Avctarii indici tomus quartus

sed supra alia, non ita apertè declarata, quo

pacto illud inter Catholicos admissum effatum:

Ubi Erasmus innuit, Lutherus irruit.

  128. Cùm ergo quod Apostolus ait, Sacra-Difficultas|circa prima-|rium sen-|sum, qui de-|fenditur &|explicatur.

mentum hoc magnum est, ad carnale sit conju-

gium referendum, ut in Ratione operis visum,

& eo citato loco, etiam nu. 408. non est creden-

dum quidquam tali positioni contrarium Nos

alibi tradidisse. Videtur autem id quod est di-

ctum n. 893. difficultatem aliquam præ se fer-

re, scilicet sensum spiritualem esse primarium

in verbis præfatis, & litteralem, alium autem

secundarium & figuralem: pro quo adductus

D. Thomas Lect. 10. in præfatum locum, ubi sic

concludit: & ideò primò exponendum est de

Christo, & posteà de alijs. Si enim pronomen

Hoc directè & expressè Sacramentum matri-

monij designat, quia verba illa immediatè

præcesserant ex Genes. 2. v. 24. Propter hoc (inGen. 2.|v 24.

Genesi, Quamobrem) relinquet homo patrem suum

& matrem, & adhærebit uxori suæ, & erunt duo in

carne una. Et illa allegat Christus Matth. 19.

v. 5. ut ex illis statim matrimonij vinculum in-

dissolubile esse cōcludat. Quod & à Tridentino

expressum suprà. Si inquam designat; quomo-

dò stare queat ut primarius sensus ille non sit?

Litteralis enim, & præcipuè intentus, dici pri-

marius debet juxta regulas, quas omnes de hoc

tractantes Nobis tradiderunt. Unde juxta eas

locutus P. Cornelius in Argumento ad Epistolas

D Pauli Canone 6. ubi de Scripturæ sensibus ita

scribit: Porrò litteralis sensus est is, quem primò

littera significat, sive is proprius sit, sive metapho-

ricus. Sic ille.

  129. Ad quod quidem in primis dicimusCirca eam-|dem amplior|declaratio.

prædicto in loco non negari sensum litteralem,<-P>@@

<-P>licet secundarius asseratur, idque juxta D.

Thomam, quod pro eximia unione inter Chri-

stum & Ecclesiam declaranda opportunum est

eo in articulo judicatum. Deinde non addu-

ctum expressè quod ad Sacramentum spectat,

sed quatenus post verba illa: & erunt duo in

carne una additum &c. Siquidem post ipsa apud

Apostolum immediatè sequitur: Sacramentum

hoc &c. Ex quo tamen non est rigidè argutan-

dum, ut contrarietas in non semel assertis

eruatur: licet alias verissimum sit, juxta nuper

dicta, verba illa: Et erunt duo in carne una lit-

terali sensu ad carnale conjugium pertinere,

neque aliter quàm sequentia. Prætereà quod

de primario sensu est dictum, libenter admitto,

ut adducta convincunt: & quod de secunda-

ria intelligentia asseritur ita accipiendum ut

quod ad Christum attinet primarium censen-

dum sit quantùm ad majorem proprietatem rei

significatæ, unionis scilicet ibidem declaratæ,

quæ major est carnali, & in ipso Sacramento,

quod proptereà magnum vocat Apostolus,

comprehensa. Unde & litteralis esse sensus

potest ratione rei signatæ, & quodammodò

consignificatæ verbis Apostoli, sicut & Adami,

qui divino locutus instinctu, ut à Concilio

Tridentino dictum, & à Patribus traditum, ex

quibus videri D. Hieronymus potest, & D.

Augustinus in Ratione Operis adductus. Cùm

enim dicat in Christo & in Ecclesia Sacra-

mentum esse magnum, & minimum in alijs,

quod eo loco declaratum, indicat illius Sacra-

menti significationem in verbis Pauli esse pri-

mariam sub illo respectu excellentiæ majoris,

licet in rigore litteræ id, quod censet & vocat

minimum, sit revera primarium. In quo cùm

de re constet, circa modum loquendi videtur

controversia versari, pro qua sit satis hæc pau-

ca delibasse.


§. XI.

Quomodo Christus sit caussa electionis adVide in fine|pro Num.|327.

gloriam, ut electio est.

Circa Num. 331. & sequentes.


130. PRobata ibi affirmativa assertio, de quaAssertio fa-|vens confir-|mata.

posteà Tomo 1. Problematum Theologi-

corum nu. 1699. & seqq. ubi ex professo quæ

circa illam occurrunt, dissicultates enodatæ &

num. quidem 1617. error extat, dum Amphi-

theatrum pro Epithalamio citatum, ubi typo-

graphi nequeo incuriam accusare, uti in Am-

phitheatro ipso §. 1. Discursus Isagogici, ubi pro

Amphilochio, ad quem D. Basilius scribit, Am-

phitheatrum reperitur, ex quo apparet quàmError im-|pressionis.

sint à rebus, de quibus impressio exquiritur,

peregrini, qui operam dant eidem, nec de re-

visorum exacta cura, quod Scriptores genera-

liter dolent, & nos superiùs cum eisdem dole-

bamus. Quod ad præsens negotium attinet,

præter adductos pro sententia merito Christi

favente, stat Mag. Gonet Tom. 4. in fin. & P.

Martinus de Esparza Tomo 2. Cursus TheologiciEt P. Espar-|za suffra-|gatur.

lib. 9. Quæst. 41. in fine, ubi sine discussione

caussam absolvit, dicens sic: Potuit igitur me-<-P>

@@0@

@@1@42 Recognitio II. Epithalamij Christi.

<-P>reri Christus, & meruit istiusmodi universalita-

tem, & abundantiam illimitatam donorum spiri-

tualium simul cum remißione peccatorum, & unius-

cujusque præ ceteris electionem ad ea dona, quæ de

facto consequitur ratione specialis erga ipsum dile-

ctionis ipsius Christi, & applicationis meritorum

ejus factæ per talem dilectionem. Sic ille, brevi-Circa styli|brevitatem.

tati quidem studens, sed tali, ut si omnia Theo-

logica themata eo essent modo terminanda,

Pythagorica obedientia esset discipulis neces-

saria. Ubi quidem dum viva voce agitur, ma-

gnum in illa longioris excursus supplemen-

tum: cùm autem scripto, plus aliquid opus est,

quod ego etsi in tanto Magistro desidero, non

carpo defectum, qui & putare potuit rem esse

adeò facilem, ut non indiguerit pluribus gra-

vare lectorem, sic enim soliti nonnulli agere,

dum graves apud plures quæstiones putant esse

de nomine, & ita paucis includunt, vel quia

nihil habent quod addant novi, & sic ad alios

judicant remittendas. Mihi certè pro merito-

rum Christi excellentia semel & iterùm, dum

res videtur exigere, non piget decertare, nec,

ut spero, pigebit, dum spiritus hos reget

artus.

  131. P. Georgius Rhodes Tomo 2. Disput.P. Rhodes|etiam fau-|tor.

4. de Incarnatione Sect. 4. §. 2. Dicto 3. & 4. bre-

viter etiam in favorem sententię faventis me-

ritis Christi decernit, difficultatibus adductis

circa illam non magni ducens prolixiorem

diligentiam adhibere, licet commodam exhi-

buerit probationem, & convenientia illa con-

cluserit, expediens scilicet fuisse, ut pusillus

grex, cui Patri complacuerat suum dare re-

gnum, suum Pastorem agnosceret, à quo in

Pascua salutis deducendus. Additq́ue D. Pau-

lum ita indicare verbis illis Ephes. 1. v. 4. SicutEphes. 1.|v. 4.

elegit nos in ipso ante mundi constitutionem, ut

essemus sancti &c. Et ritè quidem, nam eligi in

ipso, idem est ac per ipsum, frequenti Apostoli

phrasi. Id quod non de electione secundùm

limitatam aliquam rationem accipiendum, sed

juxta completam, cùm in Apostoli verbis nul-

lum pro limitatione extet fundamentum. Cer-

tè quando eodem in loco, v. 7. sic ait: In quoVers. 7.

habemus redemptionem per sanguinem ejus, remis-

sionem peccatorum secundùm divitias gratiæ ejus,

quæ superabundavit in nobis &c. Non licet nobis

peccatum aliquod excipere, à quo non fueri-

mus per ejus sanguinem redempti, aut gratiam

aliquam ad redemptionem spectantem à bene-

ficio redemptionis extrahere: ergo neque gra-

tiam electionis, qua à peccato redempti, se-

cundùm eximiam illam, de qua agimus, ra-

tionem. Et ut de Pastore gregis pusilli dica-

mus, sic stat optimè quod ipse ait Joan. 10. v.

14. Ego sum Pastor bonus, & cognosco oves meas

&c. verè enim cognovit ut suas, quando ele-

git; numquàm enim illæ non suæ, & gregem

ipse formavit, à Patre facta pro eo amplissi-

ma potestate: ut ipsæ oves hoc habeant spe-

ciale beneficium, quod eidem recognoscant,

& possit etiam verissimè dicere: & cognoscunt

me meæ. Id quod non ad cognitionem quam-

libet referendum, sed cum gratitudine

peculiari Pastoris sui respondente cogni-

tioni.
@@

  132. P. Franciscus Amicus Tomo 6. Disput.P. Amici|non plenus|favor.

26. de Incarnatione, cùm sententiam negan-

tem ex professo comprobasset, posteà nu. 324.

asseritaliquos eximiè dilectos peculiariter ele-

gisse; quod & duos alios tenuisse Scriptores

dictum citato loco Problematum nu. 1611. Con-

tra illos tamen militat id, quod dudum ex

Apostolo adductum, & expensum. Deinde in

assignandis dilectis illis nihil firmum statui

potest, & ita hallucinandum egregiè est: atque

unusquisqne pro suo erga Beatos affectu de

electione poterit sine ullo alio fundamento

decernere. Prætereà ij, qui specialiter dilecti

dicuntur, majoribus sunt à Deo suæ gratiæ

thesauris cumulati, ex quo erga illos satis spe-

cialis prærogativa dilectionis innotescit: ergo

pro illa non est opus ad modum illum specialis

electionis recurrere, ratione cujus nihil aliud

habent speciale: ex eo scilicet quòd alij non

sint in eodem electi signo: aut quòd pro illis

Christus oraverit: gratissimum enim illis

etiam fuisset, si Christus pro alijs pariter po-

stulasset, ex quo illi nihil minus ex dilectionis

fructibus habuissent. Aliud quidem est præ

alijs eligi neutiquàm eligendis, quia id ratione

electionis habetur, quod non erat aliàs haben-

dum, aut de quo esse poterat dubitatio. Quòd

autem ex certò eligendis aliqui præmittantur,

sola ratione electionis attenta, nihil speciale

confert præelectis; si autem specialia desti-

nantur dona, illa habuissent etiam coëlecti, &

ut admittamus in eo speciale aliquid interce-

dere, quod beneficij rationem habeat, ex co-

electione potest illud compensari per expres-

sam in donis prælationem, correlativis cogni-

tis, & eminentiæ supra illos in actu, ut dicam,

exercito. Ad eum modum, quo, licet sol sit

astris perfectior alijs, simul cum illis est à

Patre luminum conditus, & statim incœpit ea

suo lumine collustrare, meliori equidem sorte,

quàm si conditus ante illa, præstantiæ suæ non

haberet exercitium singulare.

  133. P. Bernardus Aldrete Tomo 2. de In-P. Aldrete|manifestus|Assertor.

carnatione Disputat. 84. Sect. 3. favorabilem pe-

nitus sententiam amplectitur quantùm ad me-

ritum electionis quorumdam præ alijs, licet

Sect. præcedenti nonnulla habeat, quæ non sunt

modo nostro discurrendi conformia. Et Asser-

tionem quidem, quæ est secunda, non probat,

modo quodā in priori proposito, pro quo esse

difficultas nequit, si videlicet Christus sua appli-

caret merita pro ijs, quos, sine speciali eorum

cognitione, sciret à Patre non quidem electos

pro aliquo signo, in eorum tamen complacuis-

set electione. Is tamen non est casus nostræ

disputationis, & secundæ præ fati Patris asser-

tionis, cùm planè statuamus Christum plenis-

sima cognitione eligendorum instructum ad

eorum, qui placuerunt ipsi, electionem proces-

sisse. Et id quidem cùm statuat ille, non pro-

bat, dicens tantùm eo eligendi modo non esse

dicendum Christum non electos reprobasse,

quia nullum voluit directè excludere. Quam-

vis addat posse dici Christum caussam per ac-

cidens illius exclusionis, & negativæ reproba-

tionis. Electio enim formalis denotat hanc se-

parationem ab opposito, quia scilicet suis me-<-P>

@@0@

@@1@§. XI. Circa I. Part. Tituli, De Electione ut electio est. 43

<-P>ritis obtinuit, ut si eligendi aliqui in tanto nu-

mero, illi præ alijs eligantur: nam ita mereri

electionem, non est exclusionem mereri, sed

supponere, & his electis permittere ut exclu-

dantur alij. In quo explicandi modo cum alijs

præivimus: addentes tamen n. 336. & 1620.

Problem. posse dici derelictionem illam in pœ-Quid circa|exclusionem|ob peccati|originalis|pœnam,|juxta illum.

nam peccati originalis accidisse: cùm habue-

rit etiam Christus munus ardentissimi pro Dei

gloria, enormiter offensi zelatoris. Id tamen

prædictus auctor non esse ferendum affirmat,

quia ex hoc fieret Christum postulasse ut Deus

eligeret de industria auxilia incongrua, quod

nefas est dicere, propter fundamenta quædam

alibi ab ipso tradita: unde & repugnare ait

quòd Christus negationem petierit specialis

providentiæ seligentis de industria vocationes

congruas, quia id esset contra munus Media-

toris, & universalis Advocati, nec non Re-

demptoris, ut scilicet offerat pretium pro op-

ponendo impedimento libertati. Tam etiam

quia Christus judiciariam potestatem ante

mortem non exercuit, & item quia pro repro-

bis oravit, ut Deus illis congrua auxilia largi-

retur, ut affirmant Cyprianus Sermone de Pas-

sione, & Augustinus in Psal. 108. & certum

est orasse pro Iuda: quòd si negationem con-

gruentium peteret auxiliorum, id potiùs esset

petere contra ipsos. Concludit tamen potuisse

Christum gaudere tunc de ęterna damnatione

talium, quatenus illa punitio erat adimpletio

divinæ voluntatis, quam revelatione præcog-

novit.

  134. Sed verò omnia prædicta nihil Asser-Fit illis|satis.

tioni prædictæ videntur obstare: concedo enim

auxilia incongrua de industria non esse à Chri-

sto postulata, sed solùm ob peccatum noluisse

in sua electione omnes, quos prævidebat

æquare juxta datam explicationem: unde Deus

posita peculiari illa ejus dilectione poterat

alios eligere absolutè loquendo, etiamsi non

electurus videretur, id quod secluso etiam ad

peccatum respectu est fatendum. Unde neque

auxilia incongrua ut talia postulavit, sed pro

salute hominum necessaria, juxta munera Me-

diatoris, Advocati, & Redemptoris. Unde &

dolens ex eo quòd per accipientium illa pravi-

tatem inefficacia redderentur. Inde illius la-

crymæ visa reproba civitate, quæ non Croco-

dili, sicut Cæsaris, sed ex intimo pectoris in-Gaudium &|dolor quo-|modo simul|in Christo.

cendio, quo salutem hominum cupiebat. Ne-

que obstat id quod nuper dicebatur, de gaudio

damnationis, nam duo illa stare possunt, cùm

de objecto sint sub diversa ratione conspecto,

quod equidem in quacumque constat dicen-

dum esse sententia; & in Deo stat suo modo,Isai. 1.|v. 24.

juxta illud Isaiæ 1. v. 24. Heu consolabor super

hostibus meis. Nam Heu dolorem indicat, cum

quo tamen consolatio est, placet enim vindi-

cta, de qua ibidem: Et vindicabor &c. sed &

ipsa displicet; dum ad illam Deus quasi coa-Sapient. 1.|v. 13.

ctus devenit: Nec delectatur in perditione vivo-

rum. Sapient. 1. v. 13. Neque ex dictis colli-

gendum est Christum se gessisse ut judicem,

quia id, quod rigorem indicat, non à judiciaria

potestate venit, sed à zeli magnitudine, nec<-P>@@

<-P>per modum sententiæ, sed justæ permissionis,

ut superiùs ex præfato Scriptore: quamvis aliàs

permissio possit esse pœna, ut est communis

Theologorum sensus, quando Deus scilicet

judicem agit; cùm tamen sine illo stare respe-

ctu possit, ut in primo Adami peccato, sicut

& Hevæ, & manifestè in Angelis, in quo di-

vinæ providentiæ profunditas veneranda; sicut

in tot hominum perditione: licet enim ad ori-

ginale peccatum referatur, in eo etiam inscru-

tabilis est profunditas, ut cùm plures non ob-

stante peccato, redemptionis possent efficax

remedium accipere, eis tamen fuerit denega-

tum: est siquidem verissimus actus in Deo,

quo dicat: Nolo his auxilia conferre, quibus vi-

deo fore salvandos, sed alia, quibus stantibus, mi-

nimè sunt salutem æternam obtenturi. In quo

dubium esse nequit, quidquid admirandum

in tali genere providentiæ occurrat, vene-

randæ, ut dictum, nec in eo aviditas hu-

mani discursus fatiganda, unde & Noster ad

alia.

  135. Num. 327. qui præcedit assignatos,Error nota-|bilis typo-|graphiæ.

& omissus initio §. ut nobilis sine obice curre-

ret disputatio, cùm sic esset apponendum: Ad-

dit immediatam amoris sequelam. Sic habetur.Immunditiæ|carnalis|amoris asse-|cla.

Addit immunditiam. Ubi si de amore carnali

sermo esset, id esset profectò verissimum. Au-

diatur D. Paulus Rom. 1. v. 24. Propter quod

tradidit illos Deus in desideria cordis eorum, inRom. 1.|v. 24.

immunditiam: ut contumelijs afficiant corpora sua.

Ecce immunditiam carnalis amoris asseclam.

Quod & apud eumdem occurrit sæpiùs; ut le-

genti constabit, nec vacat implere paginas ijs;

quæ dare poterunt Concordantiæ. Locus au-

tem adductus peculiarem continet energiam,

ubi sequelæ expressio luculenta. Sicut è con-

verso puritas & mundicies sancti est amorisMundicia|Sancti.

sequela. Lucæ 11. v. 41. sic Dominus: Verum-

tamen quod superest, date eleemosynam: & ecce

omnia munda sunt vobis. Ubi non de qualibet

eleemosyna sermo est, sed illa, quæ, ut ait

Theophylactus. filia est deificantis charitatis.Theophyla-|ctus.

Ubi ergo illa, ibi mundicia, & quo illa major

hæc pariter, ut inde D. Francisci Xaverij, de

quo erat sermo, puritatem eximiam agnosca-

mus, in quo divini amoris incendium adeò

excrevisse cognoscimus, ut sint ejus argumen-

ta prodigio, quod citato loco, à Nobis est pro-

ut valuimus exornatum. Et isthæc satis oc-

casione intolerandi & fædi erroris, in eo ta-

men felicis, quod laudandi, licet breviter

Magni Xaverij ansam ministravit, cum ali-

quali doctrinæ utilis incremento.

@@0@

@@1@44 Recognitio III. Epithalamij Christi.

RECOGNITIO

TERTIA.

Circa Secundam Partem Ti-

tuli,

Pro ijs, qui commutabuntur.

§. I.

Pro Rosis, cum jucundo Auctario.

Ad Num. 368.


136. ALiqui ibi typographici aut de-Errores ali-|qui typo-|graphici|correcti.

fectus aut errores occurrunt.

Sacra Scriptura quin etiam &c.

Sensum reddit incongruum, qui

ad congruam intelligentiam reducendus præ-

positione adjecta & dicendo: In sacra Scrip-

tura quin etiam &c. Pro sordes sonare, &c.

Sonore positum. Item Soli communionem indi-

cat. Ubi cùm Soli initiali littera majuscula le-

gatur, qua Sol exprimitur, dubitari potuit an

quidquam aliquid ad Solem spectans, signifi-

catum Auctor voluisset. Et nihil minùs, cùm

de solo, & non de Sole sermo esset, unde mi-

nuscula littera debuit indicari. Est insuper sic

ibidem; Cerebri obstinationis inventum. Cùm

tamen Obstinatioris debuisse dici res ipsa satis

apertè indicare videretur. Et quia pro Rosis eò

loco suscepta defensio, ut nullo modo debeant

ab Epithalamio nostro, sicut neque à Salomo-

nico in Cantico Canticorum, excludi, juvat

hîc pro illis eruditissimi Scriptoris, humanis &

divinis litteris inclyti, & Gallicis venerabilis

infulis, pulchrum encomium exhibere, sic

enim ille: Rosa est flos florum, Pyropus hortorumRosæ præ-|clarum en-|comium.

& purpura, odorum zephyrus, Aprilis oculus, veris

Phœnix, naturæ pompa. Et quid majus, quid

pulchrius, quid dici elegantius potuit? Veniat

ergo, veniat Rosa, & in Epithalamio spiret,

ut naturæ pompa pro gratiæ pompa nobile

ministerium præstet, & utriusque Auctor mi-

rabilis in illa, & gloriosus habeatur.

  137. Licet autem pro Rosis suscepta defen-Pro compa-|ratione|Mali inter|ligna sil va-|rum.|Cant. 2.|v. 2. & 1.

sio, in Titulo præsertim de lilijs agi ibidem

ostensum, ubi & expositum quomodo cùm li-

lium careat spinis, laus possit constare sponsæ

Cant. 2. v. 2. Sicut lilium inter spinas. Et pro eo