Kırım Savaşı’ndan sonra Viyana’da kabul edilen barışın ön şartlarından biri de Osmanlı Devleti’nin, Hıristiyan uyruklarına tanımış olduğu hakların teyit edilmesini öngörüyordu. Oysa Osmanlı Devleti, barış antlaşmasında Hıristiyan tebaası ile ilgili bir hükmün yer almasını istemiyordu. İşte bu nedenle Islahat Fermanı ilan edildi. Bir örneği de Paris’te toplanan Barış Konferansına gönderildi. Fermandaki hususlar eski hakları teyit ettikten başka gayri Müslim unsurlara yeni haklar tanıyordu. Birçok hükümler arasında en çok göze çarpanlar;
Müslüman olmayanların askeri ve sivil bütün okullara girme hakkını elde etmeleri,
Müslümanlarla Müslüman olmayanlar arasında ceza ve ticaret davaları için karma mahkemelerin kurulması ve bunlar için ceza, ticaret ve usul kanunlarının hazırlanması,
Müslüman olmayanların da askerlik hizmetiyle yükümlü olmasıydı. Fakat onlara “bedel” vererek askerlikten kaçınmak imkanının tanınmıştı.
Patrikhanenin ıslah edilmesi, rüşvetin kaldırılması da karara bağlanmıştı.
Fermanda Hıristiyan halka bu haklar tanındığı halde, büyük Avrupa devletlerinin bu konuda yeni isteklerde bulunmalarının önüne geçilemedi.
Osmanlı Devletinde padişahın yetkilerinin ve yönetimin anayasa (Kanun-i Esasi) ile belirlendiği dönemdir. Bu dönemde öne çıkan isimlerin başında Namık Kemal ve Ziya Paşa gelmektedir. Bu kişilere ve arkadaşlarına Yeni Osmanlılar deniliyordu.
Osmanlı Devletinde padişahın yetkilerinin ve yönetimin anayasa (Kanun-i Esasi) ile belirlendiği dönemdir. Bu dönemde öne çıkan isimlerin başında Namık Kemal ve Ziya Paşa gelmektedir. Bu kişilere ve arkadaşlarına Yeni Osmanlılar deniliyordu.
Yeni Osmanlıların amacı Meşrutiyet yönetimini getirerek gayri Müslimlerin de meclise girerek yönetime katılmasını öngörüyor ve böylece İmparatorluğun parçalamaktan kurtulacağına inanıyorlardı.
Bu doğrultuda Mithat Paşa’nın da desteğini alan Yeni Osmanlılar II. Meşrutiyeti ilan edeceği sözünü veren Abdülhamit’i tahta çıkarmışlardır. 23 Aralık 1876’da Kanuni Esasi Bayezit meydanında devlet adamları, ulema ve halk önünde ilan edildi.
Ancak kısa bir süre sonra II.Abdülhamit 93 Harbini bahane ederek ve Anayasanın kendisine verdiği yetkiye dayanarak Mebuslar meclisini kapattı. Bu karar 14 Şubat 1878 tarihinde meclis üyelerine tebliğ edildi.
Osmanlı Devleti’nde padişahın yetkilerinin ve yönetiminin Anayasa ile ikinci kez düzenlendiği dönemdir. II. Abdülhamit’in sıkı takibine rağmen devlet içinde bazı gizli faaliyetler devam etti ve cemiyetler kuruldu. Bu cemiyetleri kuranlar memleketin kurtuluşu için değişik fikirlere sahiptiler. Bundan dolayı faaliyetlerinde tam bir amaç birliği yoktu. Aydınların bir bölümü, devletin çökmekten kurtarılması için meşrutiyet yönetiminin kurulmasını gerekli görüyordu. Güçlü olabilmek için, dünyadaki bütün Müslümanları birleştirecek bir İslam birliğinin kurulmasını isteyenler de vardı. Başka bir gurup da dünyadaki bütün Türklerin bir yönetim altında birleşmesini daha uygun buluyordu.
Osmanlı Devleti’nde padişahın yetkilerinin ve yönetiminin Anayasa ile ikinci kez düzenlendiği dönemdir. II. Abdülhamit’in sıkı takibine rağmen devlet içinde bazı gizli faaliyetler devam etti ve cemiyetler kuruldu. Bu cemiyetleri kuranlar memleketin kurtuluşu için değişik fikirlere sahiptiler. Bundan dolayı faaliyetlerinde tam bir amaç birliği yoktu. Aydınların bir bölümü, devletin çökmekten kurtarılması için meşrutiyet yönetiminin kurulmasını gerekli görüyordu. Güçlü olabilmek için, dünyadaki bütün Müslümanları birleştirecek bir İslam birliğinin kurulmasını isteyenler de vardı. Başka bir gurup da dünyadaki bütün Türklerin bir yönetim altında birleşmesini daha uygun buluyordu.
Meşrutiyet taraftarları İttihat ve Terakki adında gizli bir dernek kurdular. Bu derneğin amacı, gerekirse II.Abdulhamit’e meşrutiyet yönetimini zorla kabul ettirmekti, İngiltere ile Rusya’nın Reval şehrinde yaptıkları gizli görüşmelerde, karışıklık içinde bulunan Mekadonya’nın Osmanlı Devleti’nden ayrılması konusunda anlaştıkları öğrenilince, İttihat ve Terakki Cemiyeti hemen harekete geçti. Ayaklanmanın genişlemesinden çekinen II.Abdulhamit, Kanun-u Esasi’yi yürürlüğe koyarak meşrutiyeti ikinci kez ilan etti.
Fakat bu anayasa iç karışıklıklar, savaşlar, İttihat ve Terakki’nin tutumu gibi sebeplerle gereği gibi uygulanamadı. Bilhassa iktidara sahip olan İttihat ve Terakki bir yıl sonra Abdülhamid’i de tahtan indirerek, ilan ettirdiği hakları kendinden başkasına tanımadı, eskisinden daha sıkı bir idare tarzı yürüttü.
Fakat bu anayasa iç karışıklıklar, savaşlar, İttihat ve Terakki’nin tutumu gibi sebeplerle gereği gibi uygulanamadı. Bilhassa iktidara sahip olan İttihat ve Terakki bir yıl sonra Abdülhamid’i de tahtan indirerek, ilan ettirdiği hakları kendinden başkasına tanımadı, eskisinden daha sıkı bir idare tarzı yürüttü.
Meşrutiyet yönetimleri de devleti dağılmaktan kurtaramadı. Bulgaristan bağımsızlığını ilan etti. Girit adasını ilhak eden Yunanistan daha genişledi, Avusturya-Macaristan Bosna-Hersek’i ülkesine kattığını ilan etti. Abdülhamid’den sonra tahta geçen Sultan Reşat devlete hakim olamadı ve nihayet ard arda gelen savaşlar hem II.Meşrutiyet’i hem de imparatorluğu sona erdirdi.
1.5.1 Osmanlıcılık
1.5.1 Osmanlıcılık
Osmanlı Devleti’nin kuruluşundan Tanzimat devrine gelinceye kadar ülkede devlete adını veren Osman Bey’in hanedanına dayanan bir “Osmanlılık” fikri vardı. Fransız İnkılâbından sonra milliyet fikirlerinin Osmanlı gayri Müslim tebaası arasında da yayılması, özellikle Balkanlarda devlete karşı isyanlara sebep oldu. Bu isyanlar Batılı devletler tarafından desteklendi. Osmanlı yöneticileri, batılı devletlere karşı koyamayacakları kanaatinde olduklarından karşı çıkmak yerine onların sempatisini kazanarak yardım temin etmeyi düşündüler.
