Mała encyklopedia kultury antycznej

seria tac. duże naczynie gliniane, o pojem­ności około 7 amfor, służące głównie do prze­chowywania wina, ale także zboża, oliwy, solo­nego mięsa, owoców, a niekiedy pieniędzy i ko­sztownych przedmiotów. Przechowywano je w pi­wnicy, często wkopywano w ziemię. S. kształtem zbliżona była do amfory: pękaty walcowaty brzu-siec zakończony spiczasto, szyjka wąska, krótka, na szyi dwa małe imadła.

Serica (gr. Serike) kraj zamieszkany przez Serów (Seres). Nazwa pochodzi prawdopodobnie od mongolskiego sirkek (jedwab). Wg Ptolemeusza kraj S. graniczył na-zachodzie ze Scytią, na południu i południowym wschodzie z Indiami i Sinaj (Sinae). Aż do początków n.e. nie umiano określić dokładnego położenia geograficznego S; która była znana jedynie jako kraj na dalekim wschodzie, słynny z wyrobu jedwabiu.

Serifos (gr. Serifos, tac. Seriphus) 1. wyspa na Morzu Egejskim, jedna z Cyklad (pomiędzy Kythnos i Sifnos), skolonizowana przez Jończy­ków. Nieurodzajna. 2. miasto tej samej nazwy w poludniowo-wschodniej części wyspy S. Za czasów cesarstwa było miejscem deportacji prze­stępców.

Seriphus zob. Serifos.

Serpens zob. O fis l.

serracum, sarracum łac. ciężarowy wóz rzym­ski, podobny do plaustrum, o nieco niższych kołach bez szprych; używany do przewożenia ciężarów.

Serranus przydomek rodu Atiiiuszów (zob. Atiiii). 1. Caius Atiiius S., pretor w r. 218 p.n.e., brał udział w walkach w czasie powstania Bo­jów oraz w czasie II wojny punickiej wspólnie z Publiuszem Korneliuszem Scypionem. 2. Aulus Atitius S. zob. Atiiii 6. 3. Caius Atiiius S. Ga-vianus, kwestor w r. 63 p.n.e., za konsulatu Cycerona; będąc trybunem, występował w okre­sie, gdy starano się o odwołanie Cycerona z wy­gnania w szeregach jego przeciwników.

Sertorius Quintus z Nursji (w kraju Sabi-nów), wybitny wódz rzymski i polityk z I w.

-paf ^{BiAB}Si(A ip}BAKqo Błzsa-g -iiJlupao oe — 000 n panod iTipBfeui o '•B»Bid bsbi^i 'suniuso 7.Z — 000 SZ pBuod lupfef-BUl o 'b-ubazo issara

-lunłUM OZ — A9?B 000 OS i"ptefBui o 'Bpaz.ii BSBra •3uimrao ^ i3{BiAB}S;(A 'A9SB OOOSZ, luptepBiu o 'BSiup bsb[')i '&pze( mninw gl i A»oq33id luniuso 08 ^lABts/CA •b} BSBp[ 'Apse 000 001 faZitAOd {isouaa ^fefBUl ipAiop[ 'apł

-BMXqo iiazaren AsBp( fazsArald Od •nni3joJqzn UL(uo[S3.nio m (luniuao) q3i(A03[sfoA 5[a)sonp3r

3SO[I BUOISaB[0 B^BIA'B}SXA •BSBp[ •BpZB-a' •038AO:S[

-łfefciu nsnzuao po psoozaps a sap( g Bn imią Burazsou op qoKn(opz. ipppSifasA aplzpod to i snumiioy snfndod op Azsnf3q3(d nnrazoBjA tu

SUO /{C88(0d '3HZ33(OdS-OUZOK}IIOd AUUOJ8J 3Z

-felA Bfo^pBJł Ulainanui oSaC z •(•a-tt-d ^ - g/,?) pIsmAzJ (9;nt A}S9zs 'sm/inJ, •s 'Z "ai^saln anni ai^smAzJ •i (?[in(OA3iu snmas po ''ot() sniAJag

•g S9lWlfOlllO(J -qOZ S9{».l7fOMO(J

-S •9I "buomo^o zazJd aindSłseu fairezofBAZ Tan

-{oj AABisn yiiffold {isojSz '3'il'd £9 'l z A»\opn{ onqAi» 'snJfny •s sm^tiJ •si •X}so{q3 raplzSp 3(3łiuis bu (reum BsaziaM P^s pazJd umaqii

-ii a AnBAzod •3'Trd zł '^{I A} ^"P^S ^va snunou

-ej z p(suŁfaJ [3}'BAKqo '•s- i'OTtr) •(»i •ulaniu

-myss z z^ja' {teniSz "ezsnirei^ fasyl fewd

-od •(t lapiSSy -qoz) maniuJnfes z zbj^ -a-n-d 001 '^{1 z} -lOłaJd 'wwsjo •s snwy •ei •(feniSz aiuqopodopA'BJd 3izp8 'iddi[ij[ pod (^zo[b^\ •j ^ q3XAOOJBUi A9pi ninp a sora AzsAJald nui jBpBz onqop0j 'IAOJBZ33 ApazJd n^sids a (Bizpn {wg

-3'a-d e^ •j z AAOpni unqAii 'mso^ •s sm{qnf[ •;i

-iAozsniuo»av AisazJd 3fefnd5}siA 'buojm^ op 5is f^zofetAzJd pjsiui? oSaf od ;nrez33 ^nmai

-oaz •(uiareza3 z zbja) gt' •j a [tisiKn[ '•3-a-d tg •i a JOlaJd 'oSanrpaz-idod uXs 'snaunosi •s smiqn^ •n -BurenSKA z ^00.133X3 ui3iire(OApo w: {baoso(o •BJBZ33 ui3p[iouaiOAZ (Xg •^unesi (iqpod i lurBJnasi z •np^ ifzy a {^zsiba •3'trd 8Z, '-i M 'BUliuniBS BunqAii 3(iuAioazJd 'śni/unosi ^R^A '5' sni[qnd •oi •BHOJ30X3 zazJd ^noia

-w 03[osAA\ •a-n-d 06 '•^{I A} lureayazJann&EJds aż AlfoA aisEzo a '33zp'Bsez a ifeui8z '(!!lfW9y •qoz) uiasnJn'B3(s urazsni[iuig z aindSłSBU b 'luazsniAn niXAOpn( uiannqKJ» z 8JB}Bz a -a-n-d 16 'i a

fl)BdOd 'OSap[SJWAJ nilBIS ABJd B3pOJqO 03[Bf

-BUltuniBs 3(iuAp3ZJd 'oiifap^ •s sniwnQ •6

-aha(uis op Sis (Bpn n')(iBfBm SłBJin Btf xhbz

-B3(s i itiBO ifomMOJd a BpAznpBu o X,uozse^sQ

-iuanBpo'a pau A9JquiX3 zaz-id XuBnoi(od {b}soz SOI '.i M '(salinba) itzJaoAl ppJ^ods SAOjod 'ApJO»

-•eaas p/u^ods ouB»iqXA Aęizp&s 5AO(od hiw

Socm •Ba \vuvtMpm xaf) teAopfes SABisn tBpK^

-90t 'l a ui3(nsao3[ (Ag •JunUJł (^4?° ! AonBt^zni {Bao3[od ^,01 '^{1 A} '• '3'n'd 601 '•• ^Av ^l^lin mwd

-Sfff a io)3Jd •oi(fei>3 •s sniumO 'g •A9nBłAznq

-BZpOA 'bibiji^ pBAOpJOUłBZ 3iad5lSpOd {BZB3[ I

BiaBiXzn-[ z azJsmifizJd jBAJaz '•3-a-d om '•i z (nsaoi[ 'otdap^) •s sn{uinQ •/, •BinopaoB]^ z sniCoA a {Bizpn jBJg •o83p[snop33BOi bio.i?!

'BZSnaSJSd Op 3IAtS[3SOd A AUB(SXA S/,1 •J A

Sf/,1 •j z JOlSJd '•a'n'd (,l\ •i a AuinJn3[ [Aps 'ofdm^) •g siiaouy '9 •iarenuB'g pod fteniSz

-OS8p[SJOUI BZ8ZJqXA (SaZJtS ĄOy 3[3Z3 t^ •HI8ZS

-niiniirey z zbja uiainsnoi( ^q •3-a-d ^IZ. '^{1 M}-'snmwao 'S snawy 's •uiAz'a ures pod 5is iibis

-opazJd AzJp}^ 'aort) (Kz5roXAZ '•3'u'd 09E 'i z JOtBt^p 'PJmff •s sn)uwQ •p •(t ywi/ao^y •qoz) azsnipiM Bzsnunds (iqBz •a-n-d 6Et' '•i a •ul(a

-opn( mounqAi» o^AraszJd {BAOdS}sXA AzsnfoAn

-Bd 3inia9[OAZ 03fBf o/oi/^ snismis •<; snw^ •{

-ApA^g (AzSpKAz *ai3JO}'Bi3(Xp iSnJp zbj od pBp5q '•3-u-d gtt •J a iaBTOpij oisbuu j/(qopz .'AoipnJig {Baoyd •3-n-d sgt •j a JO}Bii[Ap o-si-et smiaptJ sntan.it snasuf •s sn)UinQ •; •iuibi[s

-iom ^z sititoA a n(Bizpn biosiza op pn( {iuop[s A9Sn(p ui3iuais3inz nł'Binsno'i{ oSazsAusid gis

-bzo ^ •3-n-d f)Uff \ s(,p •i a (nsaoli 'snun^s ^sna

-"•'cf 'S' śmiano •i •i5pireqiB pOJ ajbis \W^9S

•a'H"d ^/, •j a aradSłSpod ^ubaopjotobz (Bui3z •s 0831 n^ruAtt /^ •AzpB(A Bp;(qopz op

^OBZBp 'BU,I8dJ3J SlS fBanSAA •5' A91(ItIAp3Zld OjOZO BU 'p[SBaS3IU 8IS ĄSZOBZ IIUBdZSIH A SlS Ip^OBfnpfeUZ OBlUŁfa-a: pOJSA Apr) -UI3pSSZ3ZS

in^miamiz aż onozpBAOJd Sufo^ •Bzsnfadtaoj Bsnfano azpoA oSapopu nuism ApazJd {b(saa pIsmAzJ }vo3fj •(AoinpSzJn 'icnas) afa^zureSJo B3(suiAzj[ inredzsiH a {Bzp-BAOJdA 'o3ai3[siipB( •i o8appwS B-stAzaf ?Azon Sis Agom paizp f3J9»3l a

'SjO^S BOSO A {^ZO{BZ : A93(KZ3fiQ3qi OBAOZiaCTU

-OJZ (BZJ3IUIBZ •niIB3[AZOUB[[TlS Z S^pA — to(S&p

-kaź UI3ZBJ Ulit} —— SIZpBAOJd (BZ3BZ I IiaBdZSIH

op (p9JA 'B5[spBdzsiq psoapni zazid AuBAzaA 'q3B»t( ni([i3( od 'ii['(jjv "P topoapn Sis oba

-OfB.i (Bisniu ^nBU03[od 'inns iurB{Bp;ppo z {
-IBA I 03(SfOA {BAOZIUB3JOZ '.ifSOHAOld A93(IB3I

-zsanu aiqos feupaCz p^oAi[paiABJds faAs i^iza

-IIUBdzSIH UI3I3(!UłS31UIBH KnBAOUBIUI (BZSnUBI^ A91(IHUOJłS 3Z SlS X3BfBpBp(S) łBiraS Z3ZJd JB}SOZ

£8 '-i M '('3'ird 88 - 06) nuBauaz.ranuAzJds aż 3iafoA a Sis (Azaauzpo ••BzsniJBi^ iiiuuaiOAz

-uiaJO»S3A3( (;(q £6 '^{I iA} '-(.'yva Lf, •i) iroad

-zsih a (KzeiBA faniz9d '(-a-u-d zoi - £01) !UTBJq

-tu<3 z 3iufoA a {Bizpn (BJq psopopu m '3'u'd

servus

678

Sewerus

na centurię. Centurie były nie tylko jednost­kami wojskowymi, lecz i politycznymi. Na zgro­madzeniach obywatele dzielili się na centurie i każda klasa otrzymywała tyle głosów, ile wy­stawiała centurii. Przewagę miała więc zawsze klasa pierwsza. Comitia centwiata uchwalały odtąd prawa, decydowały o sprawach wojny i pokoju, wybierały urzędników, zgromadzenia członków rodu (comitia curiata) straciły więc znaczenie. Reforma ta złamała ustrój rodowy, klasyfikując obywateli wg majątku, nie wg po­chodzenia. Największe znaczenie jednak nadal utrzymali patrycjusze, należeli bowiem na ogół do pierwszej klasy. Poza podziałem obywateli na klasy przypisuje się S. terytorialny podział Rzymu na tribus, dzielnice: 4 miejskie i prawdo­podobnie 16 wiejskich (wg Liwiusza 21). Poda­nie głosi, że po długim panowaniu S. został zamordowany przez swego zięcia, Tarkwiniusza Pysznego. 3. S. Clodius, wykształcony Rzymia­nin ; Cyceron otrzymał w spadku jego bibliotekę 4. S. Ciaudius (Clodius), z II w. p.n.e., razem z Eliusem Stiionem zapoczątkował w Rzymie studia gramatyczne. Zajmował się poezją, pozo­stawił wykaz sztuk Plauta. 5. S. Maurus Hono-ratus, z IV w. n.e., nauczyciel gramatyki i reto­ryki w Rzymie, autor znanego komentarza do dzieł Wergilego.

servus zob. niewolnictwo.

Serwiliusze zob. Servilli.

Serwiusz zob Seryiiis,

Serwiusza mury mur obronny okalający Rzym, wg tradycji rzymskiej wzniesiony przez króla Serwiusza Tulliusza w VI w. p.n.e. Mur biegł wokół siedmiu wzgórz rzymskich, dochodząc z obu stron do Tybru. Zbudowany był z bloków tufu o wymiarach 0,2 m - 0,3 m wys., 0,55 m -- 0,66 m szer. i 0,75 m - 0,90 m dług. Zachowały się resztki.

sescuncia (łac., zamiast sesguincia półtora czę­ści dwunastych nomosa) moneta brązowa równa 11/2 uncji. Kursowała w V - IV w. p.n.e. w mia­stach Apulii.

Sesites rzeka w północnej Italii, wypływająca z Alpes Poeninae, lewy dopływ Padu. Nad S. leżało miasto Vercellae.

sestertius łac. srebrna moneta rzymska war­tości vą denara, 2'/2 asa, wprowadzona w r. 268 p.n.e., wagi początkowo 1,13 g, a w r. 217 p.n.e. 0,97 g. W tymże roku^emisja s. została przer­wana, n wznowiona dopiero w r. 89 p.n.e. Od r. 43 p.n.e. kursował s. brązowy wagi 27,3 g

równy 2 dupondiusom (mosiężnym), 4 asom (miedzianym). S. był w użyciu do czasów Gal-liena (260 - 268).

Sestiu^ 1. Publius S., kwestor z r. 63 p.n.e., uwolnił Kampanię od spiskowców Katyliny. Będąc trybunem ludowym, stał po stronie Cycerona. Starał się o interwencję Cezara w sporze pomiędzy Cyceronem i KIodiuszem. Złożył wnio­sek w sprawie odwołania Cycerona z wygnania. W r. 56 zwalczał kandydaturę Klodiusza na urząd edyla. Oskarżonego (za sprawą Klodiusza) o użycie gwałtu obronił Cyceron. 2. Lucius S., syn poprzedniego, w r. 44 p.n.e. stanął po stro­nie zabójców Cezara i służył w wojsku w Mace­donii pod dowództwem Brutusa. Ułaskawiony przez Oktawiana otrzymał w r. 23 konsulat.

Sestos (gr. Sestós) miasto na wschodnim brze­gu Chersonezu Trackiego, nad Hellespontem, naprzeciw Abydos, założone przez Lesbijezyków. Sławione w poezji jako miejsce miłości Leandra i Hero (zob.). W r. 480 p.n.e. zdobyte przez Persów; Kserkses kazał tu zbudować słynny most pontonowy. W r. 478 odebrane przez Gre­ków, weszło do Związku Morskiego Aten, w r. 404 zdobyte zostało przez Spartan, w r. 387 odebrane przez Ateńczyków, wreszcie w r. 190 zdobyte przez Rzymian. Za Augusta ważna jeszcze placówka handlowa.

Setia (dziś Sezze) miasto italskie w Lacjum, na południo-wschód od Suessa Pometia. W r. 329 p.n.e. kolonia rzymska. Umieszczano tu jeńców kartagińskich. Sławne z handlu winem.

Seyerianus 1. syn cesarza Sewera, skazany na śmierć przez Licyniusa Daka (zob. Licinii 36.) w r. 313 n.e., gdyż podejrzewano go o chęć zdobycia władzy. 2. S. lulius, retor z czasów Hadriana, autor (zachowanego) dzieła Praecepta artis rhetoricae summatim collecta de multis ac syntomata. (Nauka sztuki retorycznej). 3. S. z Gabali w Syrii, przeciwnik Jana Chryzostoma (zob. Jan Ztetousty 1) i jeden ze sprawców jego wygnania z Konstantynopola. Zachowały się przełożone na jeż. staroaramejski kazania i ho­milie egzegetyczne S., w których teksty biblijne rozumiane są dosłownie, bez alegorii, a wykład zawiera inwektywy na pisarzy pogańskich, he­retyków i Żydów.

Sewerus (Severus) 1. Cornelius S., autor (nie zachowanej) epopei z dziejów rzymskich, której częścią składową był zapewne opis wojny Okta­wiana z Sekstusem na Sycylii w r. 38/36 p.n.e. Przyjaciel Owidiusza, adresat wielu jego listów

Sewerus

679

Sextus

ex Ponto. 2. Tltus Cassius S. zob. Cassii 12. 3. luliiis S; dowódca za Hadriana w walkach przeciw buntującym się Żydom, namiestnik Bi-tynii. 4. Lucius Septimius S., cesarz rzymski (193-211). Pochodził z Afryki, kształcił się w Rzymie. Człowiek o silnym charakterze, do­bry wódz i administrator. Dzięki Markowi Au­reliuszowi został senatorem, później zarządzał Galią, Pannonią i Sycylią. Za Kommodusa był głównodowodzącym w Germanii. Podczas za­mieszek po śmierci Kommodusa legiony pannońskie obwołały go cesarzem. Pokonał na wschodzie swego rywala, Pescenniusza Nigra, zdobył Bi­zancjum, pokonał pod Lugdunum w Galii w r. 197 drugiego rywala, Klodiusza Albinusa. W Rzymie przeprowadził wiele reform wojsko­wych: rozwiązał dawną gwardię pretorianską, skompletował nową, przeważnie z barbarzyń­ców, legiony zrównał z gwardią pretorianską. Ograniczył znaczenie senatu. W r. 199 pokonał Fartów i zdobył dwie ich stolice: Ktezifon i Seleucję. W r. 208 pokonał w Brytanii Kaledończyków. Wzniósł w Rzymie wiele okazałych budowli, kazał odbudować również wal Ha­driana. Umarł w r. 211 w Eboracum (dziś York) zamordowany prawdopodobnie przez swego syna, Karakallę. 5. Alexander Marcus Awelius S. zob. Aleksander 17. 6. grecki filozof platoński z n w. n.e.; napisał dzieło O duszy, stanowiące komen­tarz do dialogu Platona Timajos, w którym znany platoński podział na 3 rodzaje duszy (wegeta­tywną, zmysłową i rozumną) zastąpił arystotelesowskim rozróżnieniem władz duszy. 7. Flavius Valerius S., w r. 306 mianowany cesarzem przez Galeriusa i wysłany przeciw Maksencjuszowi. Opuszczony przez swoich żołnierzy, został za­mordowany w Rawennie, w r. 307. 8. S. z Ale­ksandrii, piszący po grecku Rzymianin, sofista i retor z IV lub nawet V w. n.e., wymieniony przez Księgę Suda i przez Focjusza, autor dzieła Ethopojiaj (łac. Ethopoeiae), na które składają się fikcyjne mowy włożone w usta różnych postaci historycznych, poetów itp. Zachowało się 8 tych Ethopojiaj wraz z przekładem łacińskim. Ponadto zachowały się krótkie Diegemata (Nar-rationes, „opowiadania", ogółem 6). 9. Sulpi-cius S. (ok. r. 400 n.e.) pisarz chrześcijański, historyk, autor Historia sacra, w której opisywał dzieje od początku świata do chwili sobie współ­czesnej. Zachowały się także jego: Vita s. Mar­twi Turofiensis, listy, dwa dialogi. 10. Libius S., cesarz rzymski (451-465 n.e.); został obrany

dzięki Ricimerowi, w którego ręku spoczywały faktycznie rządy. 11. S. z Antwchii (patriarcha w latach 512-518); wygnany jako monofizyta, przebywał w Aleksandrii. Zostało po nim (prze­ważnie w przekładach syryjskich) kilka rozpraw teologicznych, homilie i 3759 listów.

Siei. zob. Sextus.

sextans (łac., od sex sześć) V( asa, czyli 2 un­cje. Rzymska jednostka wagowa oraz moneta miedziana wprowadzona w poł. IV w. p.n.e., kursująca od r. 44 p.n.e.

sextarius łac. zob. miary objętości.

Sestii rzymski ród plebejski, niekiedy utoż­samiany z Sestiuszami. 1. Lucius Sextius Lateranus, trybun ludowy w latach 376-367; wraz z Gajuszem Licyniuszem Stolo przeprowadził ustawę (leges Liciniae Sextiae), otwierającą plebejuszom drogę do konsulatu. Został też pierw­szym konsulem plebejskim w r. 366 p.n.e. 2. Ca-ius S., konsul z r. 124 p.n.e., prowadził szczę­śliwie wojnę z plemionami galijskimi. 3. Titus S., legat Cezara w Galii, później jako namiestnik Oktawiana w Afryce pokonał Kwintusa Kornificjusza (zob. Cornificii 3). 4. Quintus S. Niger, ojciec i syn o tymże nazwisku, rzymscy filozo­fowie. Ojciec — żyjący w czasach Augusta — był stoikiem, opierał się na poglądach neopita-gorejczyka Anaksilaosa. Pisał dzieła przyrodni­cze, które kontynuował jego syn; dzieło Perl hyles medikes (O materii medycznej) było źród­łem dla Pliniusza Starszego. Obaj filozofowie pisali po grecku.

Sestiiia matka cesarza Witelliusza, wyróżnia­jąca się w Rzymie cesarskim starorzymską su­rowością obyczajów; urn. w r. 69.

Sextilis (łac. sex sześć) pierwotna nazwa sier­pnia w kalendarzu rzymskim, nazwanego po śmierci Oktawiana, ku jego czci, Augustus. Zob. miesiące.

Sextilius 1. propretor w Afryce, który nie dopuścił do zatrzymania się tam zbiegłego Ma­riusza. 2. Całus S. Rufus, dowódca floty Kassju-sza podczas wojny domowej w r. 43 p.n.e.

Sextius zob. Sextii.

sextula (łac., od sex sześć) l/g uncji (ok. 4,5 g).

Sextus (łac., dosł. szósty) męskie imię rzym­skie (praenomen), oznaczane skrótem Sex. 1. na­uczyciel Marka Aureliusza i Lucjusza Werusa, siostrzeniec Plutarcha. Był autorem pism filo­zoficznych. 2. S. Empiricus (Sekstos ho Empej-rikós), lekarz ze szkoły empirycznej (stąd przy­domek), przedstawiciel greckiego sceptycyzmu,

sędzia

680

Sidicini

uczeń Herodota z Tarsos. Żył na przełomie II i III w. n.e. Zachowały się jego dwa dzieła za­wierające systematyczny wykład filozofii scep­tycyzmu: Pyrrwejoj hypotyposeis (Zarysy pirronejskie) stanowiące zestawienie argumentów o nie­możliwości wiedzy i Pros mathematikus (Prze­ciwko uczonym) zawierające polemikę z dogma-tyzmem filozofów i uczonych specjalistów (ma­tematyków, gramatyków, astronomów i in.). Pisma S. są jedynymi zachowanymi pismami sceptyków i stanowią główne źródło do pozna­nia starożytnego sceptycyzmu. sędzia zob. iudex, helwia. Sfajros z Bosforu, zwany też borystenitą, filozof stoicki z III w. p.n.e., uczeń Zenona i Kleantesa, autor licznych prac z zakresu prawa państwowego, fizyki i fizjologii, a głównie etyki. Zajmował się również dialektyką i gramatyką, napisał komentarz do dzieł Heraklita. Słynął z umiejętności formułowania ścisłych definicji. Z pism S. zachowały się bardzo szczupłe frag­menty.

Sfakteria (Sphacteria) wąska, skalista wysepka naprzeciw Pylos. W czasie wojny peloponeskiej została zajęta przez Spartan w r. 425 p.n.e. i obsadzona oddziałem hoplitów spartańskich. Po porażce floty peloponeskiej w tym samym roku wyspa została zajęta przez Atęńczyków pod dowództwem stratega Demostenesa, Spar-tanie zaś zostali wzięci do niewoli. sfendone gr. zob. proca. Sfinks mit. potwór w postaci uskrzydlonego lwa o piersiach kobiety; mieszkał w skałach koło Teb i był dla ludności przyczyną wielu nie­szczęść. Tebańczycy obiecali rękę królowej Joka-sty temu, kto uwolni miasto od potwora, jed­nakże zgładzić S. mógł tylko ten, kto by odgadł zadaną przez niego zagadkę. Edyp zagadkę od­gadł i uwolnił Teby od nieszczęścia. S. pocho­dził z Etiopii, zesłała go Hera lub Ares jako karę za zamordowanie smoka przez Kadmosa.

Sfodrias 1. Spartanin, brał udział w wypra­wie na Beocję w r. 378 p.n.e. pod dowództwem Kleombrotosa. Pozostawiony w Tespiach wraz z trzecią częścią wojska, by w odpowiedniej chwili uderzyć na Tebańczyków, zamiast wy­konać to zadanie, dokonał samowolnie napadu na Attykę. Dotarł z wojskiem do Eleusis, żoł­nierze jednak przerazili się światła, które jakoby ukazało się od strony świątyni, co skłoniło S. do odwrotu. Wezwany na sąd przez eforów został uniewinniony dzięki wstawiennictwu Age

silaosa. Zginął w r. 371 p.n.e. w bitwie pod Leuktrami. 2. cynik, autor dzieła Techne erotikt (Sztuka miłosna).