Avctarii indici tomus quartus

nescire affirmat an liti hujusmodi sit finis im-

positus, quòd scilicet in præfato Archiepisco-<-P>@@

<-P>patu Indi utrumque subeant onus, & tributi

scilicet integri, & prædialium decimarum. Et

revera impositus annis proximis, sed ita impo-

situs, ut quod est pro Indorum judicatum com-

modo, fuerit, aut expressè, aut tacitè revoca-

tum, eo quòd Regij Consilij sententia non si-

ne gravibus poterat Ecclesiæ ipsius, & Paro-

chorum incommodis ad praxim revocari.

  1214. Pro quo & favet citati ScriptorisVt possint|aliquando|Indi circa|decimas|compelli.

assertum citato Cap. 22. n. 52. & 53. & Cap. 23.

Politicæ Vers. Y esto es loque, ubi ait quòd ubi-

cumque & quandocumque constiterit consue-

tudinem decimandi Indorum, in qua privile-

gium aliquod videtur intercedere, incipere esse

Ecclesijs valde noxiam, cessare debebit, & alia

forma constitui, per quam eis sufficienter con-

sulatur. Eadem enim ratio est ut forma solu-

tionis non debeat variari, si ex variatione gra-

via sint incommoda sentienda. Sed quidem remQuid con-|tra illud.

ita disponi debuisse ut Indi duplici non gra-

varentur decima, æquissimum sanè Regium

Indiarum Consilium censuit. Ex eo autem

quòd forma prædicta graventur Ecclesiæ, si

supersedendum sententiæ censeat, id equidem

non ita accipiendum est, ut dum Ecclesiarum

utilitati consulitur, Indorum commodis mini-

mè consulatur. Quod poterit profectò sic fie-

ri, alia desumpta forma: si videlicet ex tribu-

to nihil, quod ad decimam spectat, detrahatur;

benè tamen ex ijs, quæ ad alios effectus spe-

ctant, beneviso unde possint illi sufficienter

integrari. Quod nimis difficile non erit, si

pauperum istorum caussæ ea, qua solet Con-

silium pietate, à Christianissimis Regum no-

strorum pectoribus derivata transigantur. NecObjectio|depulsa.

fiet satis si dicatur decimam in tributo conten-

tam non esse integram, cùm tantùm respon-

deat Parochorum sustentationi, sitq́ue ulte-

rior necessaria pro Ecclesijs, Licet enim ita

dici posset, si de fidelibus regionum aliarum

ageremus, ut loquuntur Scriptores; de Indis

tamen alia est ratio, quia decima in tributo

inclusa juxta eorum tenuissimam conditio-

nem est sufficiens judicata: & cùm illa per-

stet, similiter est de sufficientia decimæ judi-

candum. Sicut enim sufficiens censetur in eo,

qui nihil in bonis habet, ex quibus debeatur

decima, ita & de illis, quibus pauper agel-

lus, ex quo vix pro sustentanda satis tenui-

ter vita necessarium subsidium valeant com-

parare. Pro quo & satis opportunè Dom. So-

lorzanus. Et quidem magna illa Ecclesiarum

necessitas numquàm superventura est, nisi

Indorum penuria; dum enim illorum fuerit co-

pia, argenti & auri copia non deerit, cùm Pe-

ruvium sit illis plenissimum: unde & Indorum

raritas tantùm in eo eventu futura: quos qui-

dem tunc ampliùs gravare decimis geminatis,

quàm sit à ratione alienum quivis ea præditus

poterit facilè judicare.

@@0@

@@1@§. XIII. Circa Privilegia pro dispensat. votorum. 433

§. XIII.

De Privilegijs circa vota Castitatis, Religio-

nis & alia. Ad Caput 20.


1215. DIctum ibi Religiosos virtute suo-Sententia|stans pro|Regulari-|bus in ordi-|ne ad dis-|pensandum|in votis,|unde spe-|cialiter pro-|babilis.

rum privilegiorum posse dispen-

sare in voto castitatis, sicut & in alijs, quando

videtur ablata reservatio Pontificia, & rema-

nent casus Episcopales, sine distinctione illa,

quam Doctores aliqui statuunt circa modum

reservationis. & n. 463. adductus Bassæus, eam

sententiam amplectens, quia Anno 1629. in

Consistorio S. Congregationis Illustrißimorum Car-

dinalium visa & tolerata est, quod ex Crousers

videtur desumpsisse. Qui loquendi modus cum

Anni circumstantia, indicat sententiam di-

ctam cum illa fuisse S. Congregationi propo-

sitam, circa quam versatur damnatio Alexan-

dri VII. & est ordine Tertia, tenoris sequen-Propositio|damnata ab|Alex. VII.

tis: Sententia asserens Bullam Cœnæ solùm prohi-

bere absolutionem hæresis, & aliorum criminum,

quando publica sunt, & id non derogare facultati

Tridentini, in qua de occultis criminibus sermo est,

Anno 1629. die 28. Iulij in Consistorio Sacræ

Congregationis Eminentißimorum Cardinalium

visa & tolerata est. De quo dictum §. 8. Cùm

ergo circa absolutionem ita videatur à Ponti-

fice cautum, ut nolit visam & toleratam sen-

tentiam dictam affirmari; si revera secus acci-

dit, ut visa quidem, sed non tolerata sit; sen-

tentia, de qua modò agimus, id pro se habet,

ut minimè fuerit reprobata. Et sententia qui-

dem à Pontifice proscripta, oblata fortè est

Sacræ Congregationi, circa quam tunc noluit

quidquam decernere, quod non est fuisse tole-

ratam, sed id futuro posteà examini reserva-

tum: cùm tamen Pontifex in alia pariter ob-

lata nihil, quod damnaret, invenerit: ex eo

quidem aliqualis illi auctoritas videtur conci-

liari. Sed si etiam dicamus sententiam præfa-

tam à S. Congregatione rejectam, ex eo non

debuit absolutè reprobata censeri, juxta mul-

torum sententiam de Sacrorum Congregatio-

num Decretis, cùm illius peculiaris authenti-

cum testimonium non extet. Ex Pontificia

autem proscriptione id haberi tantùm poterit

ultra id quod §. citato dictum, falsum esse &

scandalosum affirmare non esse à S. Cōgrega-

tione rejectam: sed ex eo nihil plus habebitur;

non tamen sententiæ Pontificia subscriptio,

dum res ampliùs non declaratur. Cùm neque

id, quod nuper dictum in ea apertè videatur

contineri.

  1216. Et potest amplius roborari ex recep-Ex impu-|berum|votis ur-|gens ratio.

tissima sententia circa impuberes, ante annum

quidem 14. in maribus, & 12. in feminis, jux-

ta quam eorum vota possunt irritari à paren-

tibus, & alijs, de quibus dictum in Additioni-

bus Tomi præcedentis num. 164. ubi de jura-

mentis, & Philippus à. Sanctiss. Trinitate Tomo

3. Disput. 3. de Voto Dub. 9. post D. Thomam

2. 2. q. 88. arti. 9. Et varia circa id apud Au-

ctores Decreta. Quorum ratio est obvia, defe-

ctus scilicet pleni judicij circa adeò gravem<-P>@@

<-P>obligationem. Ex quo videtur fieri tale ali-

quid non per modum irritationis, sed dispen-

sationis erga Indos posse præstari. Ubi & illud

specialius urget ante pubertatem matrimo-

nium non posse contrahere, neque ingredi

Religionem, quo minùs possint à parentibus

extrahi, & multò minùs professionem emitte-

re, etiam secluso Concilij Tridentini Decreto

circa annum 16. ætatis Sess. 25. Cap. 5. de Regu-

laribus, unde est illa irrita, ob ejus excellen-

tiam, & difficultatem, quia per illam homo

moritur mundo civiliter, ut doctus habet Scri-

ptor suprà. Unde pro eo sufficienti est opus ma-

turitate judicij. Ubi est facilis applicatio.

  1217. Si dicas ex eo fieri, professionem esseObiectioni|occurritur.

nullam, & ita locum non habituram dispensa-

tionem. Id si demus, nullum erit inconve-

niens, & tunc quæstio futura de nomine. Sed

quidem cùm juxta doctrinam præcedentem

possint esse vota impuberum valida, sed irrita-

tioni obnoxia: ita & dici potest professio ali-

quomodo valida, cùm jam non de defectu aga-

tur ætatis: & si fortè talis sit, quia valdè im-

perfecta, & vix ut talis æstimabilis, poterit

dispensatione adhibita relaxari, sicut votum

ejus, qui est proximus pubertati, irritari potest,

in quo vix est discrimen judicij, quia tamen

non habet omnimodam plenitudinem à Jure

requisitam, beneficium relaxationis admittit.

Pro quo P. Thomas Sancius Lib. 4. Summæ Cap.

35. nu. 11. Secutus P. Suarium Lib. 6. de Voto

Cap. 6. n. 5. Tomo 2. & alios.

  1218. Circa eum autem, qui dispensareDispensatio|in quo foro|extare|queat.

possit ex eo oritur difficultas, quòd pro foro

tantùm conscientiæ facultas ad illam concedi

videatur, cùm tamen in casu præsenti ad exter-

num debeat extendi, cùm de professione in eo

constet. Ad quod quidem dici potest dispensa-

tionem posse in foro conscientiæ consistere: si

taliter professus velit in Religione persistere,

sed sine illa gravissima professionis solemnis

obligatione, ut sunt qui dicuntur Donati. Quòd

si illi valdè molestum sit in Religione degere,

exire clam poterit, & eum vitæ modum assu-

mere, quem commodum sibi fuerit arbitratus.

Quòd quia Prælatis poterit displicere, & ita

de revocando agere poterunt, si revocari con-

tingat, rationem sui poterit recessus reddere,

quæ si non placeat, patienter molestias reli-

giosæ vitæ sustineat, vel pro dimissione instet;

quæ non erit profectò difficilis, cùm ex ejus-

modi malè erga Religionem affectis homini-

bus nihil, quod considerabilis sit futurum mo-

menti possint sibi Prælati polliceri: immò &

timeri scandala ex eorum depravatis moribus,

ut experientia solet satis funesta comprobare.

Alibi dedi Dom. Caramuelem prudenter ad-

monentem de Religioso, etsi docto, etsi pro-

bo, etsi dotibus alijs æstimabili, si invitus

agat, si erga Religionem sinistrè affectus, ni-

hil posse sperari ab ipso, quod non meritò illa

possit periculis ex prava dispositione imminen-

tibus posthabere.

@@0@

@@1@434 Recognitio Tomi II. Thesauri Indici.

§. XIV.

De Privilegijs circa dispensationem in peti-

tione debiti. Ad Caput. 210.


1219. DIctum de hoc & alibi, & in præ-De privile-|gio PP. Be-|nedictino.|rum circa|debiti peti-|tionem.

senti Capite privilegium PP. Be-

nedictinis concessum, quod est generale pro

omnibus, & per communicationem Societati

competit, convenienter explicatum. Quod

quidem mirum est in Compendio communi

fuisse omissum, cùm illud magni Scriptores

faciant, & meritò propter ejus amplitudinem

& firmitatem. Ideò autem fieri potuit, quia

immediata concessio Pontificia non fuit, licet

auctoritate Pontificis ab ejus Summo Pœni-

tentiario, ut ibidem dictum, emanarit; cùm

tamen aliæ PP. Franciscanorum adducantur,

quia immediatè à Pio V. sed vivæ tātùm vocis

oraculo prodierunt. Ex quo habetur privile-

gium dictum cum alijs apponi satis convenien-

ter potuisse; cùm tamen obvia esse possit ex-

cusatio, revocatiōnem scilicet oraculorum in

mentem Collectorum non venisse, quam ne-

que futuram unquam cogitare non immeritò

potuerunt. Sed Apostolica providentia in Se-

de sua altiùs videt, & humanarum cogitatio-

num sæpiùs prætervolat fallacia documenta.

In privilegio ergo prædicto ea est stabilita mo-

deratio juxta ipsius tenorem, ut ad ejusdem

usum approbatio ordinaria non sufficiat, & li-

centia ad audiendas Confessiones, in quocum-

que ille futurus sit communicatione gaudenti,

sed specialem deputationem requiri, non ali-

quorum, trium scilicet aut quatuor, sed eorum,

qui Prælatis benè visi fuerint, ut intra proprias

domos, aut extra illas facultatem sibi præsti-

tam, etiam extra Sacramentum Pœnitentiæ,

valeant exercere.

  1220. Circa quod Mag. Acacius de Ve-Quid circa|illud Mag.|Acacius.

lasco Tomo 1. Resolut. 254. ita scribit Latinè

versus: Dico primò. Probabile est posse dictos Con-

fessarios dispensare in hoc impedimento petendi de-

bitum, quamvis in ordine ad hoc non sint designati

à suis Superioribus, (quamvis probabilius sit & se-

curius à suis esse Provincialibus designandos, etsi

semel sint, quamvis moriatur Provincialis, non ex-

pirat facultas concessa) Probatur assertum, Quia

per conceßionem Iulij Secundi Anno Dom. 1503.

confertur facultas Religiosis Monasterij S. Be-

nedicti Congregationis Vallisoleti, ut poßint ab-

solutè dispensare in præfato impedimento. I-

dem conceßit Pius V. Religiosis Minoribus Au-

no 1569. die 27. Septembris ut refert Com-

pendium Societatis IESV. V. Dispensatio §. 8.

Hæc ille. Qui in eo, quod asserit de absoluta

concessione deceptionem passus, cùm constet

privilegium dictum eas limitationes habere, de

quibus dictum. Præterea privilegium PP.

Franciscanorum in Compendio adductum, vivæ

vocis est oraculum, & limitationes etiam ha-

bet, quæ videri possunt in ipso, sic enim ibi:Compen-|dium Socie-|tatis.

Possunt nostri Confessarij, si sint viri docti, & juxta

formam Concilij Tridentini approbati, ex Commis-

sione Provincialis dispensare in foro conscientiæ ad<-P>@@

<-P>petendum debitum cum ijs, qui consanguineum, vel

consanguineam sui Conjugis post Matrimonium

carnaliter cognoverunt. Pius V. Franciscanis de

Observantia 27. Sept. an. 1569. ut in Manuscrip.

fol. 79. Hæc ibi. Quæ cùm ita se habeant, ex

illis probabilitas sententiæ dictæ nequit ulla-

tenus stabiliri. Neque satis facit prædicti Scrip-

toris doctrina circa vivæ vocis Oracula, dũ ait,

concessionem dictam pro PP. Minoribus jam

non esse Oraculum, quia Gregorius XIII. qui

B. Pio successit, Bulla speciali apud Emmanue-

lem Rodericium, Anno 1572. 11. Maij ex cer-

ta scientia, & ad perpetuam rei memoriam appro-

bavit, confirmavit, & innovavit omnia vivæ

vocis Oracula ab ipsius Prædecessoribus PP.

Minoribus concessa, unde illa jam pura Ora-

cula non sunt: & solummodò quæ talia cen-

seri debent, sunt ab Urbano VIII. revocata.

Non inquam satisfacit, licet & aliorum sit di-

versimodè aliàs applicata: Nam præter ingen-Quædam|disiecta re-|sponsio.

tem difficultatem in ea contentam, ex eo quòd

eò stante revocatio ferè inutilis redditur, cùm

maximus Oraculorum cumulus Religiones

spectet, inter quas communicationem esse &

Urbanus, & prædecessor Gregorius probè per-

spectum habebant; hoc loco in eo non insisti-

mus, sed in privilegiorum tenore, quandoqui-

dem in illis & docti Confessarij, & etiam spe-

cialiter designati à Provincialibus requirun-

tur.

  1221. Adducit prætereà Dianam, qui ParteDiana ut|faveat.

5. Tract. 13. Resolut. 46. in fine ita sentit, id

quod Parte 3. Tract. 2. Resolut. 14. tradiderat

moderandum, quatenus ait non esse improba-

bile. Et quidem ille adductis pro contraria sen-

tentia priori loco Peregrino, Sayro & Joanne

Suarez, nihil eorum auctoritati deferendum

censuit, quia clariùs loqui debuerunt, unde

sententiam dictam sine patrono reliquit, & ita

de illa locutus, ut minimè probabilem videatur

reputare, sic enim ibi: Sed ego contrariam sen-

tentiam prorsus sustinendam esse puto, ut patet cla-

rißimè ex verbis privilegiorum &c. In citato er-

go Partis 5. loco ex notabili æquivocatione

id, quod diximus citato Cœlestino protulit, ex

eo scilicet quod ita agat de privilegijs addu-

ctis, ac si soli fuissent Societati concessa, &

ita cum ordinaria illa limitatione circa usum

particularium: cùm tamen ita non sit, ut evi-

denter constat, cùm de privilegijs PP. Benedi-

ctinis, & Franciscanis concessis agamus, unde

& illam P. Villalobos ab ipso Diana citatus suis

in Fratribus recognovit, & Diana quidem Re-

solut. 14. memorata sic ait: & ideò mihi constatQuid ille|pro Societa|tis usu.

quòd in Societate IESV hæc facultas committitur à

Provinciali particularibus Confessarijs, & non om-

nibus. Sic ille. Quod non propterea ab ipso di-

ctum, quia proprium illud Societati existima-

verit juxta genuinam ejus gubernationem, sic

enim frivola esset ejus observatio; sed quia

limitationem in privilegijs alijs Ordinibus cō-

cessis observatam deprehendit. Unde mirum

est ita alibi, quasi ab ea notitia peregrinum

censuisse. Et hæc quidem circa privilegia

communia, cùm tamen pro Indijs illud ex-

tet, quod & generalius, & expeditius, de

quo & dictum: neque modò erga illud oc-<-P>

@@0@

@@1@§. XV. De Privilegio Indorum circa Censuras. 435

<-P>currit quidquam, propter quod oporteat diu-

tiùs immorari, unde ad alia.

§. XV.

De Privilegio Indorum circa Censuras.

Ad Caput 22.


1222. DIctum & de illo copiosiùs Tomo 2.Circa ex-|communi-|cationem|contra hæ-|reticos, ut|Indi se ha-|beant. Et|quid circa|id Dom. So-|lorzanus.

Auctarij, Parte 6. Sect. 40. à n. 491.

Videtur autem contra resolutionem utrobique

firmatam id facere, quod habet Dom. Solor-

zanus Tomo 2. Lib. 3. Cap. 24. nu. 29. & 30. &

in Politica Lib. 4. Cap. 24. fol. 702. Col. 2. Sic

enim ibi: Absolutio tamen hæresis mentalis exter-

næsive completæ, propter quam excommunicatio

ipso jure incurritur, licet regulariter reservata sit

Summo Pontifici, vel Inquisitoribus Apostolicis,

qui ejus delegatam hac in parte jurisdictionem ex-

ercent, ut per Concilium Tridentinum Sess. 24.

Cap. 6. in fine, & ea quæ tradit Covarrubias in

Cap. Alma mater n. 15. &c. Adhuc tamen quoad

Indos, Archiepiscopi & Episcopi Indiarum, & alij,

quibus ipsi id commiserint, auctoritatem habent ab-

solvendi eos ab hæresis crimine, & ab alijs quibus-

cumque criminibus, exceßibus, & casibus reserva-

tis, tam in foro interiori, quàm exteriori, per Bre-

ve Gregorij XIII. concessum ad instantiam D. Phi-

lippi Secundi, pro ut refertur in Confeßinario Con-

cilij Limensis edito ann. 1583. sub finem, cujus

verba refert Fr. Ioannes Baptista ubi suprà fol.

242. subdens posteà cum Mag. Veracruce in suo

Compendio Verb. Episcopus, quòd Religiosi habent

in his partibus specialia privilegia, ut poßint omnia

illa, quæ Episcopus; inforo pœnitentiæ. Sic ille

priori in loco, in Politica autem satis illud com-

pertum: Y los mismos Obispos los pueden absolver

en el fuero interior y exterior de la descomunion.

que se incurre ipso jure por la heregia externa ò

completa &c. Confessionarij verba, de quibus

Auctor, dedimus Cap. 11. præsentis Tituli nu.

295. Errat autem citatio Fr. Joannis Bapti-

stæ, qui non n. 242. sed 442. ad finem inquam

Operis ea habet, pro quibus stat allegatio.

  1223. Sed quidem quod circa excommu-Illam non|incurrere|firmatur.

nicationem à Nobis dictum & non levibus ra-

tionibus comprobatum est, prædicta minimè

convellunt. Quidquid enim de absolutione ab

excōmunicatione dicitur, stare quidem pro foro

externo potest, ut in ijs accidit, qui hæresim

exteriùs pronuntiarunt, cùm tamen interiùs

fidem retinuerint, quibus absolutio exteriùs

impenditur in S. Inquisitionis Tribunali, dum

non creditur de se testimonium perhibentibus.

Et rationes quidem, quibus generaliter proba-

tum est id, quod intendimus, hanc etiam par-

tem penitus comprehendunt. Et facilius qui-

dem ac verosimilius affirmari posset Indos ex-

communicationem incurrere impositam in

Cap. Si quis suadente, ob percussionem Clerici,

quàm illam, quæ in Bulla Cœnæ, & alibi con-

tra hæreticos: quia prior illa capi faciliùs po-

test, cùm adeò sit nota reverentia, quæ Cleri-

cis debeatur, & experientia ostendat eos offen-

dentes peculiaribus pœnis aggravari. Cùm ta-<-P>@@

<-P>men de Bulla Cœnæ, & Canonibus sacris con-

tra hæreticos nihil potuerint vel leviter odo-

rari.

  1224. Quia verò n. 484. præsentis CapitisAuctoris|effata, quæ|videntur|contraria,|componun-|tur.

ita scripsi: Quòd ergo privilegium pro absolutione

à Censuris, non arguit veram incursionem in illas,

sed conditionalem, sicut in Ordinaria absolutione

dicitur, si fortè incurristi: & quia labente tempo-

re accidere potest, ut Indi capaciores ad spiritualia

reddantur, ut & nunc sunt plures, & sic obnoxij

Censuris: quo eventu plenum effectum habebit pri-

vilegium. Hæc ibi. Juxta quæ videtur asseren-

dum Indos dicto modo capaces in Censuras in-