Ünye ticaret borsasi- ünye iSTİhdam ve sosyo-ekonomik yapi raporu

İlçemizde daha önce Bayramca mahallesinde temeli atılan ve kaderine terk edilen bir yüzme havuzu mevcuttur. Olimpik yüzme havuzu her mevsim kullanılabilecek olması nedeniyle hem kent yaşamına olumlu katkı sağlayacak hem de ilçe turizm’ine önemli katkı sağlayacaktır.

5. Ünye Turizm Eğitim Merkezi:

Turizm Bakanlığı Eğitim Genel Müdürlüğü’ne bağlı Turizm Eğitim Merkezleri ülkemizde turizm potansiyelinin yoğun olduğu yerler başta olmak üzere 13 yerde konuşlandırılmış olup bölgeye en yakın TUREM Trabzon Vakfıkebir’de hizmet vermektedir. Turizm büyük ölçüde hizmet ağırlıklı bir sektör olup bu alanda yetişmiş eleman en az diğer imkanlar kadar önem taşımaktadır. Böyle bir merkezin Ünye’ye kurulmak istenmesi durumunda yukarıda adı geçen Çınarsuyu Orman İş Eğitim Kampı’nın bu amaçla tahsisi düşünülmektedir.

6. Süleyman Paşa Sarayı:

Osmanlı mimarisinin en önemli eserlerinden biri olarak kabul edilen bu sarayın aslına uygun olarak surların içinde yeniden yapılarak Ünye ilçesi için kültür sarayı olarak Tefriş edilmesi ve bir etnografya müzesi olarak kullanılması Ünye ilçesine girdi sağlayacak diğer bir alternatif turizm projesi olarak düşünülmelidir.

Yukarıda anlatıldığı gibi turizme yönelik önemli olan potansiyeli Ünye’nin bu olanakların turizme açılması bakımından en büyük engeli ulaşım sorunudur. Toplamı 20km aşmayan bu yolların 2002 verilerine göre maliyeti bir trilyon yirmi üç milyar Lira’dır. 58.hükümet tarafından 1 yıllık acil eylem planında tüm yurtta 15.000km duble yol yapılması da düşünülmektedir. Yukarıda denildiği gibi Ünye Karadeniz bölgesinde serbest turizm bölgesi olabilecek en uygun yerdir. Diğer kent sorunları ile birlikte Turistik yerlere giden yol sorununda çözülmesi bu planda tamamlanması gereken en önemli aşamayı oluşturmaktır.

7. Yeşil Turizm: İç Karadeniz’ de yayla turizmi rally turizmi ve eko turizm düşünülebilecek projelerdir.

8. ULAŞIM

Ünye’nin turistik ve ticari olanaklarını geliştirebilmesi her şeyden çok ulaşım problemlerinin çözülmesine bağlıdır. Hatta denilebilir ki Ünye her iki alanda da zaten fazlası ile sahip olduğu olanakları ulaşım sorunları sebebiyle yeterince kullanamamaktadır. Bunun en önemli ve çarpıcı örneğini Ünye’nin sahip olduğu en önemli sanayi kuruluşlarından biri olan Ünye Çimento’nun ihracat aşamasında Ünye Limanı’nın yetersizliği nedeniyle yaşadığı sorunlar oluşturmaktadır. Temelini Ünye Limanı’nın yetersizliğinin teşkil ettiği ve Ünye ihracatçısını küçük tonajlı, dolayısıyla yüksek navlun ücretli ulaşıma mahkum kılan bu sorun tesisin dünya ile rekabet şansını büyük ölçüde zayıflatmakta ve böylece Ünye’de bu konuda yapılacak yeni yatırımların ve dolayısıyla artacak istihdamın önünü tıkamaktır. Ünye çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. olarak mevcut Ünye Limanı’nda derin sularda ikinci bir mendireğin inşası için, Tüm finansmanı şirketçe karşılanmak, kullanım ve işletme hakları şirkete ait olmak üzere planlama yapılmış ve resmi yerlere gerekli müracaatlar yapılmıştır.

Ünye Devlet Sahil Yolu, Samsun-Doğu Karadeniz sahil yolunun 35km’lik kısmında en yoğun trafik yüküne maruz kalınan ve günde ortalama 10.059 aracın geçtiği, insan sağlığı ve can güvenliği açısından olumsuz etkileri olan ve ihtiyaca tam cevap veremeyen bir yoldur. Yolun neden olduğu ve ilçenin turistik yönünü de olumsuz etkileyen etmenler 15 km’lik çevre yolunun tamamlanması ile ortadan kaldırılabilecektir.

Karadeniz Bölgesi İç Anadolu’ya bağlayan en kısa yol olan ve tarihi ipek yolu güzergahındaki Ünye-Niksar karayolu şu an içi dar ve bozuktur, bu nedenle çok az kullanılmaktadır.

Ünye-Niksar karayolu 58.hükümetin 15.000 km’lik duble karayolu projesi kapsamında ele alınarak ihtiyaca cevap verebilecek konuma getirilmelidir. Ünye limanında yapılacak iyileştirmelerle birlikte düşünüldüğünde geçmişte Karadeniz bölgesinin en önemli ticaret merkezlerinden biri olan Ünye Ünye-Niksar karayolunun da duble yol haline getirilmesi ile eski statüsüne yeniden kavuşacaktır.

Ünye’nin demiryolları ile çevre illere özellikle İç Anadolu’ya bağlanmasında ise biri daha önce sunulan iki alternatif mevcuttur. Bunlardan ilki Ünye’den Çarşamba’ya kadar gelen demiryolu esas alınarak Samsun’a oradan da İç Anadolu’ya bağlanmasıdır. Ancak bu proje Samsun’da liman olması dolayısıyla Ünye’ye getirinin yeterince olamayacağı eleştirini almaktadır. Buna alternatif olarak getirilen demiryolu projesinde ise Ünye’nin Turhal üzerinden döşenecek bir demir yolu ile İç Anadolu’ya bağlanmasıdır. Cevizdere vadisi izlenerek, Pursak’ tan tünele Tifi ırmağı ile, kenarına ve Meyvalı’ya, oradan da Ceyhanlı-Erbaa üzerinden Turhal’a döşenecek demiryolu ile, Turhal ve çevresinin Tuğla, kiremit, sebze ve meyve gibi ihraç ürünleri Ünye limanına taşınabilir ve bunun Ünye’ye getirisi Çarşamba hattı kullanılarak yapılan taşımacılıktan çok daha fazla olabilir.

Mevcut hava alanı pistinin de özel küçük uçakları alabilecek hale getirilmesi gerekmektedir.

9-Enerji ve Barajlar

Her geçen gün nüfusu hızla artan Ünye’nin içme suyu ihtiyacı Cevizdere ve Curi havzalarındaki su kuyularından karşılanmaktadır. Bu kuyulardaki su rezervleri yıldan yıla azalırken, temin edilen suyun da maliyeti yükselmektedir. Bu şekilde devam ettiği taktirde, yaz aylarında nüfusu 100 bin’i aşan Ünye’de en geç 5-6 yıl sonra su konusunda büyük sıkıntıların yaşanması kaçınılmaz olacaktır.

1970’li yılların sonunda Japon uzmanlar tarafından Cevizdere ırmağı üzerinde yapılan incelemeler sonucunda enerji üretimi amaçlı 4 adet baraj, 1 regülatör, 5 HES kurulabileceği sonucuna varılmıştır. O günün koşullarında yapımı ekonomik bulunmayan barajlardan en az bir tanesinin yapımı su üretiminde artan maliyet de göz önünde bulundurularak mutlaka yapılmalı ve Ünye’nin hayati öneme sahip olan su ihtiyacı karşılanmalıdır.

İnsan Kaynakları ve İstihdam Çalışmaları

1. 
   Nitelikli İşgücü Oluşturma
   

1. 
   Mesleki Eğitim ve İstihdam İlişkisi
   

Milli Eğitim Bakanlığı ana hizmet birimleri içinde Mesleki ve teknik eğitimden sorumlu; Erkek Teknik Öğretim Genel Müdürlüğü, Kız Teknik Öğretim Genel Müdürlüğü, Ticaret Turizm Öğretimi Genel Müdürlüğü, Çıraklık ve Yaygın Eğitim Genel Müdürlüğü olmak üzere dört ayrı birim bulunmakta ve bu birimlere bağlı olarak çeşitli eğitim kurumları Ünye’de hizmet vermektedir.

1.2.1.2. İş ve Meslek Danışmanlığı

İşsizliğin doğurduğu, negatif atmosferi engellemek için hale hazır atıl durumda bulunan işgücünü iş ve meslek danışmanlığı (bireysel Danışmanlık) yardımıyla yeni ve doğru iş alanlarına yönlendirmek, bu yolla çoklu beceriye sahip, ekip çalışmasına yatkın, yaratıcı, değişime ve teknolojiye uyum sağlayabilen iyi iletişim kurabilen işgücünün oluşması hedeflenmektedir. Bunun içinde meslek danışmanlığı daha da önem kazanmaktadır.

İş Danışmanlığı sürecinde ise istihdam hizmetleri arasında yöredeki işgücü piyasası hakkında bilgilendirmeler yer almaktadır. Bu çerçevede kişiler yörede istihdam olanağı yüksek olan sektörler; yeni iş alanları, işgücü piyasasındaki eğilimler ve arz- talep ilişkileri v.b. gibi konular hakkında bilgilendirilerek meslek kariyerine ilişkin daha sağlıklı kararlar vermeleri hedeflenmektedir.

Bu danışmanlıkları işlemesi halinde;

• 
  Meslek edinme aşamasında olan kişilerin daha iyi tanımalarına, meslekler ve eğitim yerleriyle ilgili bilgi edinmelerine, edindikleri bilgileri değerlendirmelerine yardımcı olunmakta,
  
• 
  Okullar ziyaret edilerek ilköğretim son sınıfları ağırlıklı olmak üzere okullarda danışmanlık hizmetleri için ayrılan yer ve zamanda meslek seçiminin önemi anlatılmaktadır. Ayrıca ;
  
• 
  İş arama becerilerinin artırılması,
  
• 
  Özgeçmiş hazırlama,
  
• 
  İş başvuruları ve Başvuru formlarının doldurulmasında dikkat edilecek hususlar,
  
• 
  İş görüşmesi becerilerinin kazandırılması gibi konularda danışmanlık desteği sağlanmaktadır.
  

İşgücü Piyasasının İzlenmesine ve İlin İstihdam Politikalarına Yönelik Öneriler

• 
  İşgücü piyasası bilgileri toplanıp değerlendirilmeli ve kamu ve özel sektörün bilgi akışıyla birlikte eşgüdümlü çalışmaları sağlanmalı,
  
• 
  İşgücü piyasasındaki işsizlerin işe ( niteliğe ) kavuşturulabilmesi için meslek ve deneyim kazandırma kursları ( işgücü yetiştirme kursları ) düzenlenmeli,
  
• 
  Kendi hesabına çalışmak isteyenlerin ihtiyaçlarını karşılayabilecek beceri kazandırma kursları düzenlenmeli,
  
• 
  İl düzeyinde işverenle işbirliği ve istihdamı artırıcı problemlerin üzerine gidilmesi için eğitim programları düzenlenmeli, belirli periyotlarla işverenlere değişik konularda anketler yapılmalı,
  
• 
  İşverenlere çalıştırdıkları işçilerin kotasının üzerinde çalışanlara daha fazla kişi çalıştırılması amacıyla il ve ülke genelinde sübvansiyonlar verilmesi için politikaların oluşturulması sağlanmalı,
  
• 
  Çalışanlarla işverenler arasında işbirliğinin özendirilmesi, işverenlerin çalışanlarının deneyim ve performansını artırıcı girişimlerde bulunabilmesi için valilik düzeyinde teşvik edilmeli, işverenlere ( Plaket, Onur Belgesi v.b gibi .) ödüller verilmeli,
  
• 
  İl bazında yatırım ve teşvik belgesi alan veya yatırım yapan işverenler araştırılmalı, miktarı, niteliğinin nereye ve hangi sektöre yapıldığı veya yapılacağının belirlenmesi, ne türden iş olanaklarının doğacağı, bu iş olanaklarının düzeyinin ne olacağı, hangi deneyim ve becerilere sahip kişilere ihtiyaç duyulacağı gibi konular hakkında bilgi edinilmeli,
  
• 
  İl düzeyinde, düzenlenen işveren anketleri sonucunda hangi türde teknolojiyi veya teknolojilerin üretime sokulduğu işgücü piyasasında ortaya çıkması muhtemel olan işsizlerin niteliklerini aynı zamanda hangi nitelik ve becerilerin ön plana çıkmakta olduğu tespit edilmeli,
  
• 
  Ayrıca, işverenlerin işyerlerinde nasıl bir personel politikası uyguladıkları veya ne türden personel politikalarının uygulamaya koyacaklarının araştırılması,
  
• 
  İstidam ve insan kaynakları açısından il düzeyinde eğitim kurumlarının ve bu kurumlara devam eden öğrenci sayısı, bu öğrencilerin cinsiyetleri, mesleki ve teknik eğitim kurumlarında verilen formasyonu nitelikleri, bu formasyonun ne türden bilgi ve becerilerin kazanılmasına imkan verildiğine ilişkin veriler elde edilmeli,
  
• 
  İşsizlere iş arama becerileri konularında danışmanlık hizmeti sağlanmalı
  
• 
  İşçilere iş yerlerinde daha çok sorumluluk verilerek işçinin faaliyet alanları geniş tutulması,
  
• 
  Yarı zamanlı çalışma biçimleri oluşturulmalı ve işgücünün önemli bir kısmı bu türden işlerde istidam edilmeli,
  
• 
  İnformal sektörün dışlanması sağlanmalıdır.
  

1.2.2. İstihdama Yönelik Çalışmalar

1. 
   Bürokratik Engeller
   

Teşebbüs azmini kıran, yatırım, üretim ve istihdamı zayıflatan bürokratik engellerden biran önce kurtulmamız, “minimum bürokrasi” ilkesini hayata geçirebilmemize bağlıdır. 4884 sayılı yasa ile yeni iş yeri kurulum bildirimlerinin Ticaret Sicili Memurluğu’na bırakılmış olmasıyla girişimcilik ile istihdamın önündeki bürokratik engeller kısmen de olsa kaldırılmış olsa da sağlıklı bir istihdam politikasının işleyebilmesi için Türkiye’de olmazsa olmazlar vardır;

1. 
   Makroekonomik istikrarın sağlanması,
   
2. 
   Ekonomideki kayıt dışı faaliyetin büyük ölçüde azaltılması,
   
3. 
   Enerji ve telekomünikasyon sektörlerinin serbestleşmesinin mutlaka güçlü bir idari ve hukuki düzenleme yapısı çerçevesinde gerçekleştirilmesi ile ana girdi maliyetlerinin düşürülmesidir.
   

İşgücü maliyetlerini düşürmek şarttır. Bu durumu düzeltmek için işgücü maliyetlerini düşürecek yeni tedbirler almak bir mecburiyettir. Örneğin;

• 
  SGK primine esas alınan taban ücretin asgari ücret üzerinden tespit edilmesi ülkemizde kayıt dışı istihdamı teşvik ettiği gibi SGK primleri tahsilatını da azaltmaktadır.
  
• 
  Sosyal güvenlik sisteminin açıkları çığ gibi büyümektedir. Sosyal güvenlik kurumlarına yapılacak transferlerin yüksek meblağları biliniyor. Şimdi Teşvik Uygulama Genel Müdürlüğü yapılan yatırımlarda bir kişiye istihdam yaratmanın bedelini çok yüksek olduğu görülmektedir. İstihdamın mutlak surette bugün için de hem işini kaybetmiş istihdama hem de yeni gelen nüfusa istihdam yaratılması için mutlaka teşvik edilmesi lazımdır.
  
• 
  Çalışma Bakanlığımızın işgücünün kalitesini ve verimliliğini yükseltecek eğitim programlarını yaygınlaştırmasını ve bu konuda Milli Eğitim Bakanlığı’yla yoğun bir yakın ilişki içine girmesi gerekmektedir.
  

Ayrıca girişimciliğin desteklenmesi, yatırım ve istihdam olanaklarının artırılması için enerji vb gibi temel girdiler olarak değerlendirilen faktörlerin maliyetlerinin düşürülmesi büyüme açısından hayati önem taşımaktadır. İşyerlerinin enerji girdilerine uygulanan vergileri önemli oranda oranında indirilmeli, yeni istihdama yönelik düşük faizli kredi kullanma imkanı tanınmalı,  bir yıl içerisinde işçi sayısını belli oranda artıran işyerlerinin, ilave istihdamdan kaynaklanan yükleri bir dönem ertelenmeli, KOSGEB Destekleri ve Banka kredilerinde bu işyerlerine öncelik tanınmalıdır.

2. 
   Teşvik Sistemi
   

KOSGEB’ce Sağlanan Teşvikler

• 
  Danışmanlık Desteği
  
• 
  CE İşaretlemesine İlişkin Test ve Genel Test/Analiz Destekleri
  
• 
  Teknoloji Araştırma ve Geliştirme Desteği
  
• 
  Bilgi Ağları ve E-İş Desteği
  
• 
  Yerel Ekonomik Araştırma Desteği
  
• 
  Ortak Kullanım Amaçlı Makine - Teçhizat Desteği
  
• 
  Eğitim Destekleri
  
• 
  Yurtdışı Pazar Araştırma Desteği
  
• 
  İhracat Amaçlı Yurtdışı İş Gezisi (İYİG) Programı Katılım Desteği
  
• 
  Milli Katılım Düzeyindeki Yurtdışı Fuarlara Katılım Desteği
  
• 
  Milli Katılım Dışındaki Yurtdışı Fuarlara Katılım Desteği
  
• 
  Yurtdışı Daimi Sergi (Show-Room) Katılım Desteği
  
• 
  Yurtiçi Uluslararası Sanayi İhtisas Fuarlarına Katılım Desteği
  
• 
  Yurtiçi KOSGEB Bölgesel Fuarlarına Katılım Desteği
  
• 
  İhracata Yönlendirme Desteği
  
• 
  Marka Oluşturma Ve Tanıtım Desteği
  
• 
  İş Geliştirme Merkezi Desteği
  
• 
  Yeni Girişimci Desteği
  
• 
  Nitelikli Eleman İstihdamı Desteği
  
• 
  Bilgisayar Yazılımı Desteği
  
• 
  Patent, Faydalı Model, Endüstriyel Tasarım Desteği
  
• 
  Altyapı ve Üstyapı Proje Desteği
  
• 
  Küçük Ölçekli İş Kurma Danışmanlık Desteği
  

İş Kurumunca Sağlanan Teşvikler

• 
  İşsizlik Sigortası Ödeneği
  
• 
  İşgücü Geliştirme Kurs Desteği
  
• 
  İşgücü Yetiştirme Kurs Desteği
  
• 
  İş Edindirme Desteği
  
• 
  Toplum Yararına Çalıştırma Programı Bağlamında Sağlanan Destekler
  
• 
  Özelleştirme Sonucu Destek Projesi
  

Ünye Turizmine Katkı Yapabilecek Çalışmalar

2. 
   Kent İçin Yapılabilecek Turizm Etkinlikleri
   
3. 
   Kente yakışır yol, sokak, işaretleme, yaya geçidi, trafik işareti, vatandaşın yaya geçidini kullanması için gerekli düzenlemeler, dolmuş duraklarının yeniden düzenlenmesi
   
4. 
   Gündüz seyyar satıcıların gelişi güzel dolaşımının engellenmesi
   
5. 
   Özellikle ana caddelerdeki ikinci sıra araba parklarının sonlandırılması
   
6. 
   Kaldırım işgallerinin önlenmesi
   
7. 
   Uluslar arası Halk Dansları gibi etkinliklerin sayısının artırılması ve yenilerinin eklenmesi, Tiyatro Şenlikleri, Karikatür Yarışmaları, Kültür-Sinema Günleri
   

3.2.3. Değerlendirme

Ünye, turizm yönünden en geniş olanaklara sahip ilçedir.

SONUÇ

Ünye ve çevresinin kalkınmasının ve çekim merkezi olmasının önündeki belli başlı sorunların aşılabilmesi, her ne kadar kamu hizmeti yapmakla yükümlü devletin sorumluluk alanına girse de sivil girişimlere ve dayanışma örneklerine ihtiyaç bulunmaktadır. Yukarıda üzerinde durulan yerel sorunların üstesinden gelinebilmesinin yolu; merkezi birimlere sağlıklı bilgiler iletilmesinden geçmektedir. Bu rapor bilgilendirme süresince katkı koymayı amaçlamıştır. Benzer çalışmaların yeni gelişmeler de göz önünde tutularak sürekli bir hale getirilmesi karar alma süreçlerinin daha etkin işlenmesini sağlayacaktır. Eylül 2013

Rapor Ekibi

Mehmet GÜR Ebru AYATA Sema KURT

Genel Sekreter Kimya Müh. Ziraat Müh.