BiRİNCİ BÖLÜM 2008 yili programinin makroekonomik amaç ve poliTİkalari

II. ÇOK TARAFLI VE İKİLİ EKONOMİK İŞBİRLİĞİ

A. ÇOK TARAFLI EKONOMİK İŞBİRLİĞİ

1. Mevcut Durum

İslam ülkeleri ile ekonomik ve ticari ilişkilerin geliştirilmesine yönelik çabalar ikili ve çok taraflı olarak sürdürülmektedir. İslam ülkeleriyle çok taraflı ekonomik ilişkiler, İslam Konferansı Teşkilatı (İKT) Ekonomik ve Ticari İşbirliği Daimi Komitesi (İSEDAK) çalışmaları çerçevesinde ve İKT’nin çeşitli platformlarında yürütülmektedir.

İSEDAK kapsamındaki önemli projelerden biri, İKT Üyesi Ülkeler Arasında Tercihli Ticaret Sistemi (TPS-OIC) kurulmasıdır. Bu bağlamda, TPSOIC Çerçeve Anlaşması, TPSOIC Tercihli Tarife Protokolü (PRETAS), TPSOIC Menşe Kuralları görüşülmüş ve nihai hale getirilmiştir. İlgili TPSOIC anlaşmalarının 23. İSEDAK Toplantısı sırasında düzenlenecek imza töreninde bu anlaşmaları henüz imzalamamış diğer üye ülkeler tarafından da imzalanması beklenmektedir. Ülkemizin PRETAS’ı onaylamasına ilişkin çalışmalar da sürdürülmektedir.

İKT üyesi ülkeler arasında ticaretin yüzde 15’lerden yüzde 20’lere çıkarılması hedefi doğrultusunda kurulan Görev Gücüne ilişkin İş Tanımı İSEDAK Sekreteryası tarafından hazırlanmıştır. Diğer yandan, İKT Pamuk Yatırım Forumu 12-13 Kasım 2007 tarihlerinde İstanbul’da yapılacaktır.

23. İSEDAK Toplantısı, 14-17 Kasım 2007 tarihlerinde İstanbul’da düzenlenecektir.

2006 yılında Türkiye’nin İKT üyesi ülkelere ihracatı 15 milyar ABD doları olarak gerçekleşmiş olup, toplam ihracatımız içindeki payı yüzde 17,5’tir. 2007 yılının ilk altı ayında ihracat geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 35 artarak 8,9 milyar ABD dolarına yükselmiştir.

2006 yılında Türkiye’nin İKT üyesi ülkelerden ithalatı 19,1 milyar ABD doları olarak gerçekleşmiş olup, toplam ithalatımız içindeki payı yüzde 13,7’dir. 2007 yılının ilk altı ayında ithalat geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 5 artışla 9,8 milyar ABD dolarına çıkmıştır.

Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (EİT) Ticaret ve Kalkınma Bankasının kuruluş anlaşması Türkiye, İran ve Pakistan tarafından onaylanmıştır. Banka 2006 yılı sonunda İstanbul’da kurulmuştur. Bankanın 2007 yılı sonunda finansman faaliyetlerine başlaması beklenmektedir.

EİT Ticaret Anlaşması (ECOTA) ülkemiz tarafından 2007 yılında onaylanmıştır. Anlaşmanın yürürlüğe girmesi için çalışmalar yürütülmektedir.

Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (EİT) üyesi ülkeler arasında ticaretin geliştirilmesine yönelik EİT ile Uluslararası Ticaret Merkezi (ITC) ortak projesinin ikinci safhası 24-26 Ekim 2007 tarihlerinde, İstanbul’da, alıcılar-satıcılar toplantılarını da içerecek bir İş Forumu düzenlenerek sürtürülmektedir.

EİT Gıda Güvenliği Bölgesel Programı Donörler Konferansı Türkiye’nin ev sahipliğinde 2008 yılı Mayıs ayında gerçekleştirilecektir.

EİT Sanayi işbirliği alanında sürdürülen EİT Standardizasyon, Uygunluk Değerlendirme, Akreditasyon ve Metroloji Bölgesel Merkezi’nin (RISCAM) kuruluş çalışmaları devam etmektedir. RISCAM’ın merkez sekreteryasının Tahran’da, Akreditasyon ve Standardizasyon Teknik kurullarının merkezlerinin ise Türkiye’de kurulması kararlaştırılmıştır.

Türkiye'nin 2006 yılında EİT ülkelerine ihracatı 3,3 milyar ABD doları olarak gerçekleşmiş olup, toplam ihracatımızdaki payı yüzde 3,9'dur. 2007 yılının ilk altı aylık döneminde ihracat, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 41 oranında artarak 1,9 milyar ABD dolarına yükselmiştir.

2006 yılında Türkiye'nin EİT ülkelerinden ithalatı 8,1 milyar ABD doları olarak gerçekleşmiş olup, toplam ithalatımız içindeki payı yüzde 5,8'dir. 2007 yılının ilk altı ayında ithalat yüzde 25 oranında artarak 4,6 milyar ABD dolarına yükselmiştir.

Karadeniz Ekonomik İşbirliği (KEİ) Ticaret ve Kalkınma Bankası (KTKB) Direktörler Kurulu’nca onaylanıp imzaya bağlanmış projelerin ülkelere göre dağılımına bakıldığında, Türkiye yüzde 23,9’luk payla ilk sırada yer almaktadır. Ülkemizi yüzde 19,3’lük bir payla Ukrayna ve yüzde 12,7’lik bir payla Rusya izlemektedir.

Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) 2006-2010 yıllarında Karadeniz’i öncelikli bölgeler arasına almıştır. Bu kapsamda, UNDP’nin önerdiği “Karadeniz Ticaret ve Yatırım Teşvik Programı” nın uygulanmasına öncelikle Türkiye, Yunanistan ve UNDP ortaklığıyla başlanmıştır. Programın daha sonra KEİ bölgesine genişletilmesi öngörülmektedir.

Ulaştırma alanında, biri “Karadeniz Çevre Otoyolu Koordineli Gelişimi Mutabakat Muhtırası” ve diğeri “Karadeniz Deniz Otoyollarının Gelişimi Muhtırası” olmak üzere iki mutabakat muhtırası 19 Nisan 2007 tarihinde Belgrad’da yapılan KEİ Dışişleri Bakanları Konseyi 16. Toplantısı’nda imzalanmıştır. Karadeniz Çevre Otoyolu Projesi’nin önemli bir parçasını oluşturan Karadeniz Sahil Yolu 7 Nisan 2007 tarihinde trafiğe açılmıştır.

KEİ’nin proje bazında çalışan bölgesel işbirliği örgütü olması için, KEİ genel bütçesinden ayrı olarak bir proje geliştirme fonu kurulmuştur. Fon’un işleyiş kurallarını belirleyen hukuki belgeler tamamlanmıştır. Fon’a Türkiye dahil beş üye ülke ve KEİ bağlı kuruluşları maddi katkıda bulunmuştur.

Türkiye’nin 2006 yılında KEİ ülkelerine ihracatı 11,6 milyar ABD doları olarak gerçekleşmiş olup, toplam ihracatımız içindeki payı yüzde 13,5’tir. 2007 yılının ilk altı aylık döneminde ihracat, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 57 artarak 7,5 milyar ABD dolarına yükselmiştir.

2006 yılında Türkiye’nin KEİ ülkelerinden ithalatı 27 milyar ABD doları olarak gerçekleşmiş olup, toplam ithalatımızdaki payı 19,4’tür. 2007 yılının ilk altı ayında ithalat, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 26,9 artarak 15,8 milyar ABD dolarına yükselmiştir.

Kalkınmakta olan Sekiz Ülke (D-8) faaliyetleri kapsamında, “D-8 İşbirliği 2007-2017 Yol Haritası” taslağının Komisyon tarafından D-8 Bakanlar Toplantısı’na sunulmasına karar verilmiştir.

D-8 Yüksek Düzeyli Uzmanlar Toplantısında, D-8 Tercihli Ticaret Anlaşması ekini oluşturacak Menşe Protokolü konusundaki müzakereler gerçekleştirilmiştir. D-8 Menşe Kurallarında, TPS-OIC Menşe Kurallarının esas alınması kararlaştırılmıştır.

Türkiye’nin 2006 yılında D-8 ülkelerine ihracatı 2,2 milyar ABD doları olarak gerçekleşmiş olup, toplam ihracatımız içindeki payı yüzde 2,6’dır. 2007 yılının ilk altı aylık döneminde ihracat, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 24 artarak 1,2 milyar ABD dolarına yükselmiştir.

2006 yılında Türkiye’nin D-8 ülkelerinden ithalatı 8,9 milyar ABD doları olarak gerçekleşmiş olup toplam ithalatımız içindeki payı yüzde 6,3’dür. 2007 yılının ilk altı ayında ithalat, yüzde 26 oranında artarak 5,3 milyar ABD dolarına yükselmiştir.

2. Temel Amaç ve Hedefler

İslam ülkeleri ile çok taraflı ve ikili ekonomik ve ticari ilişkilerin geliştirilmesi ve derinleştirilmesi amacıyla yapılan çalışmalara hız kazandırılacak, bu ülkelere yönelik ihraç ürünlerinin çeşitlendirilmesine ve yeni pazarlara ulaştırılmasına, yatırım ve ticaretin önündeki engellerin kaldırılmasına yönelik çalışmalar sürdürülecektir.

PRETAS ve TPS-OIC Menşe Kurallarının onay işlemleri tamamlanacaktır. TPS-OIC Tercihli Ticaret Sisteminin 2009 yılı Ocak ayında yürürlüğe girmesi hedefi uyarınca, PRETAS ve TPS-OIC Menşe Kurallarının en az 10 ülke tarafından imzalanıp onaylanması için üye ülkeler nezdinde girişimde bulunulacaktır.

Birleşmiş Milletler Bin Yıl Kalkınma Hedeflerine uygun olarak ve Ülkemizin Afrika’ya Açılım Stratejisi kapsamında İKT üyesi ülkelerde fakirliğin azaltılması amacıyla pamuk üretimi ve işlenmesinde işbirliği gibi kapasite geliştirme programları desteklenecektir.

EİT Bölgesinde bölge içi ticaretin geliştirilmesi için tarife ve tarife dışı engellerin azaltılması, ulaştırmanın ve taşımacılığın kolaylaştırılması, özel sektörün bölge içinde etkin bir biçimde faaliyet göstermesine yönelik tedbirlerin alınması ve yatırım ortamının iyileştirilmesi ve ticaret rejimlerinin şeffaflaştırılarak uluslararası standartlar ile uyumlaştırılması için gerekli çalışmalar sürdürülecektir.

Bölge içi ticaretin serbestleştirilmesi kapsamında EİT Ticaret Anlaşması (ECOTA)’nın yürürlüğe girmesi yönünde yürütülen girişimler sürdürülecektir.

EİT Transit Ulaştırma Çerçeve Anlaşması (TTFA)’nın onay süreci tamamlanacaktır.

İstanbul’da kurulmuş olan EİT Ticaret ve Yatırım Bankası (ECO-Bank)’nın 2007 yılı sonunda finansman faaliyetlerine başlamasının ardından Bankanın etkin bir şekilde bölge için proje ve ticaret finansmanı sağlaması yönünde çalışmalar sürdürülecektir.

KEİ’yi proje üreten bir örgüte dönüştürmek amacıyla oluşturulan Proje Geliştirme Fonu’na destek verilmeye devam edilecektir. Ortak projelerin finansmanında ve özel sektörün desteklenmesinde KEİ Ticaret ve Kalkınma Bankasının olanaklarından, Bankanın program ve politikaları dahilinde yararlanılacaktır. KEİ Bölgesindeki Deniz ve Karayolu ulaşımının önündeki engellerin kaldırılması ve geliştirilmesi ile ilgili çalışmalar yapılacak ve bu konuda ortak projeler üretilecektir. Bursa’da bir KEİ Ticaret Merkezi oluşturulmasına yönelik proje çalışmaları sonuçlandırılacaktır.

Türkiye, D-8 çerçevesinde işbirliği faaliyetlerini desteklemeye devam edecektir. D–8 Tercihli Ticaret Anlaşması Menşe Protokolü konusundaki çalışmaların sonuçlandırılacaktır. D-8 üyesi ülkeler arasında “Gümrük Konularında İdari Yardımlaşma Çok Taraflı Anlaşması ve İşadamları için Vize İşlemlerinin Basitleştirilmesi Anlaşması”nın ivedilikle yürürlüğe konulması konusundaki çalışmalara öncelik verilecektir.

3. Politika Öncelikleri ve Tedbirler

Öncelik/Tedbir	Sorumlu Kuruluş	İşbirliği Yapılacak Kuruluşlar	Başlama Yılı -Bitiş Yılı		Yapılacak İşlem ve Açıklama
Öncelik 1. TPS-OIC Tercihli Ticaret Sisteminin 2009 yılı Ocak ayında yürürlüğe girmesi hedefi uyarınca PRETAS ve Menşe Kuralları Protokolünün ülkemizle birlikte en az 10 ülke tarafından imzalanıp onaylanması için çalışmalar sürdürülecektir.
Tedbir 1.1. PRETAS ve TPS-OIC Menşe Kurallarının onay işlemleri tamamlanacak ve ilgili ülkeler nezdinde girişimde bulunulacaktır.	DTM	TBMM. Başbakanlık, Dışişleri Bakanlığı, DPT, İKT Genel Sekreterliği, Bağlı ve ilgili uluslararası kuruluşlar		Aralık Sonu (Devamlı)	Üye ülkeler arasında ticaretin kolaylaştırılması ve artırılması sağlanacaktır.
Öncelik 2. EİT çerçevesinde ticaret ve yatırım, ulaştırma ve haberleşme, enerji, maden ve çevre, tarım, sanayi, sağlık ve turizm, insani kalkınma, ekonomik araştırma ve istatistik, eğitim, bilim, kültür ve uyuşturucu kontrolü alanlarında işbirliği faaliyetleri yapılacaktır.
Tedbir 2.1. EİT Ticaret ve Kalkınma Bankasının kuruluş ve faaliyet çalışmaları tamamlanacaktır.	Hazine Müsteşarlığı	Dışişleri Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, DPT		Aralık Sonu (Devamlı)	EİT Ticaret ve Kalkınma Bankasının 2007 yılı sonunda finansman faaliyetlerine geçmesi için gerekli hazırlıklar yapılacaktır.

Tedbir 2.2. ECOTA’nın yürürlüğe girmesi çalışmalarına devam edilecektir	DTM	Dışişleri Bakanlığı, DPT, Gümrük Müsteşarlığı, DTM	Aralık Sonu (Devamlı)	İlgili üye ülkelerle görüşülerek ECOTA’nın uygulamaya geçmesi sağlanacaktır.
Tedbir 2.3. TTFA’nın ülkemizce onaylanması ve TTCC konseyi çalışmaları sürdürülecektir.	Ulaştırma Bakanlığı	Dışişleri Bakanlığı, DPT, Gümrük Müsteşarlığı, TOBB	Aralık Sonu (Devamlı)	İlgili Kuruluşların görüşleri alınarak, TTFA’nın uygulanması için TTCC konseyinde görüşmeler yapılacaktır.
Öncelik 3. KEİ ülkeleri arasında ekonomik ve ticari ilişkilerin geliştirilmesi ve iyileştirilmesi için çok taraflı ve çok sektörlü işbirliği gerçekleştirilecektir.
Tedbir 3.1. KEİ bölgesinde ticaret ve yatırımların teşviki ve kolaylaştırılması için program düzenlenecektir.	Dışişleri Bakanlığı	DTM, Hazine Müsteşarlığı, KOSGEB, İGEME, TOBB, KEİ Sekreteryası, BM Kuruluşları	Aralık Sonu (Devamlı)	İlgili kamu kurum ve kuruluşları ile istişarelerde bulunularak KEİ Sekreteryası ve BM Kuruluşları ile program geliştirilmesi ve uygulanmasında işbirliği yapılacaktır.
Öncelik 4. D-8 ülkeleri arasında Tercihli Ticaret Sistemi için gümrük tarifelerinin azaltılması, tarife dışı engellerin kaldırılması, çifte vergilendirmenin önlenmesi ve ticaret mevzuatlarının uyumlaştırılması konularında çalışmalar sürdürülecektir.
Tedbir 4.1. Tercihli Ticaret Sistemi Menşe Kuralları Protokolünün sonuçlandırılması sağlanacaktır.	DTM	Dışişleri Bakanlığı, Gümrük Müsteşarlığı.	Aralık Sonu	Üye ülkeler arasında ticaretin kolaylaştırılması ve artırılması sağlanacaktır.
Tedbir 4.2. Gümrük Konularında Çok Taraflı İdari Yardım Anlaşması sonuçlandırılacaktır.	Gümrük Müsteşarlığı	Dışişleri Bakanlığı, DTM	Aralık Sonu	Ülkeler arasında ticarette ve gümrük konularında kolaylık sağlanacaktır.