difenhidramin 136
bazı türleri gösterişli yaprakları nedeniyle evlerde süs bitkisi olarak yetiştirilir. Bu bitkilerin gövdelerinden alınan bir parça çiğnendiğinde, içinde bulunan oksalatlar
diferansiyel, matematikte, bir fonksiyonun belirli değerlerine yaklaşmakta kullanılan ve fonksiyonun tiirevine(*) dayalı ifade. Bir fonksiyonun xo noktasındaki türevi, f'(x0) olarak gösterilir veAx, 0'a yaklaşırken Ay bölümünün limiti Ax olarak tanımlanır (burada, [ Ay=f (xo+Ax)-f(xo)]). Türev bir limit olarak tanımlandığından, Ax,0'a ne kadar yaklaşırsa, Ay/Ax bölümü de türeve o kadar yaklaşır. Bu nedenle eğer x yeterince küçükse, A y =/'(xo)Ax'tir (dalgalı çizgiler yaklaşık olarak eşit anlamına gelir). Örneğin /Î7'yi hesaplamak için kullanılması gereken fonksiyon f(x) = -Jx 'tir ve bu fonksiyonun türevi 1/2 x~w'dir. Eğerxo=16 ise, bu durumdaf'(xo) = 1/8'dir veAx=l için Ay = 1/8 yaklaşık değeri elde edilir. /(16)=4 olduğundan, /(17) ya da %/T7 için yaklaşık 4,125 bulunur. Gerçekte Vl7'nin üç ondalığa kadar yürütülmüş değeri 4,123'tür.
diferansiyel, motorlu taşıtlarda, devindiri- ci motor kuvvetinin devindirici tekerleklere aktarılmasında kullanılan dişli düzenek. Motor kuvvetini her iki tekerleğe eşit olarak dağıtmakla birlikte, örneğin taşıt bir virajı dönerken, tekerleklerin değişik uzunluklarda yol almasını da olanaklı kılar. Düz bir yolda tekerlekler aynı hızda döner; ama taşıt viraja girdiğinde, virajın dış yanında kalan tekerleğin katetmesi gereken uzunluk daha fazladır ve eğer frenlenmezse, iç yandaki tekerlekten daha hızlı döner.
Klasik otomobil diferansiyeli, 1827'de Fransız mucit Onesiphore Pecqueur tarafından geliştirildi. Önceleri, buharla çalışan taşıtlara uygulanan donanım, 19. yüzyılın sonlarında içten yanmalı motorların kullanıma girmesiyle birlikte, hızla yaygınlaştı.
Pecqueur diferansiyelinin temel öğeleri çizimde gösterilmiştir. Transmisyon organından gelen kuvvet, konik (mahruti) dişli aracılığıyla ayna dişliye aktarılır; her iki
istavroz kovanı
ayna dişli
istavroz pinyon dişlileri
Otomobil diferansiyeli
dişli de, arka tekerlek aksı üzerinde bulunan diferansiyel kovanının içindeki yataklara yerleştirilmiştir. Ayna dişliye cıvatalan- mış istavroz kovanının içindeki yataklarda ise, birbirlerine tam karşıt doğrultuda, bir ya da iki çift konik pinyon dişlisi bulunur. Her iki tekerleğin mili,aks istavroz dişlilerine bağlanmıştır ve aks dişlileri ile pinyon dişliler birbirine geçmiş durumundadır. Düz yolda tekerlekler ile aks istavroz dişlileri aynı hızda döner, pinyon dişliler muylularına göre sabit kalır ve tüm istavroz dişlileri, istavroz kovanı ve ayna dişli ile birlikte, bir sistem halinde aynı devinimi yapar. Eğer taşıt sola doğru dönerse, sağdaki tekerlek soldakine oranla daha hızlı dönmeye zorlanır ve aks dişlileri ile pinyon dişliler birbirleriyle göreli devinime geçerler. Ayna dişli, sağ ve sol tekerleklerin hızlarının ortalamasına eşit bir hızda döner. Eğer taşıt bir krikoyla kaldırılıp vites boştayken tekerleklerden biri elle döndürülürse, öteki tekerlek aynı hızda ters yönde döner.
Pecqueur diferansiyeliyle, her iki tekerleğe aktarılan moment aynıdır. Bu nedenle, tekerleklerden biri, örneğin buz ya da çamur üzerinde patinaj yaparsa, öteki tekerleğe aktarılan moment azalır. Bu olumsuzluk, sınırlı kaymalı diferansiyellerin yardımıyla çözümlenir. Bu tür donanımlar çoğunlukla, bir kavrama düzeneğiyle akslardan birinin ayna dişliye kilitlenmesi esasına dayalı olarak çalışır. Tekerleklerden biri daha yavaş bir itim aldığında, dönme eğilimi kavrama yardımıyla sınırlanır ve böylece öteki tekerleğe daha fazla moment aktarılır.
Dostları ilə paylaş: |