Ismailova zuxra karabayevna
- chizma. Pedagogikaning maqsad va vazifalari
Yüklə 2,79 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 1- chizma. Pedagogikaning maqsad va vazifalari.
7 2- chizma. Pedagogikaning predmeti. 1.2. PEDAGOGIKANING METODOLOGIK ASOSI Pedagogikaning fan sifatida shakllanib borishi ijtimoiy-iqti- sodiy zaruriyat mahsuli sifatida turli fanlar bilan qadim-qadim zamonlardan bog‘liq. Olloh yer-u osmonni yaratib, insonni yer yuzida o‘ziga xalifa etib tayinladi. O‘zining mavjudligi, har bir ishga qodirligini, ilmda tengsizligini, mehr-u muruvvatda beqiyos- 8 ligini bildirdi. Islomda ilm berishda bir-biriga bog‘liq bo‘lgan din va dunyo haqida tushuncha mavjud va ular alohida tushunchalar emasligi isbotlangan. Dunyoviy deb ataladigan ilmlarning barcha- si Qur’oni Karim ta’limoti bilan bog‘liqdir. Shuni ta’kidlamoq kerakki, pedagogika fanining metodologik asosi diniy va dunyoviy fanlar tarkibida rivojlangan. Qur’onda «Ilm» so‘zi turli hollarda 765 marta takrorlanadi. G ‘arb faylasuf olimlari ham Islom falsa- fasiga suyangan holda ijod etganlar. Rivoyatlarga ko‘ra, yunon olimi Batlimus falakiyot ilmiga oid kitobida ... tuya qanday yaratilganini va osmon qanday ko‘tarilga- nining sharhini Qur’oni Karimdan o‘qib, bilib olganligini ta’kid- laydi. Islom ilmi barcha fanlarning asosiy negizidir. Fransuz faylasufi Jak Kodorse «Inson tafakkuri taraqqiyotining tarixiy manzarasi chizgilari» nomli asarida: «Pedagogikaning nazariy asoslari inson kamolotiga qaratilgan, xalq yaratgan boy tajriba, il- miy tadqiqotga doir nazariy va metodik manbalarga, O‘rta Osiyo va jahon m a’rifatparvar, mutafakkir olimlarining asoslariga suyangan holda, komil insonni tarbiyalash, o‘qitishning qonun- qoida va tamoyillarining umumiy qonuniyatlariga asoslanadi. O‘rta asrlarda musulmon olamida to ‘plangan ilmiy bilimlar G ‘arbda uyg‘onish davrini tayyorlashga xizmat qilmaganida inso- niyat besamar yo‘qolib ketar edi», — deb yozadi. Qadimgi Yunonistonda Suqrot, Aristotel, Platonlar ma’lum g‘oyaga asoslanib o‘zlarming inson kamoloti haqidagi qarashlarini va tarbiya masalalarining falsafiy negizini yaratganlar. Aristotel «Iskandarga qilgan nasihati»da insonning eng yuksak fazilati taqvodor, iymonli, ilmli bo‘lish ekanini alohida ta’kidlagan edi: «Taqvodorlik iymon vositasida kamol topadi. Iymon esa fikr-u andisha soyasida hosil bo‘ladi» (Arastuning Iskandarga nasihati, «Sharq mash’ali», 1—3-son, 8-bet). Falsafa G ‘arbdan Sharqqa tomon yurdi. Forobiy «Sharh»lar yozishi orqali Sharq falsafasi bunyodga keldi. Ibn Sinoning «Tib qonuni» asarida ham inson kamolotining qonun-qoidalari, falsafasi yoritib beriladi. Pedago gika ilmining asosini yaratishda Qur’oni Karim, Hadis, ya’ni Islom ta’limoti katta rol o‘ynadi. Xalq og‘zaki va yozma ijodiyoti, xalq yodgorlik obidalari, na- sihatnoma, pandnoma va vasiyatnomalarda ham komil insonni tarbiyalash qonun, qoida va usullari o‘z aksini topgan. 9 Pedagogika fani metodologiyasining yaratilishida qomusiy mutafakkir va pedagoglarning xizmatlari diqqatga sazovordir. A l-X orazm iy, Ibn Sino, Abu Rayhon Beruniy, Rudakiy, Firdavsiy, Alisher Navoiy, Voiz Koshifiy, chex olimi Yan Amos Komenskiy, shveysariyalik pedagog Iogann Genrix Pestalotssi, nemis pedagogi Adolf Disterverg, rus pedagogi K. D. Ushinskiy kabilar o‘z ijodiyotlarida pedagogikaning metodologik asosini yaratib, komil insonni tarbiyalashdagi qonun-qoidalarni asoslab Yüklə 2,79 Mb. Dostları ilə paylaş:
|