ÜNİte 1 İŞ GÜvenliĞİ İle iLGİLİ temel kavramlar
YAPISAL OLMAYAN TEHLİKELERİN ÖNEMİ
Yüklə 0,85 Mb.
|
YAPISAL OLMAYAN TEHLİKELERİN ÖNEMİ Binanın yapısal olmayan elemanları ve bina içindeki eşyaların sebep olduğu tehlike ve hasarı "Yapısal Olmayan Tehlikeler" olarak adlandırmaktayız. Bunlar: Yapısal Olmayan Tehlikelerin Azaltılması çalışması yaparak, gelecek depremlere hazırlanmak için önemli adımlar atmış oluruz. YOTA çalışması, can kaybı, yaralanma ve ekonomik zararları en aza indirmekte büyük ölçüde etkili olacaktır. Afet sonrası, hafif yaralanmaları önleyerek ağır yaralılarla acilen ilgilenilmesine olanak sağlanacaktır. Böylece hayat kurtarmaya büyük ölçüde yardımcı olunacaktır. YAPISAL OLMAYAN TEHLİKELER ÖNEMLİDİR Ölüm ve Yaralanma Nedenleri Araştırması’nda yapısal olmayan unsurlara bağlı yaralanma oranı %50 olarak saptanmıştır. İç duvarlar, büfeler, gardroplar, mutfak dolapları ve televizyonların orta ve ağır derecede yaralanmalara neden olduğu belirlenmiştir. YAPISAL OLMAYAN TEHLİKELER AZALTILABİLİR Yapısal olmayan tehlikeleri azaltmanın birçok yolu vardır. Bunlar herkesin uygulayabileceği basit önlemlerden, profesyonel destek gerektirecek karmaşık önlemlere kadar uzanır. Bu önlemlerin tümü önemlidir. Yapılan risk azaltma işlemine Yapısal Olmayan Tehlikelerin Azaltılması (YOTA) adı verilir. DEPREM TEHLİKE AVI Deprem tehlike avı tüm aile üyelerinin katılımıyla evde başlatılmalıdır. Evin her yeri, oda oda dolaşılıp sarsıntı sırasında nelerin tehlike yaratabileceği öngörülmelidir. Önemli not: Burada bütün aile üyeleri kavramına bir açıklık getirelim: Bu toplantıya yakın çevremizde yaşayan sürekli bağlantılı olunan yakın arkadaş, konu komşular ile uzakta başka bir semt ya da mahallede yaşayan ancak yakın ilişkide olunan akraba ve arkadaşlar da davet edilebilir. Bununla birlikte, tek başına yaşayan kişiler için de sürekli bağlantılı olduğu -uzak ya da yakında yaşayan- yakın çevresini oluşturan kişiler -bu programda afete hazırlık açısından - o kişi için ‘aile’ olarak sayılmaktadır. Dolayısı ile tek başına yaşayan kişilerin de afet hazırlık planlarını yakın çevresini oluşturan diğer kişiler ile paylaşmasında yarar vardır. Aile üyelerinin evde en çok zaman geçirdiği yerler kontrol edilmelidir. Örneğin, aile üyelerinin uyuduğu, yemek yediği, çalıştığı ve oyun oynadığı yerler. Bir araştırmacı gibi çalışarak yapılması gerekenler bir liste halinde sıralanıp, bulunan tehlikeler giderilene kadar takip edilmelidir. Deprem Tehlike Avı ile başlamak iyi bir noktadır. Burada amacımız, sarsıntı sırasında kayıp, düşüp savrularak bize zarar verebilecek eşyaları belirleyerek, sabitlemek veya yerlerini değiştirmektir. Yönerge: “Lütfen, elinizdeki her şeyi bırakın. Arkanıza yaslanın ve rahat oturun. Şimdi, evinizde olduğunuzu düşünün. Salondasınız ve etrafınıza dikkatle bakıyorsunuz. Güçlü bir sarsıntı sırasında düşüp, kayabilecek küçüklü büyüklü ne tür eşyalar var... Bu eşyalar düşerek ve kayarak size ve aile üyelerine nasıl zarar verebilirler... Bu eşyaların isimlerini zihninizde tutun... Şimdi mutfağa gidiyoruz... Mutfaktasınız ve etrafınıza dikkatle bakıyorsunuz. Burada da düşebilecek ve kayabilecek pek çok eşya var. Aklınızda bulunsun, dolap kapakları sarsıntı ile açılabilir, dolaplar devrilebilir, ağır mutfak eşyaları döşeme üzerinde hareket edebilir. Banyodasınız ve etrafınıza dikkatle bakıyorsunuz. Yatak odasındasınız ve etrafınıza dikkatle bakıyorsunuz. Genel olarak evinizi düşünün. Çıkış yollarında, koridorlarda, kapı arkalarında büyük bir sarsıntı sırasında düşüp, kayabilecek küçüklü büyüklü ne tür eşyalar var... Bu eşyalar düşerek ve kayarak size ve aile üyelerine nasıl zarar verebilirler... Bu eşyaların isimlerini zihninizde tutun. Az önce, evinizde yaptığınız kısa gezinti sırasında düşüp kayarak size ve ailenize zarar verebilecek neler buldunuz?
EVLERDE YAPISAL OLMAYAN HASARLARIN AZALTILMASI
İŞ YERLERİNDE YAPISAL OLMAYAN HASARLARIN AZALTILMASI ARAÇ GEREÇ VE MOBİLYALAR: Masa seviyesinin üstünde ve ağır olan her nesneyi sabitleyin. BAŞ SEVİYESİNDEN YUKARIDA DURAN EŞYALAR: Baş seviyesinin üstünde ya da tavanda asılı duran eşyaları sabitleyin. ELEKTRİKLİ ALETLER: Elektrikli eşyaların güvenli olduklarından emin olun. Bir kesintisiz güç kaynağı veya jeneratörünüz olsun. MAKİNALAR: Makinaların güvenli şekilde sabitlenmesini sağlayın. TEHLİKELİ VE YANICI MADDELER: Bütün zehirli ve tehlikeli maddelerin kapalı, sağlam kutular içinde, depremde dökülmeyecek şekilde tutulmalarına dikkat edin. YANICI SIVILAR: S.İ.Y.A. kurallarını hatırlayın. Sınırlayın: Sınırlı miktarda bulundurun; İzole edin: Kapalı saklama kaplarında tutun. Bu kapları da kapalı dolaplarda tutun; Yok edin: İşinize yaramayacak maddeleri uygun şekilde yok edin; Ayırın: Bir arada bulunması tehlikeli olan maddeleri bir arada tutmayın; Örneğin klor ve amonyak. ÇALIŞANLAR: Eğitim ve bilinçlenme programları düzenleyin. Ailelerin katılımını da sağlayın. KOMŞULAR: Komşu işyerleri sizin için tehlikeler yaratabilir. Bu durumlar için önlemler almanız gerekebilir. YOTA ÇALIŞMASI İÇİN BİLMEKTE YARAR VAR! Deprem dalgaları her yönden gelebilir. Eşyalar devrilebilir, birbirine çarpabilir veya kayabilir. Yüksekliği, genişliği ya da derinliğinden büyük cisimler devrilebilir. Yüksekte duran ağır cisimler düşebilir. Kaygan yüzeylerde duran ya da tekerlekli cisimler kayabilir. Cisimler farklı yönlerde hareket ederek birbirleriyle çarpışabilirler. Yapısal olmayan elemanlar doğru şekilde sabitlendiğinde içinde yer aldıkları yapı ile beraber sallanırlar. Yapısal olmayan elemanları güçlü duvar, kolon ya da kirişe sabitleyin ki bina ile birlikte hareket edebilsinler. Yapısal olmayan elemanları mümkün olduğunca altından ve üstünden sabitleyin. Küçük cisimleri, sağlam bir duvar, kolon ya da kirişe sabitlenmiş büyük mobilyalara sabitleyin YOTA ELEMANLARIN ÇARPMA VE TAKIRDAMASININ ÖNLENMESİ Yapısal olmayan elemanlar doğru şekilde sabitlendiğinde içinde yer aldıkları yapı ile beraber sallanırlar. Yapısal olmayan elemanları güçlü duvar, kolon ya da kirişe sabitleyin ki bina ile birlikte hareket edebilsinler. Yapısal olmayan elemanları mümkün olduğunca altından ve üstünden sabitleyin. YOTA KONUSUNDA TEREDDÜTLER 1 Yapısal Olmayan Tehlikelere karşı önlem almak için kişileri harekete geçmekten alıkoyan ya da zihinlerini meşgul eden bazı tereddütler söz konusudur. Bunlardan bir tanesi; “Yaşadığım binaya güvenmiyorum ki, YOTA çalışmasi yapsam ne farkeder?” şeklinde ifade edilmektedir. 17 Agustos 1999, Kocaeli depreminde binaların ortalama olarak %5’i tamamen yıkıldı. Gerçekten can kayıplarının çok önemli bir kısmı bu binalarda oldu. Öte yandan depremden doğrudan etkilenen 1,5 milyon insanın %1’i hayatını kaybetti. Geride kalan %99 gibi çok büyük bir kesim en çabuk şekilde, depremden önceki yaşam koşullarına kavuşmak için yaşam mücadelesi vermek durumunda kaldı. YOTA KONUSUNDA SORULAR/TEREDDÜTLER 2 Bir depremde bütün binalar sarsılır ve sallanır. Bu sarsılma sırasında, mobilyalar devrilebilir, camlar kırılabilir, gaz boruları çatlayıp yangına neden olabilir. En önemlisi, bunlar yaralanma ve hatta can kayıplarına sebep olabilir. Yapısal olmayan elemanlardan kaynaklanan tehlikeler azaltılmazsa depreme dayanıklı binalar bile tehlikeli olabilir. YOTA çalışmasının her yerde yapılması çok önemlidir. Bundan sonraki bölümde yaşadığımız ve çalıştığımız bütün mekanlarda YOTA çalışmasının neden önemli olduğunu ve nasıl önlem alınabileceği üzerinde duracağız. YOTA KONUSUNDA SORULAR/TEREDDÜTLER 3 CEVAP Tuğla duvarlar büyük bir deprem sırasında yıkılabilir. Ancak bunun sebebi genellikle ona sabitlenmiş mobilya değildir. Depremler yapısal olmayan duvarlara büyük yük bindirirler. Bir mobilyanın duvar üzerine uygulayacağı yük, deprem yüküyle karşılaştırıldığında çok küçük kalır. Eğer duvarınızın sağlamlığından emin değilseniz, sabitleme için bir uzmana danışın. Zayıf duvarlara sabitleme yaparken önce ‘duvar köprüsü’ oluşturmak gerekir. Ya da sabitleme işleminin duvar yerine yapısal elemanlara yapılması uygun olur. Bunun için bir uzmandan destek almak gerekir. Ağır cihazlar, olabildiğince kolon, kiriş, yer, tavan veya perde duvar gibi taşıyıcı elemanlara sabitlenmelidir. YOTA çalışmasını gerektiği gibi yapabilmek için YOTA eğitimi alınmasında büyük fayda vardır. TEMEL YOTA MALZEMELERİ VE UYGULAMA ÖRNEKLERİ TEMEL YOTA MALZEMELERİ Esyalarin sabitlenmesi için çok çeşitli malzeme örnekleri bulunmaktadır.
MOBİLYALAR VE L PROFİLLER Büyük mobilyaların, L elemanlar kullanılarak duvara sabitlenmesi, bir deprem sırasında eşyanın devrilme riskini azaltabilir. L elemanların kullanım alanları:
ELEKTRONİK- ELEKTRİKLİ CİHAZLAR - DAR DOKUMA KAYIŞLAR Dokuma Kayışlar: Dokuma kayışın her iki ucunun elektronik eşya ya da diğer küçük cihazlara ve yatay yüzeylere ya da duvara sabitlenmesinin belirli yöntemleri vardır. Bu yöntemlere göre kendinden yapışkanlı bant, cırt bant ya da vida kullanımı gerekebilir. Bazı kayışların üzerinde uzunluklarını ayarlamak ve gerektiğinde cihazı kaldırıp, tekrar yerine sabitleyebilmek için plastik tokalar bulunur. Elektronik- Elektrikli Cihazlar Dar Dokuma Kayışlar: Elektronik cihazların dokuma kemer kullanılarak duvara ve/veya yatay bir yüzeye sabitlenmesi deprem sırasında bu cihazların kayma riskini azaltabilir. Televizyonlar, bilgisayar ekranı, küçük ofis makinaları, küçük fotokopi makinaları, küçük laboratuvar aletleri dar dokuma kayışlar ile sabitlenebilir. BEYAZ EŞYALAR – GENİŞ DOKUMA KAYIŞLAR Geniş dokuma kayışların kullanım alanları:
ELEKTRONİK- ELEKTRİKLİ CİHAZLAR -PLASTİK KLİPSLİ ŞERİT Plastik klipsli şeritler cihazlara ve yatay yüzeylere (masa, sıra, tezgah) kendinden yapışkanlı bantlar ya da vidalar ile tutturulur. Klipslerin içinden plastik ya da dokuma şeritler geçirilerek, sabitleyiciler ile birleştirilir. Klipsler kolaylıkla açılıp kapandığından gerektiğinde cihazların kaldırılıp, tekrar yerine sabitlenebilmesini sağlar. Uygulama Alanları: Küçük ve ortaboy elektronik eşyalar, elektrikli cihazlar. Tezgah üstü cihazlar. Mini buzdolabı ve derin dondurucular. Tezgah üstü laboratuvar aletleri.
AYDINLATMA ELEMANLARI - PLASTİK KLİPSLİ ŞERİT Bir ofiste plastik klipsli şeritler kullanılarak sabitlenen bilgisayar kasası. Bir deprem sırasında ev, okul, işyeri ve kamu alanlarında bulunan sabitlenmemiş aydınlatma elemanları düşebilirler. ELEKTRONİK- ELEKTRİKLİ CİHAZLAR – KAYDIRMAZ ÖRTÜLER Kaydırmaz plastik örtüler genellikle önceden kesilmiş kareler ya da rulolar halinde, büyük marketler, yapı-marketler ve tekne malzemeleri satan dükkanlarda satılırlar. Bu malzemeler, dolap içlerindeki nesnelerin kayma olasılığını azaltmak için de kullanılabilirler. Uygulama Alanları:
ASILAN EŞYALAR - KANCA VİDALAR
• Büyüklükteki tablolar. • Tavana asılı bitkiler. • Avizeler. • Aynalar • Duvar saatleri.
MUTFAK, GARDROP DOLAP VE ÇEKMECELERİ MEKANİK DOLAP KİLİTLERİ ve ÇOCUK GÜVENLİK KİLİTLERİ
• Mutfak çekmeceleri • Mutfak dolap kapakları • Elbise dolabı kapakları • Büfelerin kapakları • Buzdolabı kapağı
DEPREM MUMU: Kırtasiyelerde satılan tekrar kullanılabilir macunumsu yapıştırıcılar veya müze mumu gibi ürünler, deprem sırasında eşyaların kaymasını önleyebilir. Ancak bazı ürünler kullanıldıkları yüzeyde iz bırakabilir ya da duvardaki boyanın kalkmasına neden olabilir. Bu yüzden kullanımdan önce göze çarpmayan bir yerde denenmelidir. Kullanım Alanları:
RAFLAR ÇEŞİTLİ GERGİLER: DOKUMA, ÇELİK GERGİ, ÇITA, ZİNCİR Her rafın ortasına takılıp çıkarılabilen ahşap ya da metal çıta yerleştirilebilir. Her rafın önüne belli bir yükseklikte metal, plexiglas ya da ahşaptan engeller vidalanabilir. Rafların önüne elastik bant ya da tel de eklenebilir. Küçük nesneler ve şişeler, birbirlerine çarpmayacak ve devrilmeyecek şekilde, kutuların içine yerleştirilebilir. Ağır veya tehlikeli nesnelerin alt raflara yerleştirilmesi gerekir. Not: Raftaki nesne ne kadar yüksekse, engel de o kadar yüksek olmalıdır. Engel sisteminde ek önlem olarak, rafların önüne, nesnelerin 2/3 yüksekliğine denk gelecek şekilde ağırlık çekebilen elastik bant ya da metal tel takılabilir. Sabitlenmemiş ağır nesnelerin, evdeki en kısa boylu kişinin boyundan aşağıda kalacak şekilde yerleştirilmesine dikkat edin. TÜPLER, ISITICILAR ÇEŞİTLİ GERGİLER Servis kapılarının yanına, boş tüplerin doldurulmayı beklerken uygun şekilde korunacakları ve sabitlenecekleri, bir yer oluşturulabilir. Aynı yer, kullanılmayan dolu tüpler için de kullanılabilir. Bu şekilde dolu ve boş tüplerin korunması ve deprem sırasında ana çıkış kapılarından uzakta olması sağlanabilir. Kullanılırken hareket ettirilmesi gereken tüpler, çalışırken emniyete alınabilecek şekilde, tekerlekli arabaya ya da başka bir mekanizmaya sabitlenebilir. Birden fazla tüp söz konusu ise daha güçlü gereçler ve duvar desteği gerekir. Böyle bir durumda bir mühendisin danışmanlığına başvurulması önerilir. KÜÇÜK MASA ÜSTÜ ESYALAR METAL L-PROFİL Boy halinde bulunabilen metal L profiller, genellikle alüminyum veya çelikten üretilir. Nalbur ve büyük yapı marketlerde bulunabilir. Bu profiller, istenilen boyda kestirilebilir. L profillerin kullanım alanları:
CAM MOBİLYALAR, PENCERELER: DAYANIKLI CAMLAR, GÜVENLİK FİLMLERİ CAMLAR Alışveriş merkezleri, havaalanları, hastaneler, tiyatrolar, okullar ve ibadet mekanları gibi kalabalık ortak kullanım alanlarındaki cam, camlı malzemelerin bulunduğu ortamlarda, insanların zarar görmemesi için önlem alınması çok önemlidir. Alınabilecek bazı önlemler şunlardır: Mobilyaların yerlerin değiştirilmesi ve uzun kalın perdelerin kullanılması. Mobilyaların üretiminde kullanılan cam türleri arasında çeşitli farklar vardır. Bunlar içinde temperli veya laminasyonlu cam kullanılmış olan mobilyalar daha güvenlidir. Cam dayanıklılık kazandırmak için bir dizi ısıtma ve soğutma işlemlerinden geçirilir. Bu nedenle temperli cam normal cam gibi kolay kırılmaz. Kırıldığında da daha güvenli küçük küresel parçalara ayrılır. Camlı mobilya alırken, hangi tür cam kullanıldığına dikkat ederek mobilyanızı seçiniz. 1.Laminasyonlu cam kullanılması: İki cam plaka arasına sıkıştırılmış özel plastik tabakadan oluşur. Bu film tabakası kırıldığında camı olduğu yerde ve şekilde tutmaya yarar 2. Temperli cam kullanılması: Cam dayanıklılık kazandırmak için bir dizi ısıtma ve soğutma işlemlerinden geçirilir. Bu nedenle temperli cam normal cam gibi kolay kırılmaz. Kırıldığında da daha güvenli küçük küresel parçalara ayrılır. 3.Güvenlik filmlerinin uygulanması: Herhangi bir yöntemle güçlendirilmemiş camlar, profesyonel bir kişi tarafından koruyucu bir güvenlik filmi ile kaplanabilirler. Bu şeffaf film tabakası, kırıldığında küçük ve keskin parçalara ayrılmasını engelleyecek şekilde camın tüm yüzeyini kaplar. Mağaza vitrinlerinde ve cam kapılarda kullanıldığında, kırılan camı tek parça halinde ve yerinde tutacağından kontrolsüz girişleri de engelleyecektir. Güvenlik filmleri cam üzerine uygulandığında tamamen şeffaf olduğundan, kapı ve pencerelerin iç yüzeylerinde olduğu kadar, mobilyaların cam kapaklarında ve büyük boyuttaki aynalarda da kullanılabilir.
Bütün zehirli ve tehlikeli maddelerin kapalı, sağlam kutular içinde, depremde dökülmeyecek şekilde tutulmalarına dikkat edin. YANICI SIVILAR: S.İ.Y.A. kurallarını hatırlayın. Sınırlayın: Sınırlı miktarda bulundurun; İzole edin: Kapalı saklama kaplarında tutun. Bu kapları da kapalı dolaplarda tutun; Yok edin: İşinize yaramayacak maddeleri uygun şekilde yok edin; Yüklə 0,85 Mb. Dostları ilə paylaş:
|