İ Ç İ ndek I l e r cilt I ab müktesebatının Üstlenilmesine İlişkin Türkiye Ulusal Programı

4.13.5.Veri Güvenliği ve İstatistiksel Gizlilik

I. Öncelik tanımı

Resmi istatistik kurumları gizli/özel bilgiye ulaşmada birçok etkili araca sahiptir. Bundan dolayı, bu tür bilgilerin güvenli bir şekilde muhafaza edilmesi ve sadece istatistiki amaçlar için kullanılmasının önemi büyüktür. Bu bilgilerin açığa çıkmaması için ahlaki, mesleki ve yasal önlemlerin alınması gerekir. Aksi durumda, gizli/özel bilgisi açığa çıkan kişinin/kurumun sosyal ve ekonomik açıdan zarar görmesine yol açılır. Birleşmiş Milletlerin yayımlamış olduğu “Resmi İstatistikçiler ile İlgili Temel Kurallar” hakkındaki deklerasyonunda, verilerin gizliliğinin korunmasının, resmi istatistikçilerin temel görevlerinden biri olduğu vurgulanmaktadır.

a) Mevcut durum

Avrupa Birliği İstatistik Ofisinin istatistiki verilerin gizliliği anlayışı ile, Devlet İstatistik Enstitüsü Kanununda belirtilen verilerin gizliliği arasında farklılık bulunmaktadır.

b) AB Müktesebatı

AB müktesebatı listesi Cilt II’de verilmektedir.

c) Sorumlu kuruluş

Devlet İstatistik Enstitüsü

d) Nihai hedef

Söz konusu AB mevzuatının üstlenilerek uygulanmasıdır.

	II. AB müktesebatı ile Türk mevzuatı karşılaştırması ve yapılması gereken değişiklik ve yeniliklerin uygulamaya geçirilmesi için alınması gereken önlemler
a) Türk mevzuatının mevcut durumu

53 sayılı “Devlet İstatistik Enstitüsünün Görev, Yetki ve Kuruluşu Hakkında Kanun”un 27’inci maddesinde verilerin gizliliği konusu düzenlenmektedir. Buna göre; “Enstitü toplanan istatistiki bilgilerden kişisel ve özel nitelikte bulunanları, resmi veya özel herhangi bir makama vermekten veya açıklamak ve yayınlamaktan yasaklıdır. Bu bilgileri toplayan ve düzenleyen memurlar dahi, kesin bir saklılık göstermeye mecburdurlar. Kişisel ve özel nitelikte olmasa dahi, Devlet İstatistik Enstitüsünce toplanan istatistiki bilgileri, yayınlanmadan önce, Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanı dışında hiçbir görevli herhangi bir şahsa veya makama veremez. Bu bilgiler istatistik amaçları dışında kullanılmaz ve subut vasıtası olamaz.”

Ayrıca, aynı Kanunun 29’uncu maddesi ile 27’inci maddesindeki yasakları ihlal edenlere uygulanacak cezai yaptırıma ilişkin esaslar belirtilmektedir.

b) Türk mevzuatında yapılması gereken değişiklik ve yenilikler

53 sayılı Kanunda bazı yeni düzenlemeler yapmak gerekecektir. Özellikle, kişinin özel hayatının dışındaki verilerin Avrupa Birliği İstatistik Ofisine salt istatistiki amaçlar dahilinde verilebilmesine imkan tanıyacak bir maddenin eklenmesi gerekir.

c) Yeni mevzuatın yürürlüğe girmesine bağlı olarak alınması gereken tedbirler

Verilerin gizlilik düzeyinin belirlenmesine ilişkin bir kurumsal düzenleme yapılması gerekmektedir.

d) Yeni düzenlemelerin uygulanması için gereken ek personel ve eğitim ihtiyacı

Gizli ve diğer tüm verilerin korunması, güvenliği ve gizliliğinin sağlanması konusunda Avrupa Birliği düzeyindeki uygulamaların öğrenilebilmesi için 4-5 DİE uzmanının eğitim alması gerekmektedir.

III. Takvim

Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne tam üyeliği aşamasında yapılacaktır.

4.13.6.Nüfus

I. Öncelik tanımı

a) Mevcut durum

Nüfus alanında nüfus sayımı, kayıt sistemi ve nüfus araştırmaları ile bilgi derlenmektedir. Nüfus sayımı ilk kez 1927 yılında yapılmıştır. 2000 yılında yapılan 14’üncü nüfus sayımında, Birleşmiş Milletler ve EUROSTAT tarafından hazırlanan Avrupa ülkelerinde uygulanacak 2000 Nüfus ve Konut Sayımı için Öneriler dikkate alınarak mümkün olduğu ölçüde Avrupa ülkeleri ile karşılaştırılabilir bilgi derlenmeye çalışılmıştır.

Türkiye’de nüfus kayıt sistemi, İçişleri Bakanlığına bağlı Nüfus ve Vatandaşlık Genel Müdürlüğü tarafından oluşturulmaktadır. Bu sistem ile doğum, ölüm, evlenme, boşanma, vb. demografik olaylar ile ilgili veriler derlenmektedir. Sistem, ilçe bazında verilere dayanmakta olup, verilerin bilgisayar ortamına ilçe bazında aktarılması çalışması son dönemde tamamlanmıştır. İlçe bazında girilen bilgilerin merkeze güncel olarak aktarımının en kısa zamanda gerçekleştirilmesi hedeflenmektedir. Kayıt sisteminde kişisel bazdaki bilgilerin daimi ikametgaha göre derlenememesi en önemli sorunu oluşturmaktadır.

Nüfus araştırmaları 1963 yılından itibaren beş yılda bir uygulanmaktadır. Bu araştırmalar Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü ve Devlet İstatistik Enstitüsü tarafından yürütülmektedir.

Türkiye’de kayıt sistemi ile demografik olaylar güvenilir olarak takip edilemediğinden doğum, ölüm ve göç olaylarına ilişkin bilgiler nüfus sayımları ve nüfus araştırmaları ile derlenmektedir. Bununla birlikte evlenme, il ve ilçe merkezindeki ölümler ve boşanma istatistikleri Devlet İstatistik Enstitüsü tarafından ilgili kurumlar ile işbirliği halinde yıllık olarak derlenmekte ve yayımlanmaktadır.

b) AB Müktesebatı

İlgili AB müktesebatı listesi Cilt II’de verilmektedir.

c) Sorumlu kuruluş

Devlet İstatistik Enstitüsü, Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü ve İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık Genel Müdürlüğü

d) Nihai hedef

Nüfus sayımlarının on yılda bir uygulanmasına devam edilmesi ve sayımlar arası dönemde nüfus alanında farklı kuşaklara yönelik periyodik araştırmaların düzenli olarak uygulanması ve nüfus kayıt sistemi ile ikametgaha dayalı güncel bilgilerin tam olarak derlenmesi kısa dönemde hedeflenmektedir.

	II. AB müktesebatı ile Türk mevzuatı karşılaştırması ve yapılması gereken değişiklik ve yeniliklerin uygulamaya geçirilmesi için alınması gereken önlemler
a) Türk mevzuatının mevcut durumu

Devlet İstatistik Enstitüsü, Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü ve İçişleri Bakanlığının kuruluş ve görevlerine ilişkin mevzuat

b) Türk mevzuatında yapılması gereken değişiklik ve yenilikler

İstatistiksel amaçlara da hizmet edecek bir kayıt sisteminin tam anlamıyla geliştirilebilmesi için Nüfus ve Vatandaşlık Genel Müdürlüğü, Devlet İstatistik Enstitüsü, Devlet Planlama Teşkilatı ve diğer ilgili kamu kuruluşları ile ortak bir proje çalışması yürütülmesi ve demografik olayların güncel olarak takibini sağlayacak sistemin uygulamaya sokulması gerekmektedir. Ayrıca verilerin ikametgaha dayalı olarak derlenmesi için gerekli düzenlemelerin yapılması gerekmektedir. Bu hususta bazı mevzuat değişikliklerine de ihtiyaç duyulmaktadır.

c) Gerekli kurumsal değişiklikler

Gerek görülmemektedir.

d) Yeni düzenlemelerin uygulanması için gereken ek Personel ve eğitim ihtiyacı

Mevcut personelin yeni donanım ve programları kullanabilmesi için eğitim ihtiyacı bulunmaktadır.

e) Gerekli yatırımlar

Verilerin manyetik ortamda iletilmesini teminen donanım ihtiyacı olabilecektir.

III. Takvim

Nüfus istatistiklerinin geliştirilmesi için bir strateji belirlenerek çalışmalara başlanacak ve bu çalışmalar kısa vadede tamamlanacaktır.

IV. Finansman

Nüfus alanındaki istatistiklerin geliştirilmesi için ilgili kurumlardaki personel sayısının artırılması ve personelin teknik kapasitesinin geliştirilmesi gerekmektedir. Ayrıca, Avrupa Birliği düzeyinde uyumun tam olarak sağlanabilmesi için donanım alt yapısının da geliştirilmesine ihtiyaç duyulmaktadır. Bu yöndeki gelişmeler için şu anda tam olarak tespit edilememesine rağmen finansman ihtiyacı da bulunmaktadır.