Avctarii indici tomus quartus

genere es tu. Tobiæ 3. v. 16. & seqq. Si te com-

pello eodem contextu, O Ignati, Indica mihi de

qua tribu es tu? procul dubio respondebis: ego

sum Azarias, Ananiæ magni filius. Azarias

vox Hebræa significat auxilium Dei, sicut & A-

uanias nubem Dei à radicè ‎‏צזר‏‎ ngazar, auxilia-

ri, & ‎‏יה‏‎ Deus. Ananias item vocabatur à voca-

bulo ‎‏צנז‏‎ nganan, quod est nubes, & ‎‏יה‏‎ Deus. Hæc

equidem nomina conveniunt Ignatio, & filijs

ejus, qui ut opportunum Dei auxilium adfuere la-

boranti Ecclesiæ, obstetricante Deipara, quæ tunc

ut nubes Dei cælitus irroravit. O Societas inclyta,

ex magno genere es tu, utpotè ex Iesu patre, &

Maria matre sata. Hęc scriptor noster & do-

cta & subtilia, & sanè verissima, ex quibus ha-

bemus quantus sit D. Ignatij splendor occultan

tis nomen, & veluti nocte sepultum eximia

humilitate conantis, dum exurgens & progre-

diens Maria aurora, uti legitimum filium

radiorum suorum pompa collustravit. Quin

& sua etiam Iesus, ut incomparabilis splen-

dor ejus debeat reputari.

  41. Sed cum aurora etiam illustris scrip-Quantus|splendor ex|quæsita glo-|ria Dei.

tor progrediatur. In argumentum propinquita-

tis, qua Deo devincta est splendida illa Societas soli

ejus gloriæ intenta, has familiares habet voces

indices animi sui anhelantis ad gloriam illam pro

modulo propagandam. Ad maiorem Dei

gloriam. Et quibusdam interjectis: Socie-

tas namque Iesu hodie illustris, nulli est post-

ponenda instituto, sed adæquanda summis, quia

fuit incuria gloriæ sæcularis. Quid dico incuriam?

Debui dicere honorum refugam: quippe Iesuitis

ex statuto insitum est, non ambire modò pedum pa-

storale, sed secus totis eniti viribus, invitos hume-

ros imminenti subtrahere dignitati. Sic locutus

ille, suo ipsius prolatum sensu, & à Nobis in

spiritu humilitatis sanctum secutis Parentem,

qui minimam Societatem compellandam vo-

luit audiendum.

  42. Sed quàm præclarum illud! Nulla visQuam exi-|mius à de-|victa hæresi

siderum est adeò malefica, quam non diluat plane-

ta Lucifer: omne etiam vitiorum & hæresum vi-

rus orbe toto diffusum ferè expunxit benefica ista

Societas Iesu, cujus ideoque tholo appendo Ico-

nem, quam cudit Imperator Honorius, post tyrannos

abactos, & Dei præsidio singulari, Imperio restitu-

to. Erat in Icone Imperator pede calcans tyrannos,

& manu præferens Labarum; cui erat inscriptum

nomen Christi. Postera mundi ætate, quasi expe-

ditione indicta adversus hæreticos, Ecclesia claßi-<-P>

@@0@

@@1@§. IV. Circa Dissert. Proæm. De gloria S. Ignatij. 13

<-P>cum insonuit. Advolarunt undique milites, qui

Religioni dederant nomen suum: fortiter egêre

omnes: absit dicto invidia; ubi ad Iesuitas veluti

ad Triarios deventum est, summa victoriæ penes

eos fuit, qui à Deo, & ab Ecclesia vexillum sacri

nominis acceperunt. Quid hoc illustrius dici

potuit, ubi licèt invaluerit dicentis affe-

ctio, non credendum tamen à veritatis ter-

minis longiùs abstitisse. Absit ergo dicto in-

vidia, etiam si ille pro veritate se statuat

militare, dum sic in fine panegyricæ exor-

nationis eloquitur: O Societas Iesu estoInsignia So-|cietatis en-|comia.

quod audis. (Numeriani Imperatoris in-

terius affatum) Hæc ego veridico stylo tua man-

do postoris encomia Societas Iesu. Thebæa Le-

gio, agmen amoris, virtutum Chorus, scientiarum

omnium nexus, & magisterium omnimodæ San-

ctitatis. Hæc ille post alia brevitatis studio

omissa: sed cur omittenda, veniant huc, ve-

niant, & dicat sic Venerabilis Marcellinus:

Societas Iesu quantum homini fas est, efficta ad

Domini Iesu typum, verbo, scriptis, & opere toti

Ecclesiæ proficua, terrarum orbem universum suis

meritis inundavit. esto quod audis. Socie-

tas Iesu hodie fidelium selectißimæ pubertatis al-

ma parens, Numine afflata, Regibus fœta & San-

ctis, quos cælo & terræ enixa est, eodem spiritu

agitur, qui sospite Ignatio ei cælitus aspira-

vit. Tantùm ille ut & Nos ad alios.

  43. Dom. Ioannem Caramuelem dedimusDom. Ioan-|nes Cara-|muel.

alibi; sed ex fusiori Ecclesiastico discursu, hîc

opportunè dandum aliquid pro D. Ignatij

gloria cumulando. Ille ergo Tomo 2. Theolo-

giæ Regularis Parte 9. Epist. 3. n. 2234. ita scri-

bit: Inter alia Numinis divini attributa Providen-Dei singu-|laris Provi-|dentia in|Societatis|fundatione.

tia elucet, quæ dat nivem sicut lanam; & nebulam

sicut cinerem spargit. Psal. 147. v. 5. Deus enim

cùm irascitur, misericordiæ recordatur. Propter

Christianorum peccata hæreses excitari permi-

sit. Sed, ne Ecclesiam obruerent, illis semper viros

magnos opposuit. Ut constat ex Historia Eccle-

siastica. Vnde nuper, cùm Europæ peccata divi-

nam fuissent indignationem promerita, Martinus

Lutherus, Ioannes Calvinus, hæretici: Michael

Bayus, Cornelius Iansenius Catholici, & alij in-

sanire permißi, totam Europam perturbarunt. At

illis Deus S. Ignatium de Loyola, illis Societatem

opposuit, ut frustra Ecclesiam enervare contende-

rent. Incepit hæc sanctißima S. Ignatij Religio anno

Domini 1540. & spatio unius sæculi tot viros

sanctos, tot doctos in omni scientiarum genere orbi

dedit, tot Gentes ad fidem Orthodoxam convertit,

tot Ecclesiam Martyribus condecoravit, ut omni-

potentiam Dei cooperantis adorem, & singula su-

spicer non carere miraculo. Sic ille, qui & n.

2263. Sic habet: Qui dicebant PP. Iesuitas esse

imperfectos Religiosos (eos scilicet, qui solem-

nem professionem non emiserunt) non respicie-

bant mores: ipsi enim fuso sanguine EvangeliumAlia pro|eâdem.

in remotas regiones propagarunt, illudq́ue in no-

stra Europa concionando in templis, docendo in

universitatibus, scribendo in musæis contra hetero-

doxos propugnant, & tam religiosè ac purè con-

versantur, ut eorum vitam arrodere ipsamet invi-

dia non audeat. Sic eruditissimus Præsul, qui &

alibi non semel sibi ipsi consonans, & nullum

palpare solitus, ea profert, quæ debeant à<-P>@@

<-P>Nobis non levibus momentis æstimari.

  44. Dom. Gaspar de Villarroel Archiepis-Dom. Vil-|larroel.

copus Argyropolitanus in Peruvio duos edidit

Tomos vulgari lingua de pacifica guberna-

tione Ecclesiastica, & unione duorum gladio-

rum Pontificij & Regij non vulgari eruditio-

ne confertos, in quorum priore Quæst. 1. art.

12. n. 77. ita scribit, Epistolam inserens, qua

conatus fuerat Prælati cujusdam Societati ob-

stinatiùs infensi animum tranquillare: Por acà

Señor mio, han llegado los negocios de V. S. con

grande estruendo, y lo mesmo entiendo que ha suce-

dido en el resto todo del mundo. He tenido por infe-

licidad que V. S. Ill. se aya encontrado con una tan

acreditada Religion. Es bien vista la Compañia

en toda la redondez de la tierra. Ay en ella gran

numero de varones de incomparables virtudes.

Dixo agudamente el que ponderando la tentacion,

que afligiria à los justos antes del juizio final con-

siderando que andavan los milagros al reves: por

en otras persecutiones hazian milagros los Marty-

res, y los haran los verdugos. Tortor miracula fa-

cit, en tiempo del Anti-Christo: y harà una tan efi-

caz tentacion, que titubeen muchos en la fè. Vea

V. S. Si sus enemigos hazen milagros verdaderos,

y ay entre ellos tanto numero de Santos, si en las

opiniones quedarà partido el mundo. Litigando V.

S. con la Compañia de Iesus, litiga con sesenta mil

hombres, que son uno solo en la conformidad, y en

las fuerzas sesenta mil. Hæc ille, in cujus gra-

tiam, & lectorum omnium commodum latina

facienda.

  Hucusque, Domine mi, D. V. litigia pervenerunt

magno cum strepitu, quod & in mundo reliquo ar-

bitror accidisse, & infelicitatem ratus sum, D. V. I.

cum ea Religione rixari, quæ adeò benè accepta

est. Est quidem in toto terrarum orbe gratus Socie-

tatis intuitus, est in illa ingens numerus virorũ in-

comparabilium virtutum. Dixit profectò acutè ille,

qui tentationem expendens vexaturam justos ante

finale judicium, miracula vice versa facienda per-

pendit. In alijs siquidem persecutionibus miracula

patrabant Martyres: & ea tortores facient tempore

Anti-Christi. Tortor miracula facit: & talem ille

tentationem inducet, ut multi in fide sint tituba-

turi. Videat D. V. cùm ejus inimici miracula vera

conficiant, estque inter eos talis Sanctorum nu-

merus, an non scindendus sit studia in contraria

mundus. Cum Societate Iesu litigans D. V. cum

sexaginta mille litigat hominibus, qui unus confor-

mitate sunt, sed viribus sexaginta mille. Sic pius,

eloquens, & perdoctus Antistes, qui dum ini-

micos homines Societatis dicit, juxta Prælati,

cum quo agebat, judicium est locutus? Valde

enim alienum est à Societatis spiritu inimici-

tiam erga aliquem, & maximè erga Ecclesiæ

Prælatos confovere; cùm omnia omnibus fie-De miracu-|lis Anti-|Christi mi-|nistrorum.

ri desideret, ut eos Christo lucrifaciat. Id

autem quod de miraculis Anti-Christi dictum

D. Isidorus Hispalensis adnotavit Lib. 1. de

summo bono cap. 28. verbis illis: Nam olim fa-

ciebant miracula Martyres: tunc autem videbun-

tur facere ipsi persecutores. Sic ille. Videndus

P. Suarez Tomo 2. in 3. p. Disp. 54. sect. 4. Quod

autem sexaginta mille homines in Societate

dicuntur, amicabili est incuria prolatum, cùm

minor multò numerus eorum sit, sed ad illud,<-P>

@@0@

@@1@14 Recognitio Epithalamij Christi.

<-P>quod urgebat, intentum, satis superq́ue suffi-

ciens.

  45. Dom. Ioannes de Palafox EpiscopusDom. Ioan-|nes de Pala-|fox.

Angelopolitanus in Nova Hispania, inter

quem & Societatem notissima illa mundo, dum

de juribus ageretur, intervenere dissidia, post

longam illam jactationem ita scribit in qua-

dam Epistola, de qua vitæ Scriptor pag. 526.

Pues son tantos los favores, que siempre he recebido

de una Religion tan santa, tan grave, en que

yo me he criado, sin que diferencia de derechos pue-

da aver apagado este Amor, &c. Latinè sic: Quan-

doquidem tot adeò favores sunt, quos in me semper

contulit tantopere sancta ac gravis Religio, & in

qua ego educatus sum, ut concertatio pro juribus mi-

nimè potuerit extinguere Amorem. Ita cùm scri-

bat de sui amoris & æstimationis perseveran-

tia inter turbamenta testatus, dignissimus est

profectò qui & pag. præcedenti sic locutus au-

diatur, de quibus & Nos alibi: El R^mo. P. Iuan

Eusebio Nieremberg, quien yo amo con afecto ter-Laudatus|ab illo P.|Eusebius|Nieremberg.

nißimo. El qual entre otros insignes Escritos, con

que est à alumbrando, encaminando, y enriqueziendo

las almas, comoun rio caudato de dotrina espiritual,

que riega toda la Iglesia, formò estos quatro Tomos

grandes, en los quales apenas caven las vidas de los

hijos tan aventagados en virtud y sabiduria de esta

santa y sagrada Religion. Hæc ibi extracta ex

Scholiis circa Epistolam 18. D. Teresiæ, quæ &

Latinè reddenda: R^mus. Pater Ioannes Eusebius

Nieremberg, quem ego amo amore tenerrimo. Qui

inter alia insignia scripta, quibus insistit, illuminās,

dirigens, & locupletans animas tamquàm fluvius

exundans doctrinæ spiritualis, qui Ecclesiam irrigat

universam: hos quatuor ingentes formavit Tomos,

qui vix capiunt vitas filiorũ insignium hujus sanctæ

& sacratæ Religionis. Post hæc sic vitæ elegansScriptor|vitæ.

& apprimè litteratus Scriptor. His adeò exactis

terminis æstimationis & benevolentiæ sibi invicem

respondebant præstantiores filij virtute & sapientia

hujus illustrißimæ & lucidißimæ Ecclesiæ facis, &

noster Episcopus. Con estos terminos tan cavales de

estimacion y benevolencia se correspondian los Hijos

mas aventajados en virtud y sabiduria de esta Illu-

striß. y Lucidissima Antorcha de la Iglesia, con nue-

stro Obispo. Sic ille sua & nostra locutus lingua.

  46. R. P. Martinus Mertz Cœnobii Ro-P. Marti-|nus Mertz.

thensis in Suevia Prior Ordinis Præmonstra-

tensis, in vita admirabilis Wilhelmi ejusdem

instituti Religiosi Cap. 3. ita scribit: Magna &

atra ignorantiæ nubes Vniversam Ecclesiæ sphæramNubes ig-|norantiæ|Magisterio|Societatis|discussa.

obtexerat, gravi ubique laborabant inscitia, sacer-

dotes ipsi rudes & legis divinæ imperiti, proh dolor!

reperlebantur: eaq́ue lues communis omnibus ipsa

etiam pietatis sacraria, & Christianæ disciplinæ

receptacula, Monasteria, inquam, & Cœnobia perva-

serat, adeoq́ue densis inscitiæ tenebris involverat, ut

vix centesimum quemque vel paulùm politioribus

litteris excultum invenire licuerit. Quæ res quan-

tas clades quantasque strages non solùm universæ

Reipublicæ Christianæ, sed singulis etiam Monaste-

riorum habitationibus inflixerit, vix deplorari, ne-

dum explicari satis unquàm potest. Errabant & ab-

errabant, passim omnes ruebant in præcipitia: non

ad legis præscriptum, sed libidinis impetum, vitam

instituebant: volvebantur in foveas infernales cæca

mente, & cæco ductu, nemine ferè per doctrinam<-P>@@

<-P>agnoscente aut demonstrante iter ad cælestem pa-

triam securum & expeditum. Ei malo ex divinæ

sapientiæ largitate remedium datum nobilissima &

celeberrima illa Societas IESV, quæ quot Collegiis

constitutis in Orbem diffusa fuit, tot veluti lucidis-

simis doctrinæ & sapientiæ luminibus mundum

universum illuminavit, tenebrasque illas Gymme-

rias ei offusas laudabiliter dispulit. Ille igitur præ-

dictus Præsul proinde advertens doctrina omnia re-

stauranda esse, malum illud inscitiæ ut averteret à

suo Cœnobio, juvenes Religiosos præclarioris indo-

lis & ingenij primus Dilinganam ad Academiam

mittere magnæ curæ habuit, ut inde doctrina & pie-

tate instructi, velut ex equo Trojano ad subruendos

antiquæ Babylonis, & novæ Ierusalem extruendos

muros prodirent. Quod nequaquàm eum fefellit:

quantùm enim attulerit momenti, testatur hodie

vigens & florens ad antiquam Norbertinæ discipli-

næ normam sapienter inducta, feliciterq́ue conti-

nuata, fulta & cincta Reformatio. Cùm autem

VVilhelmus noster &c. De quibus & Tomo 2

Auctarij Parte 8. nu. 212. non ita plenè. Vbi

quidem cùm ita lux veritatis albescat, irrefra-

gabili adeò testimonio, & experientia suffra-

gantibus, quid opponere possit non video, aut

malevolentia invida, aut malevolæ cæcitatis

invidia. Neque ullus inde jactantiæ fumusFructus|Societatis|ab humili-|tate cogna-|ta gratiæ.

scientibus quidquid illud subsidij opportuni in

Ecclesiam Divo Ignatio auctore delatum, di-

vinæ esse gratiæ tribuendum. Unde & humili

propriæ tenacitatis cognitione tractandum, cui

cognata gratia, Humilibus autem dat gratiam.

Iacobi 4. v. 6. Quidquid ergo magnum à So-Iacobi 4.|v. 6.

cietate peractum, gratiæ negotium fuit. Quis

de hoc dubitet. Ergo & humilitate perfectum,

Illatio est clara: quia humilitati datur gratia.

Arguo insuper. Ergo & qui Dei opus conti-

nuare, ejusdem gratiæ administratione conten-

dunt, humilitatem debent fideli corde comple-

cti. Pro quo Divus Parens solicitus ita in Con-Constitutio|Societatis.

stitutionum Parte 3. Cap. 1. nu. 27. præscribit:

Collegia enim ad litteras addiscendas sunt: Domus

verò ad eas, quas didicerint, exercendas, vel ad

præparandum earum fundamentum, humilitatis

scilicet, &c.

  47. Et est illud magni Scriptoris attesta-P. Bordonus|præfata|firmat.

tione firmandum, scilicet R. P. M. Francisci

Bordoni suis scriptis doctis, copiosisq́ue notis-

simi, qui Tomo 4. in Theatro præcedentiæ Cap. 6.

nu. 17. Sic loquitur: Secundo Patres Societatis

IESV publicas habent ferè ubique scholas, qui tot

scientijs & doctrinis universum Orbem continuè

cum novis speculationibus, & distinctionibus verè

illustrant: ut in eorum libris, qui quasi innumera-

biles sunt, videre licet, & tamen sine altercatione

aliqua, nec tacita conquestione quærunt in dispu-

tationibus locum digniorem, nec primos accubitus,

contenti sorte sua, ceteris Religionibus se antiquio-

ribus ultrò cedunt locum &c. Filij erga Sunctis-

simi Parentis, dum primos non quæritant ac-

cubitus, licet sapientiæ dotibus, ut præfertur,

illustres, illud sapientiæ fundamentum jaciunt,

quod ille ad litterarum colligendum fructum,

vidimus posuisse, à magistrorum Magistro do-

cumentum excipiens, de quo ipse Lucæ 14. v. 7.Auctor|Candoris|lilij.

& seqq. Hinc apud Auctorem Candoris lilij, cui-

dam ex Societate infensi aliàs, sic pro illo §. 159<-P>

@@0@

@@1@§. IV. Circa Dissertat. Proœm. de gloria S. Ignatij. 15

<-P>Repellunt sine dubio & damnant hoc insolens ver-

bum, humillimi Patres Societatis (Iesu,) nec in

eorum laudes rabido furore conanti adstipulantur

&c. Quibus præluserat §. 155. pulchra pro

honoris contemptu reddita ratione. Depellit pro-

cul, inquiens, generosa & Religiosa Societas in-

officiosa hæc gratitudinis improvidæ argumenta, in-

juria alijs, sibi inhonora, quasi non poßit in alio-

rum præsentia nativum servare splendorem, egeat-

que alieno funere ut vivat & luceat, emendicata

claritas, &c.

  48. Pro humilitate etiam aliquid P. Vin-P. Vincen-|tius Baro-|nus.

centius Baronus, & quia de aliis luculentum

testimonium exhibet, quidquid aliàs cum eo

actum, juvat hoc loco loquentem auscultare.

Sic enim ille, in Theologia morali Parte Priori

Dissertat. 1. Sect. 1. Art. 1. Societas, quæ illum

Christo genuit (de quo alibi) cum reliquis Reli-

giosis Ordinibus in Ecclesiam meritis & omni ge-

nere scientiarum ac virtutum honestißima æmula-

tione contendit. Sed cùm ejus instituti ratio vix

patiatur illum vitæ asperioris & à sæculo remotæ