İ Ç İ ndek I l e r cilt I ab müktesebatının Üstlenilmesine İlişkin Türkiye Ulusal Programı

4.13.3.İstatistiksel Eşgüdüm

I. Öncelik tanımı

İşyeri, mal ve hizmet üreten örgütsel birim olan yasal birimlerin en küçük kombinasyonudur. İşyerleri birçok yasal birimin gruplanmasına uygun olan belirli durumlar altındaki ekonomik varlıklar olarak da tanımlanır.

Klasifikasyon sistemleri işyeri istatistiklerinin en önemli parçasıdır. Birimler faaliyet klasifikasyon sistemi referansına göre tanımlanmış, ana faaliyetlerine göre sınıflandırılmıştır. Ana faaliyet, faaliyet başına katma değerin hacmine göre belirlenir. Birleşmiş Milletlerin Merkezi Ürün Klasifikasyonu (CPC), hizmetler sahasında bir yeniliktir. ISIC/REV 3 faaliyet klasifikasyon sistemi ile, ilişkilendirilebilir. CPA ürün klasifikasyon sistemi ise, Topluluk için geliştirilmiş olan bir yöntemdir. Çeşitli ekonomik değişkenler, genel çerçeve içerisinde hizmet sektörlerinin ve alt sektörlerin tanımlanmasını sağlayacaktır.

Değişkenler 3 sınıfa ayrılırlar:

• 
  Birimlerin yapısal özellikleri,
  
• 
  Birimlere ait muhasebe verileri,
  
• 
  İstihdam verileri.
  

İstatistiksel elementler derlenen veya toplanan değişkenlerdir. Bu değişkenler temelinde dolaysız olarak hesaplanan değişkenler de mevcuttur. Muhasebe bilgilerinden yararlanılarak elde edilen değişkenlerin oluşturulması ve işyeri için yatırımlara ait değişkenler çok önemlidir. Genel sayımlar ve özel anketler ile ilgili veriler saptanır.

a) Mevcut durum

Devlet İstatistik Enstitüsü ilgili AB Mevzuatının öngördüğü bir Yapısal İş İstatistikleri Sistemine sahip bulunmamaktadır.

b) AB Müktesebatı

İlgili AB müktesebatı listesi Cilt II’de verilmektedir. Ancak, bu mevzuat listesinden aşağıda maddeleri belirtilen yasal düzenlemeler, sorumlu kuruluşların görüşleri doğrultusunda değerlendirmeye alınmamıştır:

	1165/98/EC,	2699/98/EC,	2700/98/EC,
	2701/98/EC,	2702/98/EC.
c) Sorumlu kuruluş

Devlet İstatistik Enstitüsü ve bu istatistiksel sistemin alt yapısını oluşturacak verileri derleyen ilgili kamu kurum ve kuruluşları.

d) Nihai hedef

Öncelikle bu istatistiksel sistem için ilgili kurum ve kuruluşlar ile koordineli çalışılarak alt çalışma grupları oluşturmaktır. Çalışmalar sonucunda yapısal iş istatistikleri için ihtiyaç duyulan yeni istatistiksel veri tabanını yaratmak ve bu süreçte mevcut istatistikleri geliştirerek, teknik ve yasal yapıda değişiklikler yaparak AB mevzuatlarına uygun hale getirmektir.

	II. AB müktesebatı ile Türk mevzuatı karşılaştırması ve yapılması gereken değişiklik ve yeniliklerin uygulamaya geçirilmesi için alınması gereken önlemler
a) Türk mevzuatının mevcut durumu

Bu konuyla doğrudan bağlantılı bir mevzuat bulunmamaktadır.

b) Gerekli kurumsal değişiklikler

Yapısal İş İstatistiklerinin AB normlarında üretilebilmesi için öncelikle bu konu ile ilgilenecek birim tespit edilmeli veya yeni birimler ihdas edilmelidir.

c) Yeni düzenlemelerin uygulanması için gereken ek personel ve eğitim ihtiyacı

Yapısal İş İstatistiklerinin derlenmesi konusunda çalışacak personelin eğitimi gerekmektedir.

III. Takvim

İş istatistiklerinin AB normlarında üretilmesi çalışmalarında bir yıl içerisinde önemli bir aşama kaydedilecektir.

4.13.4.Kayıtlar

I. Öncelik tanımı

a) Mevcut durum

Devlet İstatistik Enstitüsü işyeri kayıt sistemine sahip bulunmamaktadır. Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Konfederasyonu, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Maliye Bakanlığı , Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ile Sanayi ve Ticaret Odalarının kayıtlarını ele alarak işyeri kayıt sistemini oluşturması denenmiş, ancak kayıtların pek çoğunun manyetik ortamda olmaması, güncelleştirmenin yapılmaması, adres bilgilerinin tam ve güncel olmaması gibi sorunlarla karşılaşılmıştır. Özellikle, Maliye Bakanlığının mükellef kayıt bilgilerinden, işyeri kayıtlarına temel teşkil edecek işyerini tanımlayıcı bilgileri dahi, Kurumun Kanununda yer alan kısıtlamalar nedeniyle veremediği tespit edilmiş; vergi döneminde işyeri adres çerçevesini oluşturmak üzere anket yapılmış, ancak yapılan çalışmanın analizinde işyerlerinin adres bilgilerine ulaşılamadığı tespit edilmiştir.

Devlet İstatistik Enstitüsü’nde Madencilik ve Taşocakçılığı, İmalat Sanayi, Elektrik, Gaz ve Su, Yapı (inşaat) ve Bayındırlık İşleri, Toptan Ticaret, Perakende Ticaret, Otel, Lokanta, Kahvehane ve Pastane, Ulaştırma, Bankalar, Sigortalar gibi hizmet işyerlerinin tamamına ait kayıt bilgileri derlenmektedir. İşyerleri kayıt sisteminde; adres bileşenleri, çalışan sayısı, iktisadi faaliyet kodu, ücretler, ciro bilgileri yer almaktadır. İşyerleri kayıt sisteminde, bazı sektörler için güncellik sorunu vardır. Ayrıca, tüm işyerlerinin kayıtlarının standart bir şekilde bir arada tutulduğu sistem ve sorumlu birim bulunmamaktadır. Tarım sektörüne ilişkin olarak çiftçileri içeren bir kayıt sistemi mevcut değildir.

b) AB Müktesebatı

İlgili AB mevzuatı listesi Cilt II’de verilmektedir.

c) Sorumlu kuruluş

DİE, Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Konfederasyonu, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Maliye Bakanlığı , Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ile Sanayi ve Ticaret Odaları

d) Nihai hedef

Söz konusu AB mevzuatının üstlenilerek uygulanmasıdır.

	II. AB müktesebatı ile Türk mevzuatı karşılaştırması ve yapılması gereken değişiklik ve yeniliklerin uygulamaya geçirilmesi için alınması gereken önlemler
a) Türk mevzuatının mevcut durumu

Kayıt sistemlerinin oluşumunda ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının derlediği idari kayıtlar sistematik değildir. Ayrıca, derlenen verilerin başta DİE olmak üzere ilgili kurumlarca paylaşımı konusunda gerek yasal düzeyde gerek uygulama aşamasında sorunlar bulunmaktadır.

b) Türk mevzuatında yapılması gereken değişiklik ve yenilikler

Kayıt sistemlerinin oluşumu aşamasında kullanılması zorunlu idari kayıtlar için yapılacak yeni düzenleme ile ilgili tanımların ve veri paylaşımı konusunda gerekli düzenlemelerin yapılmasını takiben, Devlet İstatistik Enstitüsünde kayıtların takibini ve güncelleştirilmesini yapacak bir birimin kurulması gerekir.

c) Gerekli kurumsal değişiklikler

Kurumlar arası işbirliği ilkelerinin tanımlanması gerekmektedir.

d) Yeni mevzuatın yürürlüğe girmesine bağlı olarak alınması gereken tedbirler

Devlet İstatistik Enstitüsü kayıt sistemlerini takip edecek bir birim oluşturmak durumundadır. Bu birimde en az on personel olmalı ve bu personel iktisadi faaliyet ve idari kayıt bilgilerinin istenilen kayıt birimi bilgisine dönüşümü gibi konularda eğitilmelidir.

e) Yeni düzenlemelerin uygulanması için gereken ek personel ve eğitim ihtiyacı

Personelin eğitimi ve kayıt sistemindeki bilgilerin manyetik ortamda takibi için ilave işgücüne ihtiyaç duyulacaktır.

f) Gerekli yatırımlar

Kayıt sistemindeki bilgilerin manyetik ortamda takibi için ilave makine ve teçhizata ihtiyaç duyulmaktadır.

III. Takvim

Kayıt sisteminin AB standartlarına yaklaştırılması için kısa dönemde çalışmalara başlanması gerekmektedir.