Саиб тябризи

SAİB TƏBRİZİ


SEÇİLMİŞ ƏSƏRLƏRİ

BAKI – 2004


SAİB TƏBRİZİ


SEÇİLMİŞ ƏSƏRLƏRİ

BAKI – 2004


Azərbayjanja şerlərin tərtibçisi, qəzəllərin, qəsidələrin, təkbeytlərin fars dilindən tərjüməçisi, çıxarışların və şərhlərin müəllifi:

Balaş Azəroğlu

Nəşrin redaktoru: Məmməd Adilov

Kompüter ijraçıları: İradə İsayeva,

Suad Əhmədov

Saib Təbrizi. Seçilmiş əsərləri, Bakı, 2004, 300 s.

SAİB ƏSƏRLƏRİNİN YENİ NƏŞRİ
YUNESKO tərəfindən yubileyi beynəlxalq miqyasda qeyd edilmiş qüdrətli Azərbayjan şairlərindən biri də Xaqani, Ni­za­mi, Nəsimi, xüsusən Füzuli ədəbi məktəbinin davamçısı Mir­zə Məhəm­mə­dəli Mirzə Əbdürrəhim oğlu Saib Təbrizidir.

Tədqiqatlar nətijəsində Saib Təbrizinin təqribən 300 min misra şer yazdığı müəyyənləşdirilmişdir. 1975-ji ildə Hindista­nın Lakhnau şəhərinin əlyazmalar xəzinəsindən şairin 230 min misradan artıq şerinin köçürüldüyü əlyazma nüsxəsi tapılmış­dır.

Saib Təbrizi bütün yaradıjılığı ərzində çoxsaylı qəsidə­lər, rübailər, qitələr, məsnəvilər və nəsr əsərləri yazsa da, Azərbayjan ədəbiyyatı tarixinə məhz müqtədir qəzəl ustası kimi daxil olmuşdur. Onun «Qəndəharnamə» məsnəvisi Azər­bayjan ədəbiyyatında epik şerin qiymətli nümunələrindən biri sayılır. Şairin müxtəlif mənbələrdə göstərilən «Mahmud və Ayaz» məsnəvisi isə dövrümüzə gəlib çatmamışdır. Saib Təb­rizi həm də Azərbayjan ədəbiyyatı tarixi üçün qiymətli mən­bələrdən sayılan «Səfinei-Saib» adlı jüngün tərtibçisidir.

Saib Təbrizinin yaradıjılığı Azərbayjanda, həmçinin İran­da, Türkiyədə, Orta Asiya ellərində, Əfqanıstanda və Hin­dis­tanda farsdilli və türkdilli ədəbiyyatın inkişafına mühüm təsir göstərmişdir.

Azərbayjanda Saib Təbrizinin yaradıjılığına həmişə bö­yük maraq göstərilmiş, əsərlərinin üzü dəfələrlə köçürülmüş­dür. Təsadüfi deyildir ki, Azərbayjan MEA Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunda şairin peşəkar xəttatlar tərəfin­dən köçürülmüş divanının M-135, M-232, S-4 və S-12 şifrələri altında 4 mükəmməl nüsxəsi saxlanılır. Saib şerlərinin ayrı-ayrı nümunələri çoxsaylı jünglərdə də qeydə alınmışdır.

Ötən əsrdə Azərbayjan alim və tədqiqatçıları Saib Təb­ri­zinin yaradıjılığının öyrənilməsi və nəşri işinə də diqqət yetir­mişlər. Müharibənin yenijə qurtardığı 1945-ji ildə Bakıda Saib Təbrizinin həyat və yaradıjılığına həsr edilmiş təntənəli ədəbi-bədii gejə keçirilmiş, böyük Səməd Vurğun burada giriş nitqi söylə­miş, Həmid Araslı «Saib Təbrizinin həyat və yaradıjılığı» möv­zusunda məruzə etmiş, bu tədbirin nətijəsi olaraq, şairin Leninqrad Dövlət Universitetinin Kitabxanasında tapılmış əl­yazması əsasında Azərbayjan dilində 17 qəzəli 1946-jı ildə Azərbayjanın İranla Mədəni Əlaqə Jəmiyyəti xətti ilə ilk dəfə (əski əlifbada) nəşr edil­mişdir.

Sonrakı dövrdə Saib Təbrizi haqqında elmi işlərin yazıl­ma­sı və əsərlərinin nəşr edilməsi daha da genişləndirilmiş, bu­nunla şairin adı Azərbayjan ədəbiyyatı tarixində özünə layiqli yer tutmuşdur. Xüsusən şair-alim Balaş Azəroğlunun Saib Təb­rizinin sənət dünyası üzrə yazdığı doktorluq və Məsiağa Məhəmmədinin şairin farsdilli irsi əsasında yazdığı namizədlik dissertasiyaları qüdrətli sənətkarın yaradıjılığının öyrənilmə­sin­­də nəzərəçarpajaq ad­dım olmuş, həmin tədqiqatların əsa­sın­da B.Azəroğlu 1980-ji ildə «Saib Təbrizinin sənət dün­ya­sı», M.Məhəmmədi isə 1994-jü ildə «Saib Təbrizi və farsdilli poeziyada hind üslubu» monoqrafiyalarını nəşr etdirmişlər.

Saib Təbrizinin anadilli və farsdilli yaradıjılığının böyük bir hissəsini özündə əhatə edən «Seçilmiş əsərləri» 1980-ji ildə «Yazıçı» nəşriyyatı tərəfindən buraxılmışdır. Kitabı Əlyaz­malar İnstitutunda mühafizə edilən M-135 nüsxəsi əsasında nəşrə ha­­zırlayan filologiya elmləri doktoru Balaş Azəroğlu ona ön söz yazmış, şairin anadilli şerlərini 1946-jı il nəşri əsasında transfoneliterasiya etmiş, əlyazmadakı farsdilli şerlərini isə Azərbayjan di­linə tərjümə etmişdir. Həmin kitab şair-alim, fi­lologiya elm­ləri doktoru Söhrab Tahirin redaktəsində nəşr olunmuşdur.

Respublika Prezidenti İlham Əliyev jənablarının xüsusi Sərənjamına müvafiq təqdim edilən bu kitab 1980-ji il nəşri əsa­sında yeni redaktə ilə hazırlanmışdır.

Məmməd ADİLOV