Mała encyklopedia kultury antycznej

Tebaida (Thebais) 1. tytuł eposu cyklicznego (zob. cykliczni poeci). 2. tytuł epopei Stacjusza (zob.). Tematem obu utworów była mityczna wyprawa Siedmiu wodzów przeciw Tebom.

Teby (gr. Thtbaj, iac. Thebae) 1. stolica Beo-cji, miasto położone między jeziorem Kopais i rzeką Asopos. Wg legendy założone przez Kadmosa, który wybudował zamek zw. Kadmeą. Z T. wiąże się wiele mitów: murami mieli je oto­czyć Amfion i Zetos, używając cudownej harfy, przy której dźwiękach kamienie same się ukła­dały; w T. miał się urodzić Dionizos i Herakles, z T. związane były legendy o Edypie, o wyprawie Siedmiu przeciw Tebom i in. Pierwotny ustrój polityczny T. stanowiła monarchia. Po jej oba­leniu wprowadzono rządy oligarchiczne, .prze­platane krótkimi okresami rządów demokra­tycznych. Od najdawniejszych czasów T. pozo­stawały w nieprzyjaznych stosunkach z Atenami. Prawdopodobnie było to jednym z powodów,

że T. w czasie wojen perskich stanęły po stronie Persów. W czasie wojny peloponeskiej (431 - 404 p.n.e.) stały po stronie Sparty i niemało przy­czyniły się do upadku Aten. Gdy po wojnie peloponeskiej Sparta narzuciła swoją hegemonię również T., doszły do głosu elementy antyspar-tańskie. W r. 394 T. przyłączyły się do związku antyspartańskiego. Zajęcie Kadmei przez Spartan w r. 382 doprowadziło do wojny tebańsko-spar-tanskiej, w której wyniku T. nie tylko odzy­skały niezależność, lecz także położyły kres he­gemonii spartańskiej. Po decydującym zwycię­stwie Teban pod Leuktrami w r. 371 T. stały się najsilniejszym państwem w Grecji. W tym okresie przeżywały największy rozkwit i wzrost znaczenia. Twórcami tego rozkwitu byli Epami-nondas i Pelopidas. Od chwili śmierci Epami-nondasa w bitwie pod Mantyneą w r. 362 T. poczęły tracić hegemonię, po bitwie pod Cheroneją w r. 338 zostały zajęte przez Filipa. Po jego śmierci w r. 336 zbuntowały się przeciw Macedończykom, zostały jednak zdobyte i znisz­czone doszczętnie przez Aleksandra W. Z roz­kazu jego oszczędzono wtedy tylko dom Pindara (w którym mieszkał, czy też urodził się?). W r. 315 odbudował T. Kassander syn Antypa-tra. Zachowały się ruiny (mury twierdzy, zamek Kadmosa, świątynia Apollina Ismeńskiego, Dio-nizosa, teatr). 2. miasto w Tesalii nad Zatoką Pegazejską, ważny punkt handlowy.

Tegea miasto na Peloponezie w Arkadii, na zachód od góry Parthenios, stolica Tegeatis. Założył ją Aleos w celach obronnych przeciw Sparcie, łącząc 9 wsi związanych kultem Ateny Alea. W VI w. p.n.e. T. dostała się pod pano­wanie Sparty (wg tradycji stało się to dopiero wtedy, gdy Spartanie odnaleźli kości Orestesa). Podczas wojen perskich i wojny peloponeskiej stała po stronie Sparty, dopiero po klęsce Sparty pod Leuktrami, w r. 371 p.n.e., odzyskała nie­zależność. Należała do Związku Achajskiego. W r. 222 została zdobyta przez Antygonosa Dosona. Ojczyzna tragika Arystarcha. Zacho­wały się ruiny świątyni Ateny Alea, zbudowanej przez Skopasa w r. 394 p.n.e.

tegula łac. (gr. keramos) dachówka płaska, zwykle z wypalonej gliny, w postaci trapezoidal-nych cegieł, o brzegach lekko wygiętych ku górze w celu zatrzymania wody deszczowej; nie­kiedy wykonywana z marmuru, brązu oraz po­złacana.

Tejrezjasz (Tejresias, łac. Tiresias) legendarny,

Tejsandros

731

Telefos

jeden z najsłynniejszych w starożytności wiesz­czek tebański. Wg późniejszych podań zobaczył raz w kąpieli Atenę. Ta, będąc przyjaciółką jego matki, nie chciała go zabić, lecz pozbawiła jedy­nie wzroku, jako rekompensatę zaś dala mu dar przepowiadania przyszłości (Kallimach). Wedle innej wersji T. zobaczył dwie parzące się żmije. Uderzył je laską i ponieważ zabił samicę, został zamieniony w kobietę. Po 7 latach znów napot­kał dwie żmije, tym razem zabił samca i znów stał się mężczyzną. Zaproszony przez Zeusa i Herę do dyskusji o tym, która płeć więcej osiąga przyjemności w miłości, twierdził, że kobieta. Rozgniewana Hera oślepiła go, Zeus zaś obdarzył go długim życiem i zdolnością jasnowidzenia (Hyginus).

Tejsandros grecki rzeźbiarz przypuszczalnie ze szkoły Polikleta, działający pod koniec V w. p.n.e. Współpracował przy wykonyniu (nie za­chowanych) posągów grupy wotywnej wzniesio­nej w Delfach z okazji zwycięstwa Lisandra pod Ajgospotamoj.

Tejsias 1. podobno pierwotne imię poety grec­kiego Stesiehorosa (zob.). 2. T. z Syrakuz, retor, autor (nie zachowanej) Techn% retorike, z której zdanie cytuje Platon. Wedbig anegdoty staro­żytnej T. był uczniem retora Koraksa, któremu nie zapłacił za naukę, posługując się wykrętnymi argumentami mistrza. Proces o zapłatę miał dać początek przysłowiu: „złego kruka złe jaje" (gr. koraks == kruk). Jest prawdopodobne, że Techne retorikS (pierwszy podręcznik retoryki w lite­raturze greckiej!) zawdzięcza swój początek wy­kładom Koraksa uzupełnionym uwagami T. Działalność swoją rozwijał T. w Syrakuzach, w Turioj i w Atenach; uczniami jego mieli być:

Lizjasz, Gorgiasz i Isokrates. 3. grecki rzeź­biarz działający w okresie nieustalonym, znany ze wzmianki u Pliniusza Starszego, jako wyko­nawca posągów atletów, wojowników, myśli­wych i ofiarników.

Tejsikrates grecki rzeźbiarz działający w la­tach ok. 320-284 p.n.e., syn Thojniasa z Si-kionu. Był m.in. twórcą (nie zachowansgo) po­sągu portretowego Demstriosa Poliorketesa (we­dług którego prawdopodobnie została wyko­nana w okresie rzymskim herma z Herkulanum w Muzeum Narodowym w Neapolu) oraz (nie zachowanej) grupy Heraklesa z dzikiem, prze­znaczonej dla Ptojon koło Teb.

Tektajos z Sikionu, rzeźbiarz okresu archaicz­nego, zaliczany do uczniów legendarnych mi­strzów kreteńskich, Dipojnosa i Skyllisa. Współ­pracował z Angelionem, z którym wykonał m.in. pozłacany posąg (nie zachowany) Apollina trzy­mającego w jednym ręku jelonka, w drugim zaś grupę trzech Charyt.

Telamon miasto w Etrurii nad Morzem Ty-reńskim, przy via Ąurelia. W r. 225 p.n.e. Rzy­mianie pokonali tu Galów.

Telchinowie (Telchines) mityczny, stary ród na Rodos. Podobno pierwsi zajmowali się obróbką metali, przypisywano im także znajomość sztuk czarodziejskich. Na Rodos dali początek kul­towi Apollina Telchińskiego i Hery Telchińskiej, kult Ateny przenieśli do Teumessos, kult Apol­lina do Likii. Apollo miał wytępić T. jako wro­gich niektórym bóstwom.

Telefanes imię popularne wśród artystów grec­kich. Najbardziej znani wśród nich: 1. T. z Si­kionu, malarz żyjący w VII/VI w. p.n.e. Pliniusz pisze o'nim, że jeszcze nie posługiwał się bar­wami, lecz tylko liniami. T. rysował więc praw­dopodobnie szkice lub wykonywał tylko orna­menty. 2. T. z Fokaji, rzeźbiarz żyjący w V w. p.n.e., pracujący dla Kserksesa i Dariusza. Pliniusz stawia go na równi z największymi artystami współczesnymi.

Telefos¹ mit. syn Heraklesa i Auge, córki króla Tegei, Aleosa. Gdy T. się urodził, Aleos rozgniewany na córkę kazał wnuka porzucić. Porzucone dziecko wykarmiła łania, później znaleźli je pasterze króla Korytosa, u którego też T. się wychował. Gdy dorósł, udał się za wskazówką wyroczni do króla Mizji, Teutrasa, u którego odnalazł matkę. Po śmierci Teutrasa został królem Mizji. W czasie walki z Grekami, którzy podążając pod Troję napadli na Mizjc, T. został raniony przez Achillesa. Wg przepo­wiedni tylko ten mógł go uleczyć, kto go zranit, ponieważ zaś inna wyrocznia mówiła, że Grecy nie zdobędą Troi bez pomocy T., Achilles go uzdrowił.

Telefos² z Pergamon, nauczyciel Werusa, brata Marka Aurelego (II w, n.e.), autor (nie zachowanych) prac leksykalnych i gramatycz­nych: O składni attyckiej; O retoryce Homera;

O tym, że spośród dawnych pisarzy jeden Homer mówi po helleńska. T. pisał również o nazwach sprzętów i ubiorów oraz ułożył leksykon epi-tetów-synonimów, ponadto pisał dzieła antykwa­ryczne i historyczne dotyczące Pergamon, jak Przewodnik po Pergamon, Świątynia Augusta w Pergamon i in.

Telegonia

732

Telmessos

Telegonia tytuł eposu należącego do cyklu trojańskiego. Epos pod t-ym tytukm napisał ok. r. 566 p.n.e. Eugammon z Kyreny (zob. cykliczni poeci). T. stanowi niejako epilog Odysei (zob. Eugammon z Kyreny).

Teleklejdes komediopisarz grecki, przedsta­wiciel komedii starej. Cieczyl się wielką popu­larnością, wymieniony jest na listach zwycięskich poetów w latach 445 - 440 i w r. 430" p.n.e. T. uprawiał komedię polityczną. W komedii Prytanejs (Prytanowie) przedstawił epokę Temistoklesa jako złoty wiek. W zachowanych fragmentych tej komedii znajdujemy inwektywy na Peryklesa. Z sześciu komedii, które miał napisać, posiadamy jedynie fragmenty pięciu.

Telemach (Telemachos) syn Odyseusza i Penelopy. Był małym dzieckiem, kiedy Odyseusz wyruszył pod Troję. Wg Odysei T. po dwudziesto­letniej nieobecności ojca wybrał się do Pylos i do Sparty, by otrzymać wiadomości o ojcu. Po powrocie spotkał powracającego Odyseusza na Itace u pasterza Eumajosa. Pomagał ojcu w uka­raniu zalotników Penelopy. Wg późniejszych epo­sów pojął za żonę córkę Nestora, Polikastę lub córkę Alkinoosa, Nauzykaję. Inne wersje podają, że był mężem Kirke i ojcem Latinusa.

Teles filozof, cynik hedonizujący, z połowy III w. p.n.e. Pisma jego znamy z dzieła Stobajosa (V w. n.e.), który podaje ich fragmenty jako Wyciąg Teodora z wyklcdów Telesa. W kompi-lacyjnych pracach T. pp'-uszane są m. in. proble­my : O biedzie, O rozkoszy, która nie jest celem życia, O unikaniu afektów, O wygnaniu.

Telesilla liryczna poetka grecka z Argos, działająca pod koniec VI w. p.n.e. Tradycja przypisuje poetce obronę Argos przed natarciem wojsk spartańskich pod wodzą Kleomenesa (wojna toczona w latach 520-493). T. układała hymny ku czci Apollina i Artemidy; większy fragment (hymnu ku czci Macierzy bogów, Demetry) znaleziono dopiero w r. 1929. Staro­żytni zaliczali T. do dziewięciu najwybitniej­szych poetek; imię jej utrwalone zostało także w nazwie miary wiersza: telesillejon.

telesillejon (gr. Telesillejon) wiersz o sche­macie o | -i^-^-^l'^'!^, czyli glikonej akefaliczny (tj. pozbawiony pierwszego elementu). Wiersz ma nazwę od argiwskiej poetki Telesilli (VI w. p.n.e.). Por. Telesilla, frg. l, l (Diehl):

hdd Artemis, ó kóraj -—[-'L'^-'-^- [v-^- T. czę­ste jest u Pindara i w partiach lirycznych grec­kiego dramatu. Elementy długie tego metmn

mogą ulegać rozwiązaniu, a końcowy jamb może być zastąpiony przez spondej, np. Eury­pides, Medea 648: thandtS thandto poroś ^-a^| IJA-^-'- <^ó Arystofanes, Thesmoforidzusaj 129: chajr' albie paj Latus — -1»^^'-'-|—_.

Teksterion gr. zwany inaczej domem wta­jemniczenia, budynek w Eleusis, w którym od­bywała się część widowiskowa misteriów eleuzyńskich. Wzniesiony w drugiej poł. VI w. p.n.e., był wielokrotnie przebudowywany.

Telestes z Selinus, poeta grecki z IV w. p.n.e. dytyrambista poświadczony przez attyckie na­pisy zwycięzców.

Teleutias brat króla Sparty Agezilaosa, do­wódca floty spartańskiej w latach 392 - 390 p.n.e. Działał jako nauarch na Cyprze, na Rodos i na Eginie. Po śmierci Chabriasa objął znowu na­czelne dowództwo i w Pireusie zadał Ateńczykom dotkliwą klęskę; w r. 382 p.n.e. odniósł zwycięstwo w walkach z Olintem, jednak w dal­szej, nie przemyślanej akcji zginął, a armia jego została rozbita.

Telezylla zob. Telesilla.

Telksinoe (Theiksinoe) mit. 1. córka Zeusa i nimfy Plusii. T. oraz jej siostry: Arche, Melete i Aoide, były znane jako cztery najstarsze Muzy. Wg Cycerona (De natura deorum) były one cór­kami Zeusa i Nedy. 2. służebnica Semele. 3. jedna z syren.

Tellus mit. prastara rzymska bogini ziemi, personifikacja Ziemi-Żywicielki, czczona nie­kiedy jako Terra-Mcier. Bóstwo o podwójnej naturze rodzicielki i strażniczki tego, co zmarło (bogini grobów). Pierwotnie stanowiła parę z bóstwem męskim Tellumo. W legendach by­wała identyfikowana z grecką boginią Gaja, częściej z Ceres-Demeter. W czasie świąt zasie­wów (feriae Sementivce) oraz przed rozpoczęciem zbiorów (feriae Praecideneae) była czczona wspólnie z Cererą. Jej zwierzęciem ofiarnym była świnia (sus plena) i cielna krowa, symbole płodności. W spekulacjach rzymskich teologów T. odgrywała dużą rolę; wywodząc bowiem bóstwa z elementów nieba i ziemi, większość bogów identyfikowano z nią. Na Ara Pacis T. przedstawiona jest w postaci siedzącej kobiety z dziećmi na kolanach (symbol ludzkiej płod­ności), z owocami na łonie, z pasącą się owcą i krową.

Telmessos (gr. Telmessos, Telmissós) 1. góry i zatoka w Likii. 2. miasto w Likii znane z bo­gactw. 3. miasto w Karii słynne z wróżbitów.

Temida

733

templum

4. inaczej Termessós, dobrze obwarowane i za­bezpieczone położeniem naturalnym miasto w Pi-zydii, na górze Tauros nad rzeką Katarrhaktes.

Temida (gr. Themis) mit. bogini obyczajów, porządku i sprawiedliwości, córka Uranosa i Gai, żona Zeusa, któremu urodziła Hory:

Ejrene, Eunomię, Dikę i Mojry. Czuwata nad zgromadzeniami ludowymi, opiekowała się po­krzywdzonymi i potrzebującymi pomocy. Usta­wiano ku jej czci ołtarze w miejscach zgromadzeń ludowych, w wielu miastach poświęcone jej były świątynie, zwykle w pobliżu świątyni Gai i Demetry. Przedstawiano ją z rogiem obfitości. Tra­dycyjnie przyjęło się przedstawianie T. z zawią­zanymi oczami, z wagą i mieczem.

Temison (Themison) z Laodikei w Syrii, le­karz i filozof z czasów Augusta, założyciel szkoły (kierunku) w medycynie zwanej meto­dyczną (zob. metodycy). Z jego kilku dziel me­dycznych zachowały się jedynie tytuły i skąpe fragmenty.

Temistiusz (Themistios) z Paflagonii (ok. 317-388 n.e.), filozof, sofista, zajmował wy­sokie stanowisko w Konstantynopolu jako urzędnik cesarski w okresie od Konstancjusza do Teodozjusza. Był profesorem we wzniesionej przez Konstantyna Wielkiego szkole, zwanej Kapitelem. T., który zachował znajomość kla­sycznych pisarzy greckich i kult dla nich, był w Konstantynopolu prawdziwym szerzycielem kultury; obojętny na sprawy wyznaniowe, głosił tolerancję wobec wszystkich wyznań. Opinię naj­mędrszego z Greków zyskał sobie parafrazami pism Arystotelesa, których część zachowała się do naszych czasów. Realizował w nich zamiar krótkiego i jasnego ujęcia myśli Arystotelesa. Pisał też objaśnienia (czy parafrazy) do Platona, Pitagorasa, stoików i Epikura. Wygłaszał dia-tryby filozoficzne (z których 7 zachowało się w całości) i tzw. mowy cesarskie, zwrócone do cesarzy z racji zajmowanego przez siebie stano­wiska. Treść pism T. nie jest oryginalna. Uważał się za głosiciela starej mądrości. Posługiwał się też stylem poważnym, staroświeckim. Język jego pism jest czysto attycki, wzorowany głównie na Platonie. Mowy T. świadczą o starannym ich przygotowywaniu.

Temistogenes (Themistogenes) z Syrakuz, pseu­donim literacki autora opisu wyprawy Cyrusa Młodszego, tj. Ksenofonta. Wg Plutarcha celem tej mistyfikacji była chęć osiągnięcia przez Kse­nofonta większej wiarogodności dzieła, którego

bohaterem jest właśnie sam autor (dodać należy — dzieła o tendencji apologetycznej).

Temistokles (Themistokles) syn Neoklesa i Ab-roton, ateński mąż stanu, człowiek odznacza­jący się rozległą wiedzą, wielką siłą woli, stanow­czością i wysokimi ambicjami politycznymi. Przy­wódca stronnictwa radykalno-demokratycznego, reprezentującego główne interesy rzemieślników i kupców. W r. 482 p.n.e. jako archon eponymos przedstawił projekt budowy okrętów i na jego realizację zażądał srebra z kopalń Laurionu, do­tychczas rozdawanego między obywateli. Sprze­ciwił się temu°Arystydes. Walka T. z Arystydesem przybrała ostry charakter i zakończyła się wygnaniem Arystydesa mocą wyroku skorupko­wego. T. wystąpił z planem wzmocnienia siły morskiej Aten i budowy nowej floty. W r. 480 dzięki realizacji tych planów Ateny były w sta­nie obronić się przed najazdem perskim, odno­sząc wielkie zwycięstwo pod Salaminą. Nie wie­rząc w trwałość sojuszu Aten ze Spartą, T. od­budował Pireus, wbrew protestom Sparty otoczył Ateny murem i połączył je z Pireusem tzw. długimi murami. Gdy doszło do głosu stronni­ctwo konserwatywne popierane przez Spartę, T. w r. 471 został ostracyzmem skazany na wygnanie. Udał się do Argos, następnie do Persji, gdzie został tyranem Magnezji zależnym od króla Persji. Podobno otruł się, by nie być zmuszonym walczyć przeciw swej ojczyźnie.

Temnos (gr. Temnos) 1. miasto na eolskim wybrzeżu Azji Mn., niedaleko ujścia Hermosu. 2. pasmo górskie w Azji Mn., oddzielające Mizję od Lidii, dolinę Makestosu od doliny Hermosu.

Tempanius Sextus dowódca konnicy w r. 423 p.n.e.; podczas wojny z Wciskami, którą pro­wadził Gajusz Semproniusz Aretinus w r. 422, T. bronił skutecznie Semproniusza, oskarżonego przez jednego z trybunów ludowych z powodu niefortunnego prowadzenia wojny.

Tetnpe (gr. Tempe) urocza i romantyczna do­lina w Grecji, pomiędzy Olimpem i Ossą; prze­pływał przez nią Penejos. Stanowiła ważny punkt strategiczny jako jedyne przejście z północy do Tesalii. Z powodu pięknego położenia stanowiła częsty temat opisów poetyckich. Nazwę T. na­dawano również innym dolinom, jak np. dolinie na Sycylii, nad rzeką Helorus.

templum łac. 1. przestrzeń wytyczona przez augurów na niebie i ziemi dla dokonywania obserwacji nad lotem ptaków i wróżb. Mogło

Tenchteri

734

Teodoros

to być także poświęcone przez augura miejsce, np. dla obrad comitium, lub budynek (np. rastra, curia). 2. zob. świątynia. 3. /. in aniis zob. anta

Tenchteri, Tencteri zob. Tenkterowie.

Teneas zob. Tinia.

Tcnedos (dziś Tenedo) 1. wyspa w pobliżu wybrzeża Azji Mn., na wprost Troady; według relacji Wergiliusza w Eneidzie, miała odegrać ważną rolę podczas wojny trojańskiej. W okresie wojen perskich była w rękach Persów, podczas wojny peloponeskiej stałe, po stronie Aten, przy których pozostała aż do pokoju Antalkidasa, kiedy to przeszła znowu pod wpływy perskie. Słynna z walki morskiej stoczonej przez Lukul-lusa z królem Fontu Mitrydatesem. 2. miasto na wyspie Tenedos.

fenia (łac. taenia, gr. tajnia) wstążka z frę-dzelkami stanowiąca zakończenie przepaski na głowę. Nazwą tą określa się także wstążkę, która łączyła dwa końce honorowych lub bie­siadnych wieńców; w ten sposób przytrzymy­wano je na głowie. Niekiedy t. oznacza opaskę na głowę, na którą nawijano włosy. W archi­tekturze — wąski pasek oddzielający dorycki fryz tryglifowo-metopowy od architrawu.

Tenkterowie (łac. Tenchteri, Tencteri) plemię. germańskie. Uciskani przez Swebów usiłowali osiąść w Galii, skąd jednak zostali wyparci przez Cezara. Przyjęci przez Sygambrów osiedlili się nad Renem.

Teodektes (Theodektes) 1. T. z Faselis w Likii, retor i poeta grecki z IV w. p.n.e., uczeń Izokra-tesa. Platona i Arystotelesa. Rozpoczął działal­ność jako retor, potem przerzucił się na poezję i dał się poznać jako autor 50 tragedii (po raz pierwszy wystawił swe tragedie w r. 365 p.n.e.);

ośmiokrotny zwycięzca na konkursach poetyc­kich. Zachowały się tytuły 9 tragedii oraz drobne ich fragmenty. Sinko przypuszcza, że tragedia Mausohs była tragedią historyczną. T. miał także napisać podręcznik retoryki (zachowane frag­menty) i jakieś dzieło Obrona Sokratesa. 1. T. Młodszy, również z Faselis syn poprzedniego, historyk grecki. Księga Suda przytacza tytuły jego dzieł: Enkomion Aleksandrii tu Epejrotu (Pochwała Aleksandra z Epiru), Historika hypo-nmemata (niby „Wspomnienia historyczne") oraz Nómima barbarikd (Zwyczaje barbarzyńców).

Teodora (Theodora) żona Justyniana, była tan­cerka cyrkowa; za pomocą intryg wywierała wielki wpływ na politykę dworu cesarskiego.

Teodoretos (Theodoretos) z Kyrrhos (w pobli­żu Antiochii syryjskiej), chrześcijański teolog piszący po grecku (attycysta), żyjący w okresie ok. 393 - ok. 465. Piastując godność, biskupa, przyczynił się do rozbudowy miasta Kyrrhos (wodociągi, łaźnia, portyki, mosty) i bronił mie­szkańców przed uciskiem podatkowym. Spuś­cizna literacka T. jest bardzo bogata, obejmuje pisma dogmatyczne (np. dialog w 3 księgach Żebrak czy Wielokształtny), apologetyczne (Ule­czenie chorób pogańskich, czyli Uznanie prawdy ewangeliczne/ na podstawie filozofii helleńskiej, •w 12 księgach) i egzegetyczne (do Psalmów, do Listów św. Pawia i in.), 10 mów, 229 listów, Historię Kościoła (w 5 księgach), doprowadzoną do r. 428, Historię bogumilą (Filóteos historia, Historia monachorum) obejmującą żywoty 30 sławnych ascetów Wschodu oraz Krótki zarys błędów heretyckich (w 5 księgach).

Tecdoridas (Theodoridas) z Syrakuz, grecki poeta epigramatyczny z drugiej połowy III w. p.n.e.; pod jego imieniem zachowało się 18 epi­gramów (jeden z nich na poetę epigramatyka JMnasalkasa i jeden na epika Euforiona). Wg Atenajosa T. miał być także autorem Pieśni na cześć Erosa (Eis ton Erota melas), dytyrambu Kentaur, jakiegoś poematu heksametrycznego i jambów, a wg Księgi Suda miał również pisać wiersze sprośne, kynajdologiczne.

Teodoros (Thcodoros) 1. T. z Kyreny zw. Ateistą (Atheos), filozof grecki, przedstawicie! szkoły cyrenejskiej (zob. cyrenejska szkolą). Żyt na przełomie III/II w. p.n.e. Twierdził, że praw­dziwym dobrem jest nie doraźna przyjemność (jak głosił Arystyp), lecz stała radość, a ziem — stały smutek. Przydomek Ateisty zdobył wsku­tek kategorycznego zaprzeczenia istnienia jakie­gokolwiek bóstwa. 2. T. z Samos, jeden z naj­bardziej wszechstronnych rzeźbiarzy i architek­tów greckich VI w. p.n.e. Wspólnie z Rojkosem pracował przy budowie świątyni Hery w Samos. Pliniusz wymienia go jako wynalazcę m.in. ką-townicy i poziomicy. Obok architektury i rzeźby zajmował się również rytowaniem gemm. Miał wykonać m.in. legendarny pierścień Polikratesa. 3. poeta epicki z I w. p.n.e., który według Księgi Suda miał m.in. opiewać Kleopatrę. 4. poeta grecki z I w. p.n.e., odniósł zwycięstwo na ludi Romani {Romaia) w Magnezji nad Meandrem, wystawiając tragedię Hermione; pisał też dra­maty satyrowe, znamy tytuł ThytEs (Ofiarnik). 5. T. z Gadary w Palestynie, retor, nauczyciel Tyberiusza, autor (nie zachowanego) podręcz-