Dr. Recep Albayrak Türklerin İranı
Yüklə 9,25 Mb.
|
| (Murtaza Mecidfer, “Mirza Ali Ekber Sabir”, Yeni Yol, cild-i evvel, sayı: 2, s.35-44; Nazım Ahundov, Azerbaycan Tenz Ruznameleri, s.316-317)
“Tuti” gibi mizah gazeteleri, Sabir ekolünü devam ettirmek amacıyla okuyucularını teşvik etmiş, tanınmış şairlerin şiirlerine nazire yazmalarını talep etmiştir. Okuyucularca gönderdikleri nazireler karşılığında “Cennetül Guşa” gibi kitapcıklar hediye etmiştir. Bazıları şöyledir: Tərpənmə amandır bala qəflətdən ayılma! Açma gözünü xab-ı cəhalətdən ayılma! … Lay lay bala lay lay Yat qal dala lay lay (Nazım Ahundov, Azerbaycan Tenz Ruznameleri, s.214) Mirza Ali Muciz/ Möcüz Şebüsteri (1873-1934): Tebriz/ Şebisterli Mirza Ali Muciz halkın aydınlanması, cehalet, dalalet, hurafe ve bidattan uzaklaştırılması için edebi, kültürel ve ilmi uyarılarda bulunmuş ve Sabir’i örnek almıştır: “Men gerek xalqı Sabir kimi ayıldam”. (Külliyât-ı Mirza Ali Muciz Şebisteri, s.II) Şebüsterli “Hacı Ağa” adlı bir tacirin oğludur. Eski usul medresede eğitim aldı. 16 yaşında babasını kaybedince, kardeşleri onu İstanbul’a davet etti. İstanbul’da ilmi, edebi ve tarihi mütalaalarla meşgul oldu. 30 yaşına gelince Şebüster kentine geri döndü. Vaktini Şeyh Mahmut Şebüsteri’nin türbesi haziresinde geçirmiş ve şiir yazmakla meşgul olmuştur. Soysal alanda yazdığı şiirler nedeniyle özellikle mollalar ve çıkar çevrelerinin düşmanlığını üzerine çekmiştir. XIX ve XX. yüzyılda Şebüsterliler özellikle çay ticareti nedeniyle Türkiye’ye sık sık gidip geldiğinden çok sayıda İstanbullu hanımı gelin olarak Şebüster’e götürmüşlerdir. İstanbul Türkçesi Şebüster’de yaygınlaşmıştır. Halen Şebüster Türkçesi’nde çok sayıda İstanbul Türkçesi’ne ait kelime vardır. Bu hanımlar nedeniyle Şebüsterde mezar taşları da İstanbul Türkçesiyle yazılmaya başlamıştır. Muciz/ Möcüz’ün şiirlerinde de bu tesir görülmektedir. Bazı hanımlar, Şebüster’den İstanbul’a geri dönmüş, eşlerinin kendilerine aldığı iş hanı ve benzeri mülkler sayesinde rahat yaşam sürmüşler, çocuklarını da Türkiye’de yetiştirmişlerdir.
“Dinmә, danışma vә tәrpәtmә zәbanın” dәdiler Qoy beş on tük çәnәvә, oxşat özün Şiәlәrә “Gәdә qırxdırma başun, çәkmә dabanın!” dedilәr Bir әba saldı anam çiğnimә, geydim qolunu “Eybdir, burda qolun geymә әbanın” dedilәr Mescidә daxil olan vәqtdә gәr-nuş eylә “Ver salam, öpgilәn dәstarın ağanın” dedilәr Dedim-Allah! Baxın, etmәyün, axər öldüm “Gәr bu cür etmәyәsәn, çoxdu ziyanın” dedilәr. Düşdü dalımca beş on danә dilәnçi hәr gün “Ver görax hәmşeri haqqın füqәranın” dediler Dedim-ey vay!, nә çoxdur füqәrası bu yerin “Var Şәbüstәrde fabriqası gәdanın” dedilər “Malıvın beşdә birin ver seyyidә, müftә-xora, Ucların kәsmә buğun, çәkmә dabanın” dedilәr. Muciz, cehaletle, bidatla, baskı ve yolsuzlukla mücadele için çok sayıda şiir yazmış ve halkı aydınlatmak istemiş, çetin ve zorlu bir hayat geçirmiştir. Ş. 1312/ 1933 yılında Şebüster’i terk edip, Şahrud kentine yerleşmiş, Ş. 1313/ 1934 yılında vefat etmiştir. Daha sonraları çok sayıda şiir ona maledilmiştir. Bu şiirlerin çeşitli versiyonları da vardır. Küfrümә hökmeylәdiz hansı günah-ilә mәnim Cürmümü sabit edin bircә guvah-ile mәnim Nә talaq-ilә işim var, nә nikâh-ilә mәnim Qızızi hazır edüb mәclisә dindirmәmişәm Ey Şebüstәrli dadaşlar, sizә mәn neylәmişәm!?
Rəməzan varid-i İran olacaq inşallah Iyd-i Cemşid bu il nəql-i məkân eyləyəcək Tutacaq ruze Müsəlman olacaq inşallah Şəb-i novruz, xəzab eyləyəcək mömin-i xas Saqqalı misli badımcan olacaq inşallah Duracaq vəqt-i obaşdan, yiyəcək bozbaşı Çıxacaq dama, azanxan olacaq inşallah Eyle ki, qıldı namazı, oxudu təqibat Soyunub paltarı üryan olacaq inşallah Yumacaq gözleri, xurna çəkəcək, yuxlayacaq Kürsi çadr-şəbi lərzan olacaq inşallah Ta ki, oğlan ayılub eyləyəcək ah u fəğan Mərd-i dindar o dəm herasan olacaq inşallah O çığırdıqca qaş qabağın turşudacaq Kişinin hali pərişan olacaq inşallah … Yüklə 9,25 Mb. Dostları ilə paylaş:
|