Avctarii indici tomus quartus

fortunam polliceri. Et ego quidem aliquod

necessitatis genus admittens, minimè sum-

mum illud admiserim, de quo P. Ruiz, sed mi-

nus aliud, ex cujus defectu aut transgressione,

ut sic loquar, non sequeretur Deum non esse

Deum, ut Auctores illi necessitatis summæ in-

troductores inculcant. Et quidem firmum re-

rum cursum, & certitudinem, juxta quam pro-

cedunt homines, solummodò ad experientiam

revocare, ut contendit P. Aldrete, non apparet

verosimile.

  678. Si enim de ipsa experientia loqua-Impugna-|tur circa|aliquod ge-|nus necessi-|tatis.

mur cur ita decurrat, aliqua est reddenda ratio,

v. g. cur ignis semper comburat, cùm possit

facere Deus ut non comburat, quod cum pluri-

bus constat accidisse Martyribus, aliqua qui-

dem ratio reddenda est. Quòd si dicatur ita esse,

quia ita vult Deus: percontari ulteriùs possu-

mus, & valde quidem rationabiliter, cur ita

velit Deus, ut rarissimè, & tantùm miraculosè

virtus combustiva suo defraudetur officio. Non

erit quidem Christiano etiam Philosopho di-

gna responsio, si ulterius respondeatur, Quia

sic Deus vult, quia non explicatur natura

ignis, ad quam est continuatio referenda. Un-

de exacta responsio est: Sic Deus vult, quia id

exigit natura ignis, cui se ille ut ipsius Auctor

accommodat: debet enim supposita ignis crea-

tione, & idem est de alijs, se illius exigentiæ

commodum provisorem applicare. Et circa hu-

jusmodi quidem procedendi modum aliquod

in Deo extat debitum, pro quo sic D. Thomas

1. p. q. 21. arti. 1. in Corpore: Sicut igitur ordoD. Thomas.

congruus familiæ, vel cujuscumque multitudinis

gubernatæ, demonstrat hujusmodi justitiam in gu-

bernante: ita ordo Vniversi, qui apparet tam

in rebus naturalibus, quàm in rebus volunta-

rijs, demonstrat Dei justitiam. Vnde dicit Dio-

nysius cap. 8. de divin. nomin. Oportet vide-

re in hoc veram Dei esse justitiam, quod omni-D. Diony-|sius.

bus tribuit propria, secundùm uniuscujusque exi-

stentium dignitatem, & uniuscujusque naturam in

proprio salvat ordine, & virtute. Sic illi. Quid-

quid sit de distributivæ justitiæ exacta ratione,

de qua ibi S. Doctor. Nam juxta illum, & Ma-

gnum etiam Dionysium aliquod debitum in

Deo recognoscendum est respectu eorum, quæ

ad naturam spectant; ubi autem debitum, ali-

quod genus necessitatis intervenit. Id quod ex

receptissima circa gratiam natura evidenter

convincitur, quæ ex eo explicatur à Theo-

logis; juxta D. Pauli doctrinam, quod su-

pra naturæ debitum sit. De quo Sect. 4. Pro-

blem. 1.

  679. Plus autem vult P. Izquierdus, qui<-P>@@Pro creatio-|ne mundi

<-P>Proposit. 6. non solùm ex suppositione creatio-moralem|necessitatem|statuit P.|Izquierdus.

nis necessitatem Deo attribuit, sed ita statuit:

Vnde etsi physicè à mundi creatione potuerit absti-

nere, moraliter loquendo non potuit. Citat pro eo

P. Ribadeneiram ubi suprà, scilicet Disput. 14.

Cap. 5. ubi tamen nihil tale invenitur. Addit

non adeò esse illi certam Propositionem ac

præcedentem, & meritò, quia nec firma adeò

fundamenta. Arguit Primò auctoritate D. Dio-

nysij id indicantis locis ab ipso allatis. Ad quodFundamen-|ta diruun-|tur.

quidem ita respondendum sicut ipse ad aliàs

urgentiores respondet n. 56. Scripturę inquam,

quibus significatur Deum impulsum & coa-

ctum aliquid agere, cùm tamen neque neces-

sitas moralis intercedat, quo loquendi modo

etiam utitur Ecclesia in hymno Ascensionis:

Quæ te vicit clementia? Ipsa te cogat pietas. Ubi

Auctor metaphoricam locutionem intervenire

affirmat: ubi & juxta suam toties adhibitam

virtualem distinctionem, dicere posset virtua-

lem esse impulsum, & coactionem. Videri

etiam potest P. Aldrete circa D. Dionysijau-

ctoritatem. Secundò arguit ratione à priori ex

nativa conditione boni sui diffusivi, juxta do-

ctrinam D. Dionysij toties inculcatam: Ergo

summa bonitas id præ alijs habet, unde aliqua

illi debet non solùm ad intra, sed etiam ad ex-

tra attribui. Ad quod respondetur præfata ra-

tione nimiùm probari, scilicet infinitam diffu-

sionem esse adscribendam. Ad quod respon-

debitur esse illam impossibilem. Sed contra

quia intra latitudinem possibilium potuit esse

aliqua multò major; quod quidem Auctor be-

nè urget & tandem respondet peculiari doctri-

na dicens Deum operari cum proportione ad

virtutes morales, quæ in medio consistant. Sed

quidem perstat eo admisso difficultas: nam in

diffusione ad plurima possibilia se extendente,

medium virtutis servaretur: quemadmodum si

Deus ante plura sæcula mensuranda juxta

tempus imaginarium mundum creasset, quod

bonitatis infinitæ videbatur diffusiva propen-

sio postulare. Dicendum ergo illam divino esse

subordinatam arbitrio, quod ex summa sua

perfectione exigit, ut scilicet proportionatum

ipsi arbitrium respondeat, unde & summa esse

subordinatio debeat, per quod & illius perfectio

declaratur. Alia addit facillimæ solutionis: sed

in eo, quod ad medium virtutis à Deo observa-

tum asserit, remittit se ad Propositionem 9. ubi

sic se habet illius explicatio:

  680. Spectata conditione creaturarum, &Propositio|alia con-|vellitur.

conditione Dei, & ceteris omnibus circum-

stantijs, hæc fuit optima mensura, & rationa-

bilissima omnium, exquisitissimaq́ue attingens

medium earũ virtutum moralium Dei, ad quas

creatio mundi pertinuit: ita quòd si Deus

mundum crearet aut majorem, aut minorem,

aut perfectiorem, aut imperfectiorem physicè:

minùs honestam ex genere suo creationem

mundi patraret: utpotè exorbitantem, aut per

excessum, aut per defectum, à puncto medio

latitudinis divinarum virtutum: tametsi ista

esset prorsus immunis ab omni imperfectione. Sic

ille, adducens statim exemplum magnifici re-

gis. Sed quidem si prædicta quidquam valent,

ex ijs fit Deum non solùm moraliter, nec so-<-P>

@@0@

@@1@236 Recognitio Tomi I. Problem. Theolog.

<-P>lùm physicè, sed etiam metaphysicè ad mundi

creationem necessitatum processisse. Id osten-

ditur: Nam Deus omnimoda necessitate tene-

tur ad operandum honestissimè, & ad servan-

dum medium virtutis: aliàs physicè poterit

operari non observata virtutis regula, nec per-

fectissima honestate: unde & physicè poterit

mentiri, non implere promissa, & sic alia,

quæ ad morales virtutes ut contraria spe-

ctant.

  681. Ad quod quidem ex quadam Aucto-Et peculia-|ris alia|ejusdem|doctrina.

ris doctrina responderi potest; quam ipse insi-

nuat, dum asserit sine imperfectione stare posse

in Deo recessum à medio, de quo Disput. 35.

Proposit. 5. ubi ait omnes Dei actus liberos esse

infinitos, sed unum alio perfectiorem, conclu-

dens quòd tametsi Deus ex actibus inæquali-

ter honestis sibi possibilibus minùs honestos,

relictis honestioribus, absolutè possit eligere;

de facto tamen semper eos eligat, qui, pensa-

tis omnibus, sunt hon estissimi, juxta dicta su-

prà de morali necessitate ad eligendum opti-

mum in genere moris: atque adeò ad operan-

dum semper, pensatis omnibus, honestissimè.

Sic philosophatur ille, per quod quidem non

evacuatur difficultas; nam prædicta necessitas

non est tantùm moralis, ut dicebamus, quia

Deus, pensatis omnibus, tenetur actum hone-

stissimum elicere, & ita punctum medij virtutũ

exactè attingere ex fundamento, quo necessitas

moralis asseritur, quòd scilicet Deus absolutè

debeat honestissimè operari. Sin minùs dicant

unde id colligant, & utrum præter summam

Dei sanctitatem in esse moris fundamentum

aliud esse possit. Dicant etiam quid sequere-

tur, si Deus dicto modo non operaretur. Nihil

certè minùs dicunt, quàm non futurum Deum.

Unde licet medium virtutum moralium suam

habeat latitudinem, ut non semper necessarium

sit punctum exactæ medietatis attingere, re-

spectu Dei rectè intulimus juxta pręfatum phi-

losophandi modum talem latitudinem non esse

admittendam.

  682. Deinde quod de exquisitissima illaVlterior|refutatio.

mundi dispositione, ut nihil illo, vel detrahi

possit, ex quo necessitas in Deo circa illius pro-

ductionem oriatur, contra communem om-

nium sensum est, juxta quem multa alia præ-

ter illa, quæ à Deo facta sunt, absolutè possi-

bilia judicantur, quod quidem non esset ad-

mittendum, quia Deus ad ea quæ facta sunt

ita præcisè necessitatus est, ut nequaquam

addi aut detrahi posse quidquam asseratur. Ne-

que dici potest possibilia esse secundùm poten-

tiam physicam, talis enim potentia ita diminu-

ta est ut ratione illius nequeat dici absolutè

aliquid esse possibile, quandoquidem ratione

potentiæ moralis absolutè impossibile dicitur,

ut observatio totius legis naturalis per longum

tempus sine gratia, & vitatio omnium venia-

lium. Neque enim absolutè loquendo dici po-

test aliquem rem quampiam posse & non pos-

se. Et hoc est quod dicimus de communi om-

nium sensu circa possibilia sine memoria mo-

ralis necessitatis. Stet ergo necessitatem dictam

neutiquam admittendam. Aliam autem respe-

ctu communicationis, ad extra hoc vel illo<-P>@@

<-P>modo, libenter admittimus, juxta dicta de illa

ex suppositione liberæ creationis, non quidem

ut ab Auctoribus illis ponitur primis illius in-

ventoribus, sed ut est à Nobis explicata, quæ

scilicet fundet non certam, sed verosimilem

credulitatem futuri attentis circumstantijs.

Neque plura circa divinam voluntatem ad

metam properantibus nobis, ut jam admo-

nitum.


§. XXIII.

Pro prædestinatione an unicus sufficiat

actus.


683. VNicum non esse ex dictis à NobisP. Esparza|peculiaris|sententia|circa ele-|ctionem.

circa illam habetur compertum. Sed

insurgit P. Esparza Quæst. 31. arti. 2. conten-

dens esse unicum, talemq́ue esse electionis ad

gloriam propter merita conferendam, de quo

& Arti. 6. Id quod generaliter de toto ordine

divinæ providentiæ statuens Quæst. 27. refel-

lens & abominans respectus omnes ad creatu-

ras, ratione quorum divini actus ut distincti

ab Auctoribus proponuntur, pro quo ita scri-Illius pali-|nodia, &|exhortatio.

bit: Arti. 1. citatæ Quæst. 27. Quod ego præloquor,

præter morem, pœnitentia tactus. Peccavi enim

etiam ipse per plures lecturæ annos, vacua & inani

hujusmodi partitione, & signorum suggestione, ea-

que & me, & scholares meos implicui nonnihil cum

jactura temporis, & cum existimatione illegitima

de modo operandi divino. Sic ibi: qui & citato

Arti. 6. adducta sententia P. Suarez circa ele-

ctionem ad gloriam, & opposita P. Vasquez

distingui illas ait ex eo quòd diverso modo illa

consideretur, juxta modum procedendi in crea-

tis, unde per respectus rationis, ita subdit: Qui

tamen ordo rationis extrinsecus non est dignus ope-

rosa disputatione, utpotè nullius utilitatis aut mo-

menti existens pro legitimo conceptu objectivo rei,

de qua agitur, ut sæpè à me notatum est in simili,

& oportet ut notetur seriò ab omnibus nolentibus

terere tempus in Theologia penitus superficiali, ac

inani, ac pertinente præcisè ad directionem modi

loquendi præsertim ad populum.

  684. Hæc ille, contra se habens commu-Communis|contra illum|sensus Theo-|logorum.

nem sensum & praxim Theologorum. Et in

speciali de electione loquendo, nisi priorita-

tem aliquam in Deo consideremus, nequit sta-

re ut affirmari possit quælibet ex prædictis sen-

tentijs. Non enim prima, quia non stat electio

ante prævisa merita, cùm prioritas non sit.

Neque altera propter eamdem rationem, quia

esse nequit posterioritas, ut dici possit, post

prævisa merita. Et quidem unico actu decretam

gloriam cum meritis affirmant P. Molina, &

P. Granadus adducti Sect. 12. Problem. 5. in

principio; sed illi ex alio fundamento, non verò

ex eo quòd in Deo signa prædicta repugnent.

Et cùm sint illa, conveniens sit etiam in ordi-

ne ad directionem modi loquendi, ex eo planè

evincitur convenienter in Scholis ad explica-

tionem divinorum adhiberi. Quod enim si

quis sit distinctionem omnem inter divinos

actus tollens, eam prioritatem, quæ per signa

explicatur etiam tollat, transeat. Sed cùm sint<-P>

@@0@

@@1@§. XXIII. Prædestinatio an actus unicus. 237

<-P>plurimi distinctionem agnoscentes non repug-

nantẽ divinis, meritò pro illis explicandis signa

adhiberi possunt, quod est consequens ad di-

stinctionem, si videlicet cum illa etiam priori-

tas asseratur. Sint enim nonnulli, qui distin-

ctionem admittentes prioritatem à quo re-

spuant. Sic enim P. Antonius Perez Disput. 1.

de Prædest. Quæst. 16. circa quod præsertim n.Prioritas in|divinis acti-|bus ut stare|possit.

172. & quomodocumque id stet, prædictos

respectus admittendos docet D. Thomas 1. p. q.

16. arti. 4. in Corpore, ubi sic concludit: Vnde,

cùm verum respiciat cognitionem, bonum autemSigna ra-|tionis juxta|D. Thomam

appetitum, prius erit verum quàm bonum secundùm

rationem. Sic ille, ubi de Deo agit. Et in re-

sponsione ad Secundum sic etiam scribit: Vnde

primò est ratio entis, secundò ratio veri, tertiò ra-

tio boni, licet bonum sit in rebus. Sic Doctor san-

ctus, ex quo habemus inter ipsos actus volun-

tatis suam etiam prioritatem posse admitti, in

quibus eadem est ratio, & in aliquibus appa-

ret major, ut in actibus misericordiæ & justi-

tiæ vindicativæ, amoris & odij, prædestinatio-

nis ac reprobationis.

  685. Neque ex eo quòd gloria simul &In volitione|gloriæ &|meritorum|simul, ut|stare queat|gloriam esse|propter illa.

merita possint intendi, sequitur gloriam prop-

ter merita decerni, juxta sensum hujusmodi

controversiæ, quia illud Propter duplicem ha-

bere sensum potest, ut vel finem significet, vel

caussam, vel quasi caussam moraliter moven-

tem, ut remuneratio ipsi tribuatur, ut est no-

tissimum apud Theologos, & Philosophos mo-

rales; immò & Grammaticos. Nisi dicamus

in tali decernendi modo inveniri meritoriam

aliquomodo motionem. Cùm enim Deus per

scientiam mediam cognoscat hunc, cui gloriam

& merita decernit, bene operaturum in ordine

ad promerendam gloriam, dum decernit hujus-

modi operationem, eam pro motivo habet vir-

tuali quodam modo futuram: absque eo quòd

sub statu conditionato prævisa sit sufficiens,

ne in errorem Semipelagianorum aliquatenus

incidatur, sed quia virtuali quodammodo fu-

tura absolutè videatur. Quamvis non desit qui

meritis sub conditione prævisis vim movendi

tribuat: quia existimat illos de meritis tantùm

egisse, quæ manent sub statu conditionato,

non de illis, quæ cum futuris absolutè conjun-

guntur. Quod quidem à me aliàs rejectum;

cùm tamen quod hîc assero, valde diversum

sit, scilicet cùm Deus prævisis meritis sub con-

ditione illa simul cum gloria decernit, posse

non absurdè dici ob merita aliquomodo abso-

lutè futura illam præfinire. Hoc modo: Video

hunc à me gratia sub conditione præventum

operaturum benè, & gloriam meriturum, &

me illam ipsi collaturum. Sic ergo volo, sic

jubeo. Ubi non est velle propter conditionata

merita, sed totum illum progressum ad statum

absolutum transferre, & virtualem quamdam

illorum futuritionem indicari: si insuper dica-

mus specialem aliquam complacentiam Dei

erga hujusmodi translationem in absolutum

statum præcessisse.

  686. Probat autem præfatus Auctor iden-Contra di-|stinctionem|actuum|argumenta

titatem omnium divinorum actuum Quæstione

illa 27. ex motivo unico, quod est divina boni-

tas: quod quidem infirmum est, nam illa potest<-P>@@

<-P>diversa ratione proponi & applicari, ac respe-proposita|& soluta.

ctu etiam objecti materialis diversitas induci:

cùm aliàs stet etiam in objectis creatis suam

etiam esse motivam rationem posse, ut in me-

ritis facilè est dispicere. Deinde, ex perfectis-

sima comprehensione, qua Deus objecta om-

nia suæ dispositioni subjecta cognoscit. Ex ea

enim habetur non esse cur Deus unum decer-

nat, & dispositionem erga alia aliquomodo

suspendat. Ad quod dicendum Deum com-

prehendere omnia secundùm statum, quem

habent; cùm autem pro priori illo merita non

habeant absolutam futuritionem, sicuti neque

demerita, non posse circa illas haberi actus

illis correspondentes. Sed urget exemplo arti-

ficis, qui non prudenter operatur, si determi-

net seorsim de una parte sui operis, quin si-

mul circumspiciat omnes partes, earumq́ue

inter se, & cum una illa cohærentiam. Ut

si pictor determinet de magnitudine & loco

oculi, vel manus, quin simul determinat de

magnitudine, proportioneq́ue aliarum par-

tium. Pro quo D. Dionysius de cœlesti Hie-

rarchia Cap. 8. sic ait: Omnium est artifex, &

semper omnia componit, estque caussa indissolu-

bilis cohærentiæ & ordinis omnium, finesque prio-

rum cum sequentium principijs semper connectit,

& unam Vniversi conspirationem, concentumq́ue

pulcherrimè efficit. Sic divinus Antistes. Ad

quod quidem respondeo in primis artificem

etiamsi opus sua destinatione integrum com-

plectatur, multoties accidere ut circa ali-

qua non se determinet, sed in progressu id

præstet. Heri consultationi interfui circa

ædificium quoddam nostrum feliciter progre-

diens, circa tecti formam, an planum an con-

cameratum in media contignatione. Et in

pictore id etiam accidit multa in decursu me-

ditantem. Non ergo ex artifice creato vali-

dum sumitur argumentum. Si autem dicatur

Deum esse perfectissimum artificem, ut D.

Dionysius effatus, inde profectò incipien-

dum fuisset; quandoquidem aliud nihil ad

rem. Dico ergo illum de Theologicis præ-

cisionibus non locutum, sed id, quod fate-

mur omnes fide & ratione instructi, pro-

tulisse. Deinde adhibenda est solutio præ-

cedentis rationis, nonnihil ex nuper dictis

adjuncto: scilicet Deum ut summum arti-

ficem sua destinatione complecti omnia,

quæ pro illo statu præcisivo possunt dispo-

ni, ut sunt quæ nuper dicta; unde ex hu-

mano artifice simile quid accedit, non om-

nia pariter disponente, sublatis imperfectio-

nibus. Nonnulla alia omitto, quorum non

est operosa solutio. Neque deinceps cum Au-

ctore præfato circa prædestinationem con-

tendendum, qui brevem nobis pro illa ex-

hibuit tractationem, multas compendiaria il-

la de unitate actuum doctrina præcidens quæ-

stiones.

@@0@

@@1@238 Recognitio Tomi I. Problem. Theolog.

§. XXIV.

Circa electionem præcisam à medijs.


687. PRoblemate 1. & 4. diximus & proba-Modus di-|tendi pecu-|liaris P.|Izquierdi.

vimus secundùm præsentem provi-

dentiam repugnare, quia sic stare non posset ut

homines gloriam possent amittere, & absolu-

tè damnari, quandoquidem divinum decretum

frustrari omnino impossibile est; cùm tamen

damnari absolutè posse homines etiam præde-

stinatos omnino fatendum sit, ut ibidem osten-

sum. Sed insurgit P. Izquierdus Disputat. 41.

Quæst. 1. Proposit. 4. ubi multis probare inten-

dit, non obstante decreto posse prædicta stare,

eo quòd decretum intentivum ratione execu-

tivi fieri potest, ut non fuerit, eò quòd adhibe-

re potest omnino liberum, ad quod tantùm

tenetur ratione prioris; eo autem ipso quòd

liberum sit satisfacit efficaciæ decreti intenti-

vi, ex quo habetur, ut & liber maneat ad con-

ferendam gloriam, etiam suppositis meritis.

Ad decretũ ergo executivum spectat conferre

auxilium, quod Deus prævidet futurũ efficax,

& se liberè collaturum ei gloriam in recom-

pensationem meritorum. Quo casu collatio

gloriæ à libertate hominis dependebit, atque

etiam à libertate immediata Dei, quæ tantùm

erit principium remotum, tum gloriæ, tum

decreti executivi ejus, ob idq́ue nihil derogans

libertati decreti ejusdem, & collationis gloriæ.

Itaque cùm homini ratione decreti executivi