Wiley finance
Yüklə 2 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Şəkil 6.5 Mükafat satıcı opsionu
- Satıcı opsionu
- Şəkil 6.6 Mükafat satıcı opsionu
- Şəkil 6.7 Svopda ödəniş axınları
- Birja ticarəti Banklar birja ticarəti
- Şəkil 6.8 Risk və mükafatın arasındakı münasibət
- Fundamental Birja Ticarəti Mövqeləri Maliyyə bazarlarında mövqe
- Şəkil 6.9 Uzun və qısa mövqelərin riskləri və mükafatları
- Satıcı-Alıcı Qiymətləri Arasında Fərq
- Birja və Birjadan-Kənar Bazarlar
Alıcı opsionu onu alana opsionu satandan müəyyən vaxtda (son tarix) müəyyən qiymətə maliyyə alətini satın almaq hüququ verir və bu öhdəlik xarakter daşımır. MİSAL Birjada BankDelta martın 31-i olan son tarixdə hər səhmə görə 35 avro qiymətinə Acme İnc.-in 40,000 səhmini almaq üçün alıcı opsionu alır. Bu opsion BankDeltaya GammaBank tərəfindən satılır. Bu BankDeltaya GammaBankdan hər səhmə görə 35 avro ödəməklə Acme İnc.-in səhmlərini almaq hüququ verir. GammaBank səhmləri BankDeltaya həmin qiymətə satmalıdır; əvəzində, GammaBank BankDeltadan 1 avro miqdarında premium alır. Səhmlərin qiyməti 35 avro-dan aşağı olduğu müddətcə BankDelta bu opsiondan istifadə edərək səhmləri almayacaq, çünki o həmin səhmləri açıq bazardan daha aşağı bir qiymətə almaq imkanında olacaq. Səhmlərin qiyməti 35 avro-dan yuxarı qalxan kimi, BankDeltanın bu opsiondan istifadə edərək GammaBankdan 35 avroya həmin səhmləri alması məntiqidir. Əgər müddətin sonunda səhmlərin qiyməti 40 avro-dursa, BankDelta hər səhmə görə 5 avro və ya ümumiyyətlə 200000 avro-çıxılsın premium əldə edir. Bu mənfəət həm də bu opsionu BankDeltaya satmış GammaBankın itirdiyi məbləği göstərir. Başqa sözlə, alıcı opsionun alıcısı nə qədər qazansa, satıcı bir o qədər uduzur və qazanc və itkilər bir-birini tamamlayır. Alıcı opsionunda uzun müddətin mükafatı Şəkil 6.5-də təsvir olunur. Acme İnc. şirkətinin səhmlərinin qiyməti artdıqca, satıcı opsionun dəyəri də bir o qədər artır.
2 15 10
0 -5 ___________________________________________________________ 15 25 35 45 55 Səhmin Qiyməti – Acme İnc, AVRO ilə - Satıcı opsionu alıcıya opsionun satıcısına müəyyən olunmuş vaxtda (son tarix) müəyyən olunmuş qiymətə maliyyə alətini satmaq hüququ verir və bu öhdəlik xarakteri daşımır.
Birjada GammaBank martın 31-nə qədər Acme İnc. şirkətinin səhmlərinin hər birini 35 avroya satmaq üzrə satıcı opsionu alır. Bu satıcı opsionu GammaBanka BankVega tərəfindən satılır. Bu GammaBanka Acme İnc.-in səhmlərini hər səhmə görə 35 avro-ya satmaq hüququ verir ki, o da səhmləri həmin qiymətə almağa məcbur olur. Əvəzində, BankVega GammaBank-dan 1 avro premium alır. Səhmlərin qiyməti hər səhmə görə 35 avro-dan yüksək olduqca, GammaBank bu opsiondan istifadə edərək səhmləri almaq opsionundan istifadə etməyəcək, çünki o həmin səhmləri daha yüksək qiymətə sata bilər. Səhmlərin qiyməti 35 avro-dan aşağı düşən kimi, GammaBankın opsiondan istifadə edərək səhmlərini BankVegaya 35 avroya satması ağlabatandır. Əgər səhmlərin qiyməti sonda 25 avrodursa, bu opsiondan istifadə etmək GammaBank üçün mənfəətlidir. Mənfəət hər səhmə görə 10 avro və ya 100000 avrodur ki, bu da GammaBank tərəfindən BankVegaya ödənən premiumdan aşağıdır. Bu mənfəət həmçinin BankVeganın itirdiyi məbləği göstərir, hansı ki, səhmlərin açıq bazarda daha ucuz qiymətə olmasına baxmayaraq, hər bir 35 avrodan 10,000 Acme İnc. səhmini almağa məcbur olmuşdur. Başqa sözlə, satıcı opsionunun alıcısı nə qədər qazansa, satıcısı bir o qədər uduzur və qazanclar və itkilər bir-birini tamamlayır. Bu sövdələşmənin mükafatı aşağıda Şəkil 6.6-da təsvir olunur. Acme İnc. səhmlərinin qiyməti azaldıqca, satıcı opsionun dəyəri artır.
Satıcı Opsionun Dəyəri – Acme İnc, avro ilə 2  0
15 10 5 0 -5 ___________________________________________________________ 15 25 35 45 55 Səhmin Qiyməti – Acme İnc, avro ilə
MİSAL Acme İnc. GammaBankdan iki illik 10 milyon avro alır və LIBOR + 150 bn əsasında hər üç ayda müəyyən olunan dəyişən faiz dərəcəsi ilə ödəniş edəcəyinə razılıq verir. Bundan az sonra, şirkət növbəti iki il müddətində faiz dərəcələrinin qalxacağını düşünür və qərara gəlir ki, sabit bir dərəcə üzrə razılığa gəlmək ən yaxşı yoldur. Bununla belə, GammaBank dəyişən dərəcəli krediti sabit dərəcəli kreditə dəyişdirmək istəmir. Acme İnc. AlphaBankla faiz dərəcəsi svopuna girməklə bu işi yoluna qoya bilər. Acme İnc. AlphaBanka onun GammaBanka hər üç aydan bir 5% sabit dərəcə ödəməyə razılaşır, olan borcunun əsas məbləği, yəni 10 milyon avro, ilə eyni məbləğdə hesablanaraq. Əvəzində, AlphaBank hər üç aydan bir LIBOR dərəcəsi ilə müəyyən olunan dəyişkən faiz dərəcəsini Acme İnc.-ə ödəməyə razılaşır. Şəkil 6.7 bu sövdələşmədə iştirak edən qurum arasında axınların istiqamətini göstərir:
AlphaBank və Acme İnc. arasında əldə ələ keçən ödəniş LIBOR və kreditə görə 5% sabit faiz dərəcəsinin arasındakı fərqi əks etdirir. Acme indi GammaBanka hər üç aydan bir LIBOR+250 bn dərəcəsi ilə müəyyən olunan dəyişən faiz ödənişi edir, amma özünün AlphaBank ilə svopundan eyni LIBOR-la müəyyən olunmuş faiz axını əldə edir. Bu sövdələşmələrin nəticəsində Acme İnc. illik 7.50% dərəcəsini sabitləşdirmişdir. Şəkil 6.7 Svopda ödəniş axınları 
Yanvarın 1-də LIBOR 3.45%-dir; bu dəyişən dərəcəli kreditə görə faiz dərəcəsi növbəti üç ay üçün 3.45% = 2.50% və ya 5.95% olacaq.
Bu üç ödəniş axınının yekun təsiri belədir
Hər üç ay üçün bu yekun 187,500 avro ödəniş illik 750000 avroya və ya 10 milyon avroluq kreditin 7.5%-nə bərabərdir. Acme İnc. dəyişən dərəcəli krediti svop vasitəsilə sabit dərəcəli kreditə dəyişdirə bilmişdi və şirkət özünün faiz xərclərinin ətrafındakı qeyri-müəyyənliyi azalda bilmişdi. Hətta əgər LIBOR 5%-dən artıq olsa, Acme-nin ödəyəcəyi faiz dərəcəsi 7.50%-lə məhdudlaşacaq. Arzuolunmaz təsir riskini hecinq etmək, başqa sözlə, azaltmaq və ya ləğv etmək üçün maliyyə törəmə alətlərindən istifadə etmək olar. Misal üçün, əgər bank özünün ticarət porfelində böyük miqdarda istiqrazlara sahib olduğu üçün özünü fazi dərəcələrindəki artımdan qorumaq istəyirsə, o istiqraz qiymətlərindəki azalmaya qarşı hecin təyin etmək üçün portfelinin dəyərinə bərabər fyuçers müqaviləsi sata bilər. Hecinq-in başqa bir nümunəsi 6.4.5 Bölməsində göstəriləcək.
Banklar birja ticarəti əməliyyatları ilə məşğul olur və maliyyə alətləri alır və ya satırlar. Bəzi hallarda, birja ticarəti bankın müştərilərinin adından həyata keçirilir – burada bank vasitəçi və ya araçı kimi fəaliyyət göstərir – və bankın kapitalını birbaşa olaraq risk altına qoymur. Başqa hallarda, birja ticarəti bazar qiymətlərində əlverişli hərəkətlərdən qısa-müddətli mənfəət güdməklə banka xeyir gətirmək üçün edilir. Bu növ ticarət, xüsusi ticarət kimi tanınır, birbaşa olaraq bankın kapitalını riskə məruz qoyur. Birja alqı-satqısı riskdir: qiymətlər bankın gözlədiyi istiqamətdə hərəkət etməyə bilər və maliyyə alətlərinin dəyəri əlverişsiz şəkildə dəyişə bilər və banka zərər vura bilər. Bank qərar verməlidir ki, mənfəət əldə etmək üçün nə qədər risk götürə bilər, çox zaman bu bankın risk iştahası kimi tanınır. Adətən, daha yüksək risk daha yüksək gözlənilən qazanc deməkdir. Amma daha yüksək risk həmçinin o deməkdir ki, itkilərin olma ehtimalı da artır. Risk və qazancın arasındakı güzəşt hər hansı bir qurum üçün əsasdır. Bu münasibət Şəkil 6.8-də göstərilir.
___________________________________________________________ 
Maliyyə bazarlarında mövqe maliyyə alətinin mülkiyyət statusuna deyilir. İki əsas ticarət mövqeyi vardır: uzun və qısa mövqe. Uzun mövqenin sahibi maliyyə aləti alır və alətin qiyməti qalxarsa mənfəət əldə edir, alətin qiymətinin düşəcəyi halda isə zərərə düşür. MİSAL GammaBankın birja ticarəti şöbəsi xam neftin qiymətinin gələcəkdə hər barelə görə hazırkı qiymət olan 75 ABŞ dolları səviyyəsindən yuxarı qalxacağını gözləyirdi. Bu müsbət qiymət baxışından faydalanmaq üçün (qiymətin artımı) o hər barelə görə 75 ABŞ dolları olmaqla 500 xam neft fyuçers müqaviləsi aldı. Bir neçə həftədən sonra, xam neftin qiyməti hər barel üçün 95 ABŞ dollarına qalxdı. Əgər GammaBank indi ticarət sövdələşməsinə girərsə (öz mövqeyini satarsa), o müqavilələri hər barelə görə 95 ABŞ dollarına satar və hər barelə görə 20 ABŞ dolları mənfəət əldə edər. Bankın xam neft müqavilələrində uzun mövqeyi vardı və xam neftin qiymətinin artmasından mənfəət əldə etdi. Bununla belə, əgər qiymət hər barel üçün 65 ABŞ dollarına düşsəydi, bank hər müqaviləyə görə 10 ABŞ dolları itirərdi. Buna əks mövqe qısa mövqedir. Qısa mövqe terminin investor/ticarətçinin fyuçers müqavilələri yoxsa səhm, istiqraz və ya digər maliyyə alətləri ilə məşğul olmasından asılı olaraq 2 müxtəlif mənası var. Əmtəələrin fyuçers müqaviləsində qısa mövqenin sahibinin müqavilənin vaxtı başa çatanda əmtəəni çatdırmaq öhdəliyi daşıyır. Adətən əmtəələrin istehsalçıları əvvəlcədən əmtəənin qiymətini sabitləşdirmək üçün özlərinin gələcək məhsullarını əvvəlcədən satırlar. Əgər əmtəənin qiyməti azalarsa qısa mövqenin sahibi mənfəət əldə edəcək və ya qiymət qalxarsa ziyan görəcəkdir. Kapital bazarlarındakı investor şirkətin səhmləri dəyərindən bahalı olduğunu (yəni, çox yüksəkdir) və qiymətin yaxın gələcəkdə aşağı düşəcəyini düşünürsə, investor brokerdən səhmləri borc almaqla qısa mövqe yarada bilər və sonra səhmləri sata bilər. Gələcəkdə hansısa bir tarixdə investor bu səhmləri geri ala bilər və onları brokerə geri qaytara bilər. Əgər investor səhmləri onları almaq üçün olan xərcdən bahalı qiymətə satmışdırsa, o mənfəət əldə edir; əks təqdirdə zərər uğrayır. Bu istiqrazlara, fondlara və investorların satdıqları, amma sahib olmadıqları hər hansı digər maliyyə alətlərinə aiddir.
GammaBankın birja ticarəti şöbəsi qızılın qiymətinin gələcəkdə indiki hər unsiyasına görə 800 avro səviyyəsindən aşağı düşəcəyini gözləyirdi. Bu mənfi qiymət proqnozundan faydalanmaq üçün o bir neçə yüz qızıl fyuçers muqaviləsini hər unsiyasına görə 800 avroya satdı. Əgər GammaBank son tarixlərinə qədər bu fyuçers müqavilələrini qorusa, ondan satdıqları bir neçə yüz müqavilənin təmsil etdiyi miqdarda qızılı çatdırmaq tələb olunacaq. Bir neçə aydan sonra qızılın qiyməti hər unsiyasına görə 750 avroya düşdü. Əgər bank bu ticarətdən çıxsaydı və öz mövqeyini bağlasaydı, o eyni miqdarda müqaviləni hər unsiyasına görə 750 avroya almalı olardı. GammaBank qızıl fyuçers müqavilələrini onları satdığından daha ucuz qiymətə aldığı üçün, o hər unsiyaya görə 50 avro mənfəət əldə etmişdir. Bankın qızıl müqavilələrində qısa mövqeyi vardı və fyuçers müqaviləsinin əsaslandığı qızılın qiymətindəki azalmadan faydalandı. Bununla belə, əgər qızıl qiymətin hər unsiyasına görə 850 avroya qalxsaydı, GammaBank öz zərərini məhdudlaşdırmaq üçün həmin vaxt öz müqavilələrini satsaydı, həmin müqavilədən hər unsiyaya görə 50 avro itirmiş olardı. Aşağıdakı şəkil, Şəkil 6.9 mövqenin dəyəri və uzun və ya qısa mövqenin qiymət dəyişikliyi arasındakı münasibətin xülasəsini verir.
$10
$0 __________________________________________________________________ $50 $55 $60 $65 $70 $75 $80 $85 $90 $95 $100 -$5
$ $30 $10 $0 __________________________________________________________________ $750 $760 $770 $780 $790 $75 $800 $810 $820 $830 $840 850 -$10
Maliyyə alətlərini alarkən və satarkən, birja ticarəti ilə məşğul olanlar qiyməti maliyyə alətini almaq və ya satmaq istədikləri qiymətdə təyin edirlər. Alış qiyməti və satış qiyməti arasındakı fərq satıcı-alıcı qiymətləri fərqi adlanır. MİSAL GammaBankda bir ticarətçi Acme İnc.-in səhmini hər biri 10.15 avroda almağı təklif edir və başqa bir ticarətçi eyni səhmi hər biri 10.25 avrodan satmağı təklif edir. Satıcı-acılı Qiymətləri Fərqi 0.10 avrodur. Satıcı-alıcı qiymətləri fərqinin ölçüsü bazar likvidliyinin bir göstəricisidir: satıcı-alıcı fərqi nə qədər dar olsa, alıcılar və satıcılar maliyyə alətinə əsil bazar dəyərini qoymağa bir o qədər yaxın olarlar və bazada sövdələşmə həcmi və ya likvidlik bir o qədər çox olar. Bazar likvidliyi kimi tanınan likvidlik hər hansı bir bazarın çox vacib komponentidir və likvidlik bazar iştirakçılarının axtardıqları çox arzuolunan bir bazar xüsusiyyətidir.
Yuxarıdakının davamı olaraq, gözlənilməz bazar hadisələri Acme İnc. şirkətinə mənfi təsir göstərmişdir. Faktiki olaraq, bütün alıcılar Acme İnc. üzrə bazardan çıxmışlar və onun səhminə olan maraq qalmamışdır və nəticədə onun səhminin likvidliyinə və ya ona tələbat qalmamışdır. Aşağı likvidlik və alıcıların azlığı təklif qiymətinin 10.15 avrodan 9.75 avroya düşməsinə təkan vermişdir. Alıcı qiyməti eyni qalır, 10.25 avro; satıcı-alıcı qiymətləri fərqi 0.50 avroya çatmışdır. Qeyd etmək lazımdır ki, bazar likvidliyi əhəmiyyətli qiymət təsiri olmadan mövqeyə daxil olmaq və çıxmaq imkanına deyilir. Bu növ likvidlik bankların gündəlik olaraq idarə etməli olduqları likvidlikdən əsaslı şəkildə fərqlənir: tələbata uyğun olaraq əmanətçilərə ödəniş etmək qabiliyyəti (bax Fəsil 2).
Xarici valyuta müqavilələri, istiqrazlar, səhmlər, əmtəələr və törəmə alətlər kimi maliyyə alətləri ya birja adlanan tənzimlənən maliyyə bazarlarında, ya da birjadan-kənar bazarlarda alınıb-satılır. Birja elə bir mərkəzləşmiş bazardır ki, orada brokerlər və tacirlər görüşürlər və ya öz müştərilərinin adından, ya da öz hesablarına səhmlər, istiqrazlar, əmtəələr, opsionlar və fyuçerslər kimi standart maliyyə alətləri alıb-satırlar. Hər hansı bir maliyyə alətinin birjada alınıb satılması üçün, o həm birjanın tənzimləyicisi tərəfindən ona təyin olunmuş tənzimləmə tələblərini, həm də birjanın özünün təyin etdiyi tələbləri qarşılamalıdır. Misal üçün, bir çox səhm birjaları birjaya çıxarılmış şirkətə səhmdarların sayı, qazancın sabitliyi və şirkətin aktivlərinin ölçüsü barədə tələblər qoyurlar. Fyuçers birjaları birinci tənzimləmə orqanı tərəfindən təsdiqlənməli olan standart müqavilələri birjaya çıxarırlar. Müqavilənin tələblərinə hər hansı dəyişiklik də təsdiq olunmalıdır. Tarix boyunca birjalar alqı-satqının baş verdiyi “ticarət zalları” adlanan mərkəzi yerlərə malik olurdular. Amma, bir çox bazarlarda alqı-satqı zalları indi yalnız elektron alqı-satqı platformaları ilə əvəz olunur ki, burada da heç bir fiziki görüş yeri yoxdur və brokerlər bütün sövdələşmələri elektron şəkildə həyata keçirirlər, birjaları dəstəkləyən xüsusi qurulmuş kompüter sistemləri vasitəsilə (“ticarət platformaları”). Bu ticarət zallarında və ya bu elektron ticarət platformalarında brokerlər bir-biri ilə ünsiyyət qururlar, öz müştərilərinin – alıcılar və ya satıcılar – adından və ya öz hesablarına alətləri alırlar və satırlar (“alqı-satqı”). Brokerlərin icra etdikləri sövdələşmələr, ya öz müştərilərinin adından vasitəçilər kimi, ya da öz hesablarına, tərəfləri razılaşdırılmış şəkildə ticarət etməyə müqavilə ilə və hüquqi şəkildə bağlayır. Bundan əlavə, brokerlərin arasındakı bütün ticarət siyahıya alınır, qeyd olunur və birja tərəfindən nümayiş olunur. Ticarətin həm qiyməti, həm də həcmi əldə edilə bildiyi üçün və çox zaman ticarət zalında və ya elektron bazarlarda göstərildiyi üçün və elektron yolla qiymətin bildirilməsi xidmətləri vasitəsilə yayıldığı üçün, birjalar qiymət şəffaflığı yaradırlar, hansı ki, bazar iştirakçılarına sahib olduqları maliyyə alətlərini davamlı şəkildə qiymətləndirmək imkanı verir. Sövdələşmənin birjanın ticarət zalında və ya birjanın sahib olduğu elektron bazarda baş tutmasından asılı olmayaraq, sövdələşmənin tərəfləri razılaşdırılmış birja qaydalarına uyğun olaraq hərəkət edirlər ki, çox zaman öz ticarətlərini və sövdələşmələrini adətən birja ilə əlaqəli olan hesablaşmalar palatası vasitəsilə ödəməyi tələb edir. Çox zaman mərkəzi tərəfdaş kimi tanınan hesablaşmalar palatası hər bir satıcı üçün alıcı və hər bir alıcı üçün satıcı olur, ortasında sövdələşmənin tərəflərinin razılığa gəldiyi kimi ticarətin maliyyə fəaliyyətinə zamin durmaq üçün faktiki olaraq sövdələşmənin ortasında dayanır. Hər bir hesablaşmalar palatası və ya mərkəzi qarşı-tərəfin öz qaydaları, qanunları və adətləri olur, hansı ki, hesablaşmalar palatası və ya mərkəzi qarşı-tərəfin ödədiyi eyni birjada alınıb satılan maliyyə alətlərinin müxtəlif növləri üzrə fərqli ola bilər. Bununla belə, hesablaşma palatası adətən kredit dəstəyi mexanizmi təklif edir, hansılar ki, hesablaşma palatasının üzvləri tərəfindən dəstəklənir və əgər ticarətin qarşı tərəfi razılaşdırılmış şəkildə ticarəti həyata keçirə bilmirsə ticarətin tərəflərinin maliyyə kompensasiyası alacağını təmin etmək üçün bazar iştirakçıları üçün şəffafdır. Kredit dəstəyinin müxtəlif mənbələrinə sığorta və girov və ya marja daxildir ki, bunları hesablaşmalar palatasının üzvləri hesablaşmalar palatasında yerləşdirirlər. Hesablaşmalar palataları onların xidmətlərindən istifadə edən üzvlərinə girov və ya marja qoymağı tələb edirlər. (Qeyd etmək lazımdır ki, bütün brokerlər hesablaşmalar palatasının üzvləridir. Olmayanlar mikroavtobus hesabı deyilən hesabdan istifadə etməklə broker olan üzv vasitəsilə alqı-satqını həyata keçirirlər). Broker marja qoyduqda, o həm likvid olan, həm də aşağı qiymət dəyişkənliyi gətirən yüksək keyfiyyətli bir aləti hesablaşmalar palatasına verir və ya ötürür; adətən dövlət istiqrazlar, misal üçün, ABŞ Xəzinədarlıq istiqrazları və ya nağd pul əmanətləri məqbul marja forması ola bilər. Brokerlərin qoymalı olduqları tələb olunan marjanın məbləği (“marja tələbi”) brokerin birjada alıb satdığı müxtəlif alət növləri, alətin riski və ümumi ticarətin həcmi daxil olmaqla müxtəlif zəruri amillərə görə müəyyən olunur. Marjanın məbləği brokerin malik olduğu ticarəti və ya digər işləri əks etdirmək üçün ən azı gündəlik olaraq yenidən hesablanır və broker hesablaşmalar palatası ilə marja tələbini qorumalıdır. Əgər hesablaşmalar palatası brokerin qoyduğu marjanı qeyri-kafi hesab edərsə - brokerin alıb-satdığı və ya sahib olduğu alətlərdə əlverişsiz qiymət hərəkətlərinə görə və ya brokerin qoyduğu girovun dəyərində qəflətən, gözlənilməz və mühüm azalmaya görə - broker əlavə marja qoymalıdır ki, təmin edilmiş girov brokerin riskini əks etdirsin və hesablaşmalar palatasının minimum ümumi marja tələblərinə cavab versin. Brokerdən marja tələbini yerinə yetirmək üçün əlavə girov qoymaq tələb olunduqda, bu bildiriş əlavə marja tələbi adlanır. Broker birjada icra olunmuş ticarəti yerinə yetirə bilmədikdə, hər hansı bir səbəbə görə, hesablaşmalar palatası brokerin təqdim etdiyi girovu satır və onun satışından əldə etdiyi vəsaiti brokerin qarşı tərəfinə kompensasiya vermək üçün istifadə edir. Girovun olması və ona çıxış maliyyə alətlərinin alınmasında və satılmasında mövcud olan qarşı tərəfin kredit riskini əhəmiyyətli şəkildə azaldır. Bu kompensasiyanın necə ödənilməsi tərəflərin arasında alınıb satılan xüsusi maliyyə alətindən və hesablaşmalar palatasının qanunları, qaydaları və kommersiya müqavilələrindən asılıdır; ona bu ödənişin olmamasından mənfi şəkildə təsirlənmiş tərəfə birbaşa olaraq ödənilmiş müəyyən növ maliyyə kompensasiyası daxil ola bilər. Broker vasitəsilə müştərilər kimi sövdələşmə aparan alıcılar və satıcılar öz brokerlərinə girov təqdim etməlidirlər. Brokerin müştəriləri tərəfindən təqdim olunması tələb olunan ilkin marjanın miqdarı alınıb satılan maliyyə alətinin növü ilə müəyyən olunur. Müştərinin hesabında brokerə təqdim olunmuş marja birja və ya hesablaşmalar palatası tərəfindən müəyyən olunmuş minimum marja tələblərini ödəməlidir. Müştərinin razılaşdırılmış şəkildə sövdələşməni həyata keçirə bilməməsi və ya istəməməsi zamanı özlərini qorumaq üçün daha yüksək marja tələbi üzərində təkid edən brokerlər də olur. Çox zaman brokerin hesablaşmalar palatasına təqdim etdiyi marjanı dəstəkləmək üçün istifadə olunan marjalar brokerlərin müştəriləri tərəfindən təqdim olunan marjalardır. Bundan əlavə, müştərilər də hesablaşmalar palatası tərəfindən təyin olunan tələb olunan minimum marja tələblərini ödəməlidirlər; brokerin öhdəliyi var ki, müştərilərin marjasını saxlasın və ya özlərinin əlavə marja tələbini elan etsin və beləliklə, müştəridən qiymətli kağızlar və ya nağd pul təqdim etməklə öz hesabını yeniləməsi tələb olunur. Fyuçers bazarlarına gəldikdə, gündəlik mənfəət və zərərlər müştərinin hesabına əlavə olunur və ya çıxılır (“bazar üçün müəyyən olunan”). Hesabın gündəlik bazar üçün müəyyən olunan dəyərinin əsasında müştərinin marja tələbinə edilmiş bu düzəliş dəyişmə marjası adlanır. Birjalar standart məhsullar, qiymət şəffaflığı, alıcılar və satıcılar arasındakı sövdələşmələri tənzimləyən aydın qaydalar və hesablaşmalar palatası vasitəsilə girov dəstəyi təklif etmələrinə baxmayaraq, onlar bir çox mürəkkəb investorların ehtiyacları olan sərbəstliyi təklif etmirlər və beləliklə, investorlar hecinq və ya digər məqsədləri üçün alqı-satqın istədikləri şəkildə özləri fərdi olaraq qurmalıdırlar. Bu sövdələşmələr əvəzində birjadan kənar bazarlarda həyata keçirilir və orada ticarəti və sövdələşmələri istəklərə uyğunlaşdırmaq üçün sərbəstlik və imkan vardır. Yüklə 2 Mb. Dostları ilə paylaş:
|
0
50 Gamma Bankın qızıl fyuçerslərində Qısa Mövqeyindən Mükafatı