Avctarii indici tomus quartus

2. citata Quæstio 6. ex qua sufficiat modò Cap.

Omnis, in quo sic D. Anacletus: Omnis oppres-

sus liberè Sacerdotum (si voluerit) appellet judi-

cium: & à nullo prohibeatur, sed ab his fulciatur

& liberetur. Si autem difficiles caussæ aut majora

negotia orta fuerint, ad majorem Sedem referan-

tur. Et si illic facilè discerni non poterunt &c. justè

ac Deo placitè coràm Patriarcha aut Primate Ec-

clesiastica negotia, & coràm Patritio sæcularia ju-

dicentur. Sic Pontifex sanctissimus satis apertè

significans quàm fuerit ab exordijs Ecclesiæ

consultum ut oppressis Superior in Ecclesia po-

testas subveniret. Id quod non remedio appel-

lationis tantùm, sed alijs in Jure contentis po-

test obtineri. Hinc illud apud Dom. Barbosam

in Collectaneis ad Concilium Tridentinum SeßionePro carce-|ratis quale|remedinm.

24. Cap. 10. nu. 2. ubi ita scribit: Episcopum in

his, ubi de visitatione aut morum correctione agitur,

omni & quacumque appellatione seu querela, etiam

ad Sedem Apostolicam interposita remota, quæ exe-Dom. Bar-|bosa.

cutionem nullo modo impedire aut suspendere va-

let, posse procedere, puniri, & exequi; dummodò

procedat sine processu, & sine scriptis, etiam car-

cerando, & carceratos detinendo: tunc enim si car-

cerati appellaverint, posse judicem appellationis co-

gnoscere de prætenso excessu in corrigendo; interim

tamen non impediri aut suspendi executionem eo-

rum, quæ ab Ordinario sunt decreta, de quo suprà

Seßione 13. de Reformat. Cap. 1. nu. 5. Qui

n. 11. id magis explicat dicens id posse Episco-

pum quin valeat recusari uti suspectus. In illa

ergo magna oppressione, qualis est carceratio,

remedium appellationis occurrit; sed quia dam-<-P>

@@0@

@@1@§. I. Circa recusationem Episcopi à Capitulo. 439

<-P>mum irreparabile est per appellationem, qua-

tenus ad præteritum non datur regressus; li-

cet esse justa carceratio possit, & visitationis

limites non excedens, pro qua non admittitur

appellatio, juxta citatum Caput. 1. Seßion. 13.

quia tamen remedio dicto est à Concilio pro-

visum loco eodem, ut in quantùm fieri possit

damnum prædictum minuatur. Quia verò sine

actis circa caussam nihil judex ad quem circa

gravamen dictum disponere potest, & carce-

rato non sit facilè de transmissione illorum

agere; sicut esse facile judici in caussa proce-

denti illa denegare, titulo visitationis præ-

tenso, in qua non est appellatio, ab Urbano

VIII. suo est Decreto firmatum, ut si per testiumVrbani|VIII. de-|cretum.

depositiones constiterit acta denegari appellanti,

tunc mandato tradendi acta poßit iudex appellatio-

nis adjicere, ne interim aliquid novi contra appel-

lantem intentetur. Ut videri potest apud Dom.

Barbosam circa citatum nuper Caput. n. 19. Ita-

que sine recusatione stare potest oppressorum

subventio: neque in casu nostro gravamen

illud irreparabile timeri potest, quandoquidem

totum Capitulum non est carceri mancipan-

dum, neque Ecclesia suis destituenda Mini-

stris, ut chorus penitus conticescat, aut divina

officia indecorè, & ita non sine scandalo pera-

gantur.

  1232. Hoc ergo secluso gravamine, rogoPro incon-|venientia|urgetur.

quid aliud esse possit sola recusatione vitabile,

quando neque præfatum potest ejus beneficio

vitari? Nullum equidem assignari poterit, nisi

quod ad pecuniarias est pœnas revocandum.

Atqui illud remedio etiam potest appellatio-

nis amoveri, si in illis fuerit comprobatus ex-

cessus; si enim talis non fuerit, à nullo potest

Superiori judice prohiberi. Cumq́ue appellatio

non ita debeat injuriosa censeri, sicut recusa-

tio, ab hac quidem quando illa minimè est ne-

cessaria, temperandum. Neque enim in recu-

satione idem qui in appellatione servatur sty-

lus: in hac enim circa personam judicis nihil

tangitur, sed pro caussa, de qua agitur, acta ju-

dicialia loquuntur: in recusatione autem ju-

dicis violatur auctoritas, dum ea proponuntur,

quæ suspicionem, non quidem levem, sed benè

fundatam, injusti procedendi modi possint cui-

cumque ritè sentienti persuadere. Quod in ca-

su nostro præsertim videre licet: cùm de recu-

satione Episcoporum agatur, in quibus tituli

cognationis, amicitiæ cum collitigantibus, &

alij hujusmodi non inducuntur, sed inimicitiæ,

in qua odium formale, & charitatis ac gratiæ

justificantis destructivum continetur; quod

quidem in Episcopo verosimiliter suspicari,

sine illius gravi nequit injuria, dum illud ma-

nifestis ntis non se manifestum reddit.

Talia autem revera existere, creditu est profe-

ctò difficile in Episcopo, qui perfectionis sta-

tum profitetur. Et ut tale aliquid accidat, id

ipsi objicere, quando necessitas non urget, ne-

quit sine ipsius injuria consistere. Non esse

autem necessitatem ex dictis compertum ha-

betur: unde & graviùs provocandum meritò

timeri potest. Quod quidem à Gregorio IX.

prævisum, ut videre est in Cap. Suspicionis de

offic. judic. deleg. in quo sic ille: Suspicionis<-P>@@

<-P>caussa contra judicem aßignata, non ipse (qui for-Cap. Sus-|picionis de|off deleg.

san provocatus abesset) sed arbitri potiùs, coràm

quibus probatio est facienda, & ad quos omnia, quæ

ad hunc articulum faciunt, pertinere noscuntur,

possunt ad hoc terminum aßignare. Sic ibi. Circa

quod Glossa Bernardi sic habet Verb. Forsan:

Sed refert se ad id, quod contingere solet, licet nonGlossa Ber-|nardi Par-|mensis.

debeant moveri: tamen indignantur pro majori

parte: & ideò quòd forsan provocatus est contra

illum, non debet terminum ad hoc cognoscendum

aßignare, ne sibi obesset arctando ipsum &c. Id

autem quod ad provocationem spectat, ex ap-

pellationis nequit interpositione timeri: unde

remedium recusationis in casu præsenti minùs

debet conveniens & opportunum judicari.

  1233. Quod equidem ex eo quod in citatoAmplior|probatio.

Capite additur, comprobandum venit, in quo

jurisdictio non penitus subtrahitur recusato,

quod ita conveniens visum est, quandoquidem

recusationis caussa poterit insufficiens censeri,

& sic recusans sub omnimoda recusati manere

potestate: unde & Glossa dudum adducti Ca-

pitis sic prosequitur: & licet sit provocatus, nonGlossa ejus-|dem.

tamen proptereà poterunt ipsum declinare quasi of-

fensum, cùm habeat jurisdictionem cessante proba-

tione suspicionis. ff. apud eum, à quo appelletur. l.

unica. Sic illa. Cùm ergo ita contingere possit,

& frequentiùs contingat, ut pro Episcopis fa-

vorabilis sententia feratur: Ecce recusantem

in manibus recusati. Quid jam ultrà? Succe-

det lis: in qua si victor, cum pudore recogno-

scere incipiet se fuisse in recusationis caussa

deceptum, si autem victus, ad appellationis re-

medium confugiet, & serò, ac post offensio-

nem Episcopi, ad id veniet, ad quod venire sine

præmissis incommodis potuisset. Et offensio-

nis memoriam non facilè delendam suspicari

meritò poterit, cùm præter eam, quam secum

affert offensionem, multa in ejus antecessio-

ne & prosecutione admisceri soleant, qui-

bus exacerbari recusatorum animi censuerunt.

  1234. His addendum posse recusatum suæRoboratur|assertio ex|recusatione|frivola.

integritatis conscium, non obstante recusa-

tione in caussa procedere, dum frivolam & in-

justam reputat; pro quo Doctores, quos addu-

cit & sequitur P. Fragosus suprà nu. 222. Pau-

linus Berti in Praxi Criminali Regularium Cap.

14. Tit. 3. n. 52. & alij communiter. Non ob-

stante eorum sententia, de qua n. 1230. de caus-

sa, quæ revera non extet, nec probata sit; cùm

tamen, si probata fuisset, pro recusatione suffi-

ceret id, quod, ut ibidem dictum, sunt qui ne-

gant, absolutè loquentes, ut videri potest apud

Dom. Barbosam citato Voto 4. nu. 107. quibus-

cum ille. Et videtur prorsus inverosimilis sen-

tentia, & neque jure, neque ratione munita.

Quod enim non est, nullum habere potest ef-

fectum, ut est universaliter acceptum axioma.

Neque per fictionem juris hoc loco aliquid

comminisci. Ubi enim illud? Aliàs recusationi

cujusque poterit applicari, ut vera fictione ju-

ris reputatur. Si autem circa hoc appellatio in-

terponatur, jam in eum scopulum recusans

impingit, quem contenderat evitare, dum ad

appellationem recurrit, quam ut defugeret, re-

cusationis remedium amplexus fuerat, quod

opportunius reputarat.

@@0@

@@1@440 Recognitio Tomi II. Thesauri Indici.


  1235. Circa quod est etiam doctrina Lau-Iudicem|Sanctæ|vitæ non|posse recu-|sari.

rentij de Peirinis Tomo 1. de subdito Religioso.

Tit. de Obedientia quæst. 1. §. 2. quam ample-

ctitur Dom. Barbosa Voto nuper citato nu. 108.

qui asserunt virum notæ sanctitatis, & eximiæ

virtutis non posse recusari, quia caussæ recu-

sationis non sunt præsumendæ in illo, vitæ

enim eximia probitas non patitur proximum

persequi capitali inimicitia, aut gravi odio, vel

iniquo affectu. Pro quo & allegatur Joannes

Andreas in Capite postremo de Appellat. ubi ponit

exemplum in judice Monacho Cisterciensi, &

in quolibet homine sanctæ vitæ Ancharranus,

Butrius, Abbas, Imola apud eumdem, qui de

Carthusiensi, & de alio Religioso magnæ ob-

servantiæ. Adduntur & alij, sicut & Jacobus

Laurentius contrarium sentiens. Sed quid ille

inter tantos? Pro quo & P. Josephus Aldrete

de Religiosa disciplina tuenda lib. 2. Cap. 28. nu.Nec Reli-|gionis Præ-|latos.

33. de Religiosis loquens, juncta ratione,

quam ex Baldo adducit nu. præced. ubi sic ait:

Rectè autem judicavit (Pontifex) hoc maximèP. Aldrete.

expedire in Religionibus, in quibus rectè præsumi-

tur Superiores justitiam administraturos, ut ait

Baldus in Cap. 3. de Appellat. Sic ille. Ex quo &Cur non &|Episcopi.

videtur colligi posse à fortiori non esse Episco-

pum recusandum, quandoquidem statum vitæ

perfectæ profitetur, ut superiùs dicebamus,

quem tamen non profitetur Religiosus, sed

tendentiæ in illam, ut est communis Docto-

rum sensus, & est ante alios D. Thomas 2. 2.

q. 184. arti. 5. 6. & 7. Pro quo illud præ alijs

supponendum & præmittendum, quod tradit

Dom. Barbosa, dignissimus & ipse Episcopus,

Tomo 1. de Potest. Episcopi Tit. 1. Cap. 7. Glossa

3. nu. 1. quòd scilicet non solùm mortifero

peccato, sed etiam illius debeat suspicione ca-

rere. Id quod in caussa præsenti ritè cadit,

ubi de inimicitia agitur, propter quam vio-

latio justitiæ, & oppressio innocentis timea-

tur.

  1236. Sed responderi ad hoc potest, ni-Objectio ex|eo quòd|Episcopi|possint jux-|ta lus Ca-|nonicum|recusari.

miùm præfato argumento probari, & eatenus

nihil, scilicet Episcopum non posse recusari;

cùm tamen oppositum in Jure expressum ha-

beatur. Cap. Accedens 2. & 4. Vt lite non conte-

stata. In quorum primo duo Episcopi, quia suf-

fraganei ejus, cujus agebatur caussa, legitimè

recusati declarantur. In altero propter consan-

guinitatem Consopicensis Episcopus in Bri-

tannia. Cap. Caussam. el segundo, de offic. dele-

gati, quia dominus erat adversarij collitigan-

tis. Cap. Insinuante eod. tit. quia adversarius

Episcopo erat familiaris. Cùm ergo Episcopo-

rum esse possit legitima recusatio, quæ supe-

riùs dicta non videntur sufficienti fundamen-

to consistere: unde inimicitiæ in illis possunt

præsumi, quæ capitales, aut graves sint: vel si

non tales, pro recusatione leves sufficere de-

bemus affirmare: quæ neque videntur posse

cum præfatis apta ratione componi. Sed qui-Circa id|observatio|peculiaris.

dem, ut verum sit, nec valens salva Juris au-

ctoritate negari, posse recusari Episcopum, id

tamen affirmare securè possumus in illo ti-

tulum inimicitiæ sine adminiculo alio mini-

mè contineri: neque illius ex depravato affe-

ctu ortæ fieri mentionem. Quod quidem ex<-P>@@

<-P>adductis Capitibus probari sufficienter potest:

unde circa inimicitiam simpliciter sumptam

attentio judicis est valdè necessaria, unde il-

lius perspecta qualitate pro Episcoporum sua-

deat auctoritate congruum dictamen effor-

mare.

  1237. Est tamen circa hoc accurata GlossęCap: Cùm|oporteat,|de accu-|sation.|circa Epis-|coporum|tuitionem.

doctrina in Cap. Cùm oporteat, de accusationi-

bus, ubi præmittenda Capitis ejusdem species, sic

enim ibi: Sanè venientibus ad Apostolicam Sedem

G. & H. Canonicis Vicensibus, & multa enormia

contra Vicensem Episcopum proponentibus coram

nobis: quia illa non debebamus sub dißimulatione

transire, vobis inquisitionem illorum duximus com-

mittendam. Verùm dictus Episcopus antequàm ad

ad ipsum vestra citatio pervenisset, ad præsentiam

nostram accedens proposuit, quòd illi qui enormia

de ipso suggesserant, typo malitiæ potiùs, quàm

justitiæ zelo ducti nobis hujusmodi intimarunt:

cùm ipsi ejus sint inimici manifesti, & cum ejus

hostibus conversentur, consanguineosque suos ac com-

plices intendant ad testificandum producere contra

ipsum &c. Juxta quæ Innocentius III. con-

gruam decisionem adjungit. Et videre juvat

circa illa Pontificis dignissimam attentionem,

sicut & non insolitos Canonicorum adversus

Episcopos criminales spiritus, innocentibus

etiam infensos, ut credi ipsis facilè non debeat,

licet non penitus repellendis.

  1238. Juxta prædicta ergo sic Glossa pro-Glossa cir-|ca inimici-|tiæ quali-|tatem.

cedit V. Inimicus. Patet hic quòd inimici nec ad

prosequendum inquisitionem, vel testimonium ad-

mittuntur, vel ad denunciandum, sive accusandum,

ut suprà eo Cap. 1. & infrà Cap, proximo. Sed non

determinatur quales inimicitiæ repellant hic ab in-

quisitione, vel testimonio. Et videtur quòd capita-

les, & conspirationes tantùm. Inf. de Simonia Cap.

Per tuas, 1. & inf. Cap. prox. & Instit. de excu-

sat. tit. §. Inimicitia. & §. Item si propter inimi-

citias, & ff. de Arbit. l. licet, quia non quilibet ini-

micus repellitur, sed ille tātùm, qui nimia familia-

ritate conjunctus est. ff. de Verbor. significat. l. lata

§. amicos. Item propter leves inimicitias non ex-

tinguitur legatum, ff. de adit. legati. l. 3. §. Non

solùm in fine. Sed contra videtur quòd propter le-

ves etiam repellantur: quia propter civilem contro-

versiam repellitur quis ab accusatione suprà de re-

stit. spoliat. Cap. Item cùm quis. Illæ dicuntur gra-

ves inimicitiæ, quæ sunt de statu hominis, vel de

bonis ejus 2. q. 5. Cap. Accusator. & argum. opti.

suprà de donationib. Cap. Propter ejus ingratitu-

dinem. Et C. de revocat. don. l. ult. ff. de excu-

sat. tut. l. Propter litem. Sol. Arbitrio judicis re-

linquitur quæ inimicitiæ repellant in talibus. Ar-

gum. in Authent. de testibus. §. Si verò dicatur.

Coll. 7. & suprà eod. Cap. Super his: & suprà. de

offic. deleg. Cap. Caussam. & dicit lex quòd non

semper repellitur testis, sed judex æstimabit an sit

ei credendum, vel non. ff. de quæst. l. 1. §. Præ-

tereà inimicorum. & §. Quæstionem. Sic Joannes

ibidem adductus, Andreas scilicet clarissimus

Canonum Sacrorum Interpres, licet & alius

fuerit Joannes Monachus Cardinalis Extrava-

gantium communium Scholiastes, & ipse ce-

lebris inter Interpretes. Citatus etiam in Cap.

Legitima, de appellat. in 6. & fortè is idem, qui

hoc loco.

@@0@

@@1@§. I. Circa recusationem Episcopi à Capitulo. 441


  1239. Ex quibus pro Episcoporum aucto-Quid inde|pro Episco-|pis.

ritate tuenda id habemus, ut cùm inimicitiæ

qualitas juxta prudentis sit judicis arbitrium

regulanda, & in illis non debeat facilis præberi

ipsi assensus ob rationes dictas, rarò veniant

recusandi. Licet autem in Jure illæ habeantur

caussæ, ob quas recusari possunt, non est prop-

tereà asserendum sinistrè de ipsis judicari: sed

id litigantibus datum, ut sine timore possint in

caussarum suarum prosecutione procedere. Ita-

que Juri non est suspectus Episcopus, sed quia

esse litigantibus potest, eorum condescendit

infirmiori sensui, in quo & Episcopo consulit,

dum ipsum à molestis recusationis contro-

versijs amovet, & animi turbamentis, in quæ

possit incidere provocatus, juxta dicta n. 1232.

Quæ provocatio cessat, quandoquidem in Jure

recusationis debet caussa recognosci, & ut ait

ibidem Glossa adducta: Non debet judex proptereàGlossa.

moveri, quia non facit ei injuriam, cùm utatur

jure suo, suprà, de Elect. Cap. Cùm Ecclesia Vul-

terana ff. de injur. l. Injuriarum. §. 1. & hoc est

ei à Iure concessum: ut hic & 1. de appell. Cap.

Secundò requiris. §. 1. & Cap. Cùm speciali. Sic

ibi. V. Forsan. Circa quod Episcopalis pruden-

tia laudabiliter adhibenda.

  1240. Ut autem ad præsentem casum præ-Circa præ-|sentis caus-|sæ conclu-|sionem quæ|faciant.

dicta revocemus, difficile sanè futurum est

Capitulo inimicitiæ caussas pro recusatione

sufficientes allegare, & circumstantijs dispectis

vix poterunt scandala, & alia Prælato inhono-

rifica devitari. Ubi & rogo an recusatio dicta

sit pro negotio aliquo speciali, an generalis pro

præsentibus & futuris? In quo quidem mole-

stias sibi inferendas conentur amoliri. Si priùs

dicatur, quod scripsi, scripsi. Hoc opus, hic la-

bor est. Posterius autem nequit rationabiliter

intentari, quia neque rationabiliter obtineri.

Neque in Jure tale aliquid succurret, quòd sci-

licet Capitulum maneat in perpetuo schisma-

te, à sui scilicet Capitis divisione, & in perpe-

tuæ inimicitiæ statu, inter eos futuræ, qui quo-

tidie concurrunt, & debent Episcopo mini-

strare. Immò contra id stat aperta decisio in

Cap. Consuluit de Appellat. ubi illud, quod si ge-

neraliter appellationem quis interponat pro omni

gravamine, quòd sibi posset contingere, hujusmodi

appellatio tenere non debet. Eamdem autem ra-

tionem esse de recusatione habetur in Cap. Su-

per eo. eod. tit. Jam quod ad molestias attinet,

inevitabiles ipsis futuræ, si Episcopus sua velitVisitatio|Episcopo ut|semper li-|ceat erga|Capitulum.

uti potestate. Visitare enim Capitulum quoties

voluerit valet, ut ex Decreto Concilij Triden-

tini constat Seßione 6. Cap. 4. de Reformat. pro

quo nequit esse recusatio, ut dictum n. 1231.

Circa quod & videndus Dom. Barbosa ibi:

nu. 12. id statuens, quod alibi, posse scilicet

visitatos puniri, sine judiciali tamen strepitu,

usque ad carcerationem. Pro quo & citata Al-Vide etiam|circa Cap.|10. Sess. 24.|n. 11.|Limitatio|quædam|rejecta.

legat. 73. n. 38. ubi tamen adducit Conlusitanũ

suum Gabrielem Pereira in Tractatu de Manu

Regia Cap. 7. de cognitione violentiæ num. 18.

Tomo 1. ubi tradit Visitantẽ etiam si recusetur,

posse procedere ad ulteriora, nisi quando ante

visitationem fuerat jam judicatus pro suspecto.

Quæ limitatio Scriptoris illius est, non benè

apud omnes accepti, & contra se habentis Con-<-P>@@

<-P>cilij Tridentini compertissimam sanctionem,

de qua nuper. Et mirum sanè fuerit recusatio-

ne id fieri posse, quod nullis exemptionibus, con-Concilium|Tridentin.