Ioan. De salas, gvmielensis, e provincia castellana, societatis iesv

Paulo ad Galatas 3. dicente, credidit Abraham Deo,

& reputatum est illi ad iustitiam, nam bis, aut ter di-

ctum est illi, in semine tuo benedicentur omnes gentes,

Genes. 12. 15. & 17. & 18. & explicuit Paulus, in se-

mine tuo idest Christo. Abrahæ quoque dixit Deus,

ego protector tuus sum, & merces tua magna nimis Ge-

nes 15. Et psal. 111. in memoria æterna erit iustus: psal.

118. inclinaui cor meũ ad faciendas iustificationes tuas

in æternum propter retributionem. Tobię 4. Eleemosyna

ab omni peccato, & morte liberat, & non patietur, ani-

mā ire in tenebras, & c. 12. filij sanctorum sumus, & vi-

tam illam expectamus, quam Deus daturus est iis, qui

fidem suam nunquā mutāt ab eo, Sap. 5. stabunt iusti in

magna constātia aduersus eos, qui se angustiauerũt, &c.

Iob 19. scio quòd redemptor meus viuit, & in nouissimo

die de terra surrecturus sum, & rursum circũdabor pelle

mea, & in carne mea videbo deum saluatorẽ meum, &c.

& Ezec. 37. describitur optimè mortuorũ resurre-

ctio, & Deut. 12. multi de iis, qui dormierunt in terræ<-P>@@

<-P>puluere, euigilabũt, alij in vitā æternā, alij in opprobriũ,

vt videant semper: & Act. 23. Sadducæi perhibentur

negasse resurrectionem mortuorum, quam cæteri

Iudæorum credebant. Et 2. Mach. 6. dixit quidam,

Nam etsi in præsenti tempore suppliciis homin um eri-

piar. Sed manus omnipotentis Dei nec viuus, nec de-

functus effugiam: & cap. 7. vnus dixit, sed Rex mun-

di defunctos nos pro suis legibus, in æternæ vitæ

resurrectione suscitabit: alius autem dixit fratres

mei, modico nunc dolore sustentato sub testamento æter-

næ vitæ effecti sunt, & 1. Reg. 28. narratur vera appa-

ritio Samuelis, in quo significatur, animam viue-

re post hanc lucem, & in veteri testamento pro-

mittitur Christus, in quo benedicendæ erant om-

nes gentes benedictionibus spiritualibus in cœle-

stibus, Ephes. 1. & Gal. 3. & psal. 72. Ierem. 12. Iob. 2.

& Habacuc 1. proponitur illa quæstio, quare via

impiorum prosperatur, &c. quam quæstionem dis-

soluebant prophetæ consideratione præmiorum,

& pœnarũ alterius vitæ, & promissionẽ illam vita

viuet, etiam de vita æterna intellexisse videntur

patres illius legis, de qua etiam vita loquitur

Ezechiel ca. 18. Si iustus fecerit, &c. vita viuet; quod

ad vitam spiritualem maximè pertinet, idem, cap.

20. & 33. & Christus Mat. 22. probauit Saddu-

cæis resurrectionem, inquiens. Non legistis, quod

dictum est à Domino, Ego sum Deus Abraham, & Deus

Isaac, & Deus Iacob, non est Deus mortuorum, sed vi-

uentium, & Lucæ 18. Princeps interrogat, quid fa-

ciendo, vitam æternam possidebo? Ergo illā nouerat, &

sperabat, & Heb. 11. de patribus antiquis dicitur,

iuxta fidẽ defũcti sunt omnes isti nō acceptis repromissio-

nibus: sed à lōgè eas aspicientes, & salutātes: lo quitur de

promissionibus cœlestis regni, quas enim alias illi

patres defuncti non receperunt; ergo promissum

illis erat regnum cœleste, quòd, vt Paulus ibi ait,

velut patriam appetebant, & suspirabant, confitentes

quia peregrini sunt, & hospites super terram: qui enim

hæc dicunt, significant se patriam inquirere, & si quidem

ipsius meminissent, de qua exierant, habebant vtique

tempus reuertendi; nunc autem meliorem appetunt, idest

cœlestem. Et eodem, cap. ait Paulus, Alij autem di-

stenti sunt non suscipientes redemptionem, vt meliorem

inuenirent resurrectionem: & ibidem, expectabat fun-

damentum habentem ciuitatem: & ibidem, acceden-

tem ad Deum oportet credere: quia est & inquirentibus

se remunerator est: quòd intelligendumest de remu-

neratione bonorum æternorum, aliam enim cre-

dere non est necessarium, nec sufficiens ad iustifi-

cationem. Item aduentus Messiæ, vt iustificatoris,

& saluatoris spiritualis promissus in illa lege est:

ergo, & bona spiritualia cum illo promissa sunt.

Vnde Ecclesia in Missa defunctorum ait, Signifer

sanctus Michael repræsentet eas in lucem sanctam, quā

olim Abrahæ promisisti, & semini eius, & 1. Tim. 4.

pietas ad omnia vtilis est, promissionem habens vitæ, quæ

nunc est, & futuræ: quia nimirum vtraque vita pro-

missa erat pietati in veteri testamento, & Isai. 64.

oculus non vidit, &c. quæ præparasti diligentibus te,

quo loco vtitur Paul. 1. Cor. 2. de quo vide Vazquez

1. part. disp. 2. cap. 2. & Sap. 2. hæc dixerunt impij, &c.

nec sperauerunt mercedem iustitiæ, nec iudicauerunt,

honorem animarum sanctarum: Deus enim inexter-

minabilem fecit hominem: & Heb. 4. populo Hebræo

promissam esse requiem æternam, vt nobis, pro-

batur ex psal. 94. quibus iuraui in ira mea, si introi-

bunt in requiem meam. Et fuisse etiā tunc commina-

tiones ęternę mortis, patet Danielis 12. 2. Machab.<-P>

@@0@

@@1@Disput. XXII. Sectio VIII. 581

<-P>6. & libro Sapientiæ, vbi sæpe habentur. Alia affert

Felisius suprà, & nos afferemus disp. 24. & Naclan-

tus suprà meritò docet, Adamum pro se, & posteris

promissionem vitæ æternæ habuisse, si eius præ-

cepta seruarent: idem ait de Abraham, & aliis, qui

idem de aliis diceret.

  Ad obiecta in contrarium respondet Azor, Dif-31

ferentia, quam inter testamentum vetus, & nouumAd argum.

Augustinus constituit, est, quòd Moses in lege à1. Opinionis.

Deo data, æterna dona proponebat: quibus mo-

ueretur populus ille ad eam custodiendam, com-

minabaturque huius vitæ mala, vt à violatio-

ne eius auocaretur: sub typis verò, vmbris, & fi-

guris spiritualia bona lex illa continebat, vt ait

Augustinus 1. retract. cap. 22. vnde Paul. Heb. 10.

vmbram habens lex futurorum bonorum, &c. At in

noua lege Christus nos excitat, ac mouet ad eam

seruandam, promittendo planè, apertè, & sine ty-

pis, & vmbris bona spiritualia, cœlestia, & æterna.

Alij verò, respondent, D. Thomas, & alij patres in

contrarium relati, in primis intelligendi sunt, de

ordinariis, & sequentibus promissionibus: quæ in

illa lege temporales erant, vt maximè patet Deut.

4. Leuit. 26. & 28. In noua autem vel nullæ, vel ra-

rissimæ, & cum respectu ad spiritualem finem, vt

Mat. 19. centuplum accipies, &c. Deinde verum est,

sub illa expressa voce regni cœlorũ non inueniri

promissionem eius in veteri testamento, quamuis

Isai. 64. æquiualentia verba legantur, oculus non vi-

dit, &c. vt exposuit Paul. 1. Cor. 2. Denique regnum

cœlorum tunc non promittebatur vt pro illo sta-

tu acquirendum. Hæc enim perfectio legi gratiæ

reserubatur, teste Paulo Heb. 9. 10. & 11. de quo

latè Barradas, lib. 1. cap. 6. vnde etiam respondent,

promissiones spirituales, licet tunc fuerint, non

fuisse ex vi illius legis: sed per respectum ad legem

gratiæ.

  Barradas autem ad argumenta, quę pro secunda32

opinione facta sunt, respondet illo cap. 6. si Abra-Ad argum.

hamo, & semini eius lux sancta promissa est, pro-2. Opinionis.

missionem illam non fuisse legis veteris: nam ante

legem vixit Abraham: & illam in sacris litteris

non apertè, sed subobscurè tradi illis verbis: in se-

mine tuo benedicentur omnes gentes, & illis: ego ero

merces tua magna nimis: mysticè etiam doceri, &

latere sub promissione terræ sanctæ, quæ cœleste

regnum significat. Vnde August. epist. 120. ait, tem-

poralia bona & fœlicitatem temporalem illi po-

pulo promissam, & datam, significasse æternam.

Machabæos autem, Pharisæos, & Iudæos alios fa-Machabæi,|Pharisæi, &|Iudæi alij fide|nouerunt vi-|tam æternam,|& resurrectio|nem mortuo-|rum.

tetur Barradas vitam æternam, mortuorumque re-

surrectionem fide nouisse, & in votis atque spe

habuisse: legem tamen veterem hæc non promisis-

se, vt præmia obseruantię eius: imò nec Christi ad-

uentum, vt præmium obseruantiæ legis promis-

sum esse, vt patet Rom. 4. non enim per legẽ promissio

Abrahæ, vt esset hæres mundi, &c. Vide etiam Gal. 3.

  Ex quibus patet, Barradam ferè omninò conue-33

nire in re cum secunda sententia: nam concedit,Auctor.

veteribus patribus promissam esse vitam æternam,

licet non in lege Moysi strictè sumpta: quod se-

cunda quoque opinio fatetur, quam ego sic expli-

catam amplector. Quo modo etiam sentire vide-

tur Valent. disp. 7. quæst. 6. in princ. vbi ait, legem

nouam esse perfectiorem Veteri: nam veteris cul-

toribus ex instituto temporalia bona proponebā-

tur: siquidem terra Chananæorum fuit illi genti

ab initio promissa: legis autem nouæ vnus ferè<-P>@@

<-P>scopus est regnum cœlorum, quod spiritualibus

bonis huius, & alterius vitæ continetur, quare

Christus Math. 4. in exordio suarum concionum

dixit, pœnitentiam agite, appropinquauit enim regnum

cœlorum. Nec obstat quòd Marc. 10. dicitur, Nemo

est qui reliquerit domum aut fratres, aut sorores, aut pa-

trem, aut matrem, aut filios, aut agros propter me, & pro-

pter Euangelium, qui non accipiet centies tantum in

tempore hoc, domos, & fratres, & sorores, &c. Hoc enim

vel ad spiritualia bona, quę instar sunt omniũ tem-

poralium etiam cẽties multiplicatorũ, referri cum

Beda ibi potest. Vel si intelligatur etiam, vt aliis

placuit, de commoditate temporali, quam Apo-

stoli, & alij fideles ex communicatione cum aliis

fidelibus, officio, beneficentiaq́ue tanquam patri-

bus, & fratribus consecuti sunt, ne ita quidem ea

promissio temporalia ex instituto, & purè, sicut

promissio veteris legis pollicetur. Nam ea com-

moditas ex aliena fide, atque charitate pendet: &

tum consolatione spirituali ob mutuam fidelium

charitatem: tum etiam tribulationibus multis, vt

ibi Marcus dicit, admixta promittitur, idque obi-

ter, monstrato simul præcipuo fine, qui est vita

æterna, neque vllius aut regni, aut dignitatis tem-

poralis in specie facta mentione.

  Ex dictis intelligitur, quod ait D. Thomas

quæst. 91. art 5. legem veterem ad bonum sensibile

ordinatam fuisse. Rectè enim Conradus ibi ait,

legem veterem non fuisse ex natura sua ordinatā

ad temporalia bona: sed Legislatorem ea cum illa

lege proposuisse obseruantibus illam, vt sic ad

eius obseruantiam allicerentur, quamuis ea tem-

poralia deberent ad beatitudinem, aut alios ho-

nestos fines referre: & Deus in ea lege, & in noua

eundem finem habuit, vt ait D. Thomas quæst.

107. art. 1. nempè spiritualem hominum salutem,

& gloriam Dei. Naclātus suprà insinuat, ad iustifi-

cationem olim suffecisse notitiam implicitam

remunerationis æternæ, sed de hoc in tract. de fide

disseremus.

------------------------------------------------------------

SECTIO VIII.

De diuisione præceptorum veteris legis in moralia,

cæremonialia, & iudicialia: & speciatim de

moralibus, & Decalogo.


HAnc diuisionem tradunt D. Thomas34

quęst. 99. & seqq. Valent. disp. 7. quęst.

7. punct. 3. & sequentib. Azor tom. 1.

lib. 6. cap. 2. quæst. 3. & cap. 3. & se-

quentib. & passim alij.

  Et certum est, nomine moralium præceptorumNomine mo-|ralium quid|intelligatur.

non intelligi ea omnia, quæ de actibus moralibus,

seu humanis dantur; sic enim omnia præcepta

etiam cæremonialia, & iudicialia essent moralia.

Certum quoque est, non appellari moralia omnia,

& sola illa, quæ disponunt de moribus hominis,

vt est quædam priuata persona non respiciens ca-

put, scilicet Deum, nec alia membra, nempè pro-

ximos, nec communitatẽ, cuius est pars. Nam quòd

præceptis decalogi quædam præcipiuntur in or-

dine ad Deum, alia in ordine ad proximum parti-

cularem, quæ etiam pertinent ad ipsam commu-

nitatem, vt non furaberis: & in præceptis positiuis

diuinis, quædam sunt, quæ pertinent ad homines,

vt sunt priuatæ personæ, tamen reduci debent ad

cæremonialia, vel iudicialia, vt dicemus. Vnde<-P>

@@0@

@@1@582 Q. XCVIII. vsque ad CII. Tract. XIV.

<-P>non rectè Azor suprà, & lib. 5. c. 1. art. 5. Felisius in

Decalogo, c. 5. & alij probant sufficientiam huius

diuisionis: quia in Rep. oportet homines esse benein Rep. oportet|homines esse|bene institutos|in ordine ad|se, in ordine ad|Deum, & in|ordine ad pro-|ximos.

institutos in ordine ad se, & in ordine ad Deum,

& in ordine ad proximos. Primum fit præceptis

moralibus: secundum cæremonialibus: tertium

iudicialibus. Vnde quod ait D. Dhomas q. 99. art.

1. præcepta moralia esse, quæ de actibus virtutum

dantur, intelligendum est de actibus virtutum, ad

quos natura ipsa sine voluntaria Principis institu-

tione obligat.

  Vt ergo recta sit diuisio, per præcepta moralia35

intelligere debemus omnia, & sola naturalia, siue

affirmātia, siue negantia, siue disponant hominem

in ordine ad se, vt præcepta temperantiæ, & forti-

tudinis: siue in ordine ad Deum, vt præcepta fidei,

amoris, religionis, &c. siue in ordine ad proximũ,

vt præcepta de honorandis parentibus &c. Hæc

est sentẽtia D. Thomæ, quæst. 99. art. 3. ad. 2. & art.

4. in corp. & ad 3. & art. 5. in corp. & quæst. 100.

art. 1. & art 3. 4. 6. & 8. sed præsertim ar. 11. in corp.

& ad argumenta, Salmeron tom. 1. prologom. 10.

can. 19. §. tertium est. Valent. disp. 7. q. 7. punct. 3.

Felisius in decalogo, c. 5. Medina quæst. 100. art. 1.

& Caiet. ibidem.

  Omnia autem, & sola præcepta naturalia ap-

pellata sunt moralia peculiariter: quia ista sola

simpliciter debent, & solent esse in moribus om-

nium hominum: positiua enim pendent à volun-

tate Dei, vel alterius principis, aut Reip. statuentis

illa, & quia ferè omnia positiua pręcepta Dei sunt

de cæremoniis, & cultu Dei, aut pertinentibus ad

illum: vel de rebus, quæ ad bonam Reip. guberna-

tionem spectant: ideò præcepta positiua Dei diui-

duntur in moralia, & iudicialia. Nec enim fue-

runt necessaria aliqua præcepta positiua, quæ

ordinarent hominem ad se ipsum: & esto aliquod

fuisset necessarium, si pertineret ad bonum animæ,

ad cæremonialia reduceretur: quia Deus maximè

colitur actibus ad bonum animæ spectantibus: si

verò ad bonum corporis, reuocari posset ad præ-

cepta iudicialia, quia in iudiciis humanis præ-

cipuè tractari solent, quæ bonum corporis aspi-

ciunt.

  Aduerte autem, in scriptura sæpè nomine præ-36

ceptorum intelligi sola moralia, seu naturalia:Naturalia &|præcepta per-|petua, & im-|mutabilia.

nomine autem cæremoniarum, cæremonialia: iu-

diciorum verò iudicialia, Deut. 5. & 6. & Leuit. 17.

& 18. ratio est, quia præcepta naturalia sunt perpe-

tua, & immutabilia, & res quæ cum aliquibus

circunstantiis est naturaliter præcepta, semper,

vbique, & necessario est præcepta, vnde moralia

quasi per Antonomasiam sunt præcepta: vt cum

D. Thom. quæst. 99. art. 4. arg. sed contra notat

Valent. illo punct. 3. qui etiam dicunt ista tria ge-

nera præceptorum significata illis verbis Rom. 7.

mandatum, sanctum, & iustum, & bonum.

  Inter moralia præcipua sunt, quæ continentur37

in decalogo, de quib. Exodi 20. quæ specialiter di-

cuntur verba Dei Deut. 4. decem verba quæ scripsit,

&c. & hoc ipsum sonat nomen decalogi decem

verba, aut decem sermones: quia peculiari modo

ab ipso Deo sunt tradita, vt eodem loco Deut.

significatur, & cap. 9. ac 10. & sumitur ex cap. 20. &

31. Exodi. Sunt præter præcepta decalogi alia mo-

ralia præcepta: sed omnia ad decalogũ reducũtur,

vt docet D. Thom. quæst. 99. art. 2. quæst. 100.

art. 1. 2. 3. & 11. Valen. disp. 7. quæst. 7. punct. 3. & 4.

@@

  Tria priora præcepta decalogi scripta fuerũt in

vna tabula lapidea, & septem in alia, secundùm D.

Thomam, quæst. 100. art. 5. & August. quæst. 71. in

Exod. & quæst. 7. lib. quæstionum vtriusque testa-

menti, & lib. de decem chordis, cap. 6. Abul. Exod.

20. quæst. 2. Burgens. Exod. 32. additione 4. Hiero-

nym. Ps. 32. Valen. disp. 7. quæst. 7. punct. 4. Medina

quæst. 100. art. 3. sed secundùm Hebræos erant

quinque in vna tabula, & quinque in alia, auctore

Iosepho, lib. 3. antiquitatum cap. 6. ex communi

ætatis suæ consensu, & Philone lib. de Decalogo:

Hugone Card. Exodi 20. Soto 2. iust. quæst. 3. art.

4. Alij ponunt quatuor in vna tabula: & sex in alia,

vt Origen. Ho. 8. in Exod. ponens quatuor erga

Deum, & sex erga proximum.

  Inter has sententias difficile est iudicium ferre:

quia auctores harum opinionum non viderunt

tabulas ipsas, & scriptura hanc quæstionem non

explicat, nec traditio, aut firma aliqua ratio: si ta-

men coniectura vtendum est, prior pręferri debet:

quia decuit, vt præcepta ad Deum pertinentia, se-

paratim, & in prima tabula traderentur, & ita vsus

obtinuit, vt illa dicantur præcepta primæ tabulæ;

alia verò secundæ, vt patet ex D. Thoma quæst.

100. art. 4. & 5. Magist. & aliis. 3. dist. 37. & alibi sæ-

pe. Felisius in elucid. Decalogi, c. 14. dicẽs, hoc esse

magis consentaneum Scripturæ: nam Ephes. 6.

præceptum honorandi parentes dicitur primum,

scilicet secundæ tabulæ, vt exponit Ambros. ibi,

licet Hieronymus dicat esse simpliciter primum

in promissione. Et Matth. 19. Christus in Catha-

logo secundæ tabulæ præceptum hoc reponit,

quamuis Felisius oppositum putat probabile.

  D. Thomas quæst. 100 art. 2. & Valen. disput. 7.38

quæst. 7. punct. 4. docent, de omnium virtutum

actibus esse præcepta moralia. Hoc non caret dif-

ficultate: quia secundùm D. Thomam 2. 2. quæst.

152. artic. 3. Virginitas est virtus specialis distincta

à castitate: tamen de nullo actu illius est præce-

ptum morale. Respondeo, multos, quos citaui-

mus, & secuti sumus tractatu de virtutibus, tene-

re, virginitatem, & castitatem non esse virtutes di-

stinctas, & ita tenet Vasquez hîc, quæst. 100. art. 2.

  Probatur, alioqui, qui virginitatem extra matri-

monium amitteret, peccaret duplici peccato: alte-

ro contra castitatem, altero contra virgimitatem:

& per peccatum, imò, & per honestum actum ma-

trimonij amitteretur, irreparabiliter aliqua virtus.

Tenendo tamen, distingui realiter à castitate: Re-

spondeo, aliquem actum eius esse in præcepto,

nempe abstinere à venereis, dum non contrahitur

matrimonium. Vel respondeo cum Vasquez, D.

Thomam non egisse de singulis omninò virtuti-

bus: sed de singulis Cardinalibus, vel quasi Cardi-

nalibus. Nā cuiuslibet virtutis, Cardinalis, vel qua-

si Cardinalis aliquis actus est in præcepto morali:

licet nō cuiuslibet virtutis ad Cardinales reductæ.

  Deum autem in lege præcepisse eadem, quæ39

præcepta erant lege naturæ: patet ex ipsa lege ve-

teri, & ex Paulo ad Roma. 2. Gentes, quæ legem non

habent, naturaliter ea quæ legis sunt, faciunt. Et c. 7.

Concupiscentiam nesciebam, nisi lex diceret: Non concu-

pisces. Idem docet Augustinus de spir. & lit. cap. 14.

D. Thom. tota ferè quæst. 99. & quæst. 100. art. 1.

vbi Caiet.

  Sed addit Valent. disput. 7. quęst. 7. punct. 4. om-Omnia præce-|pta naturalia|ad Decalogum|reuocari.

nia præcepta naturalia, etiamsi in nullo Scriptutæ

loco posita sint, ad Decalogum reuocari, vt ait<-P>

@@0@

@@1@Disput. XXII. Sectio II. 583

<-P>D. Thomas q. 100. art. 3. quia omnia sunt vel prin-

cipia, vel conclusiones Decalogi. Melius dicere-

tur, quia sunt veluti declarationes, vel amplia-

tiones, aut determinationes, aut suppositiones

comparatione eorum, quæ in Decalogo conti-

nentur: & quia saltẽ in genere lex illa præcipiebat

omne, quod ratio præscribit. Vnde Iustinus Dialo-

go cũ Triphone ait: Nam Mosis lex præscribit quid-

quid naturaliter honestum, pium, iustúmque est.

  Dubitatur tamen primò, an lex vetus præcepe-40

rit actus supernaturales fidei, spei, & charitatis, autDub.

etiam religionis, & pœnitentiæ infusæ. Pro parte

negante est primò, quia hi actus non cadunt sub

præceptis moralibus, cæremonialibus, aut iudicia-

libus: sed in illa lege nulla erant præcepta, quæ sub

istis non continerentur: ergo sub nullis illius legis

præceptis dicti actus cadebant. Secunda, illa lex

Nihil ad perfectum adduxit, Hebr. 7. Sed hi actus

sunt perfectissimi: ergo non pertinebant ad præ-

cepta illius legis. Tertia, quia illa lex non iustifi-

cabat, præcepta autem horum actuum illis mediis

iustificant. Nec satisfaciet, qui dixerit, cùm Pau-

lus ait, legem illam non iustificasse, loqui solùm

de illa quoad cæremonialia, vel iudicialia: id enim