1 Tarih Bilimine Giriş Tarihin Tanýmý
Yüklə 0,8 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Tarihi Olaylar Incelenirken Uyulmasý Gereken Kurallar
- Taş Devirleri 1. Eski Taş Devri (Paleolitik)
- 2. Yeni Taş Devri (Neolitik)
- 2) Ilkçag Medeniyetleri Anadolu Medeniyetleri
- M.Ö. II. Binden M.Ö. VI.Yüzyýla Kadar Türkiye Hititler
- M.Ö. II. Binden M.Ö. VI. Yüzyýla Kadar Türkiye’de Kültür ve Medeniyet Devlet Yönetimi
- Sosyal ve Iktisadî Hayat
- Mezopotamya Medeniyetleri
- 3) Islamiyetten Önceki Türk Tarihi Türk Göçleri ve Sonuçlarý Göçlerin Nedenleri
- Ilk Türk Devletleri 1. Asya Hun Imparatorlugu
- Kavimler Göçü’nün Sonuçlarý
|
1 1) Tarih Bilimine Giriş Tarihin Tanýmý Insan topluluklarýnýn geçmişteki yaşayýşlarýný, kültür ve uygarlýklarýný, sosyoekonomik yapýlarýný neden-sonuç ilişkisi içerisinde yer ve zaman göstererek inceleyen, elde ettigi bulgularý, belgelere dayanarak objektif bir şekilde açýklayan sosyal bilim dalýna tarih denir.
1. Olaylar, neden-sonuç ilişkisi içerisinde incelenmelidir. 2. Olayýn geçtigi yer ve zaman belirtilmelidir. 3. Olayda rolü olan kişilerin katkýlarýnýn dogru olarak degerlendirilebilmesi için olayýn geçtigi günün şartlarý göz önünde bulundurulmalýdýr. 4. Olayýn geçtigi yerde araştýrma yapýlmalýdýr. 5. Olaylar objektif olarak degerlendirilmelidir. Objektifligin saglanmasý için aşagýdaki şartlara uyulmalýdýr : * Olayýn üzerinden belli bir süre geçmelidir. * Olay, meydana geldigi günün deger yargýlarý göz önüne alýnarak incelenmeli, günümüzün deger yargýlarý ile yorumlanmamalýdýr. * Kaynak taramasý yapýlmalýdýr. Tarih Öncesi Devirler Insanlarýn yeryüzünde faaliyet göstermeye başlamasýndan M.Ö. 3000 yýllarýnda Sümerler tarafýndan yazýnýn bulunmasýna kadar geçen döneme Tarih Öncesi Devirler denir. 2 Tarih öncesi devirlerle ilgili bilinmesi gereken bazý özellikler şunlardýr : * Tarih öncesi devirlerle ilgili yazýlý belgeler olmadýgýndan insan topluluklarýnýn býraktýgý kalýntýlar kullanýlarak bilgi toplanabilmiştir. * Tarih öncesi devirler, insanlarýn kullandýklarý araç ve gereçlere göre dönemlere ayrýlmýştýr. * Tarih öncesi devirlerin başlama ve bitişleri bölgelere göre farklýlýklar göstermiştir. * Tarih öncesi devirler Mýsýr hariç normal seyrini izlememiştir. Bunun nedeni göçler sonucunda uygarlýk alanýnda ileri toplumlarýn diger topluluklarý etkilemesidir. Taş Devirleri 1. Eski Taş Devri (Paleolitik) Yontma Taş Dönemi’ni içine alan Paleolitik Devir’de insanlar; * Küçük gruplar halinde avcýlýk ve toplayýcýlýkla hayatlarýný devam ettirmişlerdir. Üretim faaliyetleri başlamamýştýr. * Taştan, agaçtan ve kemikten ilk defa araç - gereç yapýmýna başlamýşlardýr. * Ateşi bularak ýsýnma, pişirme ve aydýnlanmada kullanmýşlardýr. * Magaralarda yaşamýşlar ve duvarlara çeşitli resimler yapmýşlardýr.
Cilalý Taş Devri diye de adlandýrýlan Neolitik Devirde tarýmsal faaliyetler başlamýştýr. Bu gelişme sonucunda insanlar; * Üretici duruma geçmişler, toplayýcýlýktan kurtulmuşlardýr. * Göçebelikten yerleşik hayata geçmişlerdir. Su kenarlarýnda köyler kurarak toplumsal hayatý başlatmýşlardýr. * Ticaret faaliyetlerini başlatmýşlardýr. * Hayvanlarý evcilleştirmişlerdir. 3 * Keten, kenevir gibi bitkiler yetiştirmişler ve dokumacýlýk faaliyetlerini başlatmýşlardýr. * Yiyecek ve içeceklerini korumak için topraktan kaplar yapmýşlardýr. Topraktan ev eşyasý yapmýşlar ve seramik sanatýný başlatmýşlardýr.
Maden Devirleri Bakýr, Tunç ve Demir Devirleri şeklinde üçe ayrýlýr. Ateşin bulunmasý madenlerin kullanýlmasýna ortam hazýrlamýştýr. Demirin bulunmasý ve işlenmesi, insanlýk tarihinde çok önemli gelişmelere ortam hazýrlamýştýr. Demirin yüksek ýsýda işlenmesi sanayinin gelişmesine neden olmuştur. Tunç Devri’nde önce şehir devletleri sonra da büyük devletler kurulmuş, Demir Devri’nde ticaret hýzlanmýş ve toplumlarýn birbirleriyle ilişkileri artmýştýr.
M.Ö. 3000’li yýllarda Sümerlerin yazýyý bulmalarýyla başlayýp günümüze kadar devam eden döneme Tarih Çaglarý denilmiştir. Tarihin çaglara ayrýlmasýnda toplumlarý etkileyen önemli sosyal ve ekonomik gelişmeler dikkate alýnmýştýr. Tarih çaglarý Ilkçag (M.Ö. 3000 - 375), Ortaçag (375 - 1453), Yeniçag (1453 - 1789), Yakýnçag (1789 - .....) şeklinde ayrýlmýştýr. 4
Anadolu, göç ve ticaret yollarýnýn üzerinde bulunmasý, Asya ile Avrupa’yý birbirine baglamasý, topraklarýnýn verimli olmasý ve ikliminin insanlarýn yaşayýşýna uygun olmasý gibi nedenlerden dolayý zengin ve yüksek kültürlerin beşigi olmuştur. Karşýlýklý kültür alýş - verişleri Anadolu’da uygarlýklarýn gelişmesini hýzlandýrmýştýr.
Hititler, M.Ö. 2000 yýlý başlarýnda Kafkaslardan Orta Anadolu’ya gelerek Kýzýlýrmak kývrýmý içine yerleşmişlerdir. Hititler, M.Ö. 1400 yýllarýnda imparatorluk haline gelmişlerdir. Bu dönemin en önemli gelişmesi, Hititler ile Mýsýrlýlar arasýnda yapýlan Kadeş Savaşý Antlaşmasý’dýr. M.Ö. 1296’da yapýlan Kadeş Antlaşmasý tarihte bilinen ilk yazýlý antlaşmadýr. Hitit Devleti, M.Ö. 1200 yýllarýnda batýdan gelen kavimler tarafýndan parçalanmýştýr. Ege göçlerinden sonra şehir devletleri halinde yaşayan Hititlere M.Ö. 700 yýllarýnda Asurlular son vermişlerdir. Asurlulardan sonra Türkiye’de Pers egemenligi kurulmuş ve Hitit halký tamamen Pers hakimiyetine girmiştir. Frigyalýlar Frigler, Ege göçleri sýrasýnda Anadolu’ya gelerek M.Ö. 800 yýllarýnda Gordion (Polatlý) merkezli bir devlet kurdular. 5 Kafkaslar üzerinden gelen Kimmerlerin egemenligi altýna giren Frigyalýlara Persler son vermişlerdir. Lidyalýlar Lidyalýlar, Frigyalýlar gibi M.Ö. 1200’lerde Anadolu’ya gelerek, bugünkü Gediz ve Küçük Menderes vadileri arasýnda kalan bölgede Kral Giges tarafýndan Sard (Salihli) merkezli bir devlet kurmuşlardýr. Pers saldýrýlarýna dayanamayan Lidya Devleti, M.Ö. 546 yýllarýnda yýkýlmýştýr.
Dorlarýn baskýsý sonucunda Akalarýn bir kýsmý Yunanistan’dan Batý Anadolu’ya göç etmişler ve Izmir çevresindeki yerli halkla kaynaşarak şehir devletleri kurmuşlardýr. Bu şehir devletleri arasýnda siyasal birlik saglanamamýştýr. Iyon şehir devletleri arasýnda en tanýnmýşlarý Efes, Milet, Foça ve Izmir’dir. Ön Asya’dan gelen ticaret yollarýnýn bitim noktasýnda bulunan Iyonyalýlar, kýsa zamanda ileri bir medeniyet kurmuşlar ve kolonicilik faaliyetleriyle zenginleşmişlerdir. Urartular Urartu Devleti, Dogu Anadolu’da Asya kökenli Hurriler tarafýndan kurulmuştur. Urartularýn merkezi Tuşpa (Van)’dýr. Bölgenin en güçlü devletlerinden biri olan Urartular, M.Ö. 600’lerde Medler tarafýndan yýkýlmýştýr. M.Ö. II. Binden M.Ö. VI. Yüzyýla Kadar Türkiye’de Kültür ve Medeniyet Devlet Yönetimi Ilkçaglarda Türkiye’de kurulan devletler krallýkla yönetilmiştir. Bütün yetkiyi elinde bulunduran krallar, ayný zamanda başkomutan, baş yargýç ve baş rahiptir. 6 Bu durum krallarýn siyasi askeri ve dini yetkileri kendilerdinde topladýklarýný ve güçlerini arttýrdýklarýný göstermektedir Başlangýçta Hitit Krallýgý, feodal beyliklerden oluşuyordu. Daha sonralarý bu beylikler kaldýrýlarak yerlerine merkezden valiler atanmýştýr. Böyle bir degişiklikle Hititler merkezi otoriteyi güçlendirmeyi amaçlamýşlardýr. Hititlerin ilk zamanlarýnda kralýn yetkileri soylulardan oluşan Pankuş Meclisi tarafýndan sýnýrlandýrýlmýştýr. Ancak imparatorluk döneminde Pankuş Meclisi’nin yetkileri azalýrken kralýn yetkileri artmýştýr. Dolayýsýyla soylular yönetimden uzaklaştýrýlmýştýr. Devlet yönetiminde kraldan sonra en yetkili kişi Tavananna adý verilen kraliçeydi. Tavananna, dini törenlere ve bayramlara başkanlýk yapar, kral savaşa gittiginde ülkeyi yönetirdi. Hatta Kadeş Antlaşmasý’nda Hitit kralýnýn yanýnda kraliçenin de imzasý yer almýştýr. Bu durum Hititlerde kadýnlarýn devlet idaresinde etkili oldugunu göstermektedir. Hititlerde Pankuş Meclisi'nin bulunmasý meşrutiyete benzeyen bir yönetim varlýgýný ve krallarýn yetkilerinin bir dönem kýsýtlandýgýný göstermektedir. Ordu Türkiye; topraklarýnýn verimli olmasý ve ticaret yollarý üzerinde bulunmasý sebebiyle sýk sýk istilalara ugramýştýr. Bu durum Anadolu’da kurulan devletleri askerlige önem vermeye zorlamýştýr. Ticaret faaliyetleriyle zenginleşen Lidyalýlar, Anadolu’ da ücretli askerlik sistemini kurmuşlardýr. Ancak bu askerler arasýnda dil ve taktik birligi olmadýgý gibi vatan - millet sevgisi de yoktu. Sadece para için savaşan ücretli askerlerin başarý kazanmasýný zorlaştýrmýştýr. Bu durum Lidyalýlarýn yýkýlmasýnda etkili olmuştur. 7
Anadolu’da Ilkçag hukuku, komşu medeniyetlere göre yumuşak bir karakter taşýmaktadýr. Anadolu’da yapýlan kanunlarda komşu medeniyetlerin önemli etkisi ve katkýsý olmuştur. Hititler, kanunlarýný Mezopotamya’dan almakla beraber, ilaveler ve düzeltmelerle Anadolu’da ilk kanunlarý yapmýşlardýr. Medeni hukuk ve ceza hukuku büyük gelişme göstermiştir. Hitit kanunlarý, hür vatandaşlara oldugu kadar kölelere de mülkiyet hakký tanýyordu. Ilkçag devletlerinin temel geçim kaynagý tarým ve hayvanlýlýk oldugu için tarým ve hayvanlýgý korumaya yönelik agýr cezalar içeren kanunlar yapmýşlardýr.Örnegin;Frigyalýlarda öküz kesene ölüm cezasý verilmiştir Hititlerde krallýn buyruklarýna karşý gelmek develete baş kaldýrmak büyük suç sayýlmýş ve ölümle cezalandýrýlmýştýr Bu da Hititlerin merkezi otoriteye önem verdiklerini göstermektedir Din ve Inanýş Ilkçaglarda Türkiye’de çok tanrýlý bir din anlayýşý hakimdi. Bu nedenle Anadolu için “Bin Tanrý Ili” denilmiştir. Anadolu’nun batýsýnda kurulan medeniyetler Yunan tanrýlarýndan, doguda kurulan medeniyetler ise, Mezopotamya tanrýlarýndan etkilenmişlerdir. Bu durum, Türkiye’nin cografi konumundan dogan tabii bir sonuçtur. Ilkçag insanlarýnda ugraş alanlarýndaki gelişmeler inançlarý üzerinde etkili olmuştur.Örnegin tarým faaliyetlerine önem veren Frigyalýlarda en büyük tanrý olarak bereket tanrýsý Kibele'yi kapul etmeleri gibi
Anadolu’da halk sosyal sýnýflara ayrýlmýştý. En üst sýnýf olarak kabul edilen kral ve ailesi devletin yönetimini üstlenmiştir. Anadolu’da asillerden başka rahipler, sanatçýlar, askerler, memurlar ve köleler gibi sýnýflar da bulunuyordu. 8 Anadolu'da bu sýnýflarýn bulunmasý Türkiye'de yaşayan insan topluluklarýnýn arasýnda eşitsizligin oldugunu göstermektedir. Ticarete büyük önem veren Lidyalýlar, bu amaçla Efes’ten başlayarak Mezopotamya’ya kadar uzanan Kral Yolu’nu yapmýşlardýr. Bu yolun yapýlmasý sonucunda; * Lidyalýlar zenginleşmiştir. * Dogu - Batý kültürleri arasýnda etkileşim artmýştýr. * Takas usulünün gelişen ticareti karşýlayamamasý üzerine M.Ö. 700 yýllarýnda Lidyalýlar ilk parayý kullanmýşlardýr. Lidayalýlarýn parayý icat etmeleri;alýşverişi kolaylaştýrmýş ekonomik hayatý canlandýrmýş sermaye birikimine ve finans sektorünün oluşmasýna ortam hazýrlamýştýr. Paranýn kullanýlmasýna başlanmasýndan sonra degiş dokuş(takas) uygulamasý ortadan kalkmýştýr. Denizci bir medeniyet olan Iyonyalýlar, Akdeniz ve Karadeniz’de koloniler kurarak ticaret faaliyetleriyle zenginleşmişlerdir. Bir devletin ekonomik, siyasal ve sosyal nedenlerden dolayý, kendi sýnýrlarý dýşýnda ele geçirip yönettigi ülkeye veya topraklara koloni denir. Kolonilerin kurulmasýnda; * Hammadde ihtiyaçlarýnýn karşýlanmasý * Üretim fazlasý mallar için pazar bulunmasý * Askeri gücün artýrýlmak istenmesi * Diger devletlere askeri, siyasal ve ekonomik alanlarda üstünlük saglama düşüncesi etkili olmuştur.
Anadolu’ya yazýyý Mezopotamya medeniyetlerinden Asurlular getirmiştir. 9 Hititler ve Urartular, Asurlulardan aldýklarý çivi yazýsýný kullanmýşlar, ayrýca Hititler kendi icatlarý olan hiyeroglif yazýsýný da kullanmýşlardýr. Frigyalýlar, Lidyalýlar ve Iyonyalýlar Fenikelilerin alfabesini kullanmýşlardýr. Hititlerden kalan en önemli yazýlý eserler anal adý verilen yýllýklardýr. Hititler anallarla (yýllýklar) Anadolu’da tarih yazýcýlýgýný başlatmýşlardýr. Hitit yýllýklarýnda krallarýn,zaferi kadar yenilgilerininde yýllýklara yazdýrýlmasý tarafsýz bir tarih anlayýşýna sahip oldugunu göstermektedir.Bu yýllýklar ,Ilkçag Anadolu tahihinin aydýnlanmasýnda önemli rol oynamýşlardýr.
Anadolu medeniyetleri içinde her yönden en ileri olaný Iyonyalýlardýr. Iyonyalýlar özgür düşüncenin ve pozitif bilimlerin öncüsü olmalarý yönüyle önem taşýrlar. Felsefe, matematik ve týp bilimlerinin temeli Iyonya’da atýlmýştýr. Hitit sanatý, Mezopotamya sanatýnýn etkisinde gelişmiştir. Heykelcilik ve kabartmacýlýk gelişen başlýca sanatlar olmuştur. Hititlerin en önemli kabartmalarý Yazýlýkaya ve Ivriz kabartmalarýdýr. Frigyalýlarda dokumacýlýk, maden işçiligi, kaya mimarisi, Lidyalýlar da dokumacýlýk, çömlekçilik, dericilik ve madencilik, Urartular da maden işlemeciligi, su mimarisi, Iyonyalýlarda ise, saray ve tapýnak mimarisi gelişmiştir. Iskender Imparatorlugu M.Ö. 337’de tahta geçen Iskender, önce Yunanistan’daki bütün şehir devletlerini, sonra da Anadolu, Iran, Irak, Suriye ve Mýsýr’da Perslere ait tüm topraklarý kendine baglamayý başardý. Büyük Iskender’in Asya seferinin sonucunda Hellenizm uygarlýgý dogmuştur. Büyük Iskender, 33 yaşýnda öldü (M.Ö. 323). Iskender’in ölümünden sonra kazanýlan topraklarda bagýmsýz devletler kurulmuştur. 10
Romalýlar; disiplinli, planlý ve teşkilatlý hareket ederek kýsa sürede bütün Italya’yý Roma’ya baglamýşlardýr. Bu gelişmelerden sonra Romalýlar, Dogu Akdeniz’e yönelmişlerdir. Iskender Imparatorlugu parçalandýktan sonra Selevkoslar Krallýgý’ný yenerek Türkiye topraklarýnýn tamamýna hakim olmuşlardýr. Roma Imparatorlugu’nun siyasal tarihinde; Krallýk Cumhuriyet ve Imparatorluk dönemleri yaşanmýştýr. Merkezi yönetimin zayýflamasý, eyaletlerin güçlenmesi, Hristiyanlýgýn yayýlmasý, Kavimler Göçü’nün meydana getirdigi kargaşa, iç savaşlara katýlan ordularýn sýnýrlarý ihmal etmesi gibi nedenlerden dolayý Roma Imparatorlugu, Dogu ve Batý olarak parçalanmýştýr (395). Bunlardan Batý Roma 476’da, Dogu Roma ise 1453’te yýkýlmýştýr. Roma’da patricilerle (soylular) plepler (Roma’ya sonradan gelen halk) arasýnda çatýşmalar olmuştur. Romalýlar Yunan kanunlarýndan yararlanarak 12 Levha Kanunlarýný yapmýşlardýr. Patrici-Plep mücadelesi 12 Levha Kanunlarýndan sonra da devam etmiştir. Gümümüz Batý dünyasýnda uygulanan hukuk kurallarýnýn temeli Roma hukukuna dayanýr. Bu hukuk kurallarý bazý degişikliklerle Bizans hukuku adýyla Dogu Roma 'da yürürlükte kalmýştýr Romalýlar ticareti geliştirmek amacýyla Anadolu’da yeni yollar yapmýşlar ve ihtiyaç duyduklarý ürünleri Anadolu’dan götürmüşlerdir. Romalýlar; Fenikeliler, Iyonyalýlarýn ve Yunanlýlarýn geliştirdigi alfabeye son şeklini kazandýrmýşlar ve “Latin Alfabesi”ni oluşturmuşlardýr. Mýsýr’dan aldýklarý Güneş yýlý esaslý takvimi, Sezar ve Papa XIII. Gregor dönemlerindeki düzenlemelerle bugün kullandýgýmýz şekle getirmişlerdir. Mezopotamya Medeniyetleri Sümerler birbirinden bagýmsýz birçok küçük şehir devletçiklerinden oluşan bir uygarlýk kurdular. 11 Şehir devletleri arasýnda savaş eksik olmuyordu. Kuvvetli prensler, yakýnýndaki diger şehirlere de söz geçirerek büyük krallýklar kuruyordu. Mezopotamya’daki ilk medeniyet olan Sümerler, ayný zamanda tarihte bilinen ilk yazýyý da kullanmýşlardýr. M.Ö. 3000’lerde kullanýlmaya başlanan yazý sayesinde kültür aktarýmý kolaylaşmýştýr. Aşagý Mezopotamya’da bulunan Sümerlerin kralý Urugakina tarafýndan ilk yazýlý kanunlar yapýlmýştýr (M.Ö. 2375). Bu kanunlarýn cezalandýrma yöntemi genel olarak “fidye” yani “bedel” sistemine dayalýydý. Çok tanrýlý dine inanan Sümerlerin krallarý rahip - kral olarak bilinirdi. Öncelikle dini amaçlý yaptýklarý “Ziggurat” denen tapýnaklar ayný zamanda rasathane ve soguk hava deposu olarak kullanýlmýştýr. Bilimde ilerlemiş olan Sümerler dört işlemi kullanmýşlar ve dairenin alanýný hesaplamayý başarmýşlardýr. Edebiyat alanýnda günümüze kadar ulaşan en önemli eserleri Yaradýlýş, Tufan ve Gýlgamýş destanlarýdýr. Akadlar tarihte bilinen ilk büyük imparatorlugu, ilk düzenli ve sürekli ordularý kurmuşlar, bunun sonucu olarak Sümer uygarlýgýný Ön Asya’ya yaymýşlardýr. I. Babil Devleti’nin krallarýnýn en önemlisi olan Hammurabi ilk anayasa olarak kabul edilen “Hammurabi Kanunlarý’ný” yapmýştýr. Bu kanunlar yapýlýrken daha önce uygulanan kanunlardan yararlanýlmýştýr. Urugakina Kanunlarýna göre daha sert cezalar vardýr. Bazý suçlara kýsas cezalarý verilmiştir. Babil Kralý Hammurabi rahip-kral anlayýşýný reddederek gücünü dinden degil askeri kuvvetten almýştýr.Mutlak Krallýk sistemi Hammurabi ile başlamýştýr. M.Ö. 2000 yýllarýnda Asurlular, Anadolu’da ticaret kolonileri kurarak hem ticareti geliştirmişler, hem de Anadolu’da yazýlý devirleri başlatmýşlardýr. Kayseri yöresindeki Kültepe’de ticaretle ilgili Asurca birçok tablet bulunmuştur. 12
Mýsýr Medeniyeti, Nil nehrinin çevresinde kurulmuştur. Etrafýnýn çöllerle çevrili olmasý, diger medeniyetlerle daha az etkileşmesine neden olmuştur. Mýsýrlýlar öldükten sonra dirilmeye inanmýşlar ve bu nedenle diger yaşamlarýnda kullanabilmek için bazý eşyalarýný mezarlarýna koymuşlardýr. Mýsýr sanatý dini agýrlýklýdýr. Yeniden dirileceklerine inandýklarýndan cesetlerin bozulmamasýna dikkat etmişler ve Mýsýrlýlarda mumyacýlýk milli sanat haline gelmiştir. Mumyacýlýk faaliyetleri insan vücudunun yakýndan tanýnmasýný ve Mýsýr’da týp biliminin gelişmesini saglamýştýr. Mýsýrlýlar, resim yazýsý denilen hiyeroglif yazýsýný kullanmýşlardýr. Gök cisimlerini incelemek için rasathaneler kurmuşlar ve astronomide oldukça ilerlemişlerdir. Bugün kullandýgýmýz Miladi takvimin ilk düzenli şeklini Mýsýr medeniyeti oluşturmuştur. Mýsýr ekonomisinin temelini tarým ürünlerinden saglanan gelirler oluşturuyordu. Mýsýr’da canlý bir ticaretin oldugu bilinmektedir.
Fenikeliler, Lübnan daglarý ile Akdeniz sahili arasýnda kalan kýyý şeridine yerleşmişlerdir. Arazilerinin tarýma elverişli olmamasý ve Mýsýr’dan Anadolu’ya ulaşan ticaret yolu üzerinde bulunmalarý Fenikelilerin ticaret alanýnda ilerlemelerini saglamýştýr. Fenikeliler şehir devletçikleri halinde yaşamýş ve krallýkla idare edilmişlerdir. Fenikeliler kurduklarý kolonilere sadece ticari amaçlarýný gerçekleştirmek için gittiklerinden dolayý askerlige önem vermemişler ve kolonilerini yurt edinmemişlerdir. Bu nedenle kolonilerini kaybetmişlerdir. 13 Tarihe en önemli katkýlarý günümüz Latin alfabesinin temelini oluşturan 22 harfli ilk alfabeyi bulmalarýdýr. Denizcilik ve ticaret faaliyetleriyle gelişme gösteren Fenikeliler Dogu lve Ön Asya uygarlýklarýndaki gelişmeleri Batýya taşýyarak kültürler arasý etkileşimi saglamýşlardýr. Ibraniler Tarihte ilk defa tek tanrýlý bir dine inanan Ibraniler, Musevilik dininin sadece kendi kavimlerine ait oldugunu kabul ederek diger toplumlarda yayýlmasýný engellemişlerdir. Bu durum dünyanýn degişik yerlerine dagýlan Yahudilerin milli birliklerini korumalarýný ve varlýklarýný sürdürmelerini saglamýştýr.
Dorlar taarfýndan Yunanistan’da kurulan şehir devletçiklerine polis adý verilmiştir. Yunanistan’ da sýnýflar arasýndaki mücadeleler sonunda sýnýf farklarý kaldýrýlmýş ve demokrasi yönetimi benimsenmiştir. Yunanistan’da Halk gelirine göre, “Dörtyüzler Meclisi” veya “Halk Meclisleri”nde yönetime katýlma olanagý elde etmiştir. Yunanistan’da yapýlan kanunlarla demokratikleşme yolunda önemli bir adým olmasýna ragmen asillerin yetkileri ellerinden alýndýgý için diger sýnýflar arasýnda mücadele yine devam etmiştir. 14
Türk Göçleri ve Sonuçlarý Göçlerin Nedenleri * Iklim koşullarýnýn degişmesine baglý olarak meydana gelen kuraklýk, artan nüfusa mevcut topraklarýn yetmemesi ve bu gelişmelerin sonucunda bölgede geçim sýkýntýsýnýn ortaya çýkmasý * Türk boylarý arasýndaki siyasal anlaşmazlýklardan dolayý ortaya çýkan savaşlar * Dýş baskýlardan (Çin, Kitan ve Mogol) dolayý Türklerin bagýmsýzlýklarýný kaybetmek istememeleri * Salgýn hayvan hastalýklarý ve otlaklarýn yetersiz hale gelmesi Göçlerin Sonuçlarý * Orta Asya kültür ve medeniyeti dünyanýn degişik yerlerine yayýlmýştýr. * Orta Asya’da kalan boylar Hunlarýn yönetiminde ilk Türk devletini kurmuşlardýr. * Farklý bölgelerde Türk devletleri kurulmuştur. * Batýya giden Türkler, Kavimler Göçü’nü başlatmýşlardýr. * Türkler degişik kültür çevreleriyle etkileşim içine girmişlerdir. * Türklerin çok çeşitli bölgelere yayýlmasý, Türk tarihinin bir bütün halinde incelenmesini engellemiştir. Türklerin atý evçilleştirmeleri ve tekerlegi kullanmalarý çok uzak bölgelere göç etmelerine yardýmcý olmuştur. 15
Kurulduklarý tarih kesin olarak bilinmeyen Hunlar hakkýnda Çinlilerin verdigi bilgiler M.Ö. I. Bin yýlýn başlarýna kadar uzanýr. M.Ö. III. yüzyýlýn ikinci yarýsýnda Hunlar, Çinlilere karşý büyük bir güç haline gelmişlerdir. Çinliler, Hun akýnlarýna engel olabilmek için kuzey sýnýrlarýnda bir duvar örmeye başlamýşlardýr. Bugün “Çin Seddi” diye bildigimiz bu duvar M.Ö. 214 yýlýnda tamamlanmýştýr. Çinlilerle mücadele eden Mete Han’ýn asýl düşüncesi, Çin’i etkisiz hale getirmekti. Çin’i yýllýk vergiye baglayan Mete, gücünün sembolü olarak Çinli bir prensesle evlenmiştir. Kalabalýk Çin nüfusu içerisinde Türklerin asimile olmasýndan çekinen Mete, Çinlilerle antlaşma yapmýş ve onlarla dost kalmayý tercih etmiştir. Mete Han’dan sonra Hunlar zayýflamýştýr. Bu dönemde, Çinlilerin propagandasýyla Hun beyleri birbirine düşmüştür. Mete’nin ölümünden sonra zayýflayan Hunlar, önce Dogu ve Batý olarak sonra da Güney ve Kuzey olarak parçalanmýşlardýr.
Aral gölü çevresinde toplanan Hun boylarý Orta Asya’daki Çin baskýsý ve kuraklýk yüzünden IV. yüzyýlýn ortalarýndan itibaren batýya dogru göç ederek barbar kavimleri Roma Imparatorlugu üzerine saldýrmalarý sonucu Kavimler göçü olmuştur (375).
* Roma Imparatorlugu ikiye ayrýlmýştýr (395). * Batý Roma Imparatorlugu yýkýlmýştýr (476). 16 * Avrupa’da yeni milletler ortaya çýkmýş ve yeni devletler kurulmuştur. Böylece Avrupa’nýn günümüze kadar gelen etnik yapýsý oluşmuştur. * Ilkçag’ýn sonu Ortaçag’ýn başlangýcý kabul edilmiştir. * Feodalite (Derebeylik) rejimi ortaya çýkmýştýr. * Avrupa’da Hun Devleti kurulmuştur. * Hristiyanlýk barbar kavimler arasýnda yayýlmýştýr.
Yüklə 0,8 Mb. Dostları ilə paylaş:
|