ahlakın değer yargıları içeren, iyiye yönelmiş davranış kuralları olarak belirlenebileceği sonucuna varabiliriz.
Ahlak beşerîdir. insan ürünüdür. Doğada ahlak olmaz; doğanın ahlakı olmaz. Doğanın yasaları vardır. Olgular bizatihi değer yaratmaz. Karnını doyurmak için sürekli başkalarını öldüren bir aslan, ahlaksız değildir.
Diğer kurallar açısından ilgili kısımlarda ele almak üzere, şimdilik sadece ahlak kurallarına uyulmamasına değinelim. Bir ahlak kuralına uyulmamasının iki tür sonucu olabilir. Birincisi, ahlak kişinin kendi kendisine sınır koyması demek olduğundan, kendi içinde yaşadığı çelişkinin sonucu olarak duyulan ve genellikle vicdan azabı olarak isimlendirilen huzursuzluktur. ikinci tür sonuç, toplumun genel ahlaki yargılarına aykırı hareket edilmesi durumunda diğer kişilerle ilgili olarak ortaya çıkar. Kişi başkaları tarafından ayıplanabilir, kınanabilir, hatta dışlanabilir.
Diğer kurallar açısından ilgili kısımlarda ele almak üzere, şimdilik sadece ahlak kurallarına uyulmamasına değinelim. Bir ahlak kuralına uyulmamasının iki tür sonucu olabilir. Birincisi, ahlak kişinin kendi kendisine sınır koyması demek olduğundan, kendi içinde yaşadığı çelişkinin sonucu olarak duyulan ve genellikle vicdan azabı olarak isimlendirilen huzursuzluktur. ikinci tür sonuç, toplumun genel ahlaki yargılarına aykırı hareket edilmesi durumunda diğer kişilerle ilgili olarak ortaya çıkar. Kişi başkaları tarafından ayıplanabilir, kınanabilir, hatta dışlanabilir.
Özetle ahlak kuralları, insanların hem kendilerine hem de başkalarına karşı ödevlerini gösteren, insanın ve toplumun vicdanına dayanan hayır, yardım ve iyilik duygularından oluşur. Ahlak kuralları sübjektif ve objektif ahlak kuralları olmak üzere ikiye ayrılır. İnsanın bizzat ve sadece kendisine karşı yapmak veya yapmamakla yükümlü olduğu davranışlara sübjektif ahlak; insanın toplumun müşterek vicdanında oluşan hayır ve iyilik kurallarına göre davranması ise objektif ahlak kuralları olarak nitelendirilir.
Özetle ahlak kuralları, insanların hem kendilerine hem de başkalarına karşı ödevlerini gösteren, insanın ve toplumun vicdanına dayanan hayır, yardım ve iyilik duygularından oluşur. Ahlak kuralları sübjektif ve objektif ahlak kuralları olmak üzere ikiye ayrılır. İnsanın bizzat ve sadece kendisine karşı yapmak veya yapmamakla yükümlü olduğu davranışlara sübjektif ahlak; insanın toplumun müşterek vicdanında oluşan hayır ve iyilik kurallarına göre davranması ise objektif ahlak kuralları olarak nitelendirilir.
Ahlak kurallarına aykırı hareket edilmesine tepki, ya kişinin kendi vicdanında ya da toplumun vicdanında ortaya çıkar. Bunlar da kişinin yaptığı davranıştan dolayı pişmanlık duyması veya toplumda ortaya çıkan ayıplanma ve kınama şeklinde tepkilerdir.
Eylemlerimizi yönlendiren bazı kuralları bizzat toplumsal pratiklerde buluruz. Bu pratikler toplumda öylesine yerleşmiştir ki, belli bir yörede yahut toplumun ortak karakteristiğini taşıyan topluluklarda artık bir kural hâline gelmiştir. Kuralı kimin koyduğu bilinmez; hatta bu pratiği uygulayanlar söz konusu kuralın ne zaman konulduğunu da bilmez.
Bu tip pratiklerin kural oluşu, ortaklaşa kabule ve eskiliğe, yani çok uzun zamandan beri uygulanıyor olmaya bağlıdır. Öyleyse örf ve âdet kuralları adı verilen bu kuralların en önemli iki özelliği, başlangıcı bilinemeyecek ölçüde eskiden beri uygulanıyor olmak ve toplumda bu şekilde hareket edilmesi gerektiği yönünde bir inancın bulunmasıdır.
Görgü kuralları, insanların uzun bir süre birlikte yaşamaları sonucu, hayatı daha kolay ve saygın bir şekilde sürdürmek amacıyla ortaya çıkmışlardır
Bu kuralların kaynağı toplumdur ve belli bir davranış biçiminin sık sık ve sürekli olarak tekrarlanmasıyla oluşur.
Örf ve âdet kuralları, özellikle modernleşmemiş toplumlarda bireylerin davranışlarını yönlendiren en önemli kurallardandır. Örf ve âdet kuralları sosyalleşme sürecinde kişiden kişiye, nesilden nesile aktarılır. Toplumun büyük bir çoğunluğu, özellikle de çeşitli iktidar araçlarını kullananlar tarafından benimsenen bu kurallara uyulmaması, bazen modern hukuk sistemlerindeki hukuk ihlallerine verilen tepkiden çok daha ağır olabilir. Üstelik örf ve âdetler, kişilerin kimlik algılarında da kurucu unsurdur. Örf ve âdetlere uyulmamış olması, dışardan bir baskı ve zorlama gelmese bile, kişi açısından yıkıcı sonuçlar doğurabilir.
Örf ve âdet kuralları, özellikle modernleşmemiş toplumlarda bireylerin davranışlarını yönlendiren en önemli kurallardandır. Örf ve âdet kuralları sosyalleşme sürecinde kişiden kişiye, nesilden nesile aktarılır. Toplumun büyük bir çoğunluğu, özellikle de çeşitli iktidar araçlarını kullananlar tarafından benimsenen bu kurallara uyulmaması, bazen modern hukuk sistemlerindeki hukuk ihlallerine verilen tepkiden çok daha ağır olabilir. Üstelik örf ve âdetler, kişilerin kimlik algılarında da kurucu unsurdur. Örf ve âdetlere uyulmamış olması, dışardan bir baskı ve zorlama gelmese bile, kişi açısından yıkıcı sonuçlar doğurabilir.
Örf adet (Görgü) kurallarına uyan kişiler arasında daha samimi ve sağlıklı ilişkilerin kurulması sağlanır.Böylece toplum yaşamı daha kolay ve saygın hale gelmiş olur.
Örf adet (Görgü) kurallarına uyan kişiler arasında daha samimi ve sağlıklı ilişkilerin kurulması sağlanır.Böylece toplum yaşamı daha kolay ve saygın hale gelmiş olur.
Görgü kurallarına uymamanın müeyyidesi manevidir. Görgü kurallarına uymayan bireyler toplum tarafından cahil, görgüsüz, vefasız, saygısız kaba gibi manevi bir takım tepkilere muhatap olurlar ancak bunun ötesinde herhangi bir maddi müeyyide ile karşılaşmaları mümkün değildir.
