Summa caietana de pctis Et noui testamẽti iẽtacula



Yüklə 5,7 Mb.
səhifə67/100
tarix14.08.2018
ölçüsü5,7 Mb.
#70988
1   ...   63   64   65   66   67   68   69   70   ...   100
IDolatria (Qua scilicet alteri ꝗ̈ deo diui

nus cultus exhibetur) peccatũ

est mortalissimum: quia quantum in se est equipa

rat creaturam creatori.

IEiunii Eccłiastici omissio multiplici eget

consideratione / vt sane iudicetur.

Et ad quattuor capita cuncta reduci possunt.

Primum est quid est de necessitate ieiunij.

Secundum qui sunt dies ieiunij. Tertium qui

tenentur ad ieiunium. Quartum quali vinculo astringamur ad

ieiunium.

Quo ad Primum/de necessitate ieiunij sunt tria: scilicet

qualitas ciborum / hora competens / & vnica

comestio.Exigit quippe omne ecclesie ieiunium abstinentiam

ab esu carnium. Sed inter quadragesimam & alia ieiunia hoc

interest/ꝙ quadragesima requirit etiam abstinentiam ab ouis et

lacticinijs, in alijs autem ieiunijs potest quis vti ouis & lactici

nijs vbi consuetudo est: vbi autem non est consuetudo nō licet.

Quod si alicubi in quadragesima consuetum sit vti butyro, ex

cusantur/ex quo tanto tempore prelati sciunt & non reprehen=

dunt.Horam conuenientem ad comedendum/intantũ exigit

ieiunium vt ab hora nomen acceperit: vt patet ex eo ꝙ dicimur

ieiunare vel vs ad nonam vel vesperam/ quasi tota vis ieiunij

consistat in prorogatione inedie vs ad horam tardiorem. Et

vere sic esse testatur ecclesiastica obseruatio Propter quod quāto

plus tarda hora comedi{t$}/melius ieiunatur: non. n. precipit eccle

sia manducari hora nona, sed negatiuā. s. nō manducari ante.

Et hora quidem conueniens anteꝗ̈ non est comedendũ/ est me

ridies grossa estimatione. Sed vbi cōiter non serua{t$} a ieiunanti

bus/pōt quis comedere illa hora qua cōiter ieiunantes ibi come=

dunt. Et hoc ideo dico: quia paulatim detractũ multũ vr̃ hore:<-P>

@@0@

@@1@Ad ieiuniũ necessaria.

<-P>nam trecenti anni adhuc non sunt ex quo hora prandij in ieiu=

nio erat hora tertia post meridiem: vt patet in diui tho. scriptis.

nunc autem religiosi etiam multum ante meridiem estiuo tem

pore & in quadragesima videntur comedere. An autem anteꝗ̈

comedat dixerit clericus nonam aut vesperam, ad officij magis

ꝗ̈ ieiunij horam refert: ad neutrius tamen spectat necessitatem.

Vnica demum comestio nisi ad ieiunium necessaria sit, men



titur grego. a quadragesimali ieiunio dies dominicos subtrahẽs:

quoniam inter dies dominicos tunc & alios tantum vna vel

multiplici comestione abstinentiam distinguere experimur. Et

hoc testatur ecclesiastica obseruatio.

Accidit tamen circa hoc questio/tum de vespertino ientaculo



vocato collatione vespertina/tum de diuidentibus prandiũ/tum

de propinam seu credentiam facientibus dominis/tum de plu=

ries bibentibus cum aliqua confectione / tum de comedentibus

aliquid propter superuenturam tarditatem prandij / tum de su=

mentibus mane ientaculum seu collationemserotinam & pran

dium differentibus ad noctem: videntur. n. omnes hi pluries

comedere/& tamen non frangere ieiunium. Sed quedam ho℟

facile patet non aduersari vnice comestioni intente ab ecclesia.

Interpretamur siquidem comestionem per se, hoc est ex inten=

tione comedendi: ita ꝙ solus ille vltra ordinariam comestionem

manducat/qui ideo manducat vt manducet. In quorum nume

ro non computari constat facientes credentiam / sumentes ali=

quid ne potus noceat / & hoc modo sumentes ientaculum

serotinum/& pari ratione diuidentes prandium: puta quia pre

accipiunt aliquid seruitores aut lectores mense, vel quia surgũt

e medio prandio ad aliquid occurrens/ & postea redeunt ad ter

minandum prandium. In his non est ex intentione nisi vnica

comestio: quia per accidens diuisio illa accidit. Presumentes aũt

aliquid mane propter preuisam longam occupationem retarda/

turam a prandio, ex eodem capite videntur excusari. Sed quia<-P>


@@0@

@@1@Jeiunij dies. 137



<-P>hora nō videtur admittere ꝙ ad vnitatem prandij spectet quod

mane sumi{t$}, iō ex debilitate isti excusan{t$} qñ excusan{t$}: ꝗa. s. si

hoc non facerent / quasi deficerent & inepti essent ad id quod

interim facere oportet.Sumere vero ientaculum serotinũ ad

sustentationem nature/est proculdubio iterum comedere: quia

directe/manducare ad nature sustentationem ordinatur. vnde

apud religiosos manducatio vocatur refectio/ & locus mandu

candi refectorium: quia religiosi non debent vti cibo nisi ad re=

ficiendum. Sumere autẽ dictum serotinum ientaculum ex con

suetudine/quia sic consuetum est, pie interpretandum est: vt

scilicet fiat ne potus noceat. Sumere autem ipsum vt cōcessum

ex consuetudine etiam sine siti/tolerabile videtur: ꝗ̈uis vere se=

cundam inducat comestionem paruulam: sed quasi pro nihilo

habetur consuetudine suffragante.Verum serotinum ienta=

culum mane sumere & prandium in vespertinũ tempus dif=

ferre/nulla video ratione licere: quia nec cōsuetudo excusat nec

ius concedit. Posset tamen persona aliqua vel sic complexionata

vel propter occupationes diurnas &c. dispensari in hoc (sicut

& in alijs rationabilibus casibus vt dicetur) ab episcopo. Nec

sumere in ientaculo serotino parum panis/frangit ieiuniũ: quia

ad hoc videtur serotinum ientaculum reductum vt non refe=

rat quid quis sumat/si modũ non excedit. & recte sibi quis

consulere videtur / qui illud sumit quod sue complexioni plus

prodest/ex quo medicine causa conceditur. Hec de primo.

Dies ieiunii Noti sunt ex cōsuetudine magis ꝗ̈ iu=

re. Et propterea constat & quadragesi

mam & quattuor tempora, & vigilias/natiuitatis domini/pen

thecostes/assumptionis beate virginis/& omnium sanctorum/

& apostolorum (nisi ioannis euangeliste ac philippi & iacobi)

natiuitatis ioannis baptiste/& beati laurentij/& non plures cō

muniter esse ieiunio celebrandas. Nisi alicubi antiqua consue=

tudo aliter obtinuerit in aliquo dictorum dierum: quoniam con<-P>

@@0@

@@1@Quitenentur ad ieiunium.

<-P>suetudo derogare potest iuri / sicut fecit ius precepti in ieiunijs

quattuor temporum pascalium & vigilia penthecostes, quorũ

nullum ex iure apud diuum thomam est in precepto: quia est

ieiunium exultationis. Hec de secundo.

Quoad Tertium (qui. s. tenen{t$} ad ieiuniũ) quũ hoc

sit p̃ceptũ gñale cōe toti populo chr̃iano, omnes

tenen{t$} quos rōnabilis cā nō excipit aut excusat. Rōnabilis aũt

cā in ꝓposito vocatur tam vera ꝗ̈ estimata ꝗ̈ authorizata. ita ꝙ

nō solũ que vere ac euidẽter est cā rōnabilis / vt infirmitas, sed

ẽt que a ieiunare debente credi{t$} abs fraude ꝙ sit cā rōnabilis

(puta dolor aut debilitas talis ꝙ putat se ꝗs excusari a ieiunio)



& rursus cā dubia an sit sufficiẽs ad frañgendum ieiunium/si

authoritate ep̃i fulcia{t$}, pro rōnabili hñda est. Igitur sub vere

rōnabili cā cōprehendun{t$} tria. s. impotẽtia / necessitas & pietas

melioris boni.Ex ĩpotẽtia siꝗdẽ excusan{t$} pueri & adolescẽtes

vs ad finem tertij septennij/ in quo cōiter finit etas augmenti:

quia egent nutrimento multiplicato ꝑꝑ augmentũ.Excusan{t$}

senes: quia senectus morbus est incurabilis. Sed etas qua incipit

senectus nō est determinata: ꝗa naturałr aliqui trigesimo anno

senescũt/aliꝗ quadragesimo/alij quinquagesimo, ꝓut hñt natu

raliter lōgiores etates. Cōiter tñ qui sunt sexaginta anno℟/senes

sunt: ꝗa scriptũ est. dies anno℟ nr̃o℟ septuaginta anni Vnde in

hac etate nisi euidenter constet ex robustiore complexione/posse

abs lesione ieiunare, nō tenen{t$} ad ieiunia: quia ex quo de etate

cōstat/& de robore est ambiguũ, nō est expectandus casus am

plior virtutis: que quũ manifeste deficere incipit/irreparabilis ẽ.

Excusantur infirmi & debiles manifeste aut iussu medicorũ



hñtium timorẽ dei. mulieres pregnantes & lactantes: quia egent

alimento multiplici sicut illi qui crescunt: scilicet pro se & pro

fetuseu prole. Et hos quidem excusat impotentia naturalis. illos

autem qui hora prandij nō possunt habere sufficientem refectio

nem excusat impotentia habendi panem &c.

@@0@

@@1@Nieiunio excusantia. 138

Ex necessitate excusatur ꝗs qñcun aliꝗd impediens ieiuniũ



opʒ facere q est necessariũ ad salutẽ seu sanitatẽ corporis vel

aĩe/vel ad statũ tꝑalẽ vel ad vitandũ damnũ/vel ad acquirẽdũ

aliquid de raro cōtingentibus: vt si opʒ aliquẽ ꝗ̈tũ pōt laborare/

cũ quo nō stat ieiuniũ (quia aliter nō pōt se suā familiā alere/

vestire/dotare/tenere filiũ in studio &c.) non tenetur minuere

laborẽ vt ieiunet. Et hinc excusantur nō solũ laborātes in agri=

cultura/sed in quacũ arte, qui aut vix sic aut nec sic acquirere

pñt oĩa necessaria sibi familie sue etc. si cũ hmōi exercitio non

pñt simul ieiunare. Excusan{t$} quo oẽs ex necessitate cuiuscũ

debiti oꝑis/si cũ exequutiōe debiti oꝑis nō pōt quis ieiunare: ꝗa

lex ieiunijsicut nō impedit necessaria oꝑa/ita nō impedit oꝑa de

bita. Et hinc fit/vt quũ longũ iter debitũ/est impediens ieiuniũ,

absoluat a ieiunio. Similiter si vir nō pōt ieiunando debitũvxori

reddere/nō tene{t$} ieiunare. Et similiter si vxor non pōt se gratā

viro seruare (puta quia ꝑꝑ ieiuniũ macilenta aut pallida despi

citur a viro) non tenetur ieiunare. Et vłr non tenetur homo

omittere opus aliquod ad quod tenetur / ob preceptum ieiunij.

Ex pietate aũt maioris boni excusan{t$} a ieiunio/quicũ alicui



maiori bono incũbũt q nō possent ieiunando efficere: quia ieiu

niũ p̃cipi{t$} vt ꝓmotiuũ ad bonũ & nō vt impeditiuũ maioris

boni. Et hinc excusan{t$}/qui pietatis seu misericordie corꝑalis aut

spũalis oꝑibus vacāt/si cũ his nō pñt ieiunare: qm̃ oꝑa vtrius

mie meliorasunt ꝗ̈ ieiunij: iuxta illud apłi. corporalis exercitatio

ad modicũ vtilis est, pietas aũt ad oĩa valet.Verũ quia ꝑegri=

natio sub gñe ẽ corporalis exercitatiōis plusꝗ̈ ieiuniũ (ꝗa ieiuniũ

est actus virtutis. s. abstinẽtie seu tẽperantie: ꝑegrinatio vero nul

lius importat virtutis actũ, sed a religione im ꝑatiue assumi{t$} in

ꝑegrinatione ad loca sancta) non audeo excusare a ieiunio ꝑꝑ

ꝑegrinationẽ nō necessariā ad loca sctā, nisi in duobus casibus.

ꝑrimus est si illius persone peregrinatio ad locũ illũ esset valde

vtilis ad diuinum honorem: puta quia est persona authoritatis/<-P>

@@0@

@@1@Nieiunio excusantia.

<-P>ex cuius peregrinatione multum augetur communis deuotio,

& ille non potest simul ieiunare & peregrinari. Secundus est

si feruor deuotionis sic accendit ad peregrinandum, vt vtilius

anime peregrinantis sit peregrinari sine ieiunio ꝗ̈ ieiunare sine

tali peregrinatione. Et vtrius ratio est vna: quia ieiunium non

debet esse impeditiuum maioris boni. in primo autem casu im

pediret maius bonum commune: in secundo vero maius bonũ

ꝓpriũ. Hec de cā excusante a ieiunio vere rōnabili & sufficiẽte.

De rōnabili aũt cā estimata sufficiente ab ip̃o debente ieiuna



re vel a suadẽtibus illi/ꝗ̈uis in veritatesufficiens nō fuerit: dicen

dũ est ꝙ si abs fraude aliqua credit ꝗs se excusari ob aliquem

laborem vel dolorẽ vel occurrentiam/& ꝑꝑea frangit ieiuniũ/

ita ꝙ nō frangeret illud nisi crederet se in casu illo excusari a

pctō violati ieiunij, nō est talis transgressor p̃cepti: quia nec ꝑ se

agit cōtra p̃ceptũ (quia ex intentione nō preterit obedientiā nec

abstinentiā) nec ꝑ accñs seu materialiter sic oꝑatur vt redeat

pctm̃ in naturā sue forme: quia nihil hic poni{t$} interuenire fa=

ciens hanc reductionẽ: quũ nec scandalũ nec nocumentum aut

aliquid hmōi admisceri pona{t$}.Et ex hoc capite innumerabi

les ꝑsone timorate excusantur sepissime a transgressione p̃cepti

de ieiunio: dũ vel ex multis reputatis secundũ ipsas rōnabilibus

cāis soluerũt ieiuniũ/aut collationẽ excessiuā putarũt sibi licere

abs solutione ieiunij ꝑꝑ debilitatẽ aut ꝑꝑ somnũ hñdũ &c.

omnium. n. hmōi vna est quā diximus rō excusans.Et caue

ne sis imprudens & nimis sapiẽs in oculis tuis, dicendo ꝙ oĩno

isti soluũt ieiuniũ &c. et sis causa ꝙ isti non ieiunent iuxta suũ

posse. nā ipsi sic vt dictũ est agendo nō agũt cōtra p̃ceptũ eccłie,

& forte qñ nec venialiter peccant: & ex tua sapientia agent

forte postmodum contra preceptum. Sicut ieiunantes ter in

hebdomada in quadragesima / audientes a doctis stultis ꝙ qui

vnum diem non seruat reus est totius quadragesime/ omittunt

etiam illorum trium dierum ieiunium in damnationẽ vtro℟:<-P>

@@0@

@@1@Nieiunio excusantia. 139

<-P>si enim cecus cecum duxerit/ambo in foueam cadunt. Satis fa=

cit. n. ecclesie precepto, qui impotentem se putans ad ieiunium

totius quadragesime / alternis diebus ieiunat aut bis aut semel

in hebdomada iuxta viressuas. Et similiter ꝗ ientaculo serotino

eget pro sustentatione nature/& cum illo potest pertransire, nō

est propterea licentiatus vt cenet: moralia. n. precepta moraliter

sunt interpretāda in exequutione/ vt mos bonus intentus in exe

quutione quantum fieri potest seruetur.

De rationabili demum causa authorizata / sciendum est ꝙ



optimum refugium dubitantibus ac timentibus est superioris

authoritas. Nam qui causam aliquam habet rationabilem qui/

dem/sed iudicio suo non sufficientem aut dubiam, exponat ne=

gocium suum fideliter superiori/& illius arbitriũ potest sequi.

Superior autem debet non puro consilio sed authoritatem suā

interponendo dispensare si videtur sufficiens causa, aut com=

mutare in aliquam elemosynam vel orationem seu aliquod

aliud opus pium/si de sufficientia cause dubitat/aut cām minus

sufficientem absolute cognoscit/sed supplendam per commuta

tionem iudicat in tali casu. Verbigratia. persona suis commodita

tibus assueta iter aggressura est/ & difficillimum sibi fore co=

gnoscit ieiunium cum conditionibus itineris, submittit se supe=

riori / & videtur superiori expedire anime illius in hoc casu

dispensationem / & propterea supplendo commutat in aliud

opus pium & precipue elemosyne. Vocatur autem superior in

huiusmodi casibus episcopus: & si causa facilis ẽ/ aut epis copus

non potest commode adiri, proprius curatus / & apud religio=

sos suus prelatus. ꝗa pro ijs minimis nulla ratio suadet oportere

passim papam adire. Nec solum hec potest episcopus, sed etiam

pōt & debet trāsferre ieiuniũ occurrẽs in magno festo/in añce=

dentẽ diẽ: vt ieiunia chr̃iani populi consonent iuris dispōni. Vt si

vigilia io. bapt. occurrerit in die corporis chr̃i, dẽt populus man=

dante ep̃o ieiunare in vigilia corporis christi/& in die corporis<-P>

@@0@

@@1@Jeiunij vinculum.

<-P>christi vesci carnibus sicut in die dominico. & in hoc eodem

debent religiosi conformari quantum ad ieiunij translationem.

Idem est autem iudicium si in festo solenni patroni ciuitatis

vigilia aliqua occurrerit.Notanter autem loquor de ieiunio

vigilie: quia ecclesia fugit vigilias fieri in festis: & propterea

ioannis euangeliste vigiliam non facit in festo sancti stephani.

Non horret autem ieiunium quattuor temporum in festis: vt

patet de festis sanctorum thome & mathei apostolorum, que

sepe in ieiunijs quattuor temporum celebrat. Hec de tertio.

Quo ad Quartum (quale scilicet est vinculum quo

tenemur ad ecclesie ieiunia) ex communi in=

terpretatione videtur vinculum precepti obligantis ad mortale

transgressores ex inobedientia vel contemptu: quia contra obe=

dientiam directe ageretur: & hoc habetur pro certo. vel sine ra

tionabili causa vera aut estimata vel authorizata / non habita

generali aut speciali gratia summi pontificis: quia tunc scienter

ageretur contra opus preceptum. Et hoc ego non audeo ex iure

scripto asserere: quia nullibi scio scriptum esse preceptum obli=

gans ad mortale non ieiunantem. Quāuis inueniatur preceptũ/

hoc est statutum obligans: hoc est inuenitur preceptũ vt distin=

guitur contra consilium / & non preceptum anthonomasice.

quod solum obligat ad mortale: vt in verbo preceptum habes

in fra. Et propterea quantum est ex iure scripto, nullum cogno

sco interuenire mortale peccatum in fractione ieiunij ecclesie/si

desit contemptus. Dixi autem generali gratia summi pont. pro=

pter consuetudinem refectorij seu tinelli in curia romana. ex eo

enim ꝙ cum pontificum tam diuturna scientia sic seruatur, cu

riales qui tinello sunt contenti / non frangunt ieiunia ꝗ̈uis panẽ

cum acetario seu salatutio comedant vesperi/ prout ibi dari con

sueuit: sed ieiunant more curie.

Frangens autem ieiunium aliquo die / non totiens quotiens



comedit de nouo peccat: quia postꝗ̈ illud fregit / non facit cōtra<-P>

@@0@

@@1@Jgnorantie peccatum. 140

<-P>preceptum, quod impossibile est amplius obseruari. Et quia

quolibet die potest quis seruare preceptum ieiunium illius diei,

ideo de nouo quotidie peccat peccato omissionis / qui quotidie

omittit ieiunium quadragesime &c. Hec de quarto/ & tota ma

teria ieiunij. quam si amplius scrutari vis/videre potes commen

taria nostra super. q. cxlvij. secundesecunde.

IGnorantia Tunc tantum peccatum

est, quum quis potest &

debet scire aliquid siue iuris siue facti / & non

facit quod in se est vt sciat illud.

Tenetur quilibet scire communia & fidei &



iuris, que communiter a fidelibus christianis / communiter in=

structis a parentibus & predicatoribus & conuersatione chri=

stiana sciuntur: vt articuli fidei/decem precepta, precepta de cō=

fessione/communione & ieiunijs ecclesie. Non ꝙ tenean{t$} scire

verba symboli aut numerare decem precepta / aut scire discer=

nere precepta: sed ꝙ nouerint fide/esse vnum deum omnipoten

tem/& iesum christum filium / & ꝙ natus ex maria virgine

&c. similiter sciant ꝙ solus deus adorandus est/ non esse periu

randum/seruanda esse festa honorandos parentes &c. Hoc. n.

est nosse & credere in actu exercito ea que quis tenetur scire.

Et non consistit in scire verba hec vel illa quecun sint. Preter

hec autem quilibet tenetur scire illa que debet ex suo officio aut

gradu aut voto &c. facere: quum aliter non nisi a casu recte

se habere possit in occurrentibus.

Est autem ignorantia tunc tantum causa peccati, quando



siquis sciuisset peccatum illud non fecisset. Nec excusata pec=

cato/nisi sit inculpabilis. Minuit tamen peccatum: quia minuit

voluntarium. nisi sit affectata: quia tunc auget volunta=

rium.

@@0@

@@1@Jmaginũ astrono. vsus. Jmmũdicia.


IMaginibus Pure astronomicis vti

ad effectus subiectos

celestibus corporibus/nullum peccatum esse vr̃:

quia vt res pure naturales hñtur, nec debemus

secreta nature presertim celestis influxus/nostri

ingenij viribus metiri, vt priscis astrologis non deferamus. Dixi

autem pure astronomicas, vt nulla superstitiosa obseruatio sit

adiuncta/autsuffumigationum aut characterum: quoniam hec

constat non pertinere ad celestes influxus, sed ad secretos intel=

lectus/quorum societas nobis est interdicta.

IMmundicia In sermone morali/

generale peccatum est

quo immundus redditur operans illud. Vsurpa=

tur tamen primo specialiter pro peccato inordi=

nate seminationis humane cuiuscun preter

naturalis: ex hoc. n. hō maxime immundus fit. Et sic cōstat esse

peccatum mortale. de quo pluries apostolus loquitur/ docens

immundos excludi a regno dei. Vsurpatur secundo pro pctō in

ordinate emissionis superfluorum: vt cibi per vomitum/& simi

lium ex gula procedentiũ. Et sic ponitur filia gule. Frequẽter

est peccatum veniale: vtpote nec cōtra dei nec proximi dilectio=

nem: turpe tamen, vtpote etiā corporalem immũdiciā inferens.

Jmmundicia Corporalis pro quāto hũanũ dede

cet vsum/pctm̃ est: quia recte disso

nat rōni. Est aũt in profanis venialis. Sed in sacris si notabiliter

offendit/pctm̃ est mortale, pro ꝗ̈to ad diuinā irreuerẽtiāspectat.

& tanto magis quāto a canonico ẽt iure sub precepto prohibe{t$}

hmōi immundicia/extra de custo. eucha. ca. relinqui. Vbi non

solum sacra vasa/corporalia & vestimenta ministrorum, sed

oratoria ipsa precipiuntur munda & nitida (hoc est abs

macula) seruari. Aduertant hec qui sordidis vtun{t$} in missa℟

sacrificio, ita vt abhominabile sit tangere & videre.

@@0@

@@1@Jmmunitatis eccle. violatio. 141


IMmunitatis Ecclesiasti

ce violatio

mortale peccatũ est formaliter loquen

do: hoc est ex intentione facta/ vt. s.

illā ꝗs violet. quia iniuriam infert ec=

clesie in priuilegio ecclesiastice liber=

tatis /vel quo ad locum vel quo ad ꝑ

sonas / vel quo ad bona mobilia vel

immobilia. Propter imperfectionem tamen actus inuenitur hic

veniale peccatum sicut in ceteris.

Et scito Hic sex. Primo ꝙ ecclesiasticam violare immu

nitatem non est aliqua vna peccati species, sed

est tanꝗ̈ generale peccatum ad omnes sacrilegij species. Viola=

tur siquidem ecclesiastica libertas/iniuriam inferendo & perso=

nis & locis & rebus sacris. ita ꝙ violare ecclesiasticam immu=

nitatem sonat quendam generalem actum vitij quod sacrile=

gium vocamus.

Secundo ꝙ in hoc peccato est aliquid formale & aliquid



materiale. Habet enim se vt forma/ex intentione agere contra

libertatem ecclesiasticam: materia autem est illa res in qua ec=

clesia leditur aut dehonoratur. Verbi gratia. cum clericus iudi=

catur a laico/quum extrahitur ab ecclesia qui saluus in illa esse

debet/quum bona ecclesie vsurpantur ab alijs, formale in om=

nibus est ꝙ tenditur contra id in quo ecclesiastica persona seu

ecclesiasticus locus aut ecclesiastica res debet esse libera: mate=

riale autem est exemptio clerici a laico/salus confugientis ad ec

clesiam/ꝙ res seu bona ecclesie sint ecclesie. & sic de alijs.

Tertio ꝙ crimen hoc potest referri vel ad penas iuris vel ad



naturam ipsius peccati. Et si referatur ad penas iuris, nō est vio

lator ecclesie libertatis qui agit contra priuilegium concessum

alicui particulari ecclesie: puta si agit contra libertatẽ concessam

ecclesie mediolanensi aut ordini predicatorum &c. sed oportet<-P>

@@0@

@@1@Jmmunitatiseccle. violatio.

<-P>ꝙ agat contra libertatem communem ecclesie. Et hoc non sic

intelligas/vt oporteat illum agere contra totam ecclesiam: sed ꝙ

quicun homo aut quecũ res aut quicun locus offendatur,

oportet ꝙ offendatur in illa libertate non quā habet ex proprio/

sed quam habet ex priuilegio communi toti ecclesie/ad hoc vt

incurrat penas iuris latas contra violatores. Sed si ad naturam

criminis spectetur, ita peccat mortaliter qui violat libertatem pe

culiariter concessam alicui ecclesie / sicut qui violat libertatem

communiter concessam toti ecclesie: nam vtrius peccatum/

sacrilegium est, violans personam/rem aut locum cultui diui/

no deputatum.

Quarto/ꝙ huiusmodi libertates seu immunitates ecclesia=



stice que particulariter sunt alicui concesse, non subiacent scien

tie. nec confessor de his debet esse solicitus: quia ex specialibus

priuilegijs pendent/que debent promulgare illi quorũ interest.

Sed immunitates communes continentur in iure.Et locales

quidem immunitates valde multe sunt: precipue tamen sunt/ꝙ

secularia placita (hoc est iudiciales processus) & sententie secu

lares/& maxime in causa sanguinis, conclamationes/ seditio=

nes/impetus/publica parlamenta / vniuersitatum cōuocationes/

negociationes nundinarum & fori, non possunt in loco sacro

fieri. Nec possunt ibidem reponi supellectilia vel hospitari / nisi

necessitate cogente. Nec potest illi violentia inferri / aut aliquis

vel aliquid violenter aut furtiue inde abstrahi/aut in confinibus

frangi. exceptis casibus a iure ꝑmissis: excipiũ{t$} siꝗdẽ publici la

trones (vt pirate in mari & similes in terra) & nocturni po

pulatores agrorũ / & occidentes vel mutilantes in ecclesia sub

spe vt ab ecclesia saluentur. Et idem videtur etiam si hoc vel

quodcun aliud enorme fiat in ecclesia etiam sine spe ꝙ ab

ecclesia defendatur quia frustra legis implorat auxilium qui in

legem committit.Personales autem immunitates manifeste/

sunt: ꝙ ecclesiastice persone sunt exẽpte a iudicibus secularibus/<-P>


@@0@

@@1@Jmmunitatis eccle. violatio. 142



<-P>ꝙ sunt libere a manibus violentis suadente diabolo/& a peda=

gijs & angarijs. Reales autem immunitates sunt/ ꝙ ecclesiasti

ce persone exempte sunt a gabellis pro rebus suis vel ecclesie

quas non causa negociationis deferunt / ꝙ ecclesie possessiones

non possunt pro alienis debitis obligari/&c.

Quinto / ꝙ violare ecclesiasticam quācun immunitatem



contingit dupliciter. Vel formaliter: hoc est ex intentione agẽdi

contra ecclesiasticam libertatem / seu contra talem ecclesiasticā

immunitatem. Et sic proculdubio est peccatum mortale violare

quācun immunitatem ecclesiasticam/ vt dictũ est: quia com=

mittitur sacrilegium. Vel materialiter: hoc est non animo fa=

ciendi contra iura ecclesiastica/sed ex aliqua passione seu rōne.

Et tunc oportet aduertere si actus ille qui fit/ sit talis aut fiat tali

ter ꝙ redeat in naturam sue forme: quia si sic esset/licet nō com

mitteretur sacrilegium ex intentione, nihilominus incurreretur

sacrilegium formaliter/& esset peccatum mortale: sicut contin

git in ceteris vitijs materialiter commissis. Si autem actus ille

non rediret in naturam sue forme, esset peccatũ veniale propter

imperfectionem actus.Discernendum est autem hoc in pro=

posito ex duobus. Primo ex natura/quantitate/ qualitate &c. in

iurie seu damni illati. Secundo ex vinculo prohibitionis seu pre

cepti. Nam si opus sit notabiliter iniuriosum aut nociuum/non

euaditur sacrilegiũ. Vnde qui in ecclesia fornicatur non animo

iniuriandi immunitati ecclesie/sed casu quantum ad locũ, non

excusatur a sacrilegio: quia dum non curauit continere in illo

loco ob reuerentiam loco debitam, redit actus tante irreuerentie

in naturam sacrilegij. Et simile est in alijs notabiliter iniuriosis

aut nociuis. Similiter si opus est prohibitum sub tali vinculo/vt

appareat vinculum esse ligans ad mortale peccatum (vt est

excommunicatio) non euaditur sacrilegium: vt siquis exigat

gabellas a clericis. dum. n. non curat exactor incurrere excom=

municationem/vt sue vel aliene satisfaciat voluntati in exigẽdo<-P>

@@0@

@@1@Jmmunitatis eccle. violatio.

<-P>a clerico, sacrilegium incurrit etiam si illud non intendat. Et

per oppositum quando opus non est notabiliter nociuum seu

iniuriosum/& arcto vinculo precepti non subest, licet sub im=

munitate ecclesie contineatur/ si desit contemptus non est mor

tale peccatum: quia nec formaliter (quia non ex intentione)

nec materialiter sacrilegium inuenitur redire vt dictum est, sed

velut imperfectum quid in hoc genere relinquitur peccatum

veniale. Et de horum numero sunt comedere in ecclesia abs

necessitate/confabulari/consilia facere/ hospitari / nautica ligna

ibi seruare/& similia. Ex quibus parua videtur irreuerẽtia hr̃i/

in nullius iniuriam aut damnum.

Vnde ad questionem de venditione candelarum in ecclesia



aut cimiterio/dicitur ꝙ aliud est ibi manere vendentes ad ven

dendum/& aliud est ibi fieri solam venditionem. Primũ esset

abusionis/nec scio a peccato excusare: quum dominus eiecerit

vendentes ea que oportuna erant ad sacrificia. & non proprie

de templo/quia templum proprie non introibant, sed de atrio

templi: quod templum appellatur ab euangelista: existens enim

populus in atrijs templi dicebatur esse in templo. Secundũ autẽ

si auaricia desit/& vt satisfaciat deuotioni populi fit, non vitu

pero/videns hoc a personis religiosis & doctis seruari. Nec pro

pterea primum damno peccati mortalis sed venialis / si in cimi

terio fiat (quod non est domus dei sed fidelium defunctorũ)

ex quo pontifices sciunt nec reprehendunt, & non pro notabili

habetur irreuerentia.Si autem in templo fieret, nisi imꝑfectio

actus excusaret/non auderem a peccato mortali excusare: quia

licet math. xxi. dominus eijciendo vendentes de templo / allega

uerit iniuriam maximam, dicens. vos autem fecistis illam spe

luncam latronum. ioan. tamen. ij. allegauit irreuerentiam nego

ciationis/dicens. nolite facere domum patris mei/domum nego

ciationis. Et quia hoc dixit vendentibus minima/scilicet colum

bas (vt ibi patet) consequẽs est vt declarauerit negociationem<-P>

@@0@

@@1@Jmmunitatis eccle. violatio. 143

<-P>omnem in templo/iniuriosam esse domui dei, non ex positiuo

sed diuino iure.Nota tamen hic ꝙ imperfectio actus in pro=

posito non attenditur penes imperfectionem venditionis, sed

penes imperfectionem sacrilegij quo iniuria fit loco sacro. ita ꝙ

perfectus actus est qui complete irreuerens est templo dei. Et

hic esset quando venditor vteretur templo dei tanꝗ̈ officina ne=

gociatoria seu ad vendendum: puta si haberet in templo locum

ad vendendum quasi in officina. Et hoc insinuant verba dñi/

dicentis. nolite facere domum patris mei domum negociationis:

non enim dixit/nolite vendere aut negociari / sed nolite facere

domum negociationis. Significauit enim per hoc ꝙ ita vendere

vt fiat domus negociationis/est sacrilegium perfectum: vende

re autem citra hoc ꝙ fiat domus negociationis, quum de genere

prohibitorum sit/imperfecti est sacrilegij. Vnde ex hac imper

fectione excusantur a mortali tam pauperes qui deferunt vena

les candelas per ecclesiam / ꝗ̈ hi qui propter accidentem tunc

pluuiam suas bancas cum candelis venalibus trahunt intra

templum. neutri siquidem faciunt domum dei domum nego=

ciationis: sed quasi per accidens ibi vendunt.

Sexto / ꝙ confundendo vocabula immunitatis & libertatis



ecclesiastice/hec & similia intelligenda sunt. Sed quũ ad discer

nendum censuras sacrorum canonum & casus reseruatos deue

nitur/serua proprietatem nominum, & distingue inter ecclesia

sticam immunitatem & ecclesiasticam libertatẽ. Et per immu

nitatem ecclesiasticam intellige exemptionẽ loci sacri: per liber=

tatem vero ecclesiasticam intellige exemptionem persone eccle

fiastice/non solum in sua persona / sed in omnibus quibus per

liberum arbitrium vtitur & que possidet. Ita ꝙ siquis iniuriam

loco sacro facit, non est reus violate libertatis sed immunitatis

ecclesiastice: nec incurrit censuras latas contra violatores eccle=

siastice libertatis. qui autem iniuriatur persone/libertatem eius

impediẽdo vt non vtatur suis &c. violat ecclesiasticā libertatẽ.<-P>

@@0@

@@1@Jmpietas.

<-P>Vnde benedictus. xi. in extra. inter cunctas. ponit distinctos

casus violationem libertatis & violationem immunitatis eccle=

siastice.


Yüklə 5,7 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   63   64   65   66   67   68   69   70   ...   100




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin