. Et hec

hypocrisis si nuda sit/licet non sit peccatum mortale, est tamen

peccatum: quia mendacij vim habet. Si vero hec hypocrisis sit

vestita aliquo alio malo fine/ex illo iudicanda est. Si enim finis

ille sit contra charitatem/est peccatum mortale. Si autem finis

ille sit vanagloria/non tamen ita ꝙ in ea ponatur vltimus finis,

peccatum est veniale quidem/sed duplicatum. Si autem finis

ille sit bonus (puta ad edificationem aliorum) nihilominus

peccatum est: quia non sunt facienda mala vt eueniant bona.

Hypocrisis vero materialiter est / quum homo facit opera



naturaliter significantia interiorem bonitatem aut meliorem

bonitatem, & tamen intus non est / nec homo intendit per illa

opera simulare illam interiorem dispositionem bonam: vt quũ

quis quasi elemosynaliter aut quasi liberaliter dat alicui rẽ quā

ex debito ei dare tenetur, non ꝙ intendat simulare se liberalem

aut elemosynarium/sed vel occultare se debitorem vel aliquid<-P>

@@0@



@@1@Jactantia.

<-P>aliud. Et sic de similibus.Vnde scito / ꝙ ille qui opera ad dei

seruitium naturaliter ordinata (vt sunt ieiunium / oratio/ele=

mosyna) facit ex intentione non seruiendi deo sed ob gloriam

humanam &c. hypocrisis pctm̃ incurrit formaliter, implicite tñ:

ꝗa facit opus significās intentionẽ seruiendi deo que in ipso non

est/& intendit reputari elemosynarius vel deuotus &c. Vnde

cōuinci{t$} ꝙ intendit simulare intentionẽ rectā que nō est in eo,

quātũcũ explicite non intenderet simulare/sed gloriā ex opere

illo acꝗrere hũanā: redit. n. hypocrisis actus in naturā sue forme

ex tot cōcurrẽtibus. Vñ math. vi. hypocritas hos appellat. quum

facis elemosynā noli tuba canere ante te/sicut faciũt hypocrite.

IActantia (qua quis verbo plus de

se ꝗ̈ sit aut apparet/eleuan

do dicit) sex habet capita ex quibus discerni

quātũ pctm̃ sit pōt. Primũ est mendaciũ. est

enim spẽs mẽdacij. Et hic discerne si interue=

nit iactando mendaciũ ꝑniciosum aut officio

sum aut iocosum. Scđm est inclusa laus: nō. n. iactator pure nar

rat, sed tanꝗ̈ laudās narrat. Et similiter hic discernere oportet si

laus est ꝑniciosa/officiosa aut iocosa. Tertiũ est arrogantia qñ

est illius iactantie efficiẽs cā. Et hic oportet discernere si est ꝑni

ciosa. Quartũ est inanis gloria ꝑꝑ quā ꝗs se iactat. Et hic opor=

tet attẽdere si poni{t$} in ea finis vltimus. Quintũ est lucrũ ꝑꝑ q

ꝗs qñ se iactat. Et hic opʒ inspicere si est in damnũ proximi.

Sextũ est vanitas ex qua multi se iactant. Et hoc cōstat esse ve=

niale.Transeo aũt hec sub breuitate, ne repetātur que de men

dacio/arrogantia & inani gloria in locis proprijs dicun{t$}. Laus

quo perniciosa sicut adulatio & inanis gloria discernitur, si. s.

lauda{t$} seu approba{t$} aliꝗd cōtra deũ aut proximũ: vt quodcũ

peccatũ mortale. Ex his. n. habes/ꝙ nisi perniciosa sit iactantia/

ex intentione aut materia contra deum aut proximum/venialis

est, & frequens humani generis labes.

@@0@

@@1@Jdolatria. Jeiunium. 136



Yüklə 5,7 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   62   63   64   65   66   67   68   69   ...   100




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin