Birinci Bölüm / allah'i tanimak

Cevap:

Bu şüphe önceki derslerde de açıklandığı üzere nedensellik ilkesinin yanlış anlaşılmasından meydana gelmiştir. Bu şüpheyi ortaya atanlar sanmışlar ki her varlık, var olduğu için bir nedene muhtaçtır. Oysaki bu yanlış bir düşüncedir. Nedensellik ilkesinin doğru açıklanışı şöyledir. Varlığında bağımlı ve muhtaç olan her varlık bir nedene muhtaçtır. Nedensellik ilkesinin bu doğru açıklamasını nazara alırsak onun genel bir ilke olduğu ve hiçbir istisnasının olmadığı görülür. Madde ve enerjinin nedensiz var olduğunu ve bunların değişimleri sonucu evrendeki diğer varlıkların ortaya çıktığını ileri sürmek ise ilerdeki derslerde açıklayacağımız üzere birçok yönden yanlış ve temelsizdir.

4- Deneysel Bilimlerdeki Buluşlar

Bu konudaki sorulardan biri de şudur: Yaratıcıya inanmak, günümüzdeki pozitif bilimlerin bazı veri ve buluşlarıyla uyum sağlamamaktadır. Örneğin, kimyada ispatlanmıştır ki madde ve enerjinin miktarı sürekli olarak aynı ölçüde kalmaktadır. Buna göre, hiçbir yaratık yoktan var olmamaktadır ve hiçbir yaratık da tamamen yok olmamaktadır. Oysaki yaratıcıya inananlar, Allah'ın yaratıkları yoktan var ettiğine inanırlar.

Yine biyolojide canlı varlıkların cansızlardan meydana geldiği ve evrim sonucu geliştiği ve sonunda insan şeklini aldığı ileri sürülmektedir. Oysaki Allah'a inananlar, Allah'ın bu yaratıkların her birini ayrı ayrı yarattığına inanırlar.

Cevap:

Bu sorunun cevabına gelince:

1- Madde ve enerji miktarının sabit kaldığı kanunu, bilimsel ve deneysel bir kanun olarak sadece deneysel olgular için geçerlidir. Bu kanuna dayanılarak asla felsefî bir konu olan madde ve enerjinin ezeli ve ebedî (başlangıcı ve sonu olmayan sürekli) birer varlık oldukları iddia edilemez.

2- Madde ve enerjinin sürekli var olmaları ve miktarlarının değişmeyerek sabit kalması bunların yaratıcıya muhtaç olamadıkları anlamına gelmez. Hatta evrenin ömrünün uzun olması, yaratıcıya olan ihtiyacı daha da fazlalaştırır. Çünkü yaratığın nedene olan ihtiyacındaki eksen, onun sonradan var oluşu değil, zatı gereği varlığında bir nedene bağımlı oluşu, yani mümkinü'l-vücud oluşudur.

Başka bir ifadeyle madde ve enerji evrenin illet-i ma ddisidirler; illet-i failisi değildirler. Bu yüzden, kendileri de illet-i failiye muhtaçtırlar.

3- Madde ve enerji miktarının sabit kalışı, yeni fenomen ve olguların oluşmasını ve onların azalıp çoğalmasını önlemez. Ruh, hayat, bilinç ve irade gibi olgular ise, madde ve enerji türünden olmadıkları için, bunların azalıp çoğalmaları madde ve enerji miktarının sabit oluşu ilkesiyle asla çelişmemektedir.

4- Evrim teorisine gelince bu teori henüz yeterince ilmî bir tutarlılığa sahip olmamasına ve birçok büyük bilim adamı tarafından reddedilmesine rağmen Allah'a inanmakla asla bir çelişkisi yoktur. Bu teori, sadece canlı yaratıklar arasında illiyet-i i'dadî türünden bir nedensellik ilişkisinin olduğunu ispatlar; bu yaratıklarla yaratıcı arasında hiç bir ilişki olmadığını ispatlamaz. Bu yüzden de, bu teori taraftarlarından birçoğunun bu evrenin bir yaratıcısı olduğuna inandıklarına şahidiz.

Sorular:

1- Ancak algılanabilene inanma (pozitivizm) ve algılanamayan şeyleri inkâr etmenin ne tür sakıncaları vardır?

2- Allah inancının, insanların korku ve cehaletinden kaynaklandığını öne süren bazı sosyologların bu teorileri neden yanlıştır?

3- Allah'ın varlığına inanmak, nedensellik kuralının genel geçerliliğine aykırı mıdır? Neden?

4- Madde ve enerjinin kalıcılık ve sabitlik kuralı, Yüce Yaratıcıya inanmaya ters mi düşmektedir? Neden?

5- Tekâmül (evrim) teorisi, Allah inancını çürütmüş müdür? Neden?

14- MADDECİ DÜNYA GÖRÜŞÜ VE ELEŞTİRİLERİ

Maddeci Dünya Görüşünün Kuralları

Maddeci dünya görüşü şu kurallara sahip olabilir:

1. Kural: Materyalist görüşe göre, varlık madde[1] ve maddesel varlıklara eşittir. Başka bir ifadeyle bu görüşe göre, varolan bir şey mutlaka üç boyuta yani uzunluk, en ve derinliğe sahip olmalı ya da maddenin bir özelliği sayılmalı, maddeyle ilintili olarak parçalara bölünebilmeli ve niceliği belirlenebilmelidir; bu görüşe dayanarak materyalist düşünceye sahip olanlar tabiat ötesi ve gayri maddî varlıklara inanmamakta ve Allah'ı inkâr etmektedirler.

2. Kural: Materyalistlere göre maddenin başlangıcı yoktur ve sonsuzdur, bu yüzden de yaratılmamıştır. Yani bizdeki felsefî terime göre vacibü'l-vücuttur.

3. Kural: Evren için belli bir hedef ve ereksel nedenin olduğu söylenemez. Başka bir tabirle evrenin şuur ve irade sahibi yaratıcısı olmadığından bir hedefi de yoktur

4. Kural: Evrendeki olaylar maddenin parçalarının devinim ve karşılıklı etkileşimi sonucu oluşmaktadır, yani bir önceki fenomenleri sonraki olguların varlığı için, hazırlayıcı neden ve gerekli koşul olarak değerlendirebiliriz ve en fazla doğal bir nedensellik ilişkisinin maddî varlıklar arasında olduğunu kabul edebiliriz. Örneğin ağaç, meyvenin oluşumu için tabii neden sayılır; aynı şey diğer fiziksel ve kimyasal oluşumlar için de söz konusudur. Buna göre hiç bir olgunun ilâhî bir nedene ihtiyacı olmadığı savunulur.

Bunlara tanıma bilimiyle ilgili olan ve bir bakımdan diğer ilkelere önceliği bulunan beşinci bir ilke de eklenebilir; şöyle ki: Sadece duyu organlarıyla algılanan deneyimlere dayanan tanımanın itibarı vardır; duyu organlarına dayanan deneyimler da sadece madde ve maddesel varlıkları ispatladıkları için bunun dışında hiçbir şeyin varlığı kabul edilemez.

Ancak bir önceki derste bu ilkenin doğru olmadığı açıklık kazandı[2] ve artık burada tekrar eleştirmeye gerek görmüyor ve diğer ilkeleri inceliyoruz:

 

[1]- Maddenin tanım ve anlamıyla tanışmak için bk: "Pasdari Ez Sengerhay-i İdeolojik" (İdeolojik Mevzileri Koruma), "Cehanbiniy-i Maddî" (Materyalist Dünya Görüşü), s.292-297; "Amuziş-i Felsefe" (Felsefe Öğrenimi), 2. cilt, 41. ders.

[2]- Daha fazla bilgi için bk: "İdeolojiy-i Tatbikî" (Uygulamalı İdeoloji), sekizinci dersten on altıncı derse kadar; "Amuziş-i Felsefe" (Felsefe Öğrenimi), on üçüncü dersten on sekizinci derse kadar.