Tablo: I. Temel Ekonomik Büyüklükler

II. TÜRKİYE EKONOMİSİNDE GELİŞMELER VE HEDEFLER

A. BÜYÜME VE İSTİHDAM

1. GSYH ve Sektörel Büyüme Hızları

a) Mevcut Durum

2007 yılında Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) yüzde 4,6 oranında artmıştır. Bu dönemde tarım sektörü katma değeri yüzde 6,9 oranında azalırken, sanayi ve hizmetler sektörlerinin katma değer artışı sırasıyla yüzde 5,8 ve 6 olarak gerçekleşmiştir. Aynı yılda sanayi sektörünü oluşturan imalat, madencilik ve enerji sektörlerindeki katma değer artışları sırasıyla yüzde 5,6, yüzde 8,1 ve yüzde 6,8 olarak gerçekleşmiştir. Hizmetler sektörü katma değerinde kaydedilen yüzde 6 oranındaki büyümede ise mali kuruluşların katma değerindeki yüzde 9,8 ve hizmetler içinde yüksek bir paya sahip olan ulaştırma, depolama ve haberleşme sektörü katma değerindeki yüzde 6,9 oranlarındaki artışlar belirleyici olmuştur.

TABLO: II. - Katma Değer Artış Hızları ve Sektörlerin GSYH İçindeki Payları

	Dönemler İtibarıyla
	2007				2008			Yıllık
	I.	II.	III.	IV.	I.	II.		2006	2007	2008(1)	2009(2)
	(Sabit Fiyatlarla, Yüzde Değişme)
Tarım	-4,4	-1,0	-8,2	-10,2	2,7	-3,1		1,4	-6,9	4,9	3,6
Sanayi	10,1	4,6	5,0	4,1	7,2	2,8		8,3	5,8	3,9	3,9
Hizmetler	8,2	4,6	5,8	5,5	6,7	2,1		7,2	6,0	4,0	4,2
GSYH	8,1	4,1	3,3	3,6	6,7	1,9		6,9	4,6	4,0	4,0
	(Cari Fiyatlarla, Yüzde Pay)
Tarım	3,7	6,2	12,6	6,7	3,6	6,2		8,3	7,5	7,6	7,5
Sanayi	20,6	20,2	18,8	19,7	19,6	20,5		20,1	19,8	19,7	20,0
Hizmetler	75,7	73,6	68,6	73,6	76,8	73,3		71,6	72,7	72,7	72,6
GSYH	100,0	100,0	100,0	100,0	100,0	100,0		100,0	100,0	100,0	100,0

Kaynak: DPT, TÜİK

(1) Gerçekleşme Tahmini

(2) Program
2008 yılının ilk yarısında GSYH artış hızı yüzde 4,2 olarak gerçekleşmiştir. Yılın birinci çeyreğinde büyüme hızı yüzde 6,7 olarak gerçekleşirken, ikinci çeyrekte belirgin bir yavaşlama gözlenmiş ve büyüme hızı yüzde 1,9 olarak gerçekleşmiştir. Buna göre, yılın ilk yarısında tarım sektörü katma değeri yüzde 1,1 oranında gerilerken, sanayi ve hizmetler sektörlerinde katma değer, sırasıyla, yüzde 4,9 ve yüzde 4,4 oranlarında artış göstermiştir. Tarım katma değerindeki azalışta özellikle ikinci çeyrekte Güneydoğu Anadolu bölgesinde yaşanan kuraklık etkili olmuştur. Nitekim, yurt genelinde yağışlar 2007 yılının aynı döneminin altında kalmıştır.
TABLO: II. - Fert Başına GSYH

Yıllar	Yıl Sonu Nüfusu (1) (Bin Kişi)	(Cari Fiyatlarla)				(1998 Yılı Fiyatlarıyla)				Satın Alma Gücü Paritesi (SAGP) (ABD Doları/TL) (3)	SAGP’ye Göre Fert Başına GSYH (ABD Doları)
		GSYH (Milyon TL)	Fert Başına GSYH			GSYH (Milyon TL)	Fert Başına GSYH
			TL	ABD Doları (2)			TL	ABD Doları (2)
1998	62 618	70 203	1 121	4 311		70 203	1 121	4 311		0,131097	8 552
1999	63 532	104 596	1 646	3 943		67 841	1 068	4 106		0,202023	8 149
2000	64 441	166 658	2 586	4 146		72 436	1 124	4 323		0,283153	9 134
2001	65 342	240 224	3 676	3 006		68 309	1 045	4 020		0,427939	8 591
2002	66 237	350 476	5 291	3 517		72 520	1 095	4 210		0,61262	8 637
2003	67 123	454 781	6 775	4 531		76 338	1 137	4 374		0,772811	8 767
2004	68 000	559 033	8 221	5 779		83 486	1 228	4 721		0,811015	10 137
2005	68 867	648 932	9 423	7 027		90 500	1 314	5 054		0,868338	10 852
2006	69 732	758 391	10 876	7 609		96 738	1 387	5 335		0,938553	11 588
2007	70 586	853 636	12 094	9 305		101 208	1 434	5 514		0,928647	13 023
2008(4)	71 419	994 315	13 922	11 228		105 257	1 474	5 668		0,994581	13 998
2009(5)	72 240	1 111 438	15 385	10 913		109 467	1 515	5 827		1,042321	14 761

Kaynak: TÜİK, OECD, DPT

(1) TÜİK yıl sonu nüfus tahminidir.

(2) Merkez Bankası döviz alış kuru kullanılarak hesaplanmıştır.

(3) OECD tarafından GSYH için hesaplanan satın alma gücü paritesidir.

(4) DPT tahminidir.

(5) Program

Sanayi üretimi, 2008 yılının Ocak-Ağustos döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 3,6 oranında artış kaydetmiştir. İmalat sanayii kapasite kullanım oranı ise, 2008 yılının Ocak-Eylül döneminde 2007 yılının aynı dönemine göre 1,2 puan gerileyerek yüzde 80,4 düzeyinde gerçekleşmiştir.

b) 2009 Yılı Hedefleri

Türkiye ekonomisi 2002 yılının ilk çeyreğinden itibaren kesintisiz bir büyüme dönemine girmiştir. 2002-2007 döneminde GSYH reel olarak yıllık ortalama yüzde 6,8 oranında artış göstermiştir. 2008 yılında yüzde 4 olması beklenen GSYH artış hızının, 2009 yılında da bu seviyesini koruması beklenmektedir. Küresel krizin boyutu ve süresine bağlı olmakla birlikte bu gelişmelerin ülkemiz ekonomisine etkilerinin sınırlı kalacağı varsayılmıştır. Bununla birlikte, son dönemde etkisini giderek artıran küresel krizin büyüme hedefinde aşağı yönde oluşturduğu riske yönelik inisiyatifler kullanılacaktır.

GRAFİK: - Sektörel Büyüme Hızları (Sabit Fiyatlarla)

2009 yılında tarım sektörü katma değer artış hızının, kuraklığın kısmen etkisini sürdürdüğü 2008 yılından kaynaklanan baz etkisiyle birlikte uzun yıllar ortalamasının üzerinde gerçekleşerek yüzde 3,6 olması beklenmektedir.

Sanayi sektörü katma değer artışının 2009 yılında yüzde 3,9 olacağı tahmin edilmektedir. Ara ve yatırım malı ithalatında son yıllarda kaydedilen yüksek oranlı artışlar ve ihracat odaklı üretim yapan sektörlerin performansları, sanayi sektörü büyümesini destekleyici faktörler olarak ortaya çıkmaktadır. Bu gelişmelerle birlikte imalat sanayiinde verimlilik artışı da sanayi üretimindeki artışın devam etmesini destekleyecektir.

Hizmetler sektörü katma değerinin 2009 yılında yüzde 4,2 oranında artması beklenmektedir. Yurtiçi talep koşullarında beklenen göreli canlanma ile birlikte ticaret, ulaştırma ve inşaat sektörlerinde reel ekonomik aktivitede öngörülen nispi artışların bu hedefi desteklemesi beklenmektedir.

Bununla birlikte, küresel finansal krizin reel ekonomilere yansıyarak dünyada büyüme tahminlerini aşağı çekmesi, ülkemizin ihracat performansını olumsuz yönde etkileyecektir. Ayrıca, bu ortamda dış finansman imkanlarında miktar ve maliyet yönlü baskılar özel sektörün kredi ihtiyacını karşılamasında sorunlar ortaya çıkaracaktır. Bunlar 2009 yılı büyüme hedefinin gerçekleşmesindeki riskler olarak görülmektedir.