Kutsal kitaplarda öLÜMÖtesi

Kitap Ehli arasında kanlarla emanet bıraksan onu sana ödeyen, bir dinar emanet etsen tepesine dikilmedikçe onu sa­na ödemeyen vardır. Bunu “Ümmilere kargı bize bir sorumluluk yoktur” dedik­leri için yapıyorlar ve Allah'a karşı bile bile yalan söylüyorlar.”

64 Bakara: 2/101.

65 Bakara: 2/146.

66 Bkz. Al-i İmran: 3/113-114.

67 Müslüman alimlerin bu konuda getirdiği tenkitler hakkında geniş bilgi için bkz Dr. Mehmet Aydın, Müslümanların Hıristiyanlığa Karsı Yazdığı Reddiyeler ve Tartışma Konulan (Yayınlanmamış Doçentlik Tezi), Ankara:A.İJ.İ.F.,1979.

68 Bkz. Kitab-ı Mukaddes Tenkidi çalışmaları hakkındaki kısım.

69 Bkz.Ananikian.M.H.,”Tahrif or Alteration of the Bİble According to the Moslems”, Müslim Worid, XIV, 1924, s. 64-84.

70 Bkz. Aydın, Mehmel, Rediyeler, s. 147-185 (tez) vd.

71 Yer. 23/36.

72 Draz, M. Abdullah, Kur'an'ın Anlaşılmasına Doğru, tere, Salih Akdemir, An­kara: Mira, 1983, s. 96.

73 Draz, Kur'an'ın Anlaşılmasına Doğru, s. 96, 97.

74 Draz, Kur'an 'm Anlaşılmasına Doğru, s. 99.

75 Maide: 5/44: Dkz. ez-Zemahşerî, Muhammet! b. Ömer, Tefsiru'l-Kesşaf an Hakâiki't'Tenzîl, tahkik, Muhammed Mursî Amir, Kahire: Dâru'l-Mushaf, 1393/1973. II, 28.

76 Şuara: 26/196-197; Ayr. bkz. Ra'd: 13/43.

77 En’am: 6/114: Ayr. bkz. Ra'd: 13/43.

78 Maide: 5/48; el-Beydâvi, Nasıruddîn, Abdullah b. Ömer, Envâru't-Tenzîl ve Esrûru't-Te'vîl,(Mecmûatun mine't-Tefasîr), Beyrut; Dâru Îhyâi't-Turâsi'1-Arabî, tarihsiz, I, 246; en-Nesefî, Abdullah b. Mahmûd, Medâriku’t Tenzil ve Hakâiku't-Te'vîl (Mecmûatun mine't-Tefâsîr), Beyrut: Dâru İhyâi'Turâsi'l-Arabî, ta­rihsiz, Mecmuu 't-Tefasir, 1, 246; Zemahşerî, Keşşaf, II. 30.

79 Bakara: 2/120; Ra'd: 13/37.

80 Nisa: 4/171; Tevbe: 9/30; Bakara: 2/l 16.

81 Dodd, Bible Today, s. 26 vd.

82 Dodd, Bible Today, s. 26.

83 Ladd, George Eldon, A Theology of the New Testament, Lundon: Lutterworth, 1975, s. 16.

84 Faruqı, Comparison, s. 285.

85 Faruqi, Comparisan, s. 28S.

86 Yh, 5/46.

87 Maide: 5/48,

88 Cate, Patric O'Hair, fiacb Other's Saipturc, The Müslim Views of the Bible and the Christians' Views of the Qur'an: The Harrtford Seminary Foundadion. Ph. D. 1974, Landon: Universily Microfilms International, 1978. s. 30.

89 Grant Roberî; Tracy, David, A Short History of the Interpretation of tbe Bible, 2. ed. Philadelphia: Fortress Press,1984 s. 53, 60.

90 Grant-Tracy, A Short History, s. 53-68.

91 Cate, Patric O'Hair, Hacb Other's, s, 31.

92 Bkz. Dodd, Bible Today, s. 20.

93 Grant-Tracy, A Short History, s. 73 vd.

94 Cate, Patric O'Hair, Each Otber's, s. 31.

95 Grant-Tracy, A Short History, s. 85-

96 Grant-Tracy, A Short History, s. 87.

97 Dodd, Bible Today, s. 21.

98 Cate, Patric O'Hair, Each Otber's, s. 33.

99 Grant-Tracy, A Short History, s. 93 vd.

100 Barth, Kari, The Doctrine of the Wordof God, 1959, I, 520.

101 Grant-Tracy, A Short Hist. s. 93-

102 Cate, Patric O'Hair, Each Other's, s. 32.

103 Barth, Tbe Doctrine, I, 74.

104 Barth, The Doctrine, I, 79.

105 Grant-Tracy, A Short History, s, 93 vd.

106 Cate, Patric O'Hair, Each Other's, s,33.

107 Grant-TracyT A Short History, s. 110 vd.

108 Grant-Tracy, A Short History, s. 112.

109 Ladd, Theolology, s. 15

110 Dodd, Bible Today 26

111 Ladd, Tbeohyogy, s. 16

112 Cate, Patric O'Hair, Each Other's, s. 37, 38

113 Schweitzer, A., The Quest of' the Histurical Jesus, Londoti; Black, 1911, s. 399.

114 Grant-Tracy, A Short History, s. 127.129.

115 Schroeder, H.J., Canons and Decrees of tbe Oıuncilof Trent, St. Louis: B. Herder Book Co',1941, .s. 17.

116 Mac Grcgor, Gecldes, The Vatican RevuluHon, Boston; Beacon Press. 1957. s. 173.

117 Lewis, Conrad, Home and tbe Study of Scripture, 5. baskı. ed. rev.; St. Meinrad, Indiana: Grail Publications, 1953, s. 24.

118 Abbot,Walter M., (ed.), The Documenls of Vatikan II, New York:The America Press, 1966. s. 114, 127.

119 Küng, Hans, İnfallible?An lnquiry, terc., Edward Quin, London, Collins, 1971.

120 T)oM, Bible Today, s. 23.

121 Dood, Bible Today, s. 12.

122 Bkz. Rowley, H.I-L, Tbe Grmotb ofthe Oid Testament, 3. ed. London: Hutchi-son, 1967, s. 49 vd.

123 Dodd, Bible Today, s. 26 vd.

124 Dodd, Bible Today, s. 25-

125 Bkz. Dodd, Bible Today, s.24; Ayr. Bkz. Collins, s. 116.

126 Soggin, Alberto J., Introduction to the Old Testament, London: SCM,1976, s.33.

127 Boadt, Lawrence, Reading the Old Testament.. New York: Paulist I'ress, 1984, s. 71.

128 Boadt, Reading, s. 72.

129 Boadt, Reading, s. 73.

130 Soggin, Introduction, s. 13,16; Bu konuda geniş bilgi için bkz. Tanyu, Hikmet “Yahudiliğin Kutsal Kitapları ve Esasları, ilmî İnceleme ve Tenkidi”, A.O.İ.F. Ankara, 14 (1966), s. 95-124.

131 Bkz. Lambdin, Thomas O., Intruduction to Bible Hebrew, London: Darton, Longman and Todd, 1985, s.XXV; Soggin, Introduction, s. 19- Böylece mese­la q-t-l kelimesinin qatel(İbranice) (katil)mi qatal (öldürdü] şeklinde mi okunaca­ğı belirlenmiş oldu. Boadt, Reading, s. 74.

132 Bkz. Cerrahoğlu, İsmail, Tefsir Usûlü, Ankara,1979, s. 88 vd.

133 Bilgi için bkz. Boadt, Reading, s.74,vd; Soggin, Introduction, s. 24 vd.

134 Soggin, Introduction, s, 34.

135 Boadt, Reading, s. 80 vd.

136 Boadt, Reading, s. 81.

137 Schmldt, W.H., Introduction to the Old Testament, terc. Matthetv O'Connel, London: SCM.1984, s. 46.

138 Boadt, Reading, s.81 vd.

139 Schmidt, Introductions, 50, Ayr. Bkz. Bucaille, Maurice, Kitab-ı Mukaddes, Kur'an ve Bilim, terc. Suat Yıldırım, İzmir: Türkiye Öğretmenler Vakfı,1984, 6.32.

140 Bunun için bkz. ltowley, Growth; Örnek için bkz. Boadt, s. 83.

141 Soggin, Introduction, s. 6l.

142 Boadt, Reading, s. 84, vd.

143 Boadt, Reading, s. 85, vd

144 Collins, Introduction, s. 75.

145 Zikr. Collins, Introduction, s. 76.

146 Collins, Introduction, s. 77.

147 Collins, Introduction, s. 80.

148 Cullmann, Oscar, The New Testament An Introduction far tbe General Reader, Philadelphia: Westminster, 1968, s.13.

149 Collins, Introduction, s. 82-86.

150 Collins, Introduction, s. 91.

151 Collins, Introduction, s.117-122.

152 Coilins, Introduction, s. 126-133 vd; Örnek için bkz. Collins, Introduction, s. 148-151; ayr. İleri sürülen diğer hipotezler için bkz. Culimann, New Testament, s. 26 vd.

153 Collins, Introduction, s.156-170.

154 Collins, Introduction, s. 204-205.

155 Casiye: 45//24.

156 En’am: 6/29.

157 Duhan: 44/34-35.

158 Smith, Jane Idleman; Haddad, Yvonne Yazfoeck, The Islamic Understandtng of Deatb and liesurrection, Albany, SUNY, 1981, s. 147.

159 Faris, Nabih Amin, The Anttquitiesof Soutb Arabia, Princeton: Princeton University Press, 1938. s. 16 zikr. Smith-Haddad, s. 147.

160 Izutsu, Toshihiko, Kur'an'da Allah ve insan, terc, Süleyman Ateş, Ankarai Kevser.1975, s. 83.

161 Alak: 96/8; Tekasür: 102/8.

162 Casiye: 45/24.

163 Izutsu, Allah ve iman, s.118 vd.

164 Izutsu, Allah ve İman, s. 119, Ayr. bkz. Smith-Haddad, Islamic Undentanding, s. 2.

165 Izutsu, Allah ve insan, s. 117.

166 Abidu'l-Abraş, Divan, Beyrut, 1958, s IX, 21, Zikr, Izutsu, Allah ve iman, s 117.

167 Draz, Kur'an'ın Anlaşılmasına Doğru, s. 85-6.

168 Ali, Cevad, Tarihti'l-Arab Kable'l-İslam, Bağdat, 1956, V, 279, 80.

169 Caton- Thompson. Gertrude, The Tombs and Moon tertipte of Hureidba (Hadramaut), Oxiford: Univ. Press, 1944, s. 933, zikr jane-Hadad, Islamic Understandîng, s. 149.

170 Ryckmans.G., “Le.s Religîons Arabes Preislamiques”, Historire general des Religions, 4, 1947,307-32, s.332. Zikr. Jane-Hadad, s.149.

171 Nöldeke Theodor. “Arabs (Ancient)”, Eneydopudia of Religion and Ethics, ed. James Hastings, New York: Scribner,1951, 1,672.

172 Ryckmans, s.332. Zikr. Smith-Haddad, Islamic Undestanding, s. 231, Mezarlar­da ve çevrelerinde bu yapılanların ölünün ruhunu hoşnut etmekten çok mezar­ların ziyaretini çekici kılmak olabileceği düşünülebilir.

173 Nöldeke, “Arabs (ancient)”, ERE, I, 672,

174 Smith-Haddad, Islamic Understandirıg. s. 151

175 Smith-Haddad, Islamic Understanding, s.151.

176 Kureyş: 106/1-2.

177 Watt, W. Montgomery, Mubanımad at Makka, Oxford: University Press, 1972, s.3.

178 Fecr: 89/17-20

179 Kalem: 68/10-14. Ayr. Bkz. Beled: 90/6; Leyl: 92/8; Hümeze: 104/1-3.

180 Alak: 96/6-7.

181 İsra: 17/6.

182 Sebe: 34/35

183 Bakara: 2/135.

184 Al-i İmran: 3/96.

185 Geniş bilgi için bkz. Îbnu'l-Kelbi, Kitabu'l-Asnam, terc. Beyza Düşüngen, Ankara, A.Ü.I.F., 1969.

186 ibnu'l-Kelbi, Kitabu'l-Asnam, s. 39.

187 Lokman: 31/25. Ayr. Bkz. Zümer: 39/38; Zuhruf; 43/43 Zümer: 39/9; Ankebut: 29/6l.

188 Îbnu'l-Kelbi, Kitabu'l-Asnam, s. 33.

189 Bkz. Izutsu, Kur'an'da Allah ve İnsan. s. 79; Watt, Muhammad, s. 27.

190 Prof. Dr. Süleymann Ateş, T. Izutsu'dan Kur'an 'da Allah ve insan adıyla yaptı­ğı tercümede yazarın bu konudaki iddialarına karşı yaptığı açıklamaları ile ge­rek yazara, gerekse aynı iddiada bulunan müsteşriklere yeterli cevabı vermek­tedir. Bkz. s. 93-5.

191 Mesela, Kitab-ı Mukaddes teologlarına göre, ahiret inana ilk Yahudilik'te yok­tu. Zerdüstlük'ün etkisi ile bu dine girdi ve kendi içinde tedrici bir gelişim göstererek son durumunu kazandı. Bkz. ilgili kısım.

192 Müsteşrik Tor Andrea, müşrik araplarda, Allah mefhumunun varlığı hakkında­ki malum fikrin birçok konuyu açıklamakta yetersiz kaldığı görüşünün müsteş­rikler arasında bir zemin kazandığını belirtmektedir. Bu yeni görüşe göre, bir­çok ilâhla birlikte, onların başında ve yaratıcı olarak Allah'ı kabul eden müşrik­lerin dini, Arap yarımadasına ait yerel ve ilkel bir din idi. Ancak görüleceği gi­bi, bu yeni görüş ile daha önceki arasında temelede bir farklılık bulunmamak­tadır. Bu görüşe göre de bu defa, müşriklerdeki Allah mefhumu geçireceği ev­rimle gelişmesi öngörülen ilkel bir mefhumdur. Söz konusu için bkz. Andrea, Tor, Mohammed the Man and His Faith, 2. ed. terc. Theophil Menzel, London, George Ailen Unwin, 1956, s. 24 vd.

193 Ankebut: 29/61-63

194 Zümer: 39/3.

195 Yunus: 10/18.

196 Şefaat, Ş-F-A kökünün masdandır. Tekin zıddı, çift anlamındadır. Eşlik etmek, vasıta olmak anlamına gelmektedir. Geniş bilgi için bkz. İbn Manzür, Cemalud-dîn Muhammed, Lisânu'l-Ambi't-Muhit, Beyrut, Dâru's Sadr, tarihsiz. VlII, 183-5.

197 İbnu'l-Kelbi. Kitabu'l-Asnam, s.32.

198 Bkz. En’am: 6/18; Yunus: 10/18; Rum: 30/13; Zümer: 39/43.

199 Nesefi, Medarik, 111,238, Kurtubî ele aynı gürümü aktarır: el-Cami li-Ahkâmi'l-Kur'an, Kahire,1939, III,322.

200 En’am: 6/51.

201 Bakara: 2 /48.

202 Nitekim dünya mal ve oğulları ile övünen ve istiğna içinde bulunan insanları an­latan Sebe: 34/35'teki ayetten hemen sonra aynı Sûrenin 37. ayetinde konu ahirete getirilmekte ve bu güçlerin Allah'a yakınlık sağlamada hiç bir etkisinin ol­madığı belirtilmektedir.

203 Taberî, Camiu'l-Beyan, VII, 278.

204 En’am: 6/94. el-Hazin, Ali b. Muhammed b. İbrahim. Lııbâbu't-Te'vil fi Ma'âni't-Tenzil, (Mecmûatun mine't-Tefâsir), Beyrut, Dâru İhyâi't-Turâsi'l-Arabî, tarih­siz. II, 449.

205 Al-i İmran /154; Maide: 5/50: Ahzab: 33/33.

206 Yusuf: 12/40; Ayr. Bkz., Necm: 53/23; A’raf: 7/71.

207 Yasin: 36/78.

208 Beled: 90/11-16.

209 Sebe: 34/31-33; Ayr. bkz. Ahzab: 33/67; Mümin: 40/47; İbrahim: 14/21.

210 Necm: 53/21-24.

211 Kıyamet: 75/37; Tarık: 86/6.

212 Izütsu, Kur'an'da Allah ve İnsan, s. 83.

213 Maide: 5/104; Zuhruf: 43/22-24.

214 Rum: 30/29.

215 Enam: 6/148.

216 Maide: 5/69, Bkz. Ateş, Süleyman, Kur'an'ı Kerim 'in Yüce Meali ve Çağdaş Tef­siri, Ankara, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, I, 77.

217 Draz, Kur'an'ın Anlaşılmasına Doğru, s. 88.

218 Bakara: 2/4; Nisa: 4/38.

219 Ragıb, Müfredat, “ahir” Ts.l3; et-Tâhir Ahmed ez-Zavi, Tertîbu'l-Kamusi’l-Mubît; Mısır, Halebî. tarihsiz, s. 121.

220 Hadid: 57/3.

221 Necm: 53/25.

222 Nahl: 16/30; Ayr. Bkz. Bakara: 2/94; Araf: 7/l69; İbrahim: 14/27.

223 Ai-i İmran: 3/113-114.

224 Nisa: 4/38; Ayr. Bkz. Bakara: 2/264; Tevbe: 9/19; Haşr: 59/22.

225 Hud: 11/19; Bakara: 2/4; Nahl: 16/60.

226 Furkan: 25/11; Mu'min: 40/59.

227 75 Kıyamet/1.

228 Sad: 38/26; Ayr. Bkz, Fatiha: 1/3; Secde: 32/29; Şura: 42/7; Murselat: 77/13.

229 Bakara: 2/254.

230 Al-i İmran: 3/105.

231 İbrahim: 14/48; Ayr. Bkz. Al-i İmran: 3/166-8; Hud: 11/105;

232 Nisa: 4/42.

233 En’am: 6/l6.

234 Furkan: 25/26.

235 Bkz,, Ragib, Müfredatla,”, s. 247.

236 Ahzab: 33/63; Ayr. Bkz.Yusuf: 12/107; Lokman: 31/34; Zuhruf: 43/85.

237 Nahl: 16/77; Ayr. Bkz. Yusuf: 12/107.

238 Hakka: 69/1-3.

239 Vakıa: 56/1-3; Ayr. Bkz. Kehf: 18/21.

240 Karia: 105/1-5.

241 Hakka: 69/13-16.

242 Nebe: 78/18-20.

243 Abese: 80/34-36.

244 Tekvir: 81/1-6.

245 Zümer: 39/68; Ayr. Bkz.Yasin: 36/53.

246 Ceza Günü, Hesab Günü. Bkz. Sicistânî, Ebû Bekr, Nuzhetu'l-Kulûb fi Tefsiri Gariîbu'l-Kur'ân, Beyrut, tarihsiz, s.l

247 İyinin ve kötünün ayrıldığı Gün, Bkz. Ltsanu'l-Arab, XI, 521.

248 Saffat: 37/19-20.

249 Kabirlerden ölülerin çıktığı Gün, Bkz. Lisanu'l-Arab, 11,249.

250 Kaf: 50/42.

251 Kaf: 50/56.

252 Hüküm Günü, Bkz. Lisanu't-Arab, 11,539.

253 Secde: 32/29.

254 Diriliş Günü, Bkz. Lisanu'l-Arab, XII, 506.

255 Karşılaşma Günü. Bkz. Sİcistânî, Nuzhe, s. 394.

256 Mumin: 40/15.

257 Davranışlarclaki kusurların ortaya konacağı Gün. Sİcistânî, Nuzhe, s, 473

258 Tegabun: 64/9.

259 Pişmanlık, yakınma Günü, Bkz. Beydavî, Envar, IV, 159; Hazin, Lubab, IV, 159; Nesefî, Medarik, IV, 159.

260 Meryem: 19/39.

261 Çağrı günü. Bkz. Sicistânî, Nuzhe, s. 395

262 Mu'min: 40/32.

263 Kıyamet günü. Bkz. Sicistânî, Nuzhe, s.94; Ayr Bkz. Fîrûzâbâdî, eş-Şîrâzî, el-Kâmûsul-Muhît, Mısır, 1306, 1/141.

264 Mu'min: 40/18.

265 Sad: 38/49-57.

266 Müminun: 23/102-103; Ayr. Bkz. Karia: 101/6-9.

267 İnşikak: 84/7-12; Ayr. Bkz. Zümer: 39/69

268 Zümer: 39/ 71,72; Ayr. Bkz. Sad: 38/50-56.

269 Vakıa: 56/10-38.

270 Bkz. Maide: 5/65.

271 Bkz. En’am: 6/99.

272 Bkz.Tevbe: 9/72.

273 Bkz. Nebe: 78/l6.

274 Bkz.Nebe: 78/35.

275 Bkz.Secde: 32/19.

276 Bkz.Kehf: 18/107.

277 Vakıa: 56/42-44-51-56 Ayr. Bkz. Saffat: 37/62-64; Sad: 38/57; Muzzemmil: 73/12-13.

278 Sad: 38/60-64.

279 Kütub, Seyyid, Kur'an'da Kıyamet Sahneleri, Cennet, Cehennem, tere. Süley­man Ateş, Ankara, Hilal, tarihsiz, s.I3

280 Kutub, Kur'an'da Kıyamet, s.48 vd. Kars., Derveze, izzet, Kur'an Cevap Veriyor, terc. Abdullah Baykal, İstanbul,1988.s317 vd.

281 İbn Kuteybe, ed-Dîneverî, Te'vil Muskili'l-Kur'an, Kahire, Daru't-Turâs. 1393/1973, .s. 80, Ayr. likz., s. 69.

282 İbn Kuteybe, Te'vil, s.80; Ayr. Bkz., Derveze, Kur'an Cevap Veriyor, s.321; - Ameer Ali Syed, The Spirit of İslam,London,1946, s.198 vd.; Kars., Watt, W. Montgomery What is islam, 2. ed., London, Longmans, 1979, s. 220 vd.

283 Rum: 30/14.

284 Zilzal: 99/1-8.

285 Nesefî, Medarik, VI/554; Ayr. Bkz. İbn Kesîr, Tefsir, III/203; Zemahşerî Keşşaf, IV/75.

286 Hac: 22/69; Ayr. Bkz. Bakara: 2/113; Nisa: 4/141.

287 Mumtahine: 60/3; Ayr. Bkz. Hac: 22/17; Secde: 32/25.

288 Mucadele: 58/7; Ayr. Bkz.Yunus: 10/93; Maide: 5/l4.