Juviviscens
Yüklə 2,44 Mb.
|
|
homine, est quædam minima extensio, sub qua potest esse anima huma ns
na, cum organis siM neceflariis , ad operand um , & hujuicemodi extensio dici debet terminus parvitatis humanæ i at vero in textura partium , com posite sunt particular ex atomis simplicibus, 2c alibi majores , alibi sunt minores , prout textura subtilis est, vel prout elaboratam, partem exigit forma , & istæ sunt atomi [ecundari* , quas Democritus infinitai potuiffct appellare, hoc est , indeterminatas in numera , figura & magnitudine ; aliter enim se habere credo particulas leonis, & elephanti , aliter leporis, & gem mæ. Atqueexistis corpusculorum elaborationibus plurima trtii poffunt my- J}eriamediein,t, & physicis explicatio* nibus valde apposita, sic enim specierum miracula, ingeniorum varietates, nascentium exputri causas, spirituum naturam scrutari poflemus. Istis pariter corpusculis siunt exha'ationes, profluviaque corporum , quorum meminit Aristoteles , lib. a. de plantis , c. 1 . & in lib. de historia animalium. Illae autem atomi, utsuperiusmonui, sunt Vere mixta , sed ob parvitatem , 8c quod lint texturæ viventis , velutiorigines, 8crudimenta,ideo nomine atomorum donate sunt etiam, ab antesignano
gnano nostro Abderita : dividunturque subinde per ultimam disgregationem in atomos puras, simplices, homogeneas, 8c usquequaque indivisibiles. Quæ omnia dissicultate omni carent , mea quidem sententia i desinitiones quidem supra allatæ, quia omnes con stant proprio genere , & propria diffe rentia; Annotatio vero, quia id expo rts deprehendimus,qui illam viventium texturam oculis sensuique subjiciunt: definhimus itaque atomum , quod nebit irat prascriptum. Capvt III. DE ATOMORUM PROPRIETATIBUS. ATomorum proprietates , d&e sunt communes omnibus atomis , alioe vero particulares , & propriæ quarto modo. Communes om nibus sunt tres, mobilitas , sympathia, quantitas . Aere'u insita est unionis fuga : Jgntts, aliisque communis est amor , saucitum que a natura foedus , singute deinde
de sua est qualitas,figura,&ordo,quispe' ctatadintentionem, quæoraaiaiigillatimexplicabimus,&^ r»W*conabimur. Propositio XXI. Omnibus atemis convent triplex mobiltas, prima rattone miiftrfi , secunda ratitmevacui,tenh rattonemixti. TJ Xplicatur , & probatur propositio: triplex est atomorum conlideratio; prims pro ea quam habent, respectu totius, habitudine, quo sit, tit aliæ cen trum, aliæ circumserentiamquæraat; delude, cum sit adeo sancta & illibata corporum continuitas , & series •uatm abhorrens , sit , ut lingulis atomis replendi locum, & impediendi vacuum ardor sit insitus: ea nempeest mundi conditio , ut nihil penetrabilitatis capax habeat, undecumplenussit, motauna parte , aliquas alias moveri necefl'e est , cum singulis suus sit locus, neque ulla cum alia in eodem loco esse possit. Terft'jcumintrinsecumordinem dicant ad mixtioncm, quæsine motu locali sieri non potest , sequitur ctiam atomis concedendam hujusmodi faculfatem motricem in gratiam forma? introducen- ,d* ; seruntur aurem per omnes lationes
nes in mixtione deorsum , sursum, in transversum, circulariter , & motu mixto, utvidereest in mixtionibus artificialibus , patebitque inserius. In his naturæ rudimentis , mirum quam persecte servetur hæc politicorum regula , publicts private cedat , 8c uhlica privatis , antepomintor . Prima enim mobility respectu loci in universe cedic illi , qua ad mixtionem seruntur: prius est enim concurrere ad mixtio nem , quam centrum patere : sed tamen prius est favere toti naturæ , impedito vacuo , quam facta mixtione. Primo, rnobilitati satisfaciunt atomi per mo-' tum perpendicularem ,sive sit realises Aristotele ,sive apparens ex Aristarcho, Jive insensibiliterdeflexusex Lucretio, Tertioe mobilitati ad mixtionem necessaria estlatio omnis ,tuv>ut, atomi atomis concurrere, tum ut , suasedearquisita, in ilia tandem sub formæ auspiciis conquiescant. Moveri autem in inani atomos fulminis velocitate canit Lucre tius, 1. 1. Probatur totA hat doSrintt ex princip. 7. qui dat esse, dat etiam conse quents ad esse : huec tria consequuntur naturam atomorum , alioqui sini , 6c intentioni naturæ satisfacere non poslx sent,
sent , ergo hæ trts mobilitates ipsis insitæ stint , qu»d trat demonprandum. Propositio XXII. '*, Datur fympAthia inter atomos. SYmpathia nihilest aliud , quam amicitia quædam , 8c consensus inter aliqua , ob mutuam naturæ concordiam , & convenientem dispositionem , ut explicat Plutarchus isex autem illius species agnosco. Prima ratio sympathiæ , est secundum phases motus localis , ita ut,corpus unumeosdemcum alio patiatur motus: quæfympathia nun convenit magneti, quia magnes non movetur ad motum serri. Illustre vero ipsius sympathiæ tmemplum dedit Famianus Strada in duobus lapillis, in prolusiombus Academicis ,quodfabulosum est Cabao, ilhusque mentionem facit doctissimus Kirtherm, in lib. artis magnetic*: horutn. alter si moveretur, eadem alter serebatur latione, ita utetiam alphabeticos orbesstilopererrarent, unde fymfiituta inlndiis, cr Lusitantia coUoquia, ttmtu t err arum marlumqut intervallo. Qyi la pides si darentur, omnipretio majores essent : nature prosecto yim nonsupe~ rat,
rit , neque naturæ majestatem contemplanti, quidquamex his nihil videtursidemajus. Hæcautem sympathia primi generis, cum sit ad fugam unionis potius , quam ad concordiam , & unitionem, atomis nan convenit. Stcunda sympathia , sumitur a Taran tula , unguentoarmario, 8c Chirurgicurtorum , de qua doctissime egit Ga ffar TaBiacotiut Bononien/is prcfifor opere singulari , anno 15 g7- Tarantula coævum sibi venenumfundit,&easdem mutationes in ægro facit, quas in Ta rantula commotæ veneni reliquiæ habent. Repsratus vero serwi came Do mini nasus coaluit, sed mancipio vita functo, computruitrecutitus nasus, libertate omnimoda mortem sanciente, nullusenim post mortem servus aut sidejussor. Oritur hacsympathia a crasi, 8c temperamento utrobique proportionatis, nasis quidem , quamvis esset agglutinatus , 8c veluti appendix resccti nasi , quia tamen primartum suum humidum , radical is Stprimigcnia substantia nulla arte valet iramutari, faBum ej}, ut quam vis alia forma, anima nempe Domini viveret nasus , nihilominus tamenfuam periodum humido insitodeterminatam obsolvit, perinde ac fi in
proprio fundo, servili scilicet brachio eflet implantatus . Hujus medicinæ complementi primus autor suit Branca Sirulus ut patet epistola Cttlentii nd Orfianum, CeA historiam deservtlinaft rcsert autor tehesauri rerun) admirandarura, eamque pmermisit. Bilhacttitis quinimo , 1. i.e. 10. etsi Branoe , Orpianique exGourmelio faciatmentionem, de ilia historia silet, &Ib. cap. i8.ubi exprosessodisputat, an ex alieno corpore , an vero ex proprio tradux eligendus sit, cum ojiendijfet ex proprio corpore esse eligendum , ita concludit, diffcillimum, fyfete impcjjibile de propagve judicium , at que singularem ilium individeii charaBerem omnino difiuadere , quo minus in alieno cerporc bee opus aggreditmur. historiam vero ilHus nttfiprætermittit, quam nisisenio servusdesecissc dicatur, dissicilem esse , arduæque phi losophiæ censco , debetque reserri ad Tertiam rationem sympathiæ, quam Gafarettus explicat in suis cu riositatibus inaudith, oritur enim \ simititudine rerum , & consensu partium cum suo toto, subductis iisdem, in totum & partesastrorum formæque influxibus : idem de unguents armario judica. a. Jgjtarta ratio sympathiæ , reperitur inter
infer animalfa imaginatione prædita , .cujusinstrumentum est species extema, habita ratione proportionis , qaarri cum plantasia habet : ita ignotus placebit mihi , qui Socrati erit exofusi quod sit a morum , sanguinis , spirituumquesimilitudine, & proportione, quæ judicium nostrum præoccupat, & abblandienti habitudine irrepit. ,,Otimta ratio sympathiai est omnium unlitrsalislima , & quæ paucioribus erratis subjacet , oriturque ab occulta proportione , quæ est inter agens , 8c passum ; itamagnesserrum trahit, ære omisso ; heliotropium solem sequitur, neglecta luna , de quibus vide Athanasium Kircherum, in doctissimislibris artis magneticæ. . Six t a ratio sympathiæ oritura dominio siderum , & naturæ occultioribus ad quandam designationem stimulis , consistitque , ut cælesti imperio inseriora cieantur, ad explendos universitatis si nes , generationum varietate, & individuorum perpetuitaresuccessiva: ita mares seminis conscntiunt, & stupendis miraculis minutifllma animalcula se se invicem ad generationem quærirant. Altai sympathise rationct facile redu ces ad hæc capita, vel certe quod ha- 200 beant apertas causas, & primario nisu investigabiles , ex sympathiarum censu expunges , quales resert Theophrast. 1.2. decausisplant.14.1716 Is omnesamicitias,& inimicitias plantarum, resert adutilitatem, aut damnum : utilitatis tres motios ponit, materiam alimenti, nocivi repulsionem , Sc adminiculum :
ti furtum , opacationem , odoris gravedinem, & alimenti depravatipnem. Prima ratio sympathiæ vocaturconfbnsio impetus, quiaimpreffusunimobili eandem in alio facit lationem. I I. dicatur consensus durationis, quod ista sympathica sint coæva. III. sit sympatliia consigurationis , quod a similitudine corporum , & figura cæli ortum habeas. I V. Est sympathia civilis. V.' appelletur sympathia Aristotelica. VI. Vtro efl sympathia Democritica , atque ut aliæ puris atomisnon conveniunt, sic ifta its propria est : quod patet ex Laertio, qui ait ex Democriti placitis , cimila fecundum nectflitatem fieri : est autem neceflitai cæli vertigo ger.emtitmtm omnium causa. Vrimaria impulsioatomorum, seu ra tio cur moveantur , est motus cæli., ineptit Democriw, quia scilicet ex quo coa
coaluerunt e floribus clementorum sphæræ cælestis , motuque vertiginoso cieri cæperunt , succedentibns idemtidem novisinfluxibussyderum, propter alias aliasque conjunctiones , oppositiones , ortus , occasusque , sit , ut inse riors mundiatomi , hujuscemodi irradiationibus cieantur ad rnotum , turn. quod cum superioribus consent iant, tum quia natura, novis formis foeta » illas parturire gestit , unde 8c varie fusas atomi, sibiea proportioneconjunguntur , quæ maximeapta est introduction! formx ; verum enim vero, non simplices tantum , primariasque clementorum atomos movet ad generationem coeli vertigo , verum etiam multo magis_/»- cundariat, & quæ minima naturalia ab aliis vocantur , cum habeant jam rationem mixtorum, quæ adulteriorem compositionem venire debeant , sit ut obmultiplicitatem, & hetcrogeneitatem sibi insitam , influxibus sint magis obsequentes, quia scilicet alterari , & mutarifacilius possunt. Sympathia itaque T>emocr:tica supponit atomos complureseodeminfluxusiderum moveri ,
iungi, & ad naturæ generationes in unam venire compositifabricam. Sicuti, si daretur dispenfatus tantaarte impe ls tus.
*o» De Atomis.' tus, qui secutndum architect! Idsanv lapides, calcem, &lignamoveret, ita utsingulasuis locis reponerentur , explerentquetum illud exemplar palatii, quod incapitesuo peritus ille archite cts impreflumhabet, haberemus na turæ, & generationis ex atomis persectam similitudinem. Natura enim rei faciendæ idæam seminisautsucci anahgi benesicio habet, cæloqtie tanquam ministro ad consilia sua exequenda utitur, csdum influxibus suis itasingulas compositi particulas movet , ut non modo locum occupent sibi convenient tem, faciantqueaptumformæ domicilium, verum etiam non tam habet rationem proportionis txtrinstcæ, quam tamen in palmariis suis operibus non negligit , quin potius qualitamm gradus, pro ratione requisita, sapientissime dispensat. Existimabam ante exactius de sympathiaDemocritica examen totum illius mysterium in sigurarum ratione consistere. Scilicitcum sintdiversiordinis ,. variæ positionis , muItiplicisque figuræ , sieri suspicabar ut aliæ aliis sirtiles, aliæcontrariæ quadamtenus ef sect : sic iphæricam omnibus esse antip^ thicanii dum sphærica permanet, quia.
quia cum singulis refugit unionem , nisi invenireturquædam concava, quæ illam convexitatem sinu apposito exciperet, refugit enim unionem cum aliis supersiciebus sphæra , quia omnes in puncto tantum tangit, ac proindenon potest dari unio; in puncto enim Mathematico non potest sustentari actio physica aut modus. Cubus pyramidt non consentiet , quia cum ilia non potest replere locum , potentiores siguræ in. sirmioribus sunt tyranni , potentiorautem sigura est, quæm3gitestdissolutiva i minus unitiva , qualis est , qu$ a cu» bo maximerecedit , cuj us fades aliis sux' speciei junctalocum»o»replet. Sed si guræ contrarium nihil est , neqae ita obstinate unam servant atomi siguram, quin eam quadamtenus mutare possint, ut diamut itiferius. Itaque a ratio.' ne cæli , & maxime a ratione ordinis intrinseci , quem ad mixtionero , & generationem dicunt , fetmda est earum sympathiæ ratio : quamdari nullo modo negari potest : sympathia enim ji*// generis estmutuus ad unum consensus, atqui atomi elementares habent mutuum ad unum , & eundem sinem consensum , nempe- ad generationes , 8c' mixtiones : ergo habent sympathiam* quodiratpofofiiumi Pro-.
C A ? u- t XXIII. De atomorum parvitate illiquid conyeBura ajsequi.
f Ertum est primo, nullam atomum. cadere posse sub sensum , unde nee tangi una singukriterpotest, quamvis plurimæ simul posit? &nt fensible,* iqua.- propter nullaest atom us, quæ habeat extensionem , quæ sit æqualis ullt , quse sensu percipitqr. Certum est secundo ,atomis suam inesse siguram , ac proinde extensionem,. quam appello Mathe.maticam : primo , quod non sit divisibilisj>^/s« , sed tantum per designationem : secundo , quia illam imaginari iblum, &lineisimaginariis, id est , Mathematicis dimetiri possumus, nonvewpbysicis. Certum est tsnit, quatttumvis statuantur parvæ atomi , earum tamen numerum iniri posse, &sinitasesscsinitate determinata, ad mundi totius unirersitatem constitoendam. Archimedes inlifao de arenx numeto, reprehendit Samium Aristarchum illius quam Copemicus innovavit a. strologiæprincipem , quodo&lix terreftris nullam esse proportionem cumsirjpomento
maraento iixttit , sive circulum quem terra in Pythagoræorum systemate percurrit, esseinstar punctiadstelliserum. Loquebatur autem Aristarchus deproponimesmfibili , sicuti eo in sensu apud Astrologos certura est, terram esse instar puncti ad simamentum. Archime des vero demonstrat, dari proportionem etiam inter granum papaveris, & totura mundum, cujusrationissecurus, hanc au&actm secit propositionem illc ingeniorum Phoenix , Datum pondnt da ta potentiamovere, rectequedemonstravit propositum , imo inter unicam atomum, totamquererumuniversitatem , dari proportionem necesse est: licet enim conjicere, quot sint inuniverso atomi. Nunc autem videamus quantæ sint parvitatis. Plinius 1. 1 1. c. i . & 1. tiufquam alibi, ait , naturoe rerum artificium speBabiliHS est, quam ininsectis: lnmag%is (iquidem corporihtK , aut certe majoribus ,faci- IU officinasequaci materiafuit. In his ve rt tam parvts , atqut tam nullis , qu* ra tio , aut quanta vis , tamqui inextricabflit perfeBio ? uh tot fmfus coUocav'it inculice'i & sunt aliadiBuminora. Sedubi visum in ea pr*tendit ? ubi gustatum appUcavifi ubiodoratum infervit} uhtruculentar* xo6 De A t o mis. 206 tukntam Mam , & portions maximum veam ingoneraxit ? Qua subtilitate pennat adnexuit , prahngavit pedum crura, d'sp'suit itjunam caveamuti ahmm,aviiam sanguinis,& pititstmum humanifttim accendh? tclumvtro perfodietido tergori quo spiculavit ingenio ? atque cum cxilit at i pme nan videatur , ita reciproeagencravit art t, ut fodiendo acuminatum paritersorhcndoaue fijlulosum tffet> A spice •unicum culicis caput , tot senfuum cXficinam, ubioculos humoribus , tunicis, nervisque distinctos, spiritibus aninialibus plenos miraberis , quanta autem tenuitas est horum ? in pede sunt membranx , ossa , medulla , nervi , tendines, musculi, vasa deserentia animalculo nutriendo humorem , multiplexqae partium compages. Atcumspiritusunicus, velvitalis, velanimalis, uniuscironis multis atomorum millibus constet, paacæ enim non passunt facere mixtionem, nequepræparare formæalicui, præsertim viventi, domicilium, quot in ipso animalculo atomos esse conjicies? Adverti non semel granum thuris combustum sumo itadispergi, ut locum repleveritseptingentis , & amplius millionibus se majorem. Ille
tile enim locus grana hujuscemodi fa cile cepisset Secundum altitudinem— 71 o Secundum latitudinem O'-o- In longitudine 1 1 00 Insupersicie 648000 In area 777600000. Cum ergo nullaaeris sensibilis portio esset, quæodorosnon haberet halitus granumque thuris æquaret cicerem , quisineignein partes sensibilis saltem mille dividi poflet, sequitur particulas odoras sensibilis fuisseistius num. 77760000000a. Arqui smgula illæ pai ticulæ mixtæ erant, nullamque fuifle probabilt est , cui unus ad minimum elementalium atomorum miilio inisser,. unde , secundum hanc regulam , fuissentin hocthurisgrano, pisimagnitudinem non superante,atomieIementaIes ad minimum 777600000000000000, Ex quibus patct , quant* sit parvitatis atomusuna, concjiciquepotest, quantu » sit atomorum numerus in toto uni verse Clavius in cap. 1 . sphæræ ,com» putat quod aranæ grana possent implere orbem ex suppositione, quod roooo. æquarent unum milii granum; invenitque totum ilium numerum compreslendi unitate, & chiffris quinquagiKta. 2o8 DismtAt, III. , ta. Sed multo plures atomos dari convincunt superius adducta animalculorum exempla. At in his nihil aliud quam conjicere possumus: quit enim novit an atomi igneæ majores , minoresve sint aqueis, & terreis ? quis dignoscit aerearum parvitatem , cælorum profund itates omnes , & extimam illara Beatorum sedem ? Furor est mensuram orbit ammo agtture atque prodert au/os ! quasi -vero menjurem ulhus rei soffit agere, quijui nefciat. Vlin.1,1. e.t. Propositio XXIV. %Atomit a'tritinsitum est , & propr'ium, cumaliu uniri nutiquam. M Olui diutius in superiori propositione immorari , ne in nos jaci posset illud Aristophanis comici dicterium , quo Chærephontis turiofitatem perstrinxit, & Chxrephon qui pulicum cognovit 'vestigia. Nuncatomorum profrktates non evidenti quidem ratioeinatione apertas , sed tamen probabiles cxequamur. Cum supra dixerimui, aerem tton ingredi mixtionem , sed dare tantum. veluti transitum aliis, sequitur ejus atomos nullis adhærere, sed suæ seni or
per esse libertatis : si enim adhærerent, præpedirent , retardarent , aut accelerarent: at supra vidimus experientiir repertis hoc non sieri, ergo non adhe rent aliis. Deinde, cum aer careat ^» primis , secundum qua* sit ad mixtionem , & unionem dispositio ,
eonsequensest, ipsiim unioni esse ineptum. zsfddequod si uniretur, non ram
facile transpiraretur , neque posset ita poris egredi , vel illos subire.
Quæres, an atomi aereæ aliis aBrei* ., sint junctæ? Respondeo, mihiessedabium
: in cam tamen partem propendeo, ut sint tantum contiguæ ; ratit
quæ me movet hacest. Quia quævis mobilia æque cito , & æque velociter
deseendunt, & dividunt aerem.- ergo signum est , mllam tmrimo ejje rtfijientium;
si enim esset resistentia ratione unionis, quæsolvidcbet, curovicrusta
inanis , æque velociter serretur , ' acplumbumpvale paris magnitudinis,
sed ducentupli ponderis ? Supersicies corporis ambientis utriusque æqualis
est, ergo par estinsubstinendoutrobique aeris quantitas: sed major est vir
tus deorsum motrix inplumbo, & ma jor est vis dindendi aerem , utrumque
tamen mobile paiibus motus incre a io DeAtomisinentisad terræ centrum seitur, ergo
fignum eli , nullam elTe resistentiam in. aere, acproindenullam unionem solvendam;
unde totaaeris extensio, 8c moles est atomorum omni unione solutarum
cumulus, tufortaffe, neque intersc, neque cum aliis unibilium,
cum a posteriori vidjatur id sequi , & sa tis superque intelligatur aer suo fungi
officio,ef iamsi non unibilis intelligatur. Ergo atomis aereis insitum e[i aliis nun
uniri , quod erat probandum. pRorosiTto. XXV.
Qttomodt fe habeant atom: ignioe] aqueoe, & terre determinare •
TJ PicurusDemocriti assecla, in epistola quidem (ait) concretiones simt , alia ve st ex quibu» concretiones foeEl istamdividuasunt, irimmutabilia, nisi ormsux in id quod non est , interiturasunt,
hoc est , alia sunt corpora, quæ ex primis coaluerunt, alia verosunt corpora pri
nt* < id est atomi indivisibles, & immutabiles , nisi annihilentur. Quanam
autem ratione concrescant , non aliter explicat
explicat idem Epicurus , quam per desiderium quoddam mutuum, quod habent
ad invicem : quapropter unionis interse sunt amantes atomi igneæ, aqueæ
, terreæ. Prob. frimo: materia prima appetitt
fbrmam , ergo & ea quæ sunt nccessaria ad cam assequendam , & retinendam
, nam qui dat esse , datetiamconsequentia ad esse, & qui vultsinem,
eiiam media appetit ad ilium nccessaria, ex p. 9. Sed »»i>atomorum inter
feestnecessariaadformam , ergo atomi unionis illius funt appatentes : eamque
'non solvunt , nisi irritatæ ab extrinseco : cum itaque triplicis speciei atomi
sint materia prima , sequitur , ipsis esse insitam unionis cupidinem, rations sinis
intrinseci , quem habent ad mixtum , & generationem substanrialem.
Prob. secundo , a posteriori : omnis resolutio, & corporum corruptio est
naturae violenta secundum quid, sed corruptio sit per dissolutionem unionis
atomorum , sive illarum dispersionem,. & segregationerh , ergo seqnitur hujusmodi
segregationem , & dissolutio nem esse violentam fecundum quid, ac
proinde & contrario , unio atom is est connaturalis & expetita,
prob.
Prob. tertit , nunquam quiescunt
'atomi , nisi lint conjunct* inter se, quo sit, ut corruptio unius, sit generatio
alterius : ergo cum ilia quiesmediante unione obtineatur , consequens
est , unionem atomis esse acceptissimam , 8c revera perpetuo agitari dieit
Democritus, usquequo ad naturæ instituta , cælique vertiginis imperium coaluerint.
S»*w,an atomi terreæ terreisunian-' tur, aquex aqueis, igneæ igneis ?
Rtspmdeo , videri , atomos terreas terreis uniri , ea tamen lege , ut alte
rius unionis amor prævaleat, sic ut facilius terrea atomus cum ignea vel
aquea, quam cum alia terrea unienda sit: ratio a priori petitur ab intrinseco
sine, quem dicunt ad mixta, 8c videtur colligi a posteriori , quod refufa terræ
aqua continuoita immisceatur,ut siat limus,cujusin minimasptrtes divisionisargumentumest,
quodnihil ad tactum mollius sit , nihil minus asperum.
Heaqtteis atomis idem esto judicium : qax quidem terra* , & %ni potias, quam
suæspeciei atomis conjungenturi aeri autem nullo modo, quod inde patet,
qma si aeri facile unirentur , non ita eonservaretur aqua in sphærulas colle
cts,
cta, siquandomen&roratim affundatur
, deinde, quomodo ex vaporibus coalesceret iterum in pluvias ? sieret enim
ex aqua , & aere , aliquid medium mixtum impersectum , quale limus inter aquam
, & terram. Quod si aquæ id proprium est, multo magis terræ.
t^ft , an igneæ atomi igneis uniri pot sint, dubium mihieH,primo , quia igneæ
atomi extra mixta sunt sphæricæ sigu re , ut prsbabitur inferius : quare non se
tangent, nisi in puncto Mathematico, quod unionis capax non est : cum enim
fit modus physicus , certam requiritextensionem. Secundo , quia ratione suæ
persectionis , qua sent instar animæin universe ,, videntur potius cupidx communicandisui,
quam unionis inter se, unde, ad illius appetitus stimulos, sent
maximedispersilocis, &ad naturæarbitrium, hoc, & illuc seruntur, quo
maxime generationes , ccelum , 8c causæ particulars moliuntur. Tertto, quia si
tmirentur, tantumabest, utmixtioni faverent, quin potius omnia dissolverent,
earum que effectus, 8cvissatispatetin ipsoactudissolutionis mixtorum,
instamma scilicet, quamvis vaporibus suaactivitas non parum hebetetur: quid
ergo contingeret, si unit* simul age.'- rent,
rent, & insua persectione intensioneguenaturalipolitæ; ReBe ergo cautum
ruisse suo operi a Deo Opt. Max. videtur , dum activitatis tantæ elemmtum in
minimus paiticulas dispersum rcddidit insirmius , roagisque obscquens formis :
virtu/ emm unita fortitr, difpersa debilitr , & quod ad naturæ totius utilitatem
magis æstimabilem fecit . non debet in contraries partes , &nocumenta
traduci.
causam dubit cur ignem servare nequeamus ) experientia : videmus cnira
cæteriseleuientiscertamole suum stare & perennare cumulum ; igni autem,
si alimentum fubtraxeris , abire, & disparere necesse tst , quod in atomos dispersusindivilibilissiat,
nulla enimatomus seorsum vidcri potest : agilitate vero
sua sit , ut non lint diu contiguæ,sed semperseranturetiamad nubes usque,
ubi generationes moliuntur , dum cælesti benesicioformxcujusdamalliciis in
corporiscompositionem veniant ; mirum cæteroquin est , cur nullus ignis
apud nos pcrennet , cum tame n, & aerem, & mare , & terras habeamus,
Dixlmut itaque , quomodo se habeant atomi ad uniouem inter diver
sæ,& eiusdem specki atomos. gttQdntbis eratprustriftum.
TRorosiTio XXVI. zyttomu sua iricfi fgura.
£JÆc propositio clarissima est, cum enim atomi sint corpuscula , differantquea
punctis mathematics, scquitur , quod iuas habebunt dimensiones,
& terminos , ac proinde supersiciem , & latirudinem , longitudinem , profunditatrnique
:'ex post, iraqutf 3. habe bunt sigura quaitt desinivimus exEucl.
1. 1. des. 14. at non planam modo, verum etiam solidam , de qua Idem Eucl.
1. 1 1. des. 1. Solidum efl, quidlongitudimm , latitudinem , & cmjsttudinem habet.
Atomis itaque sua inefle debetsigura, qtitd eras probandum. ' 1
Sed enim , cum quatutr posuerimuj atomorum genera , igneas, a'creas, aqueas,
& terreas, quid de/mgulis dicendum sit, determinandum videtur , quod
cum 'in scquentibus proportionibus pxacte sieri debeat, pramittenda est
Piatoniei. dogmatis de eleroentorum si-' gurisexplicatio. - •;
Exmnen doftrinoe rhtonka, de elemeatmimfiguris : .,
-< • ApulejuS Apulejus libro de dogmate Platonis ita loquitur , ex divini illius philosopKi
mente.
ejse mcmoravit : hxne jlgnari imfreflieneformarum : bine frima element*
tjfeprogenita , ignem & aquam , terrain &aera, Qjtoesi element» junt, pmpXtcia
tije debent , 'neque ad injlar fiUabar'um vtxu mutuo copulari. Hoc est , demen
tis nonadest ulla heterugeneitas, qualis est insyllabis, quæ confonantibus,
& vocalibus constant. Quodillu evenit , quorum subft antia, multmoda potisiate,
coitime conficitur, Qualia sunt mixta, quæ coalescentibus invicem dementis,
tanquam vocalibus , & confonantibus , in unumcealescuntcompositum.
, II. Qtittcuminordinatapermixtaque -tfsent, ab iUo adificatore mundiDeo ai
erdmem , numerk , & mensuris , in ambitum duduBafunt. H tis adunumredttEiaefse. His Apulei verbis explicandis opus
est Oedipus. Prima quidem sententia tidetur a Bibliis sumpta , ubi legitur,
quod veusfecit omnia inponderc , numero, & menjura, at quid sibi secunda vult
propositio, cum i\c\th*ci plurimis elementis ad nmm redafta (fe ? Existimo
Platonem
Platonem censuisse, materiara primam
atomis eonstare, quæ deinde formis . subilantialibus sigillatæ, iliæ quidem
ignis , ilfse vero terra , aqua , aorve sierent , pro idcce informantis natura, ats
que isa clarus erit sensus Apulei , ,fttast diceret , Architectus rerum omnium.
Deus,numeris,mensiuisqueinstructus, elementainambitumdeduxit, disper.
sasqueparticulashomogeneas, quæejusdem sunt elemenra corporis, Cite
principia, irTunum congregavit,aqueas atomosjungensaqueis ,terreas terreis,
igneasque igncis» unit 8c & pluri mis hujusmodi eiementalibus particulis. unu
coaluit elementum , quodinambitum propria regione deduxit.
III. Et ignem quidem, &aera, & df.tam babere originem atqueprincipium
txtrigonoi quifitangulis rtSlisnonfaribut, PWwamensura qua Deum instruit,
^ri>»w/ij»enumerus,hicestexpressus,radicis enim exordia, & origines ignis,
five prima ignis elementa constant, & gignuntur,extrianguloscaleno,culus
basis sit dimidium Iaterum , &latusse» cundumperpendiculareadbasim, tertium
autemlatusobliquoductuutram* que lineam jungat , sic, ut angulus ad
K basim
basim sit minus acutus , quam angulus
ad verticem, atque hujuscemodi triangulum duplicatum facittriangulum æquiangulum.
Sit enimtriangulumæ* quiangulum ABC per prop i.Eucl.l. I.
dividanturbifariamper lineam CBex prop.9.e'iusdem, habebis duoscalena
B A D. & B C D. cujusinodi unum est prima mensura, quam Flato dat summo
rerum architects , & principium siguræ. quam habent atomi igneæ,aeregc,
&aqueæ,iuxta Platonem: primusautem numerus est temarius omnium itat
parium primus. Quod autem de scaleno intelligendus sit Apulejus, induoor,
ultra explieationem , alia lectione, quæ
quæsichabet, principium ex triaxgulo qnoi.pt anguli reesi n6ri paribus a»gttlUt
itaenim intrianguloD BC, est unum latusrectumBDC, & duoacutiinæquales,
nam majorestDCB,quiaminoremsubtenditlineam , perprop.18.
primiEucl. &per ip.ejusdcm , minor autem est angulns DiJC. cxteroqui,
stanteprimalectione, cum nullopossit essetriangulum, quod non habcat
tresangulos, cumque per 31. primi Eucl. illi tres anguli sintæqualesduobus
rz(k.is,fequ'tur, quod ex merisre; ctis non potest sieri triangulum : adde
quod omnes recti anguli sunt aquales i nter se, ex pri ncip. 1 o.pri mi Eucl.ergo
non potest stare prima lectio a me adducta, sed secundæ est insistendum.
I V . Terram vero dirtEHs quidem an • gaits, tr'igonii• , (7 vejligiis parihus efjc.
Atomiterreæ suntdirectis ad se invicemangulis, trigonis solidis , & facie -
bus.que. vestigium ininanifaciuntima* ginarium æquilibus, hoc til, anguli
constituentes terre, rudimenta prima suntomnes recti, trianguli autem ex
tribuslineissibiinvicemperpendiculariterinsistentibus. quæfaciuot tresan
gulos , & tres illius corpons dimensiones , facies autem omnes sunt æquales,
quælineæ niliincuboesse, nonpossunt, ergo particulæ terras sunt cubicæ ; Au
que hoc est secundum inslrumentuni, secundusque numerus,qug summo Ar
chitects dedit rlato, angulum scilicet rectum solidum, 8c primumnumerum
parent, dualitatem. V. Et priori: qttidtm formoe tres sftt':
es exificrhpyramidem , oEiar,gukm , <°t vi^intiMgulam. Ab hujusmodi prima
xnensuraseu angulo scaleno , & imp.irium numerorum primo, tresgeneranturnguræ,
pyramis,octangula,&vigesiesangula : quo sit utnuilo modoiit
concedendum,priorisconclusionis verba, angulinBi nonparibus angulis , iutelligenda
esse de isoscele, quod duo lateraæqualia habet.primo, quia si rectus
eiinsitangulus, numquam ex eo coa* lescet perfecta pyramis, deinde , quod
videatur Apulejus tres angulos indicare. rectum unum, & duos alias impares,
utiexplicuimus. Pyramis autem constat quatuor tin*
tum triangulis æquiangulis , cum per secta est : Pyramis veroirregularis le
ges non habet , cum Euclides, 1. 1 1 .des. iz . pyramidem in genere desiniat figu
rant solidam, quæ planis continetur, ab uno piano ad unum punctum collectis;
Cerium
Certum autem est de pyramide regula-
,ri, seu tetraedro audiendum Platonem, ut probabiturmox automate Lacrtii.
Octangula, quam Apulejus appel lation est alia sigura,quamoctacdrum,
quoddesiniturabEuclide, 1. u. def.i7, figurafolida, quoe oBo triangulis it , isf eequilatcris cctitiniiur. Male autem octaedrum octangulum vertit
Apulejus in mathematicis parum , ut licet conjicere, versatus, cum octaedru
octo quidem supersicies, sed angulos solidos sex tantum habeat : revera,
octaedrum gracaestvox , quæ siguram signiflcat,quæ octo faciebus posstt cons
sistere,si ve cui sint octo plana , idem de vigesies angula,quamElcoJfoedrumessc
non dubitamus. Eicofaedrum autem ex eodemEucl.
1. 1 1 . des 19. Estfigurafolida,qu triangulis continetur, tantum veroabest , utEiccx faedrum viginti angulos habeat, ut sint
eiduodecimsolum : dicitur autem ei cofaedrum , quod viginti planis possit
consislere. Consirmatur h^cexpositio luculento
testimonio Diogenis Laertii, qui, I 3. de vita philosopTiorum , Platonis opinioncs
reserens , ita loquitur: Exeltr mentis mundum ipsum , tiasct, fokm terram eije hnmtttalilem,
caiisam eft put ans figurarum ifsia ex quitus conjlet dijferehtiam,alit»nm quipfefiguas
ejusdem generis dictt, covpofitoe nimirum omnes tx uxo ohlongo triangulc,
terroe vcro propriatit ejje figuram. lg?ii* enim dementum efe pjramidem , aeris
auediBatdrumvocat, aquoe ticifaedrum. terra nut em cubum, quocirca ne»ii'i t--rramin
ifix mttt ari, ncaul in terram com •veni, & corpora hæc quatudr , cum
sphæra.sunt corpora quinqueregularia Platonis,de quibusEuclides, &doctissimusClaviuslibroundecimo,
Cælius
VI. Sphoeram, & pyramidem, figuram ignis infehabere. Quid obseurius ? An
ignis est in potentia ad sphæram , & ad pyramidemin siguratione ? at cur non
etiamad cubum ? magis erisi distant sphæra & tetraedrum,quam sphæiagt
cubus , quod pauciores angulos habeat tetraedrum , unde ex scientia
sigurarum isoperimetrarum magis receditasphæræ natura : Siautemabex*
tremoadextremum in figurations tTa.nsit ignis, quare non etiam per siguras
mtermedias ? an ignis est iphæra , & pyra.missimul.?atimplicat, unum &
idem
idem corpus diversis terminari,sibiquc
contrariis supersiciebus, & simulsphæram, simulquepyramydemesse. Rcstat
ut dicamus , Platonem intellexisse , quod dum ignis sui est juris , &libere
pergitad sphæram ituncsphæricisatomis facit cuneiformem dividendo aeri
siguram : si autem dissolutionem , aut generationem moliatur , tune atomoxum
ignearum sigura ad faciliorem penctrationem sit tetraedrica : atque ex
hac configurationeoritur ingens ignis vis, quiacuneusex GuidoUbaldo red
ucitur ad duos vectes , secundi gene ris, quxst. i7.mechanicarumAristotel.
vide Blancanum ibidem : in locis Aristotelis mathematicis eleganti libro
explicatis. VII. OElangulanfveroaeris: angut
latam vigesies spharam aquoe dicatam tjfe , hoc est, aer octaedricæ est sigura?,
aqua eicofaeciricæ : vocat autem sphæram angulatam vicies , quod viginti
triangulis constet hoc corpus,8c parum distetaforma sphærica ob multiplier
angulos.
efficere ex fe fe quadratum , quadratum veroeubum , qua terrefit [irepria sigura,
Id est, Isosceles triangulum , quod ha- K4 beat
beat pedes , sive latera utrimque recto angulo insistentia.si per seipsum multiplicetur,
ersicietquadratum, nam trian* gulum A B D, est Isoceles,& illud multiplicatum
per se ipsum , i'acit quadratumABDC. quod est duplum trianguli
A BD. quadratum autem multiplicatum per suum Isosceles, facit cubum
, qui terræ sigura est , quod itidem A B
/
C D mensura , quam Deo adscribit , sit angulus rectus e* num. 4. hums, pariter
& numerus inter pares primus , nam i. peri.faciunt4- at 1. per 4. reddunt 8.
primumque numeruai radicem, si. c urn dum
dum numerumplanum, tertium cubu vocanti. 4. 8. Cubusitaqueconsicitur
exduodecim'Isoscelibus,& sex quadra* tis, qui numerisunt proportionales in
ter radicem, planum, & cubum ut pa* tet 1-4.6.8. 1 i.Octaedrum constat lexdecim
icalenis , quorum singula per se revoluta faciuntocto Triangula ^quilatera.
Eicosaedrum ex quadraginta seas lenis, quæ complicate faciunt viginti
triangula acquilatera, harum autem sigurarumnulla est radix, ideoque impanum
numerorum primo instruxit Dcuin Plato.
IX. Qjiaprepter moliUm p\ram'djs ormam igni dedit,q:ieie;us cihrttasagitatieni
videitur effc ecnfimilis. Secundoe vehcitatis oBavgidafchxra cji,hanc am
detah t, qui Itvirati , &, pf-nicitate pofl igmmsecundus tfl,& Vicenalis fpkaraefl
loco tertio, kujus forma fl dda, sir voluhit . Us,®1 aquoe Jimilior eft visa, f^efiat tejserarumfigura,
quoe cumstt immobilis.tenoe Jubfiantinm non abfurdt forthA tjl. Et
alia ir.itia rtperirifor/itatt posse, qua aut Deo not a font , velet qui Diisjft emicus.
In hoc contextu conatur (nscliciter, Apulejus reddere doctrinæ Platonicæ
rations m,pnwoenim errat,cum dicit mobilissimam frpurarum omnium essc
K f. pyr*: pyramidem , diisicilius enim movetur quam sphæra , imo quam octaedrum,
nam inoctaedroejusdemareæcumpyramide, Iinea directioriis minus distat
abangulo, quam in tetraedro: levissima vero ratio est ignis formam esse py<
ramidalem, quod flam ma in acumen desinat , fr'mo quia ut sic est potius conoidea
sive in metæ formam,nisi ab alimento determines ur : ficundo quia est
ignis impurus , sumo exhalationibusque immersus i ergo ab ilia agitatione
cuspidis male colligit Plato ignemefle pyramidalem. Sin autem velocitatis
motus in dementis habenda esset ratio, cum omnibus par sit , videretureadem
tribuendasigura, nam æque velociter terrasertur deorsum , ac ignis sursum :
ratione yero densitatis fluiditatisque tribuenda esset e quinque corporihus
Platonicis sphærica sigura igni , cubica terræ , , ocosaedrica aeri , octaedrica
aquæ.
sensum,cum elementa debeant replere locum, quanamamabo ratione
id facient,si terra sit cubica , aqua eico* saedrica ,'aer octaedrus i ignis autem
sphæricus vel pyramidalis ? nam men quidem cubi locum replent , tetraedri
autem
autem id nequeunt,vel cubisjuncti,aut
per se octaedri vel eicosaedri,muIto mi nus, desphæramanisestissimum ; Quæ
clarissime demonjlrari possunt , quia ad id , ut locus repleatur,siguræ debent ita
inter se coalescere, ut angulos faciant quatuor rectis æquales : li enim desiciant,
se tangent quidem, sed relinquent inmedio hiatum : siautem siiperent,
nunquam angulum explebunt, cujus propolitionis demonstrationem
vidcrepotes, apud Euclidem Clavii , 1. 4. elem. Quospectans Aristoteles, ar-',
gumentatus contra Platonem , tertio cæli, t. 66. ita pronuntiat, Qmnino *»
i»8 De Atom is. tem ehiti fimplicihu corporibus figuraV
tribuereinatior.tbileest, piimo c/uidem , qui a acrid: t non refUti tantum ; nam in
slants tresfiguroe xidmturimpltre locum, triangului, quadrat um ,& sexargulusjn
folldis vero duoefolum,pyramis, tr cubus. Quo in loco nota Aristotelis crassissimum
lapsum , dum ait pyramides, sive tetraedra (deillisenimexassumptis a
Platone loquitur ) replere locum ; ex siguris enim solidis rcgularibus/u/ic«i»
replent locum solidum , per se sumpti,o? ctaedravero compacta tetraedris idem
præstant , utdemonstrat Mauralycus, librp.de siguris planis , solidilque., lo
cum rcplentibus.Decubisquidemnon cstdifKcultas, cum enim octosuisanguliscubiquatuor
concurrant, qui ex utraque supersicie aquales sunt quatuorrectis
, sequitur.quod replent lo cum solidum. At vero terraedra per se
locum non replent } quia vel confluent unum ex corporibus regularibus ,Xelu
liud quodpiam ; nonalmd, neque e* nim datur , ex scholio 1 3 . element, neque
ilium ex Mis, quia diameter hujus* modi corporis efjetdupla lateris ejusdem,
cum enim pyramides ad centrum sphæræ concurrant./»jw Juobus lateribus diameter constat, er go
go diameter illiuscorporis , &sphæiai inscriptæ, essetin dupla proportione, quæ
proportio in corporibus regularibus Konreperiturexi$. elm. Fuel, ergo te*
traedra vacuum non irhplent.Atactaedra, compacta tetraedris, locum replent,
faciuntque corpus irregulare. Erravit itaque Aristctehs in hoc textu : quoderat
demonstrandum. Platonem vero.existimant nonnulli,
primo locutum de singulurum elementorum majsa,ha terræ mplem cubicam,
aliasque mundi regiones suis siguris in* signitas i e>tf/<7myilice commentatum
, a)unt,pLret Pythagoræ Arithmeticaru voluisse conjungere Geometric Ægy-
,pfiacx,alii alia pro studio, & eruditione comminiscuntur. T» vide Claviijph*-
ram cap: i . Marsilium Ficinum , Eugubiuum, de perenni philosophia, 8cc.
Concludo autem , Platonem existimasle elementaconstare exatomis, ut patet
ex consequentia , quam elicit Aristoteles, L3.de coelo,t. 6f?ubi sic ait. Necejsc
est autem eos , qmfiguramfaciunt un'uf, cu) usque elementorum , O1 bac determinantsubsiaraiai
ipforum , facere ipsa in. dhipbilia fpheera er.tm divisa,fphttra r.on
eft,&c. Attamencommodissime« Det woerito singulis elementorum atomi*
siguras dabimus, neque ullum stqui videbh, aut in loci repletione, aut in mixi
done inconvenien*. Tu vero hanc abstrusioris philosophiæ digressionem
Platoni , 8c Apulejo condonabis : Cum enim arduissimam aggressuri simus de
elcnientorum siguris primigeniis disquisitionem, visusmihi est Plato, qui
audiretur,dignus, licet ipsi nulllatenus subscribam, nifi quantum tile Democrito.
Propositio XXVII. lAtomisigncis figuram aiiignare
ex Democrito, C Cio Epicurum in epistola ad Herodotum,&
Pythoclem apud Laertium existimare , atomos nullam qualitatem
scnsihikm aamittere, prater figuram,gr avital eta, magnitudinem , quahtai enim
omnit mutatur , atomi vero nibil mutantur: Democritus autem aliter censuit,
8c quamvis nullam qualitatem ,' quæ sensu percipipossit, in atomo conce*
deret , primas tamen , quas intueretur mens, admisit, easqueimmutabilesposuit,
ut supra dmmus, dissolvitur autem mixtum turbatioeconomia , 8catomis
ad nova molienda convolutis , ab extrinsecoagente poten
potential*, quamformoe potentia coercch*
dis J excutiuntquejugum,plerumque primoe omnium igneæatomi , quæ suæ
primigeniæ siguræ restituuntur , atque itaperaerem, (quem inane, & vacuum
appellabat Democritus , ut supra dixit w»»,consirmaturqueexGaleno,advers.
empir. Isag.'-i6. ) vaganturnovxgene* larjonis appetentes.
Determinavit autcm atomis igneis siguram sphæricam Democritus , ut
ostendimus in synopsi hujus libri , qu* doEirinaprobatttr.
Primo, A mobilitate siguræ sphæri* ex , quæ quod tangat inpuncto, ut
demonstravitTheodosius. 1. sphæric. prop. $.fequitttr, quodlinea directionis
ejus motus nullo negotio mutari possit , ignis autem mobilissimus esse
debet,& veluti generationum omnium choragus.
Secundo. Cumsphæra angulis om. nibus careat, nihil hamati, aut retinentisofsendet,
facile permeabit, & quo* quo versus ad naturæ penetrabit in.-
stituta, dividet instar cunei, &quod nulli alteri figures contingit , contactu
punctilabefaciens planum , fatimamt plosmustbi viamfacit , cum nihil habe -
at aneulosi , quo possit detineri , q!"'& ejus
tja! aBivitati nrccfsar Tcnio, Cum ignis nobilissisimum sit
totius naturæ agens, eiconvenit sigura omnium nobilissima, qua jpbaricatfl,
cvjus vightti proprktates admirabiles, igniqueassinesannoiavi.
I. Proprietas. Figura eft fimplicifc Jima, cujus generatio sit a i'emicircuJo,
circa fuam riiametrum circumvoluto : circuli autem origo est duplex , pr'ma
ex semidiamctro circa extremitatem suam immobilem circumducta , a':a
vero est a scctione parallels bill com', atque ut lie, circulus easdem habet sere
proprietates , quas ellipsis, utannotat Ltiutaudns in iuo'de lectionibusconicistractatu
, quem geometries problw matibus inseruit. Videtur autem valde
congruum , ut hxc siguraigni conveniat , non tantum corpori timplici.ve''
rum etiam , quod globorum progres dientium ir.ltar volutentur,quasiseillo
motu perpetuoeircinarent : Isquevolutationis motusin globorum tormew
tariorum ejaculatione prebabitur a- me suo loco, &in sole manisestusest, quod
igne constet, ex Scheinero , in rosa Ursina. If. Fortissima sigurarum est sphærica,
,cum non sit ratio, curunum po* tius
tius cedat, quamaliud, ex quo juvatur ignis acti vitas.
1 II.. Inaqualiter virtualitates suas omnes,scu panes Mathematicas , situatas
habet, nam in sphæræ supersicie nulla est imaginabilis , quæex a-quoal*
teri adjaceat ahoquicur'vtt non effet. IV. Sphæra habet hoc proprium, ut
subexiguisterminismultum compre hends aree^ est enim/ferawamnii.;*
sibi isoperimetrarum capnciijima , unde ex ilia coilectione , & adunatione
majori, atomo nullo modo disperse per locum expansum., augetur ejus
activitas. • V. Partes omnes sphæræ suntsimiliter
posit*, & supersiciei puncta omnia pariinflexione,&ordinecoronantur.
Y-I; Nulla sigura regularis potest moveri circa suum centrum , quinlocum
mutttisaltemfe ctmdttm quid.,exce. pta sphæra, quæ moveri potest, & girari
loco nulla ratione mutato Dixi rigttlaris, nam conus,ellipsissolida, cylin.
drus , parabola , & hyperbola solida , sic etiam moveri poflunt. Hæcautem mo*
bilitasseu giratioconcefla videtur<»omisignds, a natura, utmagis vegeti sint
caloris, activitasque suaeo motupropagetur. VII. Nulla <
•V 1 1. Nulla sigura movetur facilius sphærica , sive naturaliter, five violenter.
Naturalihr in motu deorsum , per aquam (nam per vacuum zxxtinane,
qui c/2 'mobilitas ) citius descendunt lapidei
globi , quam plani , aut lati lapides. Videnter autem , in motu volutationis
idpatet, quiadissicilius sistitur impe tus, adeo', utlinea directionis ad cen
trum mundi sit in axi globi : tria enim suntpuncta, perquædebettransirilinea
recta im3ginaria , inquasola quiescerc potest globus : primum est cen*
trum mundi, alterum centum gravita* tis globi, ttrtium punctum contactus: si
alterutrum istorum sit extra lineam quiet is, nunquam sirmabitur, sed eo
usque movebitur globus , Jumhujusmodi trm punBa Jmt in linen dirtBionis :
quam autem facile sit globumimpellere , patet inde , quod si lit in piano per -
secto , illud in puncto tanget, ac proin - deunotantumpunctoinnititur, debilique
illo fundamento ejicitur facile. Contraria rations se se habent siguræ
planæ. Deinde mehas imp'etiim concipit sph3era,^ Yüklə 2,44 Mb. Dostları ilə paylaş:
|