Türkiye’nin 2007-2013 dönemini de kapsayan 2001-2023 dönemine ait Uzun Vadeli Strateji çerçevesinde hazırlanan Dokuzuncu Kalkınma Planı’nın vizyonu, “İstikrar içinde büyüyen, gelirini daha adil paylaşan, küresel ölçekte rekabet gücüne sahip, bilgi toplumuna dönüşen, AB’ye üyelik için uyum sürecini tamamlamış bir Türkiye”dir.
Bu genel vizyon çerçevesinde; özel sektör, STK’lar, üniversiteler ve kamu sektörünün katılımıyla 2008 yılında Sanayi ve Ticaret Bakanlığı koordinasyonunda yapılan arama konferansında, Türkiye Sanayi Stratejisi’nin uzun dönemli vizyonu, “Orta ve yüksek teknolojili ürünlerde Avrasya’nın üretim üssü olmak” şeklinde belirlenmiştir. Bu vizyon çerçevesinde, 2011–2014 yıllarını kapsayan Türkiye Sanayi Stratejisi’nin genel amacı ise “Türk sanayisinin rekabet edebilirliğinin ve verimliliğinin yükseltilerek, dünya ihracatından daha fazla pay alan, ağırlıklı olarak yüksek katma değerli ve ileri teknolojili ürünlerin üretildiği, nitelikli işgücüne sahip ve aynı zamanda çevreye ve topluma duyarlı bir sanayi yapısına dönüşümünü hızlandırmak” olarak belirlenmiştir.
3. Stratejik Hedefler
Yukarıda belirtilen genel amacı gerçekleştirmek üzere, üç temel stratejik hedef tespit edilmiştir. Uygulanacak sanayi stratejisinin odağında, bu üç temel stratejik hedef doğrultusunda yapısal dönüşümü desteklemek yer almaktadır:
Becerilerini sürekli geliştirebilen (güçlü) şirketlerin ekonomideki ağırlığının arttırılması: Sanayi stratejisi kapsamında, Türkiye’de yatırım ve iş yapma ortamı, becerilerini sürekli geliştirebilen, mevcut rekabet ortamında ayakta kalabilme ve büyüyebilme becerisine sahip şirketlerin gelişimine imkân verecek şekilde reform edilecektir. Orta ve uzun vadede küreselleşmenin ortaya çıkardığı değişimlere ve baskıya rağmen, ülke sanayinin gelişebilme performansı, kendi beceri ve kabiliyetlerini sürekli geliştirebilen şirketlerin ağırlığı ile doğru orantılı olacaktır. Sanayi stratejisi, işletmelerin yüksek teknolojik kabiliyete ve nitelikli işgücüne sahip, değişen şartlara uyum sağlayabilen, ulusal ve uluslararası piyasalarda rekabet gücü olan bir yapıya kavuşturulmasına katkı sağlayacaktır. Strateji kapsamında, işletmelerde yenilikçiliğe önem verilmesi, nitelikli işgücünün geliştirilmesi, bilgi ve iletişim teknolojilerinin etkin biçimde kullanılması desteklenecektir.
Orta ve yüksek teknolojili sektörlerin9 üretim ve ihracat içindeki ağırlığının arttırılması: Orta ve yüksek teknolojili sektörlerde katma değeri yüksek üretime geçmek amaçlanmaktadır. Ancak, küresel rakiplerle karşılaştırıldığında, söz konusu sektörlerin Türkiye’deki üretim ölçeğinin genelde küçük olması, bu amaca orta vadede erişilmesini zorlaştırmaktadır. Halihazırda bu sektör grubunda yer alan ve önemli büyüme potansiyeli arz eden motorlu kara taşıtlarının imalatı, makine imalatı, tıbbi alet, hassas ve optik aletler imalatı, hava ve uzay taşıtları imalatı, elektronik sanayi ve ilaç üretimine yönelik yatırımlar ile bu sektörlerin gelişmesine yönelik stratejilere önem verilecek ve bu sektörlerde Türkiye’nin önemli bir üretim üssü haline gelmesi desteklenecektir.
Düşük teknolojili sektörlerde katma değeri yüksek ürünlere geçilmesi: Geleneksel sektörlerde ülkemiz halihazırda önemli üretim ölçeği ve birikimi elde etmiş durumdadır. Bu birikim, söz konusu sektör grubunun alt sektörlerinde katma değeri yüksek ürünlere geçiş açısından önemli avantaj oluşturmaktadır. Bu sektörlerde, katma değeri arttırmaya yönelik destek verilecektir. Bu sektörlerin küresel piyasalardaki değer zincirlerinde, Türk şirketlerinin etkinliğini arttırması hedeflenerek tasarım, markalaşma ve lojistik gibi katma değeri arttırıcı faaliyetlerin geliştirilmesi sağlanacaktır.
Türk sanayisinin güçlü ve zayıf yönleri ile sahip olduğu fırsatlar ve karşı karşıya kaldığı tehditler değerlendirilmiş ve 9. Kalkınma Planında yer alan öncelikler de göz önünde bulundurularak bazı temel sanayi politikası öncelikleri ile yatay ve sektörel olmak üzere temel politika alanları tespit edilmiştir.
Türkiye Sanayi Stratejisi’nin genel amacını ve dolayısıyla stratejik hedefleri gerçekleştirmek üzere, kamu kurum ve kuruluşları ile işbirliği ve eşgüdüm içerisinde, yatırım ve iş ortamının iyileştirilmesi, uluslararası ticaret politikası uygulamalarının ülkemizce etkin bir şekilde kullanılması ve ülkemizin yabancı yatırımcılar açısından cazip bir hale getirilmesi, beceriler ve insan kaynağının iyileştirilmesi, KOBİ’lerin finansmana erişiminin arttırılması, firmaların teknolojik gelişiminin sağlanması, altyapı sektörlerinin iyileştirilmesi, çevreye duyarlı bir sanayi yapısının geliştirilmesi ve bölgesel farklılıkların azaltılması hedeflenmektedir. Ayrıca sektörlerde, bilgi ve teknoloji, rekabet, yasal düzenlemeler, çevre ve enerji, uluslararası rekabet edebilirlik ve ticaret ile istihdam ve coğrafi boyut alanlarında iyileştirmeler yapılarak sektörlerin rekabet gücünün arttırılması hedeflenmektedir.
Dokuzuncu Kalkınma Planında 2013 yılında, sanayi sektörünün yarattığı katma değerin toplam milli gelir içindeki payının yüzde 27,2’ye, ihracatın yıllık yüzde 14,2 artış göstererek 210 milyar dolara, ithalatın ise yılda yüzde 11 oranında artarak 275 milyar dolara ulaşması hedefleri belirlenmiştir. Bu hedeflere ulaşmak için, sanayi stratejisinin kritik bir işlev üstlenmesi öngörülmektedir. Bu işlev, Türk imalat sanayini, Türkiye’nin uzun vadeli ekonomik performansına katkıda bulanacak şekilde dönüşüme yönlendirmek olacaktır. İmalat sanayinin dışa dönük bir yapı içinde, ekonomik büyümeyi sürükleyen temel sektör olması hedeflenmektedir. Bununla beraber, Sanayi Stratejisi çerçevesinde orta ve uzun dönemde uygulanacak politikalar sonucunda; sanayi sektörlerinin büyüme oranları, nitelikli istihdam oranları, AR-GE harcamaları, patent, faydalı model ve marka başvuruları, orta ve yüksek teknolojili sektörlerin (motorlu kara taşıtlarının imalatı, makine imalatı, tıbbi alet, hassas ve optik aletler imalatı, hava ve uzay taşıtları imalatı, elektronik sanayi ve ilaç üretimi) ihracat ve üretim payları gibi göstergelerde artış hedeflenmekte olup, stratejinin başarısını ölçmeye ve değerlendirmeye yönelik olarak da, bu tip göstergeler takip edilecektir.
Sanayi stratejisinin, rekabet gücünü arttırmak amacıyla uygulanmakta olan farklı strateji alanları ve politikalarla da uyum içinde olması sağlanacaktır. Türkiye’de rekabet gücünün arttırılmasına yönelik geniş kapsamlı bir tedbirler bütünü, kalkınma planı, orta vadeli ve yıllık programlar bazında, 10 temel alanda ele alınmaktadır. Bu alanlar: (1) makroekonomik istikrarın kalıcı hale getirilmesi, (2) iş ortamının iyileştirilmesi, (3) ekonomide kayıt dışılığın azaltılması, (4) finansal sistemin geliştirilmesi (5) enerji ve ulaştırma altyapısının geliştirilmesi, (6) çevrenin korunması ve kentsel altyapının geliştirilmesi (7) Ar-Ge ve yenilikçiliğin geliştirilmesi, (8) bilgi ve iletişim teknolojilerinin yaygınlaştırılması, (9) tarımsal yapının etkinleştirilmesi, (10) sanayi ve hizmetlerde yüksek katma değerli üretim yapısına geçişin sağlanması. Sanayi stratejisi, bu gelişme eksenleriyle büyük ölçüde örtüşen, belirlenmiş vizyon doğrultusunda, yukarıda belirtilen hedeflerin gerçekleşmesini sağlamaya hizmet edecektir.
Özetle, Sanayi Stratejisi, belirlenmiş uzun vadeli vizyon, genel amaç ve stratejik hedefler doğrultusunda sanayinin ve sektörlerin rekabet gücünü arttırmak üzere, yapısal dönüşümü yönlendirmeye ve desteklemeye katkı verecek, AB’deki sanayi politikası yaklaşımlarıyla uyumlu, Türk sanayisinin güçlü ve zayıf yönleri ile sahip olduğu fırsatlar ve karşı karşıya kaldığı tehditler çerçevesinde oluşturulan bir politika çerçevesini içermektedir. Bu politika çerçevesi, yatay ve sektörel politikalar olmak üzere iki temel üzerine oturmaktadır. (Şekil 3.1)
Yatay sanayi politikası alanları (Bölüm 5) Sanayi faaliyetlerinin genelindeki verimlilik artışlarını sürekli olarak arttırmak amacıyla, piyasaların etkin işleyişini sağlamaya, yatırım ve iş yapma ortamını firmalar için geliştirmeye ve cazip hale getirmeye yönelik çerçeve unsurlar sanayi politikasının kapsamı içindedir. Tüm firmaların rekabet gücünü etkileyen ve farklı kurumlar arasında koordinasyon gereğini ön plana çıkartan, işgücünün niteliğini yükseltecek, finansmana erişimi kolaylaştıracak, yenilikçilik kapasitesini geliştirecek, girdi maliyetlerini düşürecek, çevreye duyarlılığı arttıracak yatay politikalar uygulanacaktır.
Sektörel politikalar (Bölüm 6) Bilgi ve teknoloji, rekabet, yasal düzenlemeler, çevre ve enerji, dış rekabet edebilirlik ve ticaret ile istihdam ve coğrafi boyut alanlarında iyileştirmeler yapılarak sektörlerin rekabet gücünün arttırılması hedeflenmektedir.
Türk Sanayisinin rekabet edebilirliğinin ve verimliliğinin yükseltilerek, dünya ihracatından daha fazla pay alan, ağırlıklı olarak yüksek katma değerli ve ileri teknolojili ürünlerin üretildiği, nitelikli işgücüne sahip ve aynı zamanda çevreye ve topluma duyarlı bir sanayi yapısına dönüşümü hızlandırmak
STRATEJİK HEDEFLER SEKTÖREL REKABET GÜCÜ ANALİZLERİ
