Mała encyklopedia kultury antycznej

testudinatum atrium zob. atrium.

tetartemorion (gr. tetartemórion ćwiartka) srebr­na moneta grecka wynosząca 14 obola oraz jed­nostka wagowa równa ^ miny.

Tethys mit. córka Uranosa i Gai, żona Okea-nosa, matka Okeanid i licznych bóstw rzecznych. Rhea powierzyła jej wychowanie Hery.

tetradrachma

743

Teukros

tetradrachma (gr. tetrddrachmos) grecka mo­neta srebrna wynosząca 4 drachmy.

tetralogia (gr. tetralogta) zespół czterech utworów dramatycznych jednego autora, złożony z 3 tragedii (trylogia) i I dramatu satyrowego. Od czasów Ajschylosa obowiązywało poetów tragicznych, zgłaszających swój udział w agonie na świętach Dionizyjskich, wystawienie t. Nie zachowała się jednak w całości ani jedna t. Mamy tylko l trylogię bez dramatu satyrowego, jest to „Oresteja" Ajschylosa, obejmująca tra­gedie: Agamemmn, Choefory i Eumenfdy. W po­czątkach obowiązywała poetów ciągłość treści /. Z czasem zerwano z tym warunkiem i wystawiano trzy tragedie i dramat satyrowy — nie związane ze sobą treścią.

tetrametr wiersz zawierający cztery metra (zob. metrum l.). O t. w poszczególnych mia­rach zob. jambiczny t. akatalektyczny i katalek-tyczny, trocheiczne wiersze 4. i 5. oraz bakchej, jonik, kretyk, pean. Sam termin t. bez dodatko­wego określenia może oznaczać trocheiczny t. katalektyczny.

Tetrapolis zob. Seleukis.

tetrarcha (gr. tetrdrches) zarządzający lub panujący nad tetrarchią, tj. jednym z czterech okręgów jakiegoś kraju. W okresie cesarstwa Rzymianie nadawali tytuł t. tym panującym, których ze względu na ich mniejsze znaczenie nie mogli tytułować królami.

tetras (gr. tetrds) moneta wynosząca 4/12 asa, czyli 4 uncje, srebrna lub brązowa. T. kursował w V - IV w. p.n.e. w Etrurii i na Sycylii.

tetrastylum atrium zob. atrium.

tetrera (gr. tetrtres) okręt wojenny poruszany siłą wioseł obsługiwanych przez cztery szeregi wioślarzy (kwestia rozmieszczenia wioślarzy na okręcie jest dyskusyjna).

Tetricus jeden z tzw. trzydziestu tyranów, po­konany i wzięty do niewoli w r. 274 przez ce­sarza Aureliana.

tetrobol (gr. tetr6bolon) grecka moneta srebrna równa 4 obolom.

Tetyda (Thetis) mit. nereida, boginka morska niezwykłej piękności. Gdy ubiegali się o jej względy Zeus i Posejdon, Tcmida odkryła im, że T. ma urodzić syna potężniejszego od swego ojca. Zreszygnowali więc obaj z uroczej boginki, wydając ją za mąż za tesalskiego władcę Peleusa. T. była matką Achillesa.

Teucer zob. Teukros.

Teudas (Theudas) z Laodieei, lekarz z II w. n.e.,

filozof orientacgi sceptycznej. Napisał Wprowa­dzenie do sceptyzmu, w którym zestawił główne argumenty sceptyczne przeciw filozofii dogma­tycznej.

Teodoros (Theudoros) grecki rzeźbiarz dzia­łający około r. 200 p.n.e. Wspólnie z Timocharesem z Eleutemy miał wykonać grupę posągów wotywnych Hermopantesa z synami. Dzieła jego nie zachowały się.

Teogenes (Theugenes) zawodnik z V w. p.n.e., odznaczający się niezwykłym wzrostem (2,10 m);

w ciągu dwudziestodwuletniej działalności spor­towej odniósł ponad 1000 zwycięstw, niepoko­nany był w boksie i jako biegacz długodystanso­wiec. Grecy oddawali mu cześć niemal boską, posągom jego przypisywali moc leczniczą (za­chowane podstawy jego posągów z Olimpu i Delf).

Teukros (łac. Teucer) 1. mit. syn frygijskiego boga rzeki Skamandra i nimfy góry Idą, Idei. Wedle innej tradycji T. pochodził z Attyki, skąd emigrował do Troady, gdzie się osiedlił. Był przodkiem królów trojańskich. 2. mit. syn Tela-mona i Hesione, w Iliadzie wiemy towarzysz brata przyrodniego Ąjaksa, najlepszy łucznik, który o włos chybił Hektora. Urządził bratu uroczysty pogrzeb, w czasie którego wziął udział w zawodach łuczniczych. W późniejszych poema­tach mówi się, że do czasu śmierci Ąjaksa był nieobecny pod, Troją, uczestnicząc w wyprawie pirackiej w Myzji. Powrócił w porę, aby urządzić mu pogrzeb, z rozpaczy omal nie popełnił sa­mobójstwa. Był wymieniany wśród tych Achajów, którzy znaleźli się w koniu drewnianym. Powracając spod Troi udał się do Salaminy Attyckiej, gdzie panował Telamon. Oskarżony przezeń, że nie ochronił i nie pomścił Ąjaksa, a w drodze powrotnej oddalił się od statku bratanka Eurysakesa, został wygnany. Osta­tecznie osiadł na Cyprze, gdzie założył nową Salaminę (Salamina Cypryjska). Poślubił tam Eune, córkę króla Cypru. Wedle jednej wersji zmarł na Cyprze, wedle innej — powrócił na Salaminę Attycką, ale został wypędzony przez Eurysakesa. Udał się do Hiszpanii, gdzie założył Nową Kartaginę. 3. historyk z Kyzikos (I w. p.n.e.). Wg Księgi Suda pisał na temat wojen Rzymu z Mitrydatesem, historii Żydów, Ara­bów, zajmował się także dziejami Tyru, Bizan­cjum i Kyzikos, omawiając rolę tego miasta za czasów działalności Pompejusza na Wschodzie. 4. T. z Babilonu (prawdopodobnie Babilonu

Teumessos

744

Tezeusz

w delcie Nilu), astrolog z I w. n.e. Wyłożył tradycyjną astrologię egipską, jednocząc elemen­ty greckie i orientalne. Dzieło jego, zawierające opis konstelacji, miało wielki wpływ na astrologię średniowieczną i arabską. Zachowane fragmenty.

Teumessos 1. góra w Beocji, na wschód od Teb; siedziba legendarnego lisa, którego miał zesłać Apollo na zgubę mieszkańców Teb. 2. miasto w Beocji.

Teuta żona króla Illirii, Argona (IIJ w. p.n.e.), po śmierci męża objęła rządy w zastępstwie małoletniego syna. Ponieważ wyprawy piratów illiryjskich zagrażały stale bezpieczeństwu miast greckich. Rzymianie wysłali do T. poselstwo w osobach Gajusza i Lucjusza Korukaniuszów;

T. kazała jednego z posłów zamordować i do­puściła do grabienia okrętów rzymskich; stało się to przyczyną wojny z Illiria w latach 229 i 228, w wyniku której T. utraciła część posiadłości, musiała płacić haracz oraz zobowiązać się, że nie będzie wysyłać na morze uzbrojonych okrętów.

Teutoburski Las (Teutoburgiensis saltus) le­siste pasmo górskie w Germanii, gdzie Armi-niusz, wódz Cherusków, zadał klęskę Warusowi w r. 9 n.e.

Teutonowie (Teulones, Teutoni) szczep ger­mański zamieszkały przypuszczalnie pomiędzy ujściem rzek Albis i Viadus (Odra). Pod koniec II w. p.n.e. wraz z innymi plemionami ruszyli na południe i usiłowali wtargnąć przez południo­wą Galię do Italii. Odnieśli szereg zwycięstw nad Rzymianami, w r. 102 p.n.e. zostali jednak doszczętnie pokonani przez Mariusza w bitwie pod Aquae Sextiae.

teza (thesis) zob. arsa.

tezaurus (gr. thesawóś) skarbiec, zbiór, zbior­nica, termin używany dla określenia obszernych słowników, jak Thesawus lingiiae Graecae,. opra­cowany przez Henryka Stefanusa (pierwsze wy­danie w Paryżu w r. 1572); Thesaurus Unguae Latinae —• wydawany od r. 1900 przez uczonych niemieckich (nie ukończony).

Tezejon (Thesejon) świątynia uważana dawniej za sanktuarium herosa Attyki, Tezeusza, naj­prawdopodobniej jednak świątynia Hefajstosa (znana także pod innymi nazwami, np. Eleusi-nwn) zbudowana na Keramejkosie w Atenach w latach ok. 450 - 440 p.n.e. Wykonana w mar­murze, według projektu nieznanego z imienia architekta, być może twórcy świątyni Posejdona na Sunion, stanowi doskonały przykład doryc-kiego heksastylosu (zob. świątynia). Przypuszcza

się, że jest starsza od Parthenonu. Z dekoracji rzeźbiarskiej tej świątyni zachowało się 18 metop przedstawiających prace Heraklesa i Tezeusza oraz fragmenty fryzu jońskiego ukazujące walki Lapitów z centaurami. T. należy do najlepiej zachowanych zabytków greckiej architektury sa­kralnej, w dużej mierze dzięki jej adaptacji na kościół (pod wezwaniem świętego Jerzego) już we wczesnym średniowieczu.

Tezeusz (Theseus) 1. mit. syn króla Aten Ajgeusa (wg innej wersji Posejdona) i królewny z rodu Pelopidów, Ajtry. Obawiając się synów swego brata, którzy liczyli na tron po śmierci bezdzietnego stryja, Ajgeus zostawił T. w Troj-zenie, gdzie chłopiec wychowywał się pod opieką matki i dziadka. Odchodząc, Ajgeus ukrył pod głazem swój miecz i sandały i zobowiązał Ajtrę, by pokazała to miejsce synowi, gdy dorośnie na tyle, że będzie mógł unieść kamień. T. dorósłszy udał się do Aten drogą lądową. W drodze po­konał Perifetesa i zdobył jego maczugę, zabił zbójcę Sinisa zw. Pityokamptesem, świnię krom-miańską — Faję, uwolnił ludzi od groźnego Ski-rona i Prokrustesa. Oczyszczony przez członków rodu Fitalidów z tych zabójstw, przybył do Aten, został rozpoznany przez ojca i uznany następcą tronu. Wywołało to bunt synów Pallasa, brata Ajgeusa, których T. pokonał i zabił. Gdy nadszedł termin wysłania 7 chłopców i 7 dziewcząt na Kretę jako ofiary dla Minotaura, T. dobrowolnie zgłosił się jako jeden z ofiarnych młodzieńców, mając zamiar zabić Minotaura i uwolnić Ateny od okropnego haraczu. Na Krecie udało mu się zabić Minotaura i przy pomocy Ariadny, córki Minosa, wydostać się z labiryntu i uciec z Krety. Na wyspie Naksos T. pozostawił Ariadnę, od­pływając z towarzyszami do Attyki. Dobijając do brzegu zapomniał zamienić czarne żagle — żałobne — na białe, umówiony znak zwycięstwa, co spowodowało śmierć Ajgeusa, który sądząc, że wyprawa skończyła się niepowodzeniem, rzucił się w morze ze skały. Po śmierci ojca T., objąwszy władzę, zjednoczył Attykę w jedno państwo pod władzą Aten (synojkismos) i w za­sadniczych zarysach stworzył organizację pań­stwową, która stała się podstawą późniejszej de­mokracji. T. przyłączył do Aten Megarę; pro­wadził wojnę z Amazonkami (której przyczyną było porwanie przez T. ich królowej Antiopy, wg innej wersji Hipolity), zakończoną ostatecznie pokojem. Z Antiopą miał syna Hipolita. Drugą żoną T. była Fedra. T. brał udział w wyprawie

thalamus

745

Tibur

Argonautów, w polowaniu na dzika kalidoóskiego oraz w walce z centaurami. Razem ze swym przyjacielem Pejritoosem, królem Lapidów por­wał Helenę jako małą dziewczynkę, co spowo­dowało najazd jej braci Dioskurów na Attykę i opozycję przeciw T. w Atenach. Po powrocie z wyprawy do Hadesu T. musiał opuścić Ateny;

udał się na wyspę Skiros i tam zginą) w sposób tajemniczy (spadł lub został strącony ze skały). Po wojnach z Persami Kimon odnalazł szkielet ogromnego rycerza, w którym uznał T. i spro­wadził szczątki bohatera do Aten, Ateńczycy zbudowali ku jego czd grobowiec-świątynię zw. Thesejon, który był azylem dla zbiegłych niewolników i ubogich ściganych przez bogaczy. Święto ku czci T. obchodzono każdego 8-mego dnia miesiąca, szczególnie w dzień Pyanepsiów. 2. grecki historyk, autor (nie zachowanych) pięciu ksiąg życiorysów ludzi sławnych, Bwj endoksón i trzech ksiąg dziejów Koryntu, Ko-rinthiakd. Czas jego życia i działalności nie jest znany.

thalamus las., gr. thdlamos) 1. najgłębiej położona część domu greckiego i rzymskiego, w której znajdowały się sypialnie kobiet i dzieci i gdzie przechowywano najcenniejsze przedmioty, jak ozdobną broń, cenne naczynia, dywany, stare wino. 2. pomieszczenie w świątyni egipskiej przeznaczone dla świętego byka Apisa. 3. miejsce na statku greckim, w którym siedzieli thaldmioj, tj. najniższy z trzech rzędów wioślarzy. 4. nazwę tę, bez specjalnego uzasadnienia, starożytni na­dawali wielu budowlom, np. rzymskiej świą­tyni Fortuny, sanktuarium trzech bogów syryj­skich w Hierapolis i in.

Tha", The zob. Ta-, Te.

Theodulos Monachos zob. Tomasz Magister.

Thessaliotis jedna z czterech części Tesalii.

Thetfs zob. Tetyda.

Theyeste miasto w półn. Afryce na granicy pomiędzy Numidią i Bizacjum; wśród odkopa­nych ruin zachował się łuk tryumfalny i mury obronne.

Thi- zob. Ti-.

Thisbe zob. Tyzbe.

Tho", Thr- zob. To-, Tr".

Thrinakria zob. Sycylia.

Thu-, Thy- zob. Tu, Ty-.

Ti. (lub. Tib.) zob. Tiberius.

Tiana zob. Tyana.

tiara (gr. t f ara) 1. odpowiadające kształtem koronie króla Górnego Egiptu, wojłokowe na­krycie głowy używane w starożytności przez ludy północno-wschodniej Azji Mniejszej. T. miała kształt stożka, o górnej partii wepchniętej do wewnątrz. Osłaniała jedynie wierzch głowy, po­zostawiając odsłonięte czoło i tył głowy; 2. t. recta królewska, usztywniona i wysoka, zsunięta na czoło, ozdobiona dwiema wstążkami spadającymi na uszy; 3. t. phrygia, długa miękka kapuza używana przez ludność Frygii, umocowywana na głowie za pomocą tasiemek. 4. t. Sajtafernesa słynny falsyfikat tiary satrapy perskiego, wyko­nany w końcu XIX w. ze złota i drogich kamieni. Wprowadził on w błąd grupę badaczy i został zakupiony do Luwru, a dopiero po kilkunastu latach — rozeznany i usunięty z ekspozycji.

Tiberias zob. Tyberiada.

Tiberinns mit. jeden z mitycznych władców Alby lub Wejów, syn Kapetusa. Podobno utonął przy przeprawie przez rzekę Albula, którą odtąd zwano Tiberis.

Tiberunis amnis zob. Tyber.

Tiberis zob. Tyber.

Tiberius Tyberiusz. 1. rzymskie imię męskie (praemmen) oznaczane zwykle skrótem Ti. lub Tib. 2. T. Ciaudius Nero Caesar zob. Tyberiusz.

tibia zob. aulos.

Tibon (Thibon) Spartanin wysłany z wojskiem w r. 399 p.n.e. na pomoc Jończykom przeciw Tissafemesowi. Ponieważ źle się wywiązał ze swych obowiązków, został zesłany na wygnanie. Zastąpił go Derkalidas. Wobec jednak poważnej sytuacji w kraju został w r. 392 odwołany z wy­gnania i wysłany przeciw Strutasowi, satrapie Jonii. W czasie tej wyprawy został zabity.

Tibullus Albius (ok. 50-19 p.n.e.) poeta rzymski, należący do arystokratycznego koła Waleriusza Messali Korwina (Coryinus), przy­jaciel Owidiusza i Horacego. Z czterech ksiąg tzw. Corpus Tibullianum jedynie dwie pierwsze są dziełem T., pozostałą część Zbioru T., wy­danego w r. 3 n.e., wypełniają utwory różnych poetów, głównie poety ukrywającego się pod pseudonimem Lygdamusa oraz poetki Sulpicji. Przewodnim tematem liryków T. jest miłość do Delii-Planii i do Nemesis, orężne sukcesy Messali, opisy świąt rzymskich i dobrodziejstw pokoju. Elegie T., jak i jego poprzednika, Cor-neliusa Gallusa (zob.), są pełne idylicznych sce­nek, dalekie jednak od żarliwej namiętności Katulla czy Propercjusza.

Tibur (dziś Tivoli) prastare miasto w Lacjum, malowniczo położone na lewym brzegu rzeki

Ticinum

746

Timantes

Anio, wspominane często w poezjach Hora­cego.

Ticinum (dziś Pavia) miasto w Galii niedaleko ujścia Padu, aa lewym brzegu rzeki Ticinus.

Ticinos (dziś Ticino) lewy dopływ Padu, prze­pływający przez jezioro Yerbanus; nad brzega­mi T. pokonał Hannibal wojska Publiusza Kor­neliusza Scipiona w r. 218 p.n.e.

Tiestes zob. Tyestes.

Tiferaus rzeka w Samnium wypływająca z Apenin i uchodząca do Morza Adriatyckiego.

Tifys (Tyfys) mit. syn Hagnusa lub Forbasa, argonauta. .

Tigelllons Sophonius prefekt gwardii pretoriańskiej, zaufany Nerona. Swoje stanowisko wyko­rzystywał, aby szkodzić własnym' przeciwnikom. Ofiarą jego intryg padło wielu Rzymian, m. in. krewni cesarscy, a nawet małżonka Nerona. W r. 65 wykrył spisek Pizona, co mu przysporzyło wiele zaszczytów. Przewidując upadek Nerona, przeszedł na stronę Galby. Po upadku tego ostatniego skazany na śmierć odebrał sobie Życie. —

Tigranes 1. król Armenii (96 - 56 p.n.e.). Zjednoczył państwo armeńskie i poszerzył jego granice. Małżeństwem z Kleopatrą, córką Mi-trydatesa, umocnił swe panowanie. W r. 74 wtargnął do Kapadocji i wysłał stamtąd do swej nowej stolicy, Tigranocerty, około 300000 wziętych w niewolę mieszkańców. Gdy odmówił Rzymowi wydania Mitrydatesa, Lukullus dwu­krotnie — w r. 69 i 68 p.n.e. — wyprawił się przeciw niemu i pokonał go, ale wskutek buntów wśród wojska nie mógł wykorzystać tego zwy­cięstwa. Po ostatecznej klęsce zadanej Mitryda-tesowi przez Pompejusza T. poddał się Rzymowi. Został uznany za przyjaciela Rzymu, pozosta­wiono mu tytuł królewski, ale w polityce zagra­nicznej zależny był od Rzymu. 2. syn Artavas-desa, wnuk Tigranesa. Przebywał w niewoli w Rzymie. Na prośbę Armeńczyków, którzy po zamordowaniu jego starszego brata Artaksesa, zwrócili się do Rzymu o mianowanie królem T., został prziez Tyberiusza wypuszczony z niewoli w r. 20.

Tigranokerta (gr. Tigranókerta, łac. Tigrano-certa) dziś Siir lub Sert, wg innych Maijafarikin;

stolica Armenii, zbudowana przez Tigranesa ok. r. 77 p.n.e., zaludniona Grekami i Macedończy­kami sprowadzonymi siłą z Kappadocji i Cylicji. Pod jej murami Lukullus w r. 69 p.n.e. zwyciężył Tigranesa.

Tigris zob. Tygrys.

Tillius (Lucius T. Cimber) zwolennik Cezara, a później jeden z jego morderców. Pierwszy miał dać znak do mordu, zrywając togę z ramion Cezara, gdy ten odmówił mu amnestii dla jego brata. Zarządzał później prowincją Bitynią. Walczył po stronie Kassjusza i Brutusa jako dowódca floty.

Timachides z Lindos, gramatyk grecki ży­jący na Rodos ok. r. 100 p.n.e. Zachowały się fragmenty jego komentarzy do Medei Eurypidesa, do Żab Arystofanesa i do komedii Menandra;

był on także autorem poematu kulinarnego Dfjpnon (Obiad) wił pieśniach oraz dzieła pro­zaicznego pod nieznanym nam tytułem, z którego fragmenty przytacza tzw. Kronika z Lindos, spi­sana na kamieniu w świątyni Ateny w Lindos;

fragmenty te wymieniają ofiary i dary składane bogini od czasów mitycznych.

Timagoras z Chalkis, grecki malarz działający w V w. p.n.e., znany tylko ze wzmianki u Pliniu­sza Starszego, który podaje, że w czasie igrzysk pytyjskich T. pokonał Panajnosa w konkursie malarskim.

Timajnetos grecki malarz z okresu nieustalo­nego, wymieniony przez Pauzaniasza (I 22,7) jako twórca obrazu w pinakotece w Propylejach ateńskich przedstawiającego zapaśnika.

Timajos (łac. Timaeus) 1. historyk grecki (ok. 345 - ok. 250 p.n.e.), syn Andromachosa, tyrana w Tauromenion na Sycylii. Wypędzony z Tauromenion przez Agatoklesa zamieszkał, w Atenach. Główne dzieło: Italikd kaj Sikelikd (Rzeczy italskie i sycylijskie) w 38 księgach obejmowało dzieje Sycylii, Kartaginy i Italii od najdawniejszych czasów do panowania Agato­klesa. Zachowane duże fragmenty. 2. T. z Lo-krów, filozof pitagorejski: fałszywie przypisy­wano mu autorstwo pisma perl psychds, kósmo kaj fysios (o duszy, świecie i przyrodzie) stano­wiącego wyciąg z dzialogu Platona Timajos. 3. sofista, autor słownika (zachowanego) do Platona. Prawdopodobnie żył w III w. n.e.

Timantes (Timanthes) jeden z najwybitniej­szych malarzy greckich na przełomie V i IV w. p.n.e., pochodził z Kynthos lub z Sikionu. Pli­niusz wymienia go obok Zeuksisa i Parrasjosa. Tego ostatniego miał T. pokonać w konkursie malarskim w Samos. Kontynuator i naśladowca Apollodora, był autorem następujących dziel:

„Ofiarowanie Ifigenii", „Śpiący Cyklop", „Za­mordowanie Palamedesa" oraz malowidła przed-

TuBurchides

747

Timoleon

stawiającego Herosa. Znajdowało się ono potem w Świątyni Pokoju w Raymie.

Timarchides 1. grecki rzeźbiarz z Aten, syn Poliklesa, działający w połowie n w. p.n.e. Był pierwszym attyckim artystą o tendencjach klasycystycznych, tworzącym dla Rzymian. Wy­konał posąg Apollina, ustawiony z posągami Muz w świątyni Apollina, koło portyku Oktawii. Z replik najważniejsza na Łuku Trąjana w Benewende. Wykonywał posągi atletów, wojowników, myśliwych i ofiamików. 2. grecki rzeźbiarz z Thorikos w Attyce, działający około r. 100 p.n.e., syn Poliklesa, brat Timoklesa, z którym wykonał w Elatei posąg kultowy Ateny, częściowo zacho­wany. Oprócz tego wykonał posąg portretowy Gaiusa Ofelliusa Penisa, znaleziony w Delos, będący najstarszym znanym portretem Rzymia­nina, wykonanym przez znanego nam artystę greckiego.

Timarchos grecki rzeźbiarz z Aten, syn Praksytelesa, działający w latach ok. 325-275 p.n.e. Wspólnie z bratem Kefisodotem wykonał dla Aten posągi portretowe Likurga i jego synów w Erechtejonie, posąg kapłanki Ateny Polias na Akropoli oraz portret Menandra. W tym ostat­nim widoczny był wpływ Lizypa. Bracia wykony­wali również posągi portretowe i rzeźby ołta­rzowe dla Teb i Kos. Wiemy o tym z inskrypcji na bazie zaginionego posągu z basiliea Julia w Rzymie.

Timarete grecka malarka okresu nieznanego, znana jedynie ze wzmianki u Pliniusza Starszego jako jedna z córek Mikona, która namalowała obraz Artemidy w Efezie.

time zob. timokracja.

Timeas 1. grecki rzeźbiarz z Heraklei, syn Demeasa, działający w II w. p.n.e., znany z sy­gnatury znalezionej w Delos. 2, grecki kamie­niarz, syn Zelasa, działający w III w. p.n.e., znany z sygnatury na steli z Kotiajon.

timeo Danaos et dona ferentes łac. zob. quid-guid id est, timeo Danaos et dona ferentes.

Timoehares (Timocharis) grecki rzeźbiarz z Eleutemy na Krecie, działający w drugiej poł. III w. p.n.e. Znany z 10 inskrypcji na (zna­lezionych przeważnie na Rodos) bazach nie za­chowanych posągów portretowych.

Timodamos syn Timodamosa, rzeźbiarz grecki z Ambrakii, działający w okresie późnohellenis-tycznym, znany z wotywnego posągu Heraklesa w Leukas.

Timokles 1. znany z inskrypcji tragik i komik

ateński z IV w. p.n.e. W r. 340 napisał dramat satyrowy Lykwgos, 2. rzeźbiarz grecki z Aten, syn Poliklesa, działający około połowy n w. p.n.e. Według źródeł literackich wspólnie z bratem Timarchidesem wykonał posągi pięściarza Agesarchosa, Asklepiosa i Ateny w Elatei. Wymie­niany przez Pliniusza Starszego w grupie artystów, którym sztuka grecka zawdzięcza swój ponowny rozkwit po r. 156 p.n.e. Dzieła jego nie zachowały się. 3. grecki rzeźbiarz z Knidos, działający na Rodos w I w. p.n.e., znany tylko z inskrypcji m.in. na posągu z Lindos, polichromowanym enkaustycznie przez Protomachosa z Halikamasu.

timokracja ustrój państwowy wprowadzony przez Solona w Atenach; polegał na podziale obywateli według cenzusu majątkowego (time) na cztery klasy: I. właściciele ziemscy, penta-kosSomedmmoj, mający 500 medimnów dochodu rocznie; n. hippeis — 300 medimnów, m. zeugid—200 medimnów, IV. pozostali obywatele (ted). Ateńczycy należący do dwóch pierwszych kategorii byli obowiązani do służenia na własny koszt w jeździe, do świadczenia liturgii na rzecz społeczeństwa oraz do dostarczania państwu statków (naukraria). Zeugid tworzyli oddziały hoplitów, ted formowali jednostki lekkozbrojne i pomocnicze.