MüƏLLİFDƏN

«Mən sizin 
üçün [özünüzdən sonra] iki ağır [əhəmiyyətli] şey qoyuram. Allahın 
kitabını və Əhli-beytimi.» 
Demək, Quranı yalnız o zaman kitab 
adlandırmaq olardı ki, bütün surə və ayələri bir yerə yığılmış olsun.
3
. Digər tərəfdən isə müsəlmanlar islamı qəbul etdikləri ilk 
gündən Qurana böyük əhəmiyyət vermiş və onun vahid nüsxə 
halına salınmasına xüsusi diqqət yetirmişlər. Əgər müsəlmanların 
Qurana əhəmiyyət verməyərək onu vahid nüsxə halına 
salmamalarını fərz etsək də belə, Peyğəmbər (s) o zamanın şəraitini 
və gələcəkdə yaranacaq ixtilafı, qarşıdurmaları nəzərə alaraq, 
bunun həyata keçməsinə hamıdan daha çox əhəmiyyət verməli idi. 
Məgər ona bu işdə mane olan amillər var idimi?! 
Bütün bu sualların cavabı mənfidir. Çünki Peyğəmbər (s) həm 
Qurana, həm də onun vahid nüsxə halına salınmasına hamıdan 
daha çox diqqət yetirirdi və bunu həyata keçirmək üçün ixtiyarında 
hər cür imkanlar var idi. Bu səbəbdən də qətiyyətlə deməliyik ki, 
Quran hələ Peyğəmbərin (s) zamanında yığılmış və vahid nüsxə 
halına salınmışdır. 
2. Siyasi məna daşımayan ayələrin təhrifi; 
İrad:
Bu haqda irəli sürülmüş başqa bir fərziyyədə deyilir: Birinci 
və ikinci xəlifə siyasətləri ilə heç bir əlaqəsi olmayan ayələri şəxsi 
rəylərinə əsasən bilərəkdən təhrif etmişlər. 
Cavab:
Bu fərziyyə də digər fərziyyələr kimi bir neçə səbəbdən 
batil və əsassızdır. 
Əvvəla belə bir təhrifə heç bir ehtiyac duyulmamışdır. Və məlum 
məsələdir ki, heç bir adi insan onun şəxsi həyatı və işi ilə əlaqəsi 
olmayan belə böyük, eyni zamanda qorxulu olan bir işi görməzdi. 
Digər tərəfdən isə hər iki xəlifənin hakimiyyəti dövrünə nəzər 
saldıqda bunun şahidi oluruq ki, islam dini və müsəlmanlar o 

---

209 
günlər özünün dirçəliş mərhələsini keçmiş, ictimai, siyasi, dini və s. 
məsələlər Quranla tətbiq olunmuşdur. Demək, müsəlmanların 
Qurana böyük əhəmiyyət verdikləri belə bir zamanda, onun kimsə 
tərəfindən təhrifə yol verilməsi sadəcə olaraq qeyri-mümkün idi. Və 
eyni zamanda mərkəzi xilafət ilə müxalif olan Səd ibni Ubadə və 
başqaları o günlər baş verən bütün hadisələri diqqətlə izləyir və bir 
o qədər də əhəmiyyət kəsb etməyən məsələləri belə nəzərdən 
qaçırmayırdılar. Əgər xilafət başçıları Quranda təhrifə yol vermiş 
olsaydı, təbii ki, bu iş müxaliflər tərəfindən etirazla qarşılanar və tez 
bir zamanda bunun qarşısı alınardı. Lakin tarixi mənbələr bizə bu 
haqda heç bir məlumat verməyir. 
Həzrət Əlinin (ə) mərkəzi xilafətə qarşı çıxış etdiyi «Şəqşəqiyyə» 
kimi həyacanla dolu olan xütbəsinə nəzər saldıqda belə, biz bu 
mətləbə toxunulduğunun şahidi olmuruq. 
«Quran təhrif olunmuşdur lakin, kimsə buna etiraz etməmişdir» 
kimi iddia edənlər isə, böyük bir səhvə yol vermiş olurlar. Çünki, 
tarixdə baş verən böyüklü-kiçikli bütün hadisələr yazılaraq indiki 
zamana kimi gəlib çatmışsa, əgər doğrudan da islamın və 
müsəlmanların müqəddəratına böyük təsir göstərən belə bir 
əhəmiyyətli hadisə baş vermişdisə, sözsüz ki, bu iş tarix 
kitablarında nəql olunmalıydı.