Hacı Əhməd-Cabir Hacı İsmayıl oğlu

Ana südü
Burada ana südü ilə əlaqədar bir həqiqəti də nəzərə çatdırmaq yerində olardı. “Qurani-Kərim”də buyurulur:

“Analar (istər boşanmış, istərsə də boşanmamış olsunlar) uşaqlarını əmizdirmə müddətini ta­mam­lat­­maq istəyən (atalar) üçün tam iki il əmiz­dir­sin­lər” (əl-Bəqərə, 2/233).

Başqa bir ayədə oxuyuruq:

“Biz insana ata-anasına (yaxşılıq etməyi, validey­ninə yaxşı baxmağı, onlarla gözəl davranmağı) tövsiyə etdik. Anası onu (bətnində) çox zəif bir halda daşı­mış­dı. (Uşağın süddən) kəsilməsi isə iki il ərzində olur” (Loğman, 31/14).

Bu iki ayədən bəlli olur ki, ana öz körpəsinə tam iki il döşündən süd verməlidir.

Lakin uşaq bəslənməsində südün əhəmiyyəti nə­zərə alınaraq digər mənbələrdə uşağın ən azı 9 ay ana südü ilə bəslənməsi vacib sayılır. Çünki bu gələcək nəslin sağlam və gümrah böyüməsi üçün zəruri şərtdir.

Bu gün inkişaf etmiş tibb elmi də bu nəticəyə gəlmişdi ki, uşağı iki il əmizdirmənin həm ananın, həm də körpənin sağlamlığında mühüm əhəmiyyəti vardır.

Ana südü ilahi qüdrətlə əfsunlanmış bir süddür. Onda körpənin həyatı ehtiyac duyduğu mühüm vita­minlər, hormonlar, orqanizmi qoruyan maddələr və mikroblarla mübarizəedici bioloji fəal maddələr vardır. Ana südündə eyni zamanda ananın xarakterini mənən uşaqda təşəkkül etdirəcək sirli-sehrli amillər mövcud­dur.

Ana südündə insanın böyüməsi cəhətdən əsas qi­dalı maddələr olan protein, şəkər, yağ, fosfor və vi­ta­minlərin optimal miqdarı uşağın vücuduna uyğun gə­ləcək şəkildə çox ahəngli bir nisbət və ölçüdə möv­cud­dur. Ən başlıcası, bu nemətlər ilahi tərəfindən tənzim edilir.

Ana südündə körpəni ilk altı ay içində bütün mik­rob təbiətli xəstəliklərdən qoruyan əvəzsiz maddələr var­dır. Bu və ya digər başqa səbəblərlə körpənin, xü­susilə ilk altı ayda ancaq südlə bəslənməsi bioloji bir zərurət olaraq məsləhət görülür.

Məlumdur ki, inək sağılandan sonra bir müddət südün tərkibində bakteriyalar inkişaf edə bilmir. Buna səbəb südün tərkibində bakterial xassəli antitellərin, başqa sözlə immun cisimlərinin olmasıdır. Ana sü­dün­də də belə maddələr mövcuddur və körpənin ana südü ilə qidalanmasında bu maddələr uşağın xəstəliklərə, elə­cə də mikroblara qarşı müqavimətini artırır.

Inkişaf edən müasir elmə görə də əmizdirmə müd­dəti, eynən Quranda deyildiyi kimi, iki ildir. Çünki qaraciyərin qan əmələ gətirməsi üçün çox yüklü olması və digər orqanların inkişaf halında olması səbəbi ilə ana südünə olan məcburi ehtiyac iki il davam etmək­dədir. Ayrıca, uşaq orqanizminin inkişafının ən əhə­miy­yətli dövründə bioloji maddələrə olan ehtiyac müd­dəti də iki il çəkir. Şübhəsiz ki, tibb elmi körpənin ilk iki ildə gerçəkləşdirəcəyi inkişafının ən mühüm dövrü olduğunu kəskinliklə qəbul edir.

Tibb elmi körpəsini bir-iki il əmizdirən anada bio­loji bir inkişafın olduğunu, nəticədə döş vəziləri xər­çən­ginin çox az müşahidə edildiyini; buna müqabil körpəsinə süd verməyən ananın isə sağlamlıq cəhətdən təhlükəli hallar keçirdiyini nəzərə alır.

Kamil təkəmmül üçün ana südünün faydaları müasir elmdə bütün açıqlığı baxımından təsdiq edil­miş­dir. Bu elmi nailiyyət Quranın 1400 il bundan əvvəl dediyini təsdiq etmişdir. Başqa sözlə, bu da Quranın növbəti bir möcüzəsi sayılmalıdır.

“Qurani-Kərim”in Nisa surəsinin 23-cü ayəsində evlənilməsi haram olan qadınlar arasında “süd bacılar” da yer alır. Islam fikhinə görə körpənin ilk iki ili içərisində əmizdirmələrlə süd qardaşlığı meydana gəlir. Iki ildən sonrakı əmizdirmələrdə bu qardaşlıq özünü göstərməz. Deməli, Quranın təsbit etdiyi iki il əmizdirmə müddətindən sonra ana südü öz əhəmiyyətini böyük ölçüdə itirməkdədir.

Ana südü qida kimi körpənin dünyaya gəlməsi ilə başlayır. Bir başqa uşaq iki ilə qədər bu süddən çox az bir şey dəxi əmsə, süd qardaşlığı meydana çıxır. Bu süd uşağın formalaşması ilə meydana gəldiyi üçün, onu əmən digər uşağa da eyni xarakter hakim kəsilir. Başqa sözlə, ortaq vəsflərə dayanan bir qardaşlıq xarakteri gerçəkləşir. Bu səbəbdən, bəhs edilən ayəti-kərimə ilə süd qardaşlarının evlənmələri haram bu­yu­rulmuşdur. Normal batin qardaşlığı kimi, süd qardaş­lığı da eyni məhrəmiyyət ölçülərinə tabedir.

Nəslin sağlamlığı cəhətdən Quranın bu qadağası necə böyük əhəmiyyətə malikdir. Hələ bunun bu gün elmə məchul olan tərəfləri gün işığına çıxdıqca, “Qurani-Kərim”in möcüzəli xəbərdarlıqları daha da aydınlaşacaqdır.

Uşaqların qidalanması üçün bəzi bölgələrdə keçi südü istifadə olunur. Bu onunla izah edilir ki, keçi südü kimyəvi tərkibinə, yağ kürəciklərinin xırda və yağ kürəciklərini xaricdən əhatə edən zülal təbəqəsinin (pərdəsinin) nazik olmasına görə ana südünə yaxındır.