Societatis iesv, segoviensis
Yüklə 14,73 Mb.
|
|
ræ Partè 2. Cap. 2. ita scribentis: Rector semper co- gitatione sit mundus, quatenus nulla hunc immundi- tia polluat qui hoc suscepit officij, vt in alienis quoque cordibus pollutionis maculas tergat: quia necesse est vt esse munda subeat manus, quæ diluere aliorum sor- des curat; ne tacta quæque deteriùs inquinet, si sor- dida in semens lutum tenet. Hæc Doctor Sanctus. Quod autem ad materiam iustitiæ attinet, non obstare communem illius rationem diuersitati specificæ malitiæ, clarè ostendit P. Petrus Hur- tadus. 2. 2. Disput. 173. §. 61. quem Diana ad- ducit Parte 5. Tract. 7. Resol. 2. natoribus communis, ne potestate vtantur vt Ta- bernarios grauent vendenda obtrudentes, inui- tis sanè, quia sua licet commodè vendere, & ma- iori pretio coguntur accipere, ad arbitrium tra- dentium soluturi. Et solet illis hoc operis quan- tum est compensari permissione multorum quo- ad vitæ turpitudinem, siue quoad officij vsum Reipublicæ noxialem. Est ergo in his non so- lùm peccatum, sed peccatorum aceruus penitus manifestus cum obligatione restitutionis in soli- dum faciendæ. Quantùm autem & qualiter, iux- ta regulas est apud Theologos obuias compo- nendum, à peritis Confessariis neutiquam ignorandas. Et poterit quidem continge- re vt restitutionis nulla obligatio sit; si videli- cet Tabernarij libenter id onus subeant, vt sibi viuendi ad libitum fa cultas tribuatur: scienti e- nim & volenti non fit iniuria, vt est Iuris regula nemini non nota. Licet cessante obligatione circa Tabernarios, possit alia maior remanere: si videlicet illi iniustitias vendendo commiserint, quibus compensationem nequeant exhibere. Tunc enim Senatores & Alcaldij ad restitutio- nem tenentur, quia cùm ex officio ad eas vitan- das tenerentur, id minimè præstiterunt; immo fomentum suâ conniuentiâ cumularunt. Habent tamen refugium Bullæ ob incertitudinem debi- torum, sicut de Prætoribus & Commendatariis dictum. Vide etiam Tit. 3. num. 18. in quibus grauia crimina committuntur, iuxta diuersas ludorum & ludentium qualitates: sunt enim contubernia diabolorum, abominationum sentinæ, inferorum simulacra, & lupanaribus deteriores: in quibus quæ committuntur pecca-<-P> @@0@ @@1@ vitanda maiora mala aliquando permissa: do- mus autem dictæ nullius maioris mali vitandi in- tuitu tolerabiles inueniuntur; cùm aliunde mul- torum & ingentium malorum caussæ certissimæ comprobentur. Pro quo videri possunt statim adducendi. Quòd si pretio à iudicibus accepto foueantur, nihil cogitari indignius potest in ho- mine Christiano. Quot in illis flagitia ebulliunt, eidem tribuuntur auctori: si quæ iniustitiæ, onus restitutionis inducunt. quâ nequeunt præfati, sicut neque Gubernato- res aut Prætores, mensas exponere. Et genera- liter loquendo de exponentibus illas, si absurda prædicta, communiter accidentia timeantur & multò potiùs si experientiâ constent, comper- tum videtur in eo multa mortalia committi. Pro quo videndi P. Molina Disput. 521. §. Quod at-
Diana Parte 2. Tract. 15. Resolut. 65. P. Oñate Disp. 131. num. 113. Pharaonius Tract. 1. Seßione. 11. Casu 22. vt alios omittam. Non defuerunt autem qui licitam talem expositionem assererent apud Dianam & Trullench, qui dum commu- nem sententiam tutiorem & veriorem dicit, non videtur oppositam penitus improbare. Procedit autem illa iuxta receptam doctrinam de rebus indifferentibus, quæ ministrari possunt abusuris iuxta dicta Tit. 1. numer. 144. & seqq. & Tit. 4.
P. Ægidius. 2. 2. Disp. 18. num. 114. & P. Gra- nadus ibidem pag. 211. num. 3. & roborari po- test ex receptâ sententiâ de artificibus taxillorum, tabularum, tesserarum, seu taxillorum, iuxta quam non peccant, vt videri potest apud Caie- tanum in Commentario Artic. 2. quæst. 169. ad finem. circa 3. Dubium. 2. 2. P. Dicastillum, & a- lios. Alij autem verosimilius locuti, dum expo- sitionem mensarum non reprobant, si præfata absurda caueantur. Pro quo citati, & prætereà Card. Lugo Disput. 31. num. 6. & P. Fragosus Tomo 1. pag. 207. num. 295. vers. 1. quia ex se id non habet deformitatam notabilem, cùm lu- dus ex se sit licitus, & leges de illo loquentes v- su non receptæ. Circa quod P. Oñate aliquid addit neutiquam omittendum, dum ait quòd et- iamsi inter honestos lusores aliqui misceantur, qui contra mensas exponentium voluntatem in- iustè luderent, non est eis omnino absolutio de- neganda: quia vitia, vt supponitur, contra eorum voluntatem sunt, & aliàs ludus est iustus contra- ctus, si & pretium pro commoditate exhibitâ ad illum sit moderatus. liis, de quibus loquimur, fauent, in quorum do- mibus faciliùs possunt ingentia illa grauamina conscientiæ caueri, dum ipsi aduigilant, & eorum auctoritas potest collusores in officio continere. Quâ ratione ludus in Corpore custodiæ militaris vt licitus admittitur, iuxta Dianam, & P. Oñate
committant, adsunt Præfecti militiæ. Quòd au- tem ex eo emolumentum aliquod Gubernatori- bus accrescat, non videtur obstare, quia gratis à<-P>@@ <-P>ludentibus tribuitur, dum eorum gratiam eo pa- cto faciliùs & honestiùs aucupantur. Vnde & illi circa hoc suos habent defensores. quæ communiter accidunt, & ex quibus solet in ordine ad conscientiæ grauamen resolutio desu- mi; prædicta mensarum expositio non videtur li- cita ob multa, quæ in illâ non tolerabilia con- currunt. Nam Primò sine delectu ludentes ad- mittuntur. Secundò excessiuæ ludo exponuntur quantitates, vnde grauia in familias præiudicia resultant. Et quidem cùm in Castellâ statutum lege sit ne quis vltra duos Regales ludo expo- nat; quod in Indiis posset ad octo, aut etiam ad duos octiregales extendi: quomodo non ab- surdissimum sit, & notabiliter deforme; vt in do- mo eius, qui administrandæ iustitiæ, & legum obseruationi præficitur, immensæ ludo quanti- tates exponantur. Licet enim leges dictæ non videantur vsu receptæ, ostendunt tamen grauia inconuenientia in earum transgressione. Tertiò quia ludus per maiorem noctis partem protendi- tur, vnde vxorati minùs serò in suas se domos recipiunt, cùm grauissimâ earum molestiâ, & li- tium interminabilium occasione. Quartò. Lu- crum Gubernatorum esse immoderatum solet, vt satis notum. Vnius ex minoribus huius Regni ciuitatis Prætor, cùm per biennium ob litem illi intentatam abfuisset: indoluit ex animo quadra- ginta mille octiregalium se lucrum propter in- terceptum ludum amisisse. Quintò. Nam cùm ij, qui ludere quæstuosiùs possunt, viri poten- tiores sint, vt ad ludum afficiantur, viuere vt li- buerit permittuntur: neque illi solummodò, sed quicumque ad eos possunt pertinere. Sexto. Quia cùm Magistratus communiter vxorati sint, & fi- lias maiusculas habeant, tot intrantium congressu periculis exponuntur, & illæ vt aliquid à luden- tibus accipiant, ad eos accedere non verentur, & ab ipsis indecenter contrectari. Sextò. Quia Ecclesiastici ad ludendum admittuntur, & mo- dum illi circa substantiam & conditiones ludi transgrediuntur. Octauò. Nam importunis pre- cibus solent plures ad ludendum adduci: quo e- uentu, si perdunt, obligatio restituendi subest, iuxta probabilissimam sententiam, quam cum multis amplectitur P. Thomas Sancius Tomo 1.
mentem omnium si importunitates cum metu ad- hibeantur, vt accidere frequentiùs potest; quan- do ad id per se, aut per alias inuitant magistra- tus. Pro quo videri potest doctrina Cardinalis Lugo Disp. 31. citata, num. 28. iunctis iis, quæ habet Disput. 22. num. 148. Tandem (vt alia o- mittam) quia in hoc magna ciuium offensio, & scandalum intercedit, & valde vilescunt sic agen- tes, in eorum oculis, vti homines pessimæ con- scientiæ, quibus priuata lucra potiora iustitiâ sunt; & omni communis boni respectu. sint alia quandoque, quibus absurditas cōmercij huius aggeratur. Cōtingit enim mirabile aliquid, in oculis multorum, vt scilicet qui perdunt, per- dant, & qui lucrantur non lucrantur. Quia scilicet lucrantibus non permittitur, vt pecuniam secum tollant sed in arcâ concluditur, vt sic ad crastinum ludum redire compellantur. Quod quidem in<-P> @@0@ @@1@ exercent, cum graui iniustitiâ videtur esse con- iunctum; forsitan enim non rediret quis, & timore non recuperandæ pecuniæ redit, vnde si redeat, & perdat, obligatio restitutionis emergit, quia talis metus contractum inuoluntarium red- dit. Pro quo P. Sancius suprà, num. 3. & 7. licèt autem sint qui probabiliter sentiant attrahentem ad ludum, quomodocumque id faciat, etiamsi per iniuriam, non teneri ad restitutionem eius, quod lucratus est; quia absolutè voluntarius ludus fuit, & sicut perdere potuit, ita & lucrari, & lucrans ad restitutionem minimè teneretur; quod secùs accideret, si contractus esset nullus, vt videri po- test apud P. Molinam sic tenentem Disput. 516. illi tamen de colludente loquuntur, non de attra- hente modo dicto, licèt ratio videatur similis, quæ reuerà non est; eò quòd vsu pecuniæ suæ priuatus sit omnino inuoluntariè & huic coa- ctioni metus est amissionis adiunctus, & ad hunc modum alia adinueniuntur quotidiè conquiren- di per ludum artificia, auctore diabolo: in qui- bus iniustitia vngues statim ostendit suos, ex qui- bus eam dignosci operosum non sit, & ita con- fessarij officio suo poterunt satisfacere, ex prin- cipiis communibus, & sententiis per Doctores Classicos approbatis. Vnde nos ad alia. ciuitatem, & submouendi quidquid occurrerit noxiale. Circa quod docti aliqui ita sentiunt, vt licet iuramentum circa custodiendas leges præ- cesserit, quod ad specialem illam, de quâ loqui- mur, se extendat, non tamen sit periurus minister publicus, si noctu post signum nolæ inueniat per vrbem, etiam cum armis, sibi notos, & con- sanguineos, & illos abire sinat, cùm ea sit consue- tudo, & vsus receptus; dummodo certò sciat nullum damnum ab ipsis alicui inferendum. Quod etiam habet locum quando nobiles inue- niuntur, præsertim si ex eorum delatione detri- mentum aliquod timeatur: non enim obligat iu- ramentum cum notabili periculo, vt est sententia communis. Sic P. Fragosus Pag. 524. vers. Acce-
76. vbi nec verbum; & licet videatur de mini- stro iustitiæ loqui, qui magistratus non est, cùm ab obligatione accusationis ob metum excuset: re tamen vera de Iudicibus, & Magistratibus lo- quitur, vt patet ex contextu, & magistratus etiam timere aliquando; atque ex timore aliquid obli- gatorium prætermittere possunt, si inde illis spe- ciale detrimentum immineat; dummodò Respu- blica ex eo notabile detrimentum minimè patia- tur. Aliquid ergo ob simultatis, tumultus, ini- quas capitulationes vitandas nobilibus potest in- dulgeri. Alios autem ob pretium aliquod, & respectum humanum, non attingere, & in turpi commercio inuentis diabolicam indulgentiam ob largitionem concedere, piaculum est, quod vtinam possint tales per sacras indulgentias ex- piare.
ctas reuocandas) circa ludos publicos versatur, vt taurorum agitationes, equestres velitationes, cannis pro lanceis adhibitis, comedias, & similes, & quod ad istas attinet, nihil est, quod pro Indiis occurrat speciale: circa ludos autem dictos sint-<-P>@@ <-P>nè liciti, quod ad equestres velitationes attinet: dubitari nequit de quibus similiter dicendum nihil pro Indiis peculiare haberi. Quoad agita- tiones verò taurorum peccare profectò dicti Ma- gistratus possunt, si eorum vsum frequentiorem inducant; cùm constet in Indiis. cum speciali periculo Indorum exerceri: quod ex naturâ rei illicitum est, & specialiter à Clemente Octauo in Bullâ omnium circa hoc temperatissimè proui- detur; pro quo videndus P. Thomas Sancius suprà dub. 31. num. 2. & 12. Vnde & poterat du- bitari an generaliter peccatum graue sit illud per- mittere, ad supremos etiam Magistratus referen- dum. Quod equidem mihi ita videtur; sed ni- hilominùs assero illis circa hoc non esse scrupu- lum iniiciendum, quia ad nihil deseruiet, nisi est qui bonâ procedunt fide malam habere incipiant, & eâ non obstante iuxta consuetudinem operen- tur, quamquam & futuros plures pro certo ha- beri possit qui conscientias Magistratuum omni- no sint securas reddituri, quicumque autem lu- di sint, pro expensis in illis faciendis collectas facere, & Officiales inferiores, seu mechanicos artifices irremissibili exactione grauare, sicut & rerum ad vsum quotidianum in victu, & aliis opportunarum venditores, non videtur quomo- do possit cum iustitia componi. Licèt enim ali- quorum sententia sit ciuitatibus collectas esse li- citas, dum à Rectoribus pro communibus ne- cessitatibus fiunt, & ita vsque ad certam quanti- tatem in regnis Hispaniæ concessæ, vt cum aliis tradit D. Escalona in Gazophylacio Part. 1. pag. 160. num. 6. illæ tamen non ab aliquibus, sed ab omnibus attentâ singulorum facultate exigendæ sunt, vt docent communiter Doctores, & inter alios Syluester, Viualdus, Sayrus, Duardus, Bo- nacina, quos adducit, & videtur sequi P. Palaus
eos citat, nec contradicit; sed neque contradi- cere potest, cùm sit communis explicatio, pro quâ etiam stat P. Thomas Sancius Tomo 1. Consil. lib. 2. cap. 4. dub. 1. n. 2. & alij. tia, quod per Bullam quæ existimant non excom- municari collectas imponentes Excommunicat. 5. id quod potest ex ipsâ collectæ explicatione pro- bari: cùm enim per eam non imponatur onus improportionabile ciuibus, sed ab illis iuxta mensuram facultatum exigatur, nulla in eo esse inæqualitas potest, & ita neque iniustitia, sicut accidit in aliis exactionibus: & prætereà colle- cta est ad actum vnicum, & ita transit; cùm ta- men exactiones aliæ soleant æternare. Quæ cùm ita sint; collecta quæ solos ordinarios artifices, & viliores venditores grauat, pro exigentium ar- bitrio, prorsus videtur iniusta: pro quo aucto- res quamplures adducit Diana Tomo 1. Tractat. 3. Resolut. 2. proportionabilitatem tamquam certissi- mam necessariam statuentes. Quòd si dicatur id quod ab illis colligitur esse sufficiens, & ita non oportere collectam ad alios extendi id quidem tunc stare poterit, quando ij, qui hoc anno con- tribuerunt, anno sequenti nihil tribuunt, & ita currentibus annis ea seruetur proportio, vt tan- dem omnes partem oneris constet sustinere: & satis quidem videtur absurdum, vt ditiorum, ac potentiorum voluptas pauperum sudoribus<-P> @@0@ @@1@ re pecuniam omnibus habent ludis Circensibus potiorẽ. Licèt autem iniustæ huiusmodi collectæ sint, non videntur excommunicatione citatâ comprehensæ, quia de illis non est sermo. Quod etiam ex aliâ potest probabili doctrinâ saluari; quod scilicet cùm facultas est ad genus aliquod exactionis, per excessum in illâ non incurritur excommunicatio prædicta. Sic Nauarrus, Hu- golinus, Cardinalis Toletus, P. Filliucius, Sayrus, & P. Reginaldus, apud P. Palaum suprà num. 6. cùm ergo collectæ. Parlamentis, Capitulis, an Conciliis ciuitatum liceant, excommunicatione præfatâ non comprehensas probabiliter asseren- dum. Pro quibus non amplius.
ad cœtum vocati in Indiis. Vbi de peculiaribus quorumdam mune- ribus. nequeunt Senatores vocati ad cœ- tum, abesse, nullo extante iusto im- pedimento. Id clarum; quia officio desunt in re magni momenti, vbi scilicet de communi bo- no ciuitatis agitur, & idoneis officialibus eli- gendis. Dico secundò: obligatio talis est sub morta- li. Constat ex ratione adductâ; quia scilicet cum hoc onere officium suscepit, cuius prærogatiuis fruitur; qui autem sentit honorem, etiam onus sentire debet vt est regula iuris notissima. Dico tertiò: semel aut iterum sine legitimâ caussâ abesse, quando nihil agendum, pro quo absentis suffragium magni momenti esset, graue peccatum non est. Probatur; qui vocat non vrget suo præcepto, & aliàs absentia in præiudi- cium boni communis non cedit; ergo non est vnde esse mortale peccatum queat. rum meri Senatores sunt, magis speciali obliga- rione ad assistendum cœtibus tenentur, quando ad illos conuocantur. Assertio hæc supponit in Capitulis Indiarum esse aliquos, qui meri Sena- tores non sunt, quod reuerà ita est: sunt enim officia quædam, quæ à Rege iis venduntur, & vt maioris æstimationis sint, Senatorum cætui ad- scribuntur, cum voce, & voto, vt dicitur, in Ca- pitulo, & aliis Senatorum prærogatiuis. Et hi quidem cùm dignitatem Senatoriam velut ac- cessoriam habeant, in cuius concessione non onus illis, sed honorem conferri Regis videtur intentio; inde est vt de onere id sumere possint, quod ipsis placeat, & ita ad cærum venire pro li- bitu: non sic autem meri Senatores, qui onus non accessoriè habent, sed ex primariâ officij in- stitutione, & ita ad cætum venire grauiter obli- gantur: quæ autem officia sint illa, in quibus onus accessorium est, satis ipsis habentibus con- stat, sicut & aliis Senatoribus. At nonnulla proferamus; talia videntur Protoscribæ mariti- mi, Depositarij, Protectoris bonorum de-<-P>@@ <-P>functorum, Administratoris censuum Indo- rum, Præpositi Haberiæ, & alia, quæ vide- mus in diuersis Prætoriis & ciuitatibus nouiter exoriri.
renuit, eò quòd frequenter illius suffragium nul- lius momenti est in ordine ad bonum publicum, non ideò desistere prorsus potest; si merus Sena- tor sit. Ratio est; quia licèt frequentur id acci- dat, non est tamen moraliter certum ita futurum semper, cùm in Respublicâ Christianâ zelus boni publici saltem in aliquibus non sit res penitus desperata: mutari enim in melius possunt, & eius exemplo minùs dociles prouocari. Ad au- ctoritatem etiam Reipublicæ spectat, vt in eius cætu Cato aliquis, aut Fabius inueniatur. Itaque Yüklə 14,73 Mb. Dostları ilə paylaş:
|