Tkip kuruluş Kongresi Belgeleri

Klasik programlarda kapitalizmin nasıl geliştiğine ilişkin bir teorik bölüm var, ama bu daha değişik bir şey. Bu bir ülkenin kapitalist gelişme sürecinin anlatılması değil; kapitalizmin doğuş ve dolayısıyla da yıkılış yasallığını ortaya koyan çok daha değişik bir şey. Programın teorik bölümünü tartıştığımız zaman üzerinde ayrıntılarıyla duracağız, bu daha başka bir(233)şey. Bu bilimsel bir temeldir, tarihsel bir anlatım değildir, bilimsel bir çözümlemedir. Kapitalizm nasıl varolmaktadır ve kaçınılmaz çelişkilerinin sonucunda nasıl yok olacaktır? Bu bölüm bunun ortaya konuluşudur. Ve her programın teorik bölümü budur zaten. Kapitalizm tarih içerisinde meşru bir toplumsal düzen olarak varlık imkanını nasıl kazanmıştır ve varolma imkanı kazanan her toplum gibi kaçınılmaz yok oluşunu nasıl yaşayacaktır, bu böyle bir bölümdür.

Programın iç yapısı/iç bölümleri

Programın genel yapısı üzerine söylenebilecekler arasında bir de programın iç yapısı sorunu var. Bir program hangi bölümlerden oluşur? Engels Erfurt Programı’m sınıflarken, genel esaslar bölümü, siyasi bölüm ve emeğin korunmasına ilişkin bir pratik bölümden sözediyor. Yani genel ilkeler bölümü, siyasal bölüm ve emeğin korunmasına ilişkin pratik bölüm olmak üzere üç temel bölüm.

Lenin ise, ‘17-18-19 tartışmalarında, programımızın teorik bölümü ve pratik bölümü der. Teorik bölüm, kapitalizme ilişkin genel esasların yer aldığı bölüm, artı, o safhada emperyalizme ilişkin bölüm. Pratik bölüm ise, partinin siyasal hedeflerini ve görevlerini koyan bölümdür.

Komünist Manifesto'ya bakıyoruz, ki ilk bilimsel sınıf partisi programıdır. Birinci bölüm “Burjuvalar ve Proleterler” başlığı taşımaktadır. Kapitalizmin tarih içerisinde nasıl yükseldiği, nasıl egemen bir sistem haline geldiği, kendi olumlu tarihsel rolünü nasıl oynadığı ve kendini tarihe gömecek maddi zemini ve toplumsal kuvvetleri nasıl yarattığı üzerine bir bölümdür bu. Bir ikinci bölüm var; “Proleterler ve Komünistler” başlığı taşıyor. Burada, komünistler ile sınıf arasındaki ilişkiler tanımlandıktan ve komünistlerin kendi programlarını, kendi çözüm önerilerini ideal tasarımlara değil maddi gerçeğin bilimsel tahliline, varolan(234)toplumun bilimsel çözümlemesine dayandırdıkları anlatıldıktan sonra, mevcut toplumun ürettiği sorunlara komünistlerin yaklaşımı ortaya konulmaktadır. Mülkiyet sorununa, ulus sorununa, aile sorununa, eğitim sorununa, enternasyonalizm sorununa, devlet sorununa ve öteki bir dizi soruna ilişkin genel yaklaşımlar özetleniyor burada. Bu programın siyasi bölümü oluyor, ki zaten bölümün girişinde de komünistlerin en acil görevi olarak siyasal iktidarın ele geçirilmesi hedefi tanımlanıyor. Bu bölümün sonunda iktidarı ele geçirecek proletaryanın ilk safhada gerçekleştireceği önlemlere ilişkin dokuz-on maddelik bir somut önlemler demeti var.

Üçüncü bölümde dönemin sosyalizm akımları tanımlanıyor. O dönem egemen bir sosyalizm anlayışı henüz yok. İşçi sınıfının tarihsel gelişmesinin o günkü geriliğine de denk düşen bir sürü sosyalist mezhep var. O mezhepleri genişçe çözümlemek bir ihtiyaç olarak görülmüş.

Ve bir de son bölüm var, dördüncü bölüm oluyor, komünistlerin muhalif akımlar karşısındaki tavrını belirleyen bir bölüm bu.

Komünist Manifesto bu dört ana bölümden oluşuyor.

Rusların bir programı var, 1903 Kongresi’nde onaylanmış. Kapitalizmin esaslarına, artı, kapitalizmin kaçınılmaz yıkılışına ayrılan iki kısımdan oluşan bir teorik bölüm var. Bu bölümün ardından; Rusya çarlığın egemen olduğu, serflik ilişkilerinin toplumun yaşamında geniş bir yer tuttuğu bir ülkedir; bu ülkede öncelikle çarlığın devrilmesi, serfliğin tasfiyesi, demokratik cumhuriyetin kazanılması görevleri vardır, denilerek, burjuva demokratik devrime ilişkin asgari programa geçiliyor. Sonra asgari programın daha özel bir bölümü olarak da tarım programına geçiliyor. Ardından da emeğin korunması bölümü geliyor. Ve nihayet program, muhalif akımlara karşı tavrın tanımlanmasıyla sona eriyor.

1917’den sonra daha değişik bir durum var. 1917’de gün(235)deme program revizyonu sorunu geliyor. Zira o süreçte değişik bir sorun, emperyalizm gündeme geliyor. Kapitalizmin gelişip emperyalizm aşamasına geçmesi Rusların ilk programlarını ortaya koydukları döneme rastlar. Ama o dönemde henüz marksist bir emperyalizm tahlili olmadığı için, emperyalizm programda özel bir tarzda yer almıyor. Savaşla birlikte, emperyalizm, savaşlar ve devrimler çağının teorik-bilimsel çözümlenmesiyle birlikte, kapitalizmin bu yeni evresine programda yer vermek bir ihtiyaç haline geliyor. Ve bu ihtiyaç çerçevesinde yapılmış ayrıntılı tartışmalar var. Bu tartışmalardan, parti programlarının artık emperyalizm çağına ilişkin bölümler içermesi gerektiği üzerine bir sonuç çıkıyor.

Bu tartışmalar bizim programımız açısından kritik bir önem taşıyor. Biz kendi Program Taslağı’mızda, Lenin’in hassasiyet gösterdiği tutumu benimsedik; kapitalizm ile emperyalizmi ayrı ayrı ifade etmek yoluna gittik. Lenin bu tartışmalarda, kapitalizme ilişkin temel yasallıklara program yapısı içerisinde mutlaka yer verilmesi, emperyalizme ilişkin sorunların ise ek olarak ifade edilmesi gerektiği üzerinde duruyor. Lenin’in son derece açıklayıcı olan gerekçelendirmelerine şimdi girmiyorum, zira biz bunu daha somut bir biçimde ayrıca tartışmak durumundayız, ki ön tartışmalarda bunu genişçe yapmıştık. Bu çerçevede yalnızca şunu hatırlatmak istiyorum: Birinci emperyalist savaşın ardından programlarda artık emperyalizme ilişkin temel bir bölümün yeralması sözkonusudur. Emperyalizm çağı gerçeklerinin programda ifade edilmesi, buna ilişkin temel yaklaşımların maddeleştirilmesi sözkonusudur.