ÖĞretiM İlke ve yöntemleri
Yüklə 2,8 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Sınıflama (Adlandırma) ölçekleri
- Eşit aralıklı ölçekler
- Bir Ölçme Aracında Bulunması Gereken Özellikler
- Duyarlık;
- 1. Öğrenci 2. Öğrenci 3. Öğrenci
- Birölçme aracının güvenirliğini etkileyen başlıca hata kaynakları
- 1- Test-tekrar test yöntemi (Kararlılık katsayısı)
- 2- Paralel testler (eşdeğer formlar) yöntemi: (Eşdeğerlilik katsayısı)
- 3- Testi yarıtama (iki yarıya bölme) yöntemi: (İç tutarlılık katsayısı)
- Ölçmenin Standart Hatası
- Testin uzun olması
- Testin uygulama koşulları
- Zaman
- Kopya çekme davranışı
- Duyarlılık
- Geçerlik ve güvenirlik arasındaki ilişki
Doğal sıfır: Ölçülen özelliğin 0 (sıfır) noktasmda yokluğu anlamına geldiği durumda kullanılan sıfır gerçek sıfırdır. Örnek; "şu anda sınıftaki öğrenci sayısı sıfırdır." Dediğimizde o anda öğrencinin yokluğu anlamına gelmektedir. Tammlanmış sıfır: Ölçülecek özelliğin 0 (sıfır) noktasında yokluğu anlamına gelmediği durumda kullanılan sıfıra denir. Bazı durumlarda pratik amaçlar için uzmanlar tarafından ölçülen özelliğin belü bir durumu ya da miktarında sıfır noktası kullanılmaktadır. Örnek: sınavda boş kağıt veren ya da kopya çekerken yakalanan öğrenciye sıfır verildiğinde verilen sıfır öğrencinin o konu ile ilgili olarak hiçbir bilgisinin olmadığı anlamına gelmemektedir. Termometre için de aynı şey geçerlidir. Sıfır (0) derecede ısı yok demek değildir. Ölçek: Nesnelere verilen sayıların anlamlarını, nesnelere sayılar vermede uyulmasf gereken kuralları ve kısaltmaları belirtmek için kullanılan kavramdır. Diğer bir anlamı da ölçme araçları üzerindeki bölmeleri ya da belli bir başlangıç noktasından itibaren değişmez bir birimle bölmelenmiş ölçme aracını ifade eder. ölçmede kullanılan ölçek ya da birimlerin 4 çeşidi vardır: 144 Ölçme ve Değerlendirme
B  azı ölçümlere bütün matematiksel işlemler yapılabilirken bazılarına yapılamaz. Eğitim ve psikolojideki ölçmelerde en çok kullanılan ölçekler sıralama ve eşit aralıklı ölçeklerdir. Sınıflama ve oranlı ölçekler çok ender kuüanılır.
Bir Ölçme Aracında Bulunması Gereken Özellikler ölçme ve değerlendirmede verilen kararların doğruluğu ve yerindeliği, kararın dayandığı ölçümlerin hatasız ve ölçütün uygun olmasına bağlıdır. Bu nedenle ölçme araçlarında bazı özelliklerin aranması gerekmektedir.
GÜVENİRLİK Güvenirlik; Ölçme aracının ölçtüğü özelliği ne derece hatalardan arınık olarak ölçtüğüdür. ölçme aracının ölçtüğü özelliği ne derce duyarlı ve tutarlı (kararlı) ölçtüğünü iie ilgilidir. Duyarlık; ölçme aracının ölçülen özelliği gerçek değerine en yakın biçimde yansıtma biçimine denir. Buradaki duyarlık ölçme aracının hassas ölçmesidir. Tutarlılık; Tekrarlanan ölçümlerde sonuçların birbirine uymasıdır. Ölçme aracmın kararlı bir yapıya sahip ve grubun ölçülen özelliğinin de değişmediği sonucuna varılır. örneğin; bir öğretmenin üç öğrenciye laboratuarda bir metal çubuğun boyunu ölçtürdüğünü düşünelim. Üç öğrenci aynı çubuğu beşer defa ölçerek şu sonuçlan bulmuş olsunlar;
1. ve 2. öğrenciler milimetrik bir cetvel kullanmış, 3. öğrenci ise milimetrenin onda birini ölçen bir kumpas kullanmıştır. Çubuğun boyu hiç değişmediğine göre ölçmelerdeki değişkenliğin ölçme hatalarından doğduğunu söyleyebiliriz. Daha hassas bir ölçüm yapan 3. öğrenci bile beş ölçmede aynı sonucu bulamamıştır. Onun ölçmelerinde de hata vardır. Buradan hareketle konuyu biraz daha irdelersek 1. ve 2. öğrencilerin ikisi de hata yapmışlardır. Fakat hataları aynı değildir. ölçrhelerde ne kadar hata olduğu bilinse hangisinin daha fazla hata yaptığı bilinebilir. Bunun için metal çubuğun gerçek boyunun ne olduğu bilinmelidir. Çubuğun gerçek boyunun bilmeye imkan yoktur. 3. öğrencinin ölçmeleri gerçeğe daha yakın ama gerçeğin kendisi değildir. Bu nedenle bir ölçmeci tarafından elde edilen ölçmelerin ortalamasının gerçek değere, ölçmelerin birbirinden daha yakın olması beklenir. Buna göre 1. öğrencinin ortalaması 12,2 cm, 2. öğrencinin ortalaması 12,3 cm' dir. ölçmelerin
ölçme ve Değerlendirme 145  ortalaması gerçek değer olarak kabul edilirse o halde ölçmelerin ortalamadan farkları hata sayılır. Bu durumda en az hata yapan öğrenci 3. öğrencidir. O halde buradaki hata nasıl bir hatadır? Bu sorunun yanıtı tesadüfı hatadır.. İşte ölçmelerin güvenirliği burada söz konusudur. Daha öncede belirtildiği gibi bir ölçme sonucu, içindeki tesadüfi hataların azlığı oranında güvenilir sayılır.
Birölçme aracının güvenirliğini etkileyen başlıca hata kaynakları:
Yukarıdaki örnekte ölçme hatasının kestirilmesi ölçmelerin tekrarı sayesinde olmuştur. Eğitim ve psikoloji gibi alanlarda ölçmelerin tekrarı çoğu zaman mümkün değildir. Bu nedenle bir sınavdan alınan puanların güvenirliğini kestirmek amacıyla çeşitli güvenirlik yöntemleri bulunmuştur;
1- Test-tekrar test yöntemi (Kararlılık katsayısı): Bir testi aynı öğrenci grubuna birkaç gün arayla iki defa uygulama yöntemidir. İki uygulama arasında ölçülen yetenekler bakımından değişme olmamışsa güvenilir olduğu söylenebilir. Tutariılık, tekrarlanan ölçümlerde sonuçların birbirine uymasıydı. Burada aynı araçla yapılan iki ölçme arasındaki tutarlılık güvenirliği gösterir. İki puan birbirini tutmuyorsa ölçme araç ve işlemlerinde hata bulunduğu kanısına varılır. Uygulama koşullarından şüpheleniyorsak bu yöntemi kullanabiliriz. Eğer yüksek bir güvenirlik bulunmuşsa ölçme sonuçları uygulama koşullarından gelebilecek tesadüfi hatalardan arınık demektir. Eğer iki ölçme arasında uzun bir zaman geçmişse ve güvenirük katsayısı yüksek bulunmuşsa testin kararlı olduğu (testte ölçülen özelliklerin) ve bu yargının doğruiuğu oranında ölçülen özelliğin değişmediği söylenebilir. Bunu bir örnekle açıklarsak; 1. ölçüme (X), 2. ölçüme (Y) diyelim. Şimdi bu X ve Y ölçümler arasındaki tutarlılığı ölçersek yani iki uygulamadan elde edilen puanlar arasındaki güvenirlik katsayısını (r) bulmaya çalışırsak; bunun için Pearson çarpım moment korelasyon katsayısı formülünü (rxy) kullanabiliriz. Y N X IXY
(I*) rxy = 
N N Yukarıdaki formülü uyguladığımızda korelasyon katsayısının r = 0,81 olduğunu görürüz. Şimdi bunun anlamı nedir? Güvenirlik katsayısı - 1,00 ile + 1.00 arasında değişir. ölçme sonuçları tesadüfi hatalardan ne derece arınık ise güvenirlik katsayısında o derece üst sınıra yakındır. Yukarıdaki ölçmelerin (0,81) üst sınıra yakın yani güvenirlik katsayısının yüksek olduğunu söyleyebiliriz. Test-tekrar test yöntemiyle elde edilen puanların güvenirliği ile ilgili yorum yaparken iki temel sayıtlıdan hareket etmemiz gerekmektedir;
Çoğu durumda bu mümkün değildir. Sınavların uygulama ortamları, öğrencilerin yaptıkları hatalar, şans başarısı gibi etkenler iki uygulama arasındaki puanların değişmesine neden olabilir. 146 ölçme ve Değerlendirme   2- Paralel testler (eşdeğer formlar)
yöntemi: (Eşdeğerlilik katsayısı) Birbiriyle eşdeğer iki formun hazırlanarak bu iki formun anı zamanda aynı gruba uygulanması sonucu elde edilen sonuçların korelasyonuna bakma yöntemidir. Bu formlar biri diğerinin yerine kullanılabilecek ölçüde aynı davranışları ölçen formlar olmalıdır. Iki testin maddelerinin kapsamı, ve niteliği bakımından denk olmalıdır. Böyle hesaplanan ölçme güvenirliği bir testin iki eşdeğer formu arasındaki tutarlılık anlamına gelir. 3- Testi yarıtama (iki yarıya bölme) yöntemi: (İç tutarlılık katsayısı) Testin maddelerini görünüşte eşdeğer iki yarıya ayırarak, iki yarı puanları arasındaki tutarlılığa bakma yöntemine denir. iki eşdeğer araç hazırlamanın veya bir aracı iki defa uygulamanın mümkün olmadığı hallerde uygulanan bir yöntemdir. Bütün soruları gruba uygular maddeleri tek numaralı sorular, çift numaralı sorular olarak ikiye ayırırız. Seçmeli testlerde uygulanır. Bu iki eşdeğer yarıdan elde edilmiş puanlar takımı, ayrı ayrı testlerden elde edilmiş gibi işlem görürler. Bu yöntem aslında bir iç tutarlılık katsayısı verir. Test gelişigüzel cevaplanmışsa ve testin iki yarısı farklı davranışlan ölçüyorsa (sayısal, sözel gibi) düşük çıkabilir. Testi yarılama yöntemiyle elde edilen güvenirlik katsayısı genelde testin tekrarı yöntemiyle elde edilen güvenirlik katsayısından yüksek olur. Testin yalnızca bir kez uygulanmasına dayalı olduğu için bu yöntem diğerlerine göre daha avantajlıdır ve yaygın kullanılır.
Pratikteki ölçme durumlarının çoğunda gözlenmiş tek bir puan, ölçmenin hatası hakkında hiçbir şey söylemez. Hataların büyüklüğünü araştırmak için aynı kişi ile ilgili daha çok gözleme sahip olmalıyız. Eğer aynı ölçme aracı ile bir birey için sonsuz sayıda ölçme yapılsa, bir bireyin aldığı puanlar belli bir dağılım gösterecektir. Bu dağılımın ortalaması, kişinin evren puanının iyi bir tahminidir. Böyle bir dağılımın standart kayması ölçmenin standart hatası olarak adlandırılır. Bir testi birçok kez aynı kişilere uygulamak hem güç hem de uygulama sonuçları yanıltıcı olabilir. Eğitim ve Psikolojideki ölçmelerde ölçmenin standart hatasını hesaplamak için başka yöntemlerle dolaylı bir biçimde tahmin edilmelidir. Test puanlarının standart kayması ve güvenirlik katsayısı biliniyorsa bu istatistik (Se = ölçmenin Standart Hatası) kolayca hesaplanabilir. Formülü ise şöyledir; Se = ölçmenin Standart Hatası Sx = Standart Kayma, rx = Güvenirlik Katsayısı' dır. 71. Güvenirliği Etkileyen Faktörler
ölçme ve Değerlendirme 147
GEÇERLİK Bir ölçme aracının ölçmek istediği özelliği başka özelliklerle karıştırmadan ölçebilme derecesidir. Bir anlamda testin uygunluğudur. Bir ölçme aracının veya yönteminin onunla ölçülmek istenen değişkeni ölçüp ölçmediği; ölçebiliyorsa, onu başka değişkenlerden ne derece arınık olarak ölçtüğüdür. (Turgut.1993) Ölçme araç ve yöntemlerinin nitelikleri arasında en önemlisi geçerliktir. Geçerlik, ölçme aracının amaca hizmet etme derecesidir. Bir ölçme aracının geçerli olabilmesi için onun sadece ölçmek için düzönlendiği özelliği ölçmesi, yani onu başka özelliklerle kanştırmadan ölçmesi gerekir. Eğitimde kullanılan araç ve yöntemlerle ölçülmek istenen değişkenler bireylerin yeteneği, başarısı gibi deyimlerle tanımlanmaya çalışılan değişkenlerdir. Aracın veya yöntemin ölçülmek istenen değişkenin ölçüsü olabüecek bir puan vermesi, bu ölçüyü başka değişkenlerle karıştırmaması beklenir. Bir araç veya yöntem, bu niteliği sağlayabileceği derecede geçerli puanlar verir. Bir testin geçerliği bir derece sorunudur. Bir test hepten geçerli veya hepten geçersiz olmaktan öte daha çok veya daha az geçerli olabilir. Örn; bir "okuduğunu anlama testi" okuduğunu anlama yeteneğini ölçmede yüksek bir geçerliğe sahip olabilir. Fakat aynı test matematikte "problem çözme yeteneğini" ölçmede geçerliğe sahip değildir. Eğitimde çok kullanılan yazılı sınavlar, sözlü sınavlar, kısa cevap gerektiren testler ve çoktan seçmeli testler gibi araç ve yöntemler çoğu zaman bir derste o dersin programına uygun olarak geliştirilmesi hedef alınan davranışları ölçmek için uygulanır. Söz konusu davranışlara (bilgi, beceri, tutum, duyuşsal davranışlar vb.) hedef davranışlar denir. O halde bir test bir programdaki başarıyı ölçmek için hazırlanmışsa, o test o programın hedef davranışlarını yeterince temsil edebilmeli, onları başka davranışlarla karıştırmamalı yeterince duyarlıkla ölçmelidir.
ıçın
Özellikle eğitimde kullanılan başlıca geçerlik türleri şöyledir;
1. Kapsam geçerliği: Ölçme araç ve yöntemlerinin kapsamlarına ve içeriklerine bakılarak varılan geçerlik yargılarına kapsam geçerliği denir. Bir bütün olarak testin ve testteki her bir maddenin amaca ne derece hizmet ettiğidir. Bir testin kapsam geçerliği; A. O testteki toplam maddelerin ölçülecek davranışları ve konu içeriğini ömekleme derecesine, B. Testteki sorulan soruların ilgili davranışları ölçmede uygun olup olmadığına bağlıdir. Kapsam geçerliğinden söz edebilmemiz için bu iki koşulun yerine gelmesi gerekir. bunun için belirtke tablosuna uygun ölçüm yapılmalıdır. Böylece ölçülmesi gereken kritik özellik dışarıda kalmamalıdır. Öğrenci başarısmı ölçmede kullanılan başarı testlerinin geçerliğini bulmada kullanılan en uygun yöntem kapsam geçeıiiğidir. Bunun için en uygun yol uzman görüşlerine başvurmaktır. Kapsam geçerliliğinde testi oluşturan maddelerin (gerçekte) ölçülen davranışlar evrenini temsil etme düzeyi hakkında bir karara varma işlemidir. Bir ölçme aracının hem konu ve davranış boyutuna bakılarak hem de test maddelerinin ölçülmek istenen davranışları ölçmede uygun olup olmadığına bakilarak karar verilen bir geçerlilik yargısıdır. Yüklə 2,8 Mb. Dostları ilə paylaş:
|
