Ishdan maqsad. Limfa tugunining tuzilishini órganish.
Zarur jihozlar: limfa va limfa tuguni tuzilishi tasvirlangan tablitsalar,
doimiy mikroskopik preparatlar, mikroskop va atlas.
Ishni bajarish tartibi: 1-tajriba. Limfa tomirlari va limfa tugunlarining organizmda joylashishi
bilan oldin tablisa yordamida tanishib chiqamiz. Sóngra limfa tugunining
mikroskopik tuzilishini órganamiz. Limfa tuguni sirtdan och pushti rangga
bóyaluvchi siyrak tolali tóqimadan iborat kapsula bilan óralgan. Kapsulada kóp
miqdorda yog’ hujayralari, qon tomirlar tutuvchi tashqi va zich biriktiruvchi
tóqimadan tuzilgan yupqa ichki qatlamlar tafovut qilinadi. Kapsuladan tugun
ichiga tósiqlar (trabekulalar) ósib kirgan. Bu tósiqlar tugunning markazida bir-biri
bilan tutashib ketadi. Preparatda har хil yónalgan, turlicha shakldagi tósiqlarning
kesimlarini kórish mumkin. Tósiqlar kapsula singari biriktiruvchi tóqimadan
tuzilgan bólib, ularda organni oziqlantiruvchi qon tomirlar joylashgan. Limfa
tugunining darvozasiga yaqin erda kapsula tarkibida silliq mushak hujayralari ham
uchraydi. Preparatda limfa tuguni parenхimasining tóq bóyaluvchi chekka qismi
(póstloq moddasi) va ochroq bóyalgan markaziy qismi (miya moddasi) ravshan
kórinadi. Póstloq moddasida limfositlar tóplamidan iborat limfoid follikulalar
joylashgan. Preparatda ba’zi limfoid follikulalarning markaziy qismi ochroq
bóyaladi. Ularga markaziy kópayuvchi follikulalar deyiladi. Ularning ana shu och
bóyalgan markaziy qismida yirik limfositlar-limfoblastlar joylashadi.
Topshiriqlar: mikroskop ostida kórib órganilgan preparatdagi lifa
tugunining tuzilishini chizish va órganish.
Nazorat uchun savollar: 1. Limfa nima?
2. Limfaning tarkibi.
3. Qon plazmasidan limfa tarkibi qanday farq qiladi?
4. Limfaning vazifasi nimadan iborat?
5. Organizmning qaysi qismlarida limfa tugunlari joylashgan?
